نه‌زیر چه‌مباهیى

ل به‌ر چاڤێن جیهانێ و ده‌ڤه‌رێ هه‌میێ كوردستانا باشۆر ل 25 ئیلۆنا 2017 ریفراندۆما سه‌ربه‌خۆیا كوردستانێ ئه‌نجامدا و رێژا 92% ژ پشكداربوویان ده‌نگێ به‌لێ دان و كه‌س نه‌بى خودان وژدان و هه‌ڤالبه‌ندێ ده‌نگ و خواستێن گه‌لێ كورد, ب مخابنی ڤه‌ دێ بێژم ده‌وله‌تێن زلهێز و هه‌لگر و خودانكه‌رێن دیمۆكراسى و مافێ مرۆڤان بوونه‌ هه‌ڤدژێن ئیراده‌ و مافێن ره‌وایێن گه‌لێ كورد بۆ خاترا عیراقه‌كا خوینه‌وى و سته‌مكاریا ئێكگرتى ل ژێر په‌ردا دستووره‌كى ئالۆز و نه‌زه‌لال, ئانكو ل ڤێره‌ دیار دبیت ده‌وله‌تێن رۆژئاڤا ( ئورۆپا و ئه‌مریكا) وژدان مراندینه‌ و هه‌رده‌م نه‌ته‌وێن بنده‌ست دكنه‌ چه‌كێ گڤاشتنێ ل سه‌ر ده‌وله‌تان ژبۆ پاراستنا به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌, نه‌ دۆست و هه‌ڤالێن چ نه‌ته‌وێن بنده‌ستن و دیمۆكراسى و مافێ مرۆڤان تنێ ناڤه‌, دۆستینیا وان ژى یا ده‌مكى یه‌ و شاره‌زانه‌ د خاپاندنا نه‌ته‌وان دا, نموونه‌ زۆرن كو ئه‌و نه‌ دگه‌ل مافێن ره‌وایێن نه‌ته‌وا كوردن, ئنگلته‌را (بریتانیا) ل جه‌نگا جیهانى یا دوویێ و ل سالا 1920 كورد كرن قوربانى به‌لانسا شێعى و سونى ل عیراقێ و ژ ده‌وله‌تبوونێ بێ به‌هركرن, ئه‌مریكا ل سالا 1975 بى چاڤدێر و ب پلانا (هنرى كیسنجر)، یێ ناڤدار ریڤیێ كۆچكا سپى خیانه‌تكارا جه‌زائیر یا بناڤ (رێكه‌فتنا جه‌زائیر) د ناڤبه‌را رژێما به‌غدا و شاهێ ئیرانێ دا هاته‌ مۆركرن, هزاران خێزان بینه‌ مشه‌خت و ده‌ربه‌ده‌ر و بێ مال و حال, ل سالا 1988 ب چه‌كێ كومكوژێ ده‌وله‌تێن رۆژئاڤا رژێما به‌عسا به‌غدا كێمیا بارانا حه‌له‌بچه‌ كر و د هه‌مان سال دا ئه‌نفالا ره‌ش ل سه‌ر كوردان كر و پتر ژ 180000 شه‌هید و بێ سه‌روشین و زیندانكرى و چاره‌نڤێسێ هنده‌ك ژ ئه‌وان هه‌تا نها نه‌دیار ژبلى ئاواره‌بوون و ده‌ربه‌ده‌ریێ و 4500 گوند هاتن سۆتن و كاڤلكرن و هه‌مى ب ئاگه‌هداریا ئه‌مریكا و ده‌وله‌تێن رۆژئاڤا و هه‌تا نها كه‌س نه‌هاتى تاوانبار كرن كو ئه‌و چه‌كه‌ فرۆتى یه‌ عیراقێ, ل بهارا 1991 ژ به‌ر كو ئه‌مریكا دڤیا هه‌ڤدژێ خوه‌ سه‌دام حسین لاواز بكه‌ت د جه‌نگا شه‌رێ ئازادیا كوێتێ دا بانگه‌وازى دا كورد و شێعا سه‌رهدانێ بكن و كوردستان رزگار بى ژ ده‌ستێ دكتاتوریه‌تێ, پشتى ئه‌مریكا و هه‌ڤپه‌یمانێن خوه‌ مه‌ره‌مێن خوه‌ ب جهئیناین دوباره‌ رێك بۆ رژێما به‌غدا خۆش كر و كۆچا ملیۆنى ب سه‌ر كوردان دا هات و ب سه‌دان هزار خیزان ئاواره‌ى چۆل و چیا و توركیا بین و وژدانا جیهانێ هه‌ژاند و ل دووڤ داخوازا فرنسا ده‌ڤه‌را ئارام ل كوردستانێ ل ژێر ناڤێ هێلا كه‌سك هاته‌ جێبه‌جێكرن, پشتى روخاندنا رژێما به‌عس ل سالا 2003 و كورد ئێك ژ هه‌ڤپه‌یمانان بین و كوردستان پێگه‌هێ بێهنڤه‌دانا له‌شكرێ ئه‌مریكا بى و هزاران له‌شكرێ وێ ل ناڤه‌راستا عیراقێ هاته‌ كوشتن ئه‌مریكا ده‌ست ژ كوردان به‌ردا و خوه‌ ژ عیراقێ ڤه‌كیشا و دشێم بێژم بریارا ده‌ستهه‌لاتا عیراقێ فرۆت ئیرانێ ل دووڤ هنده‌ك رێكه‌فتنێن نهێنى, ل سالا 2014 گرۆپێ ده‌ستچێكریا تیرۆرا توندره‌وا ئه‌مریكى و ئه‌قلیمى یا ب ناڤ (داعش) دوباره‌ كورد بینه‌ قوربانى به‌رژه‌وه‌ندیا ئه‌مریكا و ناكۆكیێن ده‌وله‌تێن ده‌ڤه‌رێ و پتر ژ ملیۆن كوردێن موسلمان و ئێزدى و مه‌سیحى هاتن مال وێرانكرن و تالانكرن و هزاران بینه‌ شه‌هید و به‌رزه‌بوویى و كه‌رامه‌ت شكاندى و كورد نه‌چار كرن پشكدارى شه‌ڕێ خۆراگرى و پاراستنێ ببن, د ماوێ سێ سالێن كاڤلكرن و قوربانیدانا جانگوریێن دۆزا نه‌ته‌وا كورد و ب هزاران شه‌هید و بریندار و بخوین ئه‌و ده‌ڤه‌ره‌ هاتین رزگاركرن, ل 16/10/2017 دوباره‌ ئه‌مریكا و ئنگلته‌را بینه‌ هه‌ڤالبه‌ندێن ده‌ستهه‌لاتا به‌غدا و كوردستان ئێخسته‌ دبن ئابلۆقه‌دان و دۆرپێچكرنێ دا و چاڤ ل ئیران و توركیا نقاندن پشته‌ڤانیا عیراقێ بكن و كورد نه‌چاركرن پتر ژ 40% ئاخا بخوینێ هاتى رزگاركرن ژ ده‌ستبدن و دلێ كوردستانێ ئێتیم و سێوى كرن و میكرۆبا ئاژاوه‌گێرى و توندره‌ویێ د ناڤ جه‌رگى دا چاندن و هزاران خێزان ژ سه‌ر مال و حالێن خوه‌ ئاواره‌ و ده‌ربه‌ده‌ر بین و مالێن وان هاتن سۆتن و تالانكرن و هه‌تا نها یا به‌رده‌وامه‌ عه‌ره‌بكرنێ دوباره‌ سه‌رێ خوه‌ هلدا و وژدانا ئه‌مریكا خودانا دیمۆكراسى و مافێ مرۆڤان خوه‌ دبینت یا ئارامه‌ ژبه‌ركو ئاسایشا ده‌وله‌تێن هه‌ڤسۆیێن داگیركه‌رێن ئاخا كوردستانێ پاراستى یه‌ و بلا كورد مه‌حرۆم بن ژ مافێن چاره‌نڤیسێ خوه‌ و نها ژى ئه‌ز باوه‌رم تنێ یا هه‌ست ب شكه‌ستنا سیاسه‌تێن خوه‌ دكت و نه‌ڤێن دوباره‌ ملیۆنان كورد ببنه‌ كۆچبه‌رێن ئاخا خوه‌ و یان هه‌ڤركه‌ك بۆ ئه‌وان ل ده‌ڤه‌رێ په‌یدا ببیت و ببیته‌ پشته‌ڤانێ نه‌ته‌وا كورد یا بێ پشته‌ڤان.

ژبه‌ر كو پشته‌ڤانێ دوزا نه‌ته‌وا كورد بى من ب فه‌ر دیت بابه‌تى ل سه‌ر بنڤێسم, خودانێ په‌رتوكا كه‌سك, دامه‌زرێنه‌رێ مه‌زنترین رویبارێ ده‌ستچێكرى ل جیهانێ, سه‌ركردێ عه‌ره‌ب یێ د گوتنێ سه‌ركردێ غرور و دین, یێ هه‌رده‌م دگوته‌ سه‌ركردێن موسلمانا هوین هه‌مى گاورن, كورد ل وه‌لاتێ من و داخوازا مافێ خو كربان دا مافێ وان دمێ و ده‌وله‌ته‌كێ بو وان دامه‌زرینم, ئه‌و ژى ( موعه‌مر موحه‌مه‌د قه‌زافى )یه‌, یێ ل ژیێ ( 69 ) سالیێ ب ناڤێ بهارا عه‌ره‌بى ب پیسترین جورێن ئه‌شكه‌نجه‌دانێ هاتى كوشتن ب ده‌ستێ هاولاتیێن وه‌لاتێ خو پشتى چل و دوو سالێن ده‌ستهه‌لات ل لیبیا كرى, شیاى بیابانا لیبیا ژ هشك و زوها تا راده‌یه‌كى بكت ده‌ڤه‌ره‌كا ئاڤى, د ماوێ ده‌ستهه‌لاتا خودا گه‌له‌ك خوشیان بو وه‌لاتێ خو دابین, ل سالا 1983 پروژه‌ك دامه‌زراند و ژ ئاڤا ژێر ئه‌رد ب 1300 بیرته‌وازیان و گولێن ئاڤێ رویباره‌كى پر چه‌ق دروست كر ب درێژیا ( 4000 كیلو میتران ) دناڤ بیابانێ دا راكێشا و وه‌لاتێ خو كره‌ ده‌ڤه‌ره‌كا ئاڤى ب ناڤێ رویبارێ ده‌ستچێكه‌رێ مه‌زن و پێنچ ملیون ته‌نێن چیمه‌نتویێ لێ مه‌زاختن, وى ده‌مى شاره‌زایێن ئورپا و ئه‌مریكا د گوتن پروژه‌ ب سه‌رناكه‌ڤیت و پشتى ب سه‌ركه‌فتیانه‌ دروستبویى دوباره‌ دگوتن تنێ ژ 45 هه‌تا 50 سالا دێ مینت و هشك بیت, د ماوێ ده‌ستهه‌لاتا وى دا نێزیكى سێ ملیون خانى و شوقه‌ و ڤێله‌ هاتبین ئاڤاكرن و ل سه‌ر هاولاتیان دابه‌شكر بین بێ به‌رامبه‌ر, ئه‌لكتریك ( كاره‌با گشتى ) ب ده‌ستێن شاره‌زایان دروست كر بى و یا ( 24 ) ده‌مژمێرى بى و ب بهایه‌كى كێم و ئه‌رزان, ژبه‌ركو وه‌لاته‌كى تێر په‌ترول بى و روژانه‌ پتر ژ 1.5 ملیون برمیلان به‌رهه‌م دئینا, بهایێ لیترا پانزینێ ب ( 8 سه‌نت ) ئانكو ( 12.5 لیتر ) ب ئێك دولارى بى, سه‌رده‌مێ وى لیبیا نه‌ قه‌ردارى چ ده‌وله‌تان بى و بانكێن وێ قه‌ر ددانه‌ هاولاتیێن خو بێ زێده‌هى بچته‌ سه‌ر و خو كوژمه‌كى چه‌ند گه‌له‌ك ژى با, هاولاتیێ لیبیا ئازاد كر بى ژ دانا باجا ده‌وله‌تێ و باج ژ چ كه‌سێ نه‌ دهاته‌ ستاندن, بهایێ كرینا ترومپێلێ ل پێشانگه‌هێن لیبیا بو هاولاتیان ب هه‌مان بهایێ كومپانیا ترومپێل لێ هاتى چێكرن و دروستكرن, هه‌ر قوتابیه‌كى ده‌رچویێ زانكویێ ڤیابا خواندنا خو ل ده‌رڤه‌ى وه‌لاتى بخوینت بو باوه‌نامه‌كا بلندتر ژلایێ حكومه‌تێ ڤه‌ هه‌یڤانه‌ كوژمێ ( 2000 ) دولاران بو دهاته‌ مه‌زاختن, هه‌ر قوتابیه‌كێ باوه‌رناما زانكویێ وه‌رگرتبا هه‌یڤانه‌ ( 2000 ) دولار بو دهاتنه‌ به‌خشین هه‌تا هاتبا دامه‌زراندن, هه‌ر هاولاتیه‌كێ ژیانا هه‌ڤژینیێ ( زواج ) پێكئینابا پشتى ماره‌برینێ ژلایێ حكومه‌تێ ڤه‌ دهاته‌ خه‌لاتكرن ب خانیه‌كى ئاڤاكرى لسه‌ر روبه‌رێ ( 150 مه‌ترى ) و ل سه‌ر ناڤێ وى تاپو دكر و كوژمێ ( 600 دولاران ) هه‌یڤانه‌ وه‌ردگرت وه‌ك مافێ خێزانى و ژ بلى موچه‌ و كارێ وى ئاكو هه‌ر خێزانه‌كێ ئه‌ڤ كوژمێ پاره‌ى وه‌ردگرت, ئه‌ڤ خالێن هه‌ ژ به‌رنامه‌ و كار و ئه‌ركێن وى یێن باش بین و ئه‌گه‌ر بێژن ئه‌گه‌رێن نه‌رازیبونا خه‌لكێ لیبیا ژ ده‌ستهه‌لاتا وى ئه‌و ژى ژبه‌ر سیسته‌مێ رێڤه‌برنا ده‌ستهه‌لاتا تاكه‌ كه‌سى, بنه‌مالى, هوزى بى, سته‌مكار بى به‌رامبه‌ر هه‌ڤركێن خو د لیبیا دا, ب ده‌ستهه‌لاتا له‌شكه‌ریا خو فه‌رزكه‌ر دهاته‌ نیاسین, هه‌ڤركێن وى دگوتن چ دادوه‌رى دسامانێ وه‌لاتى دا نینه‌ و نه‌ زه‌لاله‌ و ل سه‌ر دوو پشكان دئێته‌ دابه‌شكرن ( پشكه‌ك بو بنه‌مالێ و پشكه‌ك بو گه‌نجینا ده‌وله‌تێ ) و تنێ نیڤه‌ك ژ داهاتى بو وه‌لاتى دئێته‌ مه‌زاختن, كه‌سه‌كى پر هه‌ڤرك بى دناڤ كومكارا عه‌ره‌بى دا و تایبه‌ت ناكوكى دگه‌ل ده‌وله‌تێن كنارێ عه‌ره‌بى و ئه‌مریكا هه‌بین, دوستینیا گروپێن چه‌كدارێن جیهانێ دكر, گومان ل سه‌ر هه‌بین كو پشته‌ڤانێ تیرورا جیهانێ یه‌, ئه‌ڤه‌ هه‌مى بینه‌ بهانه‌ بو لادانا وى و نه‌یار و هه‌ڤركێن وى شیان خه‌لكێ لیبیا بخاپینن و لیبیا ژ وه‌لاته‌كى ب هێز, ئارام, ده‌وله‌مه‌ند بكه‌نه‌ وه‌لاته‌كى قه‌ردار, مه‌ترسیدار, لاواز, هێلینا تیرورێ, پر هه‌ڤركى و ناكوكى,و باجا ئه‌ڤێ هه‌میێ ژى هه‌ر هاولاتیێ بێ گونه‌هه‌.

ئه‌گه‌ر پێداچونه‌كێ د كه‌سایه‌تى و ده‌ستهه‌لاتا حیدر جواد العبادى سه‌روك وه‌زیرێن عیراقا فیدرال دا بكن ژبلى كو كه‌سه‌كى خودان باوه‌رنامه‌ و مێژوویه‌كا پرى خه‌بات دژى رژێما به‌عسا ژنافچویى, دشێم بێژم كه‌سه‌كى په‌ڤچون چاندیێ شێعه‌تیێ یه‌ و لبن په‌یره‌و و پروگرامێ مه‌رجه‌عیه‌تێ كار دكت, هه‌ڤپه‌یمانه‌كى نه‌رمه‌ دگه‌ل ئیرانێ و رێنمایێن ته‌هران د هه‌مى بواران دا د چه‌سپینت, دبلوماتكاره‌كى چالاكه‌ ل ژێر په‌ردا دستورى بناڤێ پاراستنا ئێكپارچه‌یا عیراقێ, مه‌ره‌م ژێ دا بشێت هه‌ڤركێن خو لاواز بكت و تایێ شێعى و هه‌ڤپه‌یمانیا وێ بهێز بێخت, شه‌رێ دژى داعشێ بو ئه‌گه‌رێ ئێكه‌م پێنگاڤا سه‌ركه‌فتنا وى ژبو وه‌رگرتنا پوستێ سه‌روك وه‌زیرێ 75 ل عیراقێ, ب پشته‌ڤانیا هه‌ڤپه‌یمانیا كوردا یا سیاسى و په‌رله‌مانى زه‌مینه‌ بو خوش كرن و گه‌له‌ك سوز دان ده‌ستهه‌لاتا كوردى هه‌مى ئاریشه‌یان و په‌یوه‌ندیێن هه‌رێمێ دگه‌ل به‌غدا یێن ل سه‌ر ده‌مێ نورى ئه‌لمالكى تێكچویین چاره‌سه‌ر بكت, مخابن هه‌مى بتنێ بى راگه‌هاندن و نه‌شیا ژبن گڤاشتنێن مه‌رجه‌عیه‌تێ و ئیرانێ و گروپێ به‌غدا یێ دژى مافێن كوردا خو قورتال بكت و هنده‌ك كورد ژى هه‌ڤالبه‌ندێن سیاسه‌تا وى بون ژبو نه‌هێلان و لاواز كرنا پێگه‌هێ هه‌رێمێ ل ده‌ڤه‌رێ و ده‌رڤه‌, ده‌ستهه‌لاتا هه‌رێمێ ب دز و گه‌نده‌ل و جودابویى ( انفصالی ) دا ناس كرن ژبو مه‌ره‌مێن سیاسى و كوشتنا خه‌ونا كوردى, ژبیر كر كو ئه‌و بخو ژ لیستا گه‌نده‌لان بێ به‌هر نینه‌ د راپورت و گوڤارێن ئورپا و ئه‌مریكا دا, هه‌ر ژ سالا 2003 بو وه‌زیرێ گه‌هاندنێ ( اتصالات ), 2005ێ بو سه‌رپه‌رشتێ لیژنا ئابورى, ل 2010 بو سه‌رپه‌رشتێ لیژنا دارایى هه‌تا 2013ێ, هه‌ر گه‌نده‌لى و نه‌پاكیه‌كا هه‌بت ل عیراقێ ئه‌وى ئاگه‌ه ژێ هه‌بى و بێ ده‌نگ بى و ئه‌ڤه‌ نبشانێن به‌شدارییێ نه‌, هه‌رده‌م په‌سنا ده‌ستهه‌لاتا كوردى دكر و نها ریفراندوم یا كرى به‌هانه‌ و دژى دستورى, به‌لێ د مادێ ( 119 )ێ دستورى دا ریفراندوم دروسته‌ ( یحق لكل محافڤه‌ أو اكپر تكوین اقلیم بنا‌و على گلب بالاستفتا‌و علیه ), یا ژ بیر كرى ئه‌گه‌ر ب دستورى بت نابت ئه‌و بخو پلا سه‌روك وه‌زیرا وه‌رگرت ژبه‌ركو ناسناما بریتانى یا د گرفانا وى دا و مادێ 18ێ خالا 4 یا دستورى دبێژت ( وعلى من یتولى منصباً سیادیاً أو أمنیاً رفیعاً التخلی عن ایه‌ جنسیه‌ أخرى مكتسبه‌ ), به‌لـێ نه‌مانا داعش و پشته‌ڤانیا وه‌لاتێن ده‌وروبه‌ر یێن كورد لێ خو جه بو به‌رژه‌وندێن خو دسه‌ره‌دانێن وى دا بو توركیا و ئیران و سعودیێ شێوێ پێشوازیا وى نه‌ ل دیف پروتوكولێن نیڤده‌وله‌تى بى بو سه‌روك وه‌زیرا, بو نمونه‌ ل ئه‌نقه‌ره‌ وه‌زیرێ گومركا ل باله‌فرخانێ پێشوازى لێكر و بێ ئالایێ عیراقێ, ل ته‌هران خامه‌نه‌ئى ب نعال و جلێن خه‌وێ پێشوازى لێكر و هێش هه‌ست نه‌ كرى یه‌ و یێ غرور كرى, دڤێت هه‌رێما كوردستانێ ژ هه‌مى بیاڤان ڤه‌ لاواز بكت و تا راده‌یه‌كێ شیا نافمالیا كوردى ب شلقینت, هه‌ر روژه‌كێ یێ بریاره‌كێ دژى هه‌رێمى ده‌ردئێخت, د هه‌مان ده‌م دا هه‌لویستێ خو ده‌ردبرت كو چ گرفت دگه‌ل هه‌رێمێ نینن و روژا دى وى هه‌لویستى دگهورت و داخوازیه‌كا دیتر ژ هه‌رێمێ دكت, سیاسه‌تا نه‌ زه‌لال یێ ب كار دئینت و ژبیر كر كو دوهى دوست بى و ئه‌ڤرو یێ پێكولا خه‌ندقاندنا مله‌ته‌كێ بته‌ڤاى دكت, ژبلى له‌شكه‌ركێشیێ و هه‌ڤپه‌یمانیێ دگه‌ل ده‌وله‌تێن هه‌ڤسو ژبو ئابلوقه‌دانێ نوكه‌ یێ د بێده‌نگیێ دا بو دانوستاندنان, خودێ دزانت كا ل ژڤانێ چى یه‌ ل هه‌رێمێ روی بدت چ شه‌ره‌كى نه‌خوازیار, یان ژى پیلانه‌كا نه‌چاڤه‌رێكرى ب رێكێن نهێنى, یان ژى ته‌رازویا وى یا شاش دبت دنافخویا عیراقێ دا و دگه‌ل هه‌ڤالبه‌ندێن وى و هه‌ڤسویێن عیراقێ, یان ژى پشكا شێرى یا بده‌ست وى و رایه‌دارێن وى كه‌فتى پشتى كه‌ركوك و عنزاله‌ و جهێن په‌ترولێ ب ده‌ستخوڤه‌ ئیناین و نه‌ڤێت چ دانوستاندنا دگه‌ل هه‌رێمێ بكت, یان ژى هه‌ڤالێ بێ وه‌فا ( ئه‌مریكا ) شوشكه‌ك یا لێكرى, كا ستراتیجیه‌تا وى د چ قازانكێ دا مایه‌ نخامتى, دهه‌مان ده‌م دا گه‌له‌ك یا داى به‌ر ده‌ڤێ داسێ و دزانت روژهه‌لاتا ناڤین یا به‌ره‌ف قوناغه‌كا مه‌ترسیدار و هه‌ستیار ڤه‌ دچت, زه‌نگلا شه‌ره‌كى مه‌زن یێ دناڤبه‌را دوو چقان دا لـێَ ددت و گوره‌پان ژى هه‌ر ئه‌ڤ ده‌ڤه‌ره‌یه‌ و ئاخا عیراقێ و هه‌ڤدژ و هه‌ڤالبه‌ندێن وى ژێ بێ به‌هر نابن.

ل ده‌مێ ئه‌م بچووك مه‌ چ ژ مه‌زهه‌بى و تائیفه‌گه‌ریێ نه‌ دزانى و هه‌رده‌ما مه‌ وێنه‌ك دیتبا و گوتبان ئه‌ڤه‌ شبیهێ ئیمام عه‌لى یه‌ ب پیروزى ڤه‌ مه‌ رێز لـێ دگرت و هه‌ر دێ لێ گرین ژى چونكه‌ ئه‌م نه‌ تائیفى نه‌, مه‌ نه‌ دزانى سونه‌ و شێعه‌ كینه‌ و چنه‌ و ل هزرا مه‌ مسلمان هه‌مى ئێكن و ئه‌ڤا نها د گوره‌پانا سیاسیا عیراق و روژهه‌لاتا ناڤین دا په‌یدابوویى گه‌له‌ك ره‌هه‌ند و چقێن نهێنى بخوڤه‌ دگرت وه‌كى سیاسه‌تا نه‌ زه‌لالا ده‌وله‌تێن روژئاڤا و تایبه‌ت ئه‌مریكا و به‌لاڤبوونا ترێژا شێعه‌تیێ و هه‌ڤركیا مه‌زهه‌بى و تائیفه‌گه‌رى و نه‌ته‌وى و به‌رژه‌وه‌ندان و كاڤلبون و روخاندنا ده‌ستهه‌لاتا سونى ل عیراقێ و بهێزبونا گروپێن چه‌كدارێن شێعی و ده‌ستهه‌لاتا وان د بریارێ دا ل عیراق و سوریا و لوبنان و ئه‌فغانستان و یه‌مه‌نێ ب ئاشكرایى و دناف ده‌وله‌تێن كه‌نداڤى و پاكستانێ دا بنهێنى و دویر نینه‌ ئاخا توركیا ژى یا بێ به‌هر نه‌بت ب نخامتى ژبه‌ركو پتر ژ ( 10 ملیون عه‌له‌ویان ) لێ هه‌نه‌, یا خویایه‌ ئیران سه‌ركێشى و سیاسه‌تا هه‌میان ب مه‌رجه‌ع ڤه‌ دكت به‌رامبه‌ر مه‌زهه‌بێ سونى یێ پر ناكوكى و بێ بریار و بێ ئیراده‌, ئه‌گه‌ر ئه‌م بێژن دێ چه‌وا ره‌فتارێ دگه‌ل ئه‌ڤى بارودوخێ نها دا كن بباوه‌ریا من ده‌ستهه‌لاتدارێن عه‌ره‌با ژى نزانن و هه‌تا توركیا و ده‌وله‌تێن دى یێن مه‌زهه‌بێ سونى ژى یێن مایین حێبه‌تى و شاش چونكه‌ ئیران یا هه‌ڤركیا شارستانیه‌تێ ( صراع الحچارات ) و شه‌رێ شێعى و سونى دكت بهه‌مى شیانێن خوڤه‌ به‌رامبه‌رى كیانێن عه‌ره‌با و توركیا و هه‌تا نوكه‌ ستراتیجیه‌تا ئیرانێ ب سه‌رڤه‌ نه‌رم و د بنڤه‌ دژوار وه‌كى وێ بڤێت یا برێڤه‌ دچت و برێكا ده‌ستهه‌لاتا بێ ئیراده‌ ل به‌غدا یا گڤاشتنێن دژوار ب سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ دا د چه‌سپینت ژبو راده‌ستكرنا ئه‌ڤ چه‌ند پارچا مایى ژ هه‌رێمێ برێكا دستورێ پر ئالوزى ل به‌غدا و نێزیكه‌ هه‌مان گڤاشتن دێ ل سه‌ر كوردێن روژئاڤا ژى ئێنه‌ چه‌سپاندن و ئه‌گه‌ر هات و سه‌ر گرت وه‌لاتێ توركیا و ئوردن و عه‌ره‌بستانا سعودیێ ژى دێ درێكا هه‌لوه‌شاندنێ دا بن و ده‌وله‌تێن عه‌ره‌بى ل كێشوه‌رێ ئاسیا هه‌مى دێ لبن هه‌ڤپه‌یمانیا ئیرانێ و بریار و ده‌ستهه‌لاتا وێڤه‌ بن و ئه‌ڤه‌ هه‌مى ژى ژبه‌ر سیاسه‌تا دوو چقا ئه‌مریكا یه‌ ژبه‌ركو ئه‌مریكا یا دبینت مایتێكرنا ئیرانێ د روژهه‌لاتا ناڤێن دا چه‌نده‌ و تایبه‌ت ل عیراقێ, ب سه‌رڤه‌ ئه‌مریكا نه‌رازیبونا خو نیشان ددت و بنخامتى ڤه‌ هه‌ردوو هه‌ڤپه‌یمان و هاریكارێن ئێكن د شه‌رێ تیرورێ دا و ئه‌گه‌ر جیهان و ده‌ڤه‌ر یا بێ ده‌نگ بیت دێ پروژێ ئیرانێ یێ ستراتیجى بسه‌ركه‌ڤیت ل سه‌ر بێ پروژێ سونى ئه‌وێ بناڤێ هه‌ڤپه‌یمانیا ئیسلامیا هه‌لوه‌شیایى, و خه‌ونا ئه‌ردوغانى د به‌رفره‌هبونا ده‌وله‌تا توركى دا لسه‌ر نه‌خشێ ئوسمانلى و جڤاتا عه‌ره‌بى ژى یا د بته‌ كوما ره‌ژیێ هه‌تا نها نه‌شیاین لبه‌ر سینگێ خه‌ونا ئیرانێ راوستن و مه‌ دیت چه‌وا نه‌رازیبونا خوه‌ نیشان ددان ل سه‌ر ریفراندوما هه‌رێمێ و بلا بو مه‌ كوردا ئاشكرا بت ئه‌م كورد د هه‌ردوو هه‌ڤپه‌یمانان دا بێ پشكن و پاشگوه ئاڤێتینه‌ و چجارا ئه‌وانا یا باش بو مه‌ نه‌ڤیا یه‌ و چ جارا ژى نه‌ڤێت ژبلى به‌رژه‌وه‌ندێن وان تێدا نه‌بن,

وه‌رگرتنا بوچون و ره‌زامه‌ندیا جڤاكى یا راسته‌وخو ل سه‌ر بابه‌ته‌كى گشتى گرێدایى ب ژیانا وى جڤاكى ڤه‌ چ ل سه‌ر راستڤه‌كرنا دستورى یان ل سه‌ر چاره‌نڤیس و سه‌ربه‌خوییێ, و دبیته‌ ئێك ژ پره‌نسیب و بنیاتێن دیموكراسیێ و ده‌ستهه‌لاتا مله‌تى, به‌لێ گشتپرسیێ ژ وه‌لاته‌كى بو وه‌لاته‌كى دیتر جیاوازیێن خو هه‌نه‌ ژبه‌ركو دستورێ وه‌لاتى رێپێدانا وێ دیار دكت, بو نمونه‌ د دستورێ سوێسرا دا سه‌د هزار ده‌نگده‌ران مافێ هه‌ى دستورێ وه‌لاتى راستڤه‌ بكن, د دستورێ ئیتالیا دا پێنج سه‌د هزار ده‌نگده‌ران مافێ هه‌ى دستورێ وه‌لاتى راستڤه‌ بكن, د دستورێ كوبا دا سه‌د هزار ده‌نگده‌رێن بزانن بخوینن و بنڤێسن یان ژى 10% ژ ده‌نگده‌ران مافێ هه‌ى دستورێ وه‌لاتى راستڤه‌ بكن, د دستورێ صومال دا بیست هزار ده‌نگده‌ران مافێ هه‌ى دستورێ وه‌لاتى راستڤه‌ بكن, د دستورێ عیراقا فیدرالى دا دوو ملیون و نیف كوردا ماف نینه‌ دستورى راستڤه‌ بكن, ب مخابنیڤه‌ ئه‌م وه‌كو نه‌ته‌وا كوردا ژ هه‌مى مافان هاتینه‌ مه‌حروم كرن ل جیهانا ب ناڤێ مافێ مروڤان د ئاخڤیت و ئه‌م یێن كرینه‌ په‌رتال ل بازارێ به‌رژه‌وه‌ندێن خو و هه‌تا نها پارچه‌ پارچه‌نه‌ و هه‌ر پارچه‌یه‌ك یا د كه‌لواشێ خو دا ژ سته‌ما سته‌مكار و داگیركه‌رێ خو ژان و ئاخینكان دبارینت و تنێ ده‌وله‌تا كوردى یا بویه‌ هیڤى و ئومێد و خه‌ون ژبه‌ر نه‌ ئێك هه‌لویستى و نه‌ ئێكگرتن و نه‌ ئێكرێزیا كه‌سانێن خو دكه‌نه‌ خودانێن دوزا نه‌ته‌وا كورد, هه‌ر ده‌ما مه‌ كوردا داخوازا مافێن خو یێن ره‌وا كر ئێكسه‌ر هه‌ڤسوێن مه‌ یێن داگیركه‌ر و هه‌ڤالبه‌ندێن وان ژى دێ مه‌ ب سیخور و عه‌ماله‌ت و ژ رێكا ئایینى ده‌ركه‌فتین پێناسه‌كن و مه‌ دنه‌ نیاسین كو ئه‌م كرێ گرتى نه‌ و ئه‌مین ئه‌گه‌رێن ئاریشه‌ و نه‌ ئارامیا روژهه‌لاتا ناڤین, نها ده‌م و ده‌رفه‌ته‌كا زێرین یا بو كوردا هه‌لكه‌فتى و یا فه‌ره‌ ژ ده‌ست نه‌دن, ئه‌و ژى گشتپرسیا 25/9 ل كوردستانا باشوره‌ كو داخوازا چاره‌نڤیسێ خو دكن ل ژێر ناڤ و ئارمانجێن سه‌ربه‌خویى و ده‌وله‌تبونێ به‌لێ مخابن دیسان جیهان یا وژدانا خو دنڤینت و دوژمنێن دوزا نه‌ته‌وا كورد ژ كه‌ڤلوكێن هه‌ڤال دوستیێ یێن ده‌ركه‌فتین و یێن بوینه‌ گورگێن جاران و ددانێن خو تیژ دكن و گه‌فا دكن بو تالانكرن و وێرانكرنێ وه‌كى هه‌ر جار و هه‌مى روژهه‌لاتا ناڤین یا بویه‌ برایێن ئێك یێن ده‌یبابى و ده‌وله‌تێن زلهێز یێن بناڤێ دیموكراسى و مافێ مروڤان ناسیار یێن بوینه‌ پسمامێن وان و تنێ كورد ژبه‌ركو داخوازا مافێ خو یێ شرعى دكن یێن بوینه‌ بیانى و بێ هه‌ڤال و دشێم بێژم داخوزیا كوردا ل به‌رچاڤێن جیهانێ یا بویه‌ مه‌زنترین تاوان ژبه‌ركو نافمالیا كوردى ب شێوه‌یه‌كى رێكوپێك نه‌هاتى لێكدان و ده‌وله‌ت بو كوردا خه‌ونه‌ و ئومێده‌ و كوردا ژى دڤێت سه‌ربه‌خو و ئازاد و خودان سه‌روه‌رى بن.

ئه‌گه‌ر ئه‌م پێداچونه‌كێ د مێژوویێ دا بكن دێ بو مه‌ دیار بیت ئه‌و كه‌س و نه‌ته‌وه‌یێن نها دبێژن نابیت و تاوانه‌ ده‌وله‌تا كوردى ل روژهه‌لاتا ناڤین په‌یدا ببیت ئه‌و چ ژ مێژوویێ نزانن و توخم په‌رێس و توندره‌ون و ژ هه‌ست و وژدانا مروڤاتیێ د ڤالانه‌ و نزانن د هه‌مى شوره‌شان دا هه‌ر كورد بوینه‌ هاریكار و پشته‌ڤانێن وان هه‌تا گه‌هشتى نه‌ ئه‌ڤێ قوناغێ چ دبن زولم و زورداریا توركا دا یان فارسێن عه‌جه‌م دا و یان ژى دبن سته‌ما سه‌لجوقى و عه‌باسى و ساسانیان دا, دیسان یێن دبێژن مه‌زنترین گونه‌هه‌ كورد خو ژ ده‌وله‌ته‌كا موسلمان جودا بكن, دێ بێژن وان وه‌رن دا بو وه‌ مێژوویێ دیار بكن كا كى گونه‌هباره‌, ما نه‌ ده‌وله‌تا موسلمانا یا مه‌زن سنورێ وێ ژ روژئاڤایێ صینێ بى و هه‌مى روژهه‌لاتا ناڤین و هه‌تا دگه‌هشته‌ باشور و روژئاڤایێ ئورپا و ئه‌ندولس ژى بخوڤه‌ دگرت, بمخابنیڤه‌ هه‌ر عه‌ره‌ب و تورك و عه‌جه‌مان كره‌ پارچه‌ پارچه‌ و هه‌لوه‌شاند ل ژێر دروشمێن نه‌قه‌بولكرنا هه‌ڤدو ( وتلك الایام تداولها بین الناس ) سوره‌ ال عمران, نها ده‌وله‌تا موسلمانان یا بویه‌ پتر ژ ( 47 ) ده‌وله‌تێن خودان سه‌روه‌رى و هه‌ر ئێك دوژمنێ یا دى یه‌ و ئه‌رێ كى تاوانباره‌ و گونه‌ه ل ستویێ كێ یه‌, مانه‌ ده‌وله‌تا ئه‌یوبى كوردا بو هه‌وه‌ ئاڤا كر و هه‌مى ده‌وله‌تێن عه‌ره‌بى یێن دكه‌ڤنه‌ كێشوه‌رێ ئاسیا دگه‌ل مصرێ بخوڤه‌ دگرت و هه‌ر عه‌ره‌ب ئه‌گه‌ر بین و هه‌لوه‌شیا, مانه‌ ده‌وله‌تا موه‌حدین هه‌مى لیبیا و مه‌غره‌ب و ئه‌ندولس و هه‌تا ناڤه‌ندا كێشوه‌رێ ئه‌فریقیا ب خوڤه‌ دگرت و هه‌ر هوز و ده‌ره‌به‌گێن عه‌ره‌با بینه‌ ئه‌گه‌ر و هه‌لوه‌شیا, یان ده‌وله‌تا عه‌باسى ئه‌وا هه‌مى ده‌وله‌تێن موسلمانا یین دكه‌ڤنه‌ كێشوه‌رێ ئاسیا و پرانیا ئاخا مصرێ و باكورێ هه‌مى ده‌وله‌تێن عه‌ره‌بى یێن دكه‌ڤنه‌ كێشوه‌رێ ئه‌فریقیا و هه‌مى وه‌لاتێ ئه‌ندولس ( ئه‌سپانیا و پرتغال ) ل كێشوه‌رێ ئوروپا بخوڤه‌ دگرت و هه‌ر میره‌ك و شێخێن عه‌ره‌با ئه‌گه‌ر بین و هه‌لوه‌شیا و نوكه‌ ( 32 ) ده‌وله‌تێن سه‌ربه‌خو یه‌,كى تاوانباره‌ ژ هه‌لوه‌شاندنا ده‌وله‌تا فاتمى, یان ده‌وله‌تا ئوسمانى ئه‌وا توركیا و جورجیا و ده‌وله‌تێن باشورێ روسیا و روژهه‌لاتێ ئوروپا و قوبرس و هه‌مى ده‌وله‌تێن عه‌ره‌بى بخوڤه‌ دگرتن ل ژێر ناڤێ سولتانێ ئیسلامێ و هه‌ر دیسان توندره‌وى و نه‌ پشته‌ڤانیا عه‌ره‌با و كوێله‌تیا وان بو ئنگلیز و فرنسا بى ئه‌گه‌ر و هه‌لوه‌شیا و نوكه‌ یا بى ( 28 ) ده‌وله‌تێن خودان ماف, دیسان بو توندره‌وێن تورك و فارس و عه‌ره‌ب ئه‌رێ ما نه‌ گونه‌ه بى هین بینه‌ ئه‌گه‌رێن هه‌لوه‌شاندنا ده‌وله‌تا ساسانى كو نوكه‌ یا بى ( 13 ) ده‌وله‌ت, مانه‌ توخم په‌رێسێن عه‌جه‌م گونه‌هبارن بینه‌ ئه‌گه‌رێن پارچه‌كرنا ئمبراتوریا خه‌زنه‌وى و نوكه‌ ( 12 ) ده‌وله‌تێن خودان سنور و ده‌ستهه‌لاتن, ما نه‌ تورك و عه‌ره‌ب و عه‌جه‌م گونه‌هبارن ژ هه‌لوه‌شاندنا ده‌وله‌تا ئه‌مه‌وى یا ژ ( 46 ) ده‌وله‌تێن نها پێكدهات و مه‌زنترین ئیمبراتورى بى, ئه‌ڤ هه‌مى ئیمبراتورى و ده‌وله‌تێن موسلمان و زلهێز بین وه‌ پارچه‌ كرن و هه‌وه‌ نه‌ دگوت گونه‌ه و تاوانه‌, ئه‌رێ بوچى ئه‌مریكا د ماوێ هه‌شت سالان دا ل 1775 ب شوره‌ش و خه‌بات پتر ژ ( 700000 ) كوشتیان دا تنێ دا ژبن داگیركرنا ئنگلیز و فرنسا و ئه‌سپانیا رزگار بیت و نوكه‌ زلهێزترین ده‌وله‌تا جیهانێ یه‌, یان ئێكه‌تیا سوفیه‌ت بوچى هه‌لوه‌شیا و دانپێدان ب پتر ژ ( 15 ) ده‌وله‌تێن ژ كه‌لواشێ وێ په‌یدابین كر و ب شانازى ڤه‌ تورك و عه‌جه‌م و عه‌ره‌بان پشته‌ڤانیا خو بو سه‌ربه‌خویا وان ده‌وله‌تا راگه‌هاند, ئه‌رێ میژووناس و خودان ویژدانێن هه‌ڤسویێن نه‌ته‌وا كوردا هه‌ست ب ئێش و ئازارێن كوردان دكن, ئه‌ز دبێژم نه‌خێر تنێ بئه‌زمانى كوردا دخاپینن و د دل دا هه‌لگرێن كه‌رب و كین و چاڤسوریا ناڤێ په‌یڤا كوردن چونكه‌ هه‌ر ئه‌ون كورد كرینه‌ په‌رتال و هه‌مى جورێن سته‌م و تاوانان بسه‌رێ كوردا ئیناین و دئینن بو به‌رژه‌وه‌ندێن خو لپێش چاڤێن جیهانا چاڤ نقاندى و وژدان كوره‌ و كورد ب خوژى دوژمنێ خویه‌ و هه‌رده‌م یێ د هه‌ڤركیێ دا بو حه‌ز و به‌رژه‌وه‌ندێن تایبه‌ت ل ژێر ناڤ و دورشمێن به‌رژه‌وه‌ندا نه‌ته‌وى ئه‌وا كو ب هزاران دلسوز و خه‌باتكارا گیانێ خو بو كرى یه‌ قوربان تنێ دا هه‌لبیت شه‌مالك و چرایێ ده‌وله‌ته‌كا كوردى و دیار بیت ل جیهانێ كوردستان یا ئازاد و سه‌ربه‌خو یه‌ لبن سیبه‌را یه‌كسانیێ و دادپه‌روه‌ریێ مافێ چاره‌نوس لسه‌ر دفنا هه‌ر نه‌حز و دوژمنه‌كى نه‌ته‌وا كورد.

كه‌ركوك باژێر و پاریزگه‌ها خودان تایبه‌تمه‌ندى یه‌ ل عیراقێ و دبێژنێ ( باژێرێ زێرێ ره‌ش ) و یا ناسیار ب ( عیراقا بچیك ) ئانكو هه‌مى ئول و مه‌زهه‌ب و نه‌ته‌وه‌ لدیف رێژا لـێ دژین, دكه‌ڤیته‌ د مادێ ( 140 ) دا و ناكوكى لسه‌رن دناڤبه‌را میریا عیراقا فیدرال و میریا هه‌رێما كوردستانێ دا, به‌لێ ل ڤێره‌ تنێ دێ مێژوویا كه‌ركوكێ دنه‌ دیاركرن كا چه‌وا كه‌ركوك ژ كوردستانیه‌تا وێ هاتى یه‌ ده‌رخستن لسه‌ر ده‌مێ ئوسمانیا و ئنگلیزیا و ده‌ستهه‌لاتێن عیراقێ و رژێما به‌عس و هاتى یه‌ عه‌ره‌بكرن ژلایێ ئاخ و نه‌ته‌وه‌ى ڤه‌, لدیف ژێده‌رێن مسریان كو كه‌ركوك 3500 سالان پێش زاینى پایته‌ختێ ئیماره‌تا كورتیا بى و دگوتنێ ئه‌ره‌بخا, ل سالا 1595 هه‌تا سالا 1162 ى پێش زاینى لبن ده‌ستهه‌لاتا ( ممله‌كه‌ت كاردونیاش ) ڤه‌بى و تنێ هوزێن وێ كورد و عه‌ره‌ب بین, ل سالێن 700 پێش زاینى میدیا و سریانیا دگوتنه‌ كه‌ركوكێ ( بیپ كرمای ) و پاشێ ساسانیا دگوتێ ( كه‌رمه‌كان ), ل سالێن 600 ێ پێش زاینى لسه‌ر ده‌مێ سومه‌ریا دگوتنێ ( كاركوك ), ل سالێن 550 پێش زاینى ژ سه‌ر ده‌مێ نه‌بوخوز نه‌سر هه‌تا نوكه‌ ئاگر هله‌ ل جهێن گازێ ل كه‌ركوكێ, ل سالا 331 پێش زاینى هاته‌ داگیركرن ژلایێ مه‌قدونیان ب سه‌روكاتیا ئسكه‌نده‌رێ مه‌قدونى ڤه‌, ل سالا 312 پێش زاینى هاته‌ داگیركرن ژلایێ سلجوقیان ب سه‌روكاتیا سلوقس ڤه‌, ل سالا 256 پێش زاینى هاته‌ داگیركرن ژلایێ برسینیان ڤه‌, ل سالا ل سالا 227 پێش زاینى ل بن میریا ده‌وله‌تا ساسانى ڤه‌ بى, ل سالێن هزارا ئێكێ پایته‌ختێ ئیماره‌تا ئه‌لئه‌تابه‌كى بى ب سه‌روكاتیا مزفردین كوكبورى, دناڤبه‌را سالێن 1872 – 1873 زاینى ئه‌ندازیارێ روسى یوسف جیرنیك دپه‌رتوكا قفقاز دكومه‌لا جغرافیا روسی دا ژمێریاریا كه‌ركوكێ دیار دكت وه‌كو باژێر ( 12000 – 15000 ) هزار كه‌سن ژوان 40 خێزان ئه‌رمه‌نن و یێن دى هه‌مى كوردن ), ل سالا 1881 گـه‌روكێن جیولوجـى یێن ئه‌لـمانى راگه‌هاندن كو زكێ ئـاخێ ل( كه‌ركوكێ ) ب ده‌ڤه‌ر ڤه‌ ده‌ریا په‌ترولێ یه‌, ل سالا 1896 كه‌ركوك سنجقه‌كا سه‌ر ب شه‌هره‌زور ڤه‌ بى لبن ده‌ستهه‌لاتا ئوسمانیان و رێژا كوردان 75% بى و رێژا ماى ژ تركمان و عه‌ره‌ب و كلدان و ئاشورى و سریان و جوهیا و ئه‌رمه‌نیا پێكدهات, ل 7/5/1918 هێزێن ئنگلیزى شارێ كه‌ركوكێ داگیركرن و ئوسمانى ژێ ده‌ركه‌فتن و ل 25/9/1918 بته‌مامى كه‌فته‌ لبن ده‌ستێ ئنگلیزیان ڤه‌, ل دیڤ نڤێسینێن ئوسمانیا ل سالا 1919رێژا كوردان 53% بى و رێژا مایى ژ تركمان و عه‌ره‌ب و كلدان و ئاشورى و سریان و جوهیا و ئه‌رمنا پێكدهات, ل سالا 1921 ئنگلیزیان د په‌رتوكێن خوه‌دا دیاركرن رێژا كوردا ل كه‌ركوكێ 49% یه‌ و رێژا ماى ژ تركمان و عه‌ره‌ب و كلدان و ئاشورى و سریان و جوهیا و ئه‌رمنا پێكدهێت, ل سالا 1922 بو جارا ئێكێ عه‌ره‌بێن شێعه‌ ل كه‌ركوكێ هاتنه‌ ئاكنجى كرن, ل سالا 1924 لیژنا ئێكبونا ملله‌تان دیاركر رێژا كوردا 42% یه‌ و رێژا ماى ژ توركمان و عه‌ره‌ب و كلدان و ئاشورى و سریان و جوهیا و ئه‌رمنا پێكدهێت و د هه‌مان سال دا ( دارا به‌گ ) سه‌روكێ هوزا داوودى یا كوردى هاته‌ هه‌لبژارتن بو نوینه‌راتیا كه‌ركوكێ ل جڤاتا نوینه‌ران دا, ل سالا 1930 رێژا كوردان ل كه‌ركوكى بو َ51% و توركمان 21,5 % و عه‌ره‌ب20 % ، كلدان و ئاشورى و سریان و جوهى و ئه‌رمن دبنه‌ 7,5 % , ل سالا 1935 فائق تالبانی بو نوینه‌رێ كه‌ركوكێ ل به‌غدا, ل سالا 1937 كه‌سایه‌تیێ كورد ئه‌حمد كه‌ركوكلى هاته‌ هه‌لبژارتن بو نوینه‌رێ كه‌ركوكێ ل به‌غدا, ل سالا 1939 – 1943 ناڤدارێ كورد ئه‌مین رشید ئاغا سه‌روكێ هوزا هه‌موه‌ند بو نوینه‌رێ كه‌ركوكێ ل به‌غدا, ل سالا 1943- 1948 شێخ عبدولوه‌هاب شێخ حمید تالبانی بو نوینه‌رێ كه‌ركوكێ ل به‌غدا, ل 14/1/ 1945 بوریا گازێ ژ كه‌ركوكێ هاته‌ كێشان, ل سالا 1953 كه‌سایه‌تیێ كورد محمد سعید قزاز بو نوینه‌رێ كه‌ركوكێ ل به‌غدا, ل سالا 1957 رێژا كوردان ل كه‌ركوكێ 48% وتوركمان 21,5 % و عه‌ره‌ب 28,5 % ، یێن دیتر 7,5 % بى, ل 14/3/1960 ل دیڤ راپورتا قوتابخانان ل لیوا كه‌ركوكێ رێژا قوتابیان ب ڤى ره‌نگى بى ( 13633 كورد,12407 توركمان,6571 عه‌ره‌ب ) بین ژبه‌ر كوچكرن و عه‌ره‌بكرنێ, ل سالا 1965 ئامارا كه‌ركوكێ ب 473626 كه‌سان پێكدهات و كورد 186346و عه‌ره‌ب 184535و توركمان 86958 + 5471 بتوركى دئاخڤتن و كلدان و سریان 1995و ئه‌رمه‌ن 1043و ئاشورى 7278, ل 6/11/1975 رژێما به‌غدا قه‌زا كفرى ژ كه‌ركوكێ ڤه‌كر و دا دگه‌ل پارێزگه‌ها دیالا, ل 29/1/1976 رژێما به‌غدا ناڤێ پارێزگه‌ها كه‌ركوكێ كره‌ ( التامیم ), ل سالا 1977 د ژمێریاریا كه‌ركوكێ دا كورد 37,33% و تركمان 16,31% و 46.36% عه‌ره‌ب و كێمنه‌ته‌وێن دیتر بین, ل 20/1/1981 رژێما به‌غدا بریارا ژماره‌ (1391) دا بو مشه‌ختكرنا هزاران كوردا ژ كه‌ركوكێ و عربا بینیته‌ جهێ وان, ل سالا 1986 رژێما به‌غدا ل دویڤ بریارا تایبه‌ت یا ژماره‌ ( 42 ) گه‌له‌ك كورد ژ كه‌ركوكێ مشه‌ختكرن, ل هه‌یڤا 8/1989 رژێما به‌غدا ب بریارا ژماره‌ ( 529 ) بریار دا هه‌ر كه‌سێ نه‌ كورد بت ماف هه‌یه‌ ل زێده‌ى جهێ لـێ ئاكنجى پارچه‌ زه‌ڤیێ وه‌ربگرت ل كه‌ركوكێ ژ بلى عه‌ره‌بێن ( دیالا و میسل ), ل 20/3/1991 بو ئێكه‌م جار كه‌ركوك ( دلێ كوردستانێ ) هاته‌ رزگار كرن, ل 27/3/1991 رژێما به‌غدا جاره‌كا دى و ب هه‌مى جورێن چه‌كى ڤه‌ هێرش كره‌ سه‌ر كركوكا ( دلێ كوردستانێ ) و داگیر كر ڤه‌ و ئومێدا كوردا ڤه‌مراند, ل هه‌یڤا 5/1991 وه‌زیرێ ده‌رڤه‌ یێ عیراقێ ( تارق عزیز ) ل ده‌ما دانوستاندنان دا دگه‌ل وه‌فدا كوردى ل به‌غدا گوت كه‌ركوكێ ژبیر بكن وه‌كى عه‌ره‌با ئه‌ندولس ژبیر كرى, ل سالا 1999 نوینه‌رێ تایبه‌تمه‌ندێ نه‌ته‌وێن ئێكگرتى د راپورتا خودا دیاركر بو لیژنا مافێن مروڤ ل ئورپا كو ( 300.000 ) كه‌س نه‌خه‌لكێ كه‌ركوكێ نه‌ و عه‌ره‌ بن هاتینه‌ كه‌ركوكێ و ده‌وروبه‌را, ل 3/5/2000 به‌رپرسێ ئێكێ یێ پارتا به‌عس ل كه‌ركوكێ( عه‌تیه‌ شنداخ ) بریاردا دیڤچون لسه‌ر رێژا بهێته‌ كرن و كورد و توركمانێن كه‌ركوكێ دڤیا ببنه‌ عه‌ره‌ب یان ژى د ڤیا ژ كه‌ركوكێ بێنه‌ مشه‌ختكرن, ل 10/9/2000 سه‌ركردێ به‌عس ( عزت ئیبراهیم ئه‌لدوری ) دگه‌ل پارێزگه‌هێ كه‌ركوكێ ( فریق صباح نوری علوان ) بریاردان هه‌ر كورده‌كێ ل كه‌ركوكێ دشێت ب بیته‌ عرب و دێ ئێته‌ خه‌لاتكرن, ل 9/4/2003 رژێما به‌غدا هاته‌ روخاندن و كه‌ركوكا دلێ كوردستانێ بو پارچه‌ك ئازادكرى ژ هه‌رێما كوردستانێ,
ژێده‌ر:- چه‌ند په‌رتوكێن گرێدایى ب مێژوویا كوردستانێ ڤه‌ – روژنامێن كوردى – كه‌نالێن كوردى – بابه‌تێن نڤێسه‌ران – سایتێن ئه‌نترنێتێ ( په‌یچ و مونته‌دى ).

زانین و زانست بنیاتێ ئاڤاكرنا كه‌سایه‌تیا مروڤانه‌ و ستوینا هه‌را بهێزه‌ بو ئاڤاكرنا ملله‌تان و د به‌رده‌وامیا ژیانا مروڤان دا بویه‌ ئه‌گه‌رێ پێشكه‌فتن و مفا گه‌هاندنێ و خوشكرنا ژیانێ, چ ملله‌ت نه‌ گه‌هشتنه‌ ئارمانج و مافێن خو و رزگار نه‌بینه‌ ژ بن بارێ زولم و زورداریێ ئه‌گه‌ر پیته‌دان نه‌ دابیته‌ زانست و زانینێ, هه‌رده‌م هه‌بونا ره‌وشه‌نبیریێ و زانستى بویه‌ ئه‌گه‌رێ ئازادى و شارستانیه‌تا مروڤان و هه‌ر ده‌ما ڤه‌مریت شه‌مالكا روناهیا زانینێ دناڤ هه‌ر ملله‌ته‌كى دا دێ بیته‌ ئه‌گه‌رێ به‌رهه‌مئینانا كه‌سانێن نه‌زان و خودان ئێشا ده‌رونى و مێژك نساخ و ئه‌و كه‌سانه‌ دێ ئاماده‌بن و رازى بن بژین د ژیانا كوێله‌تیێ دا لبن هه‌ر ده‌ستهه‌لاته‌كا هه‌بیت و تایبه‌ت ده‌ستهه‌لاتا دكتاتور و سته‌مكارا, چونكه‌ چ ده‌ستهه‌لات و سته‌مكار نه‌شێن به‌رده‌وام بن ئه‌گه‌ر ملله‌ت خو بو نه‌كنه‌ كویله‌ و دیڤه‌لانك و خو بو نه‌چه‌مینن, مه‌زنترین ئاریشا نه‌ژادێ مروڤان ئه‌وه‌ پرانیا وان نه‌زانن و داخوازا مافێن خو ناكن ژ سه‌ركردێن خو ژ ئه‌گه‌رێ ژده‌ستدانا زانین و هه‌ست و شیانان و ده‌ستنه‌داهێنانێ و ئه‌ڤه‌ مه‌زنترین ئێشه‌ و هه‌تا دبیته‌ ئه‌گه‌رێ نه‌مانا هه‌ستێ جڤاكى, ئه‌م نه‌ته‌وه‌ و ملله‌تێ كورد پشكه‌كن ژ جڤاكێ ژیانێ یا فه‌ره‌ ئه‌م ژى خو پالدن و خو تێر ره‌وشه‌نبیر بكن برێكا ده‌ستخستن و فێربونا زانست و زانینێ لسه‌ر سیسته‌مه‌كى هاندانا په‌روه‌رده‌ى و بسپورى بهه‌ست و دروشمێن راسته‌قینه‌ و ساخله‌م و نه‌ لسه‌ر حه‌ز و مه‌ره‌مێن بده‌ستڤه‌ئینانا باوه‌رنامێن بلند و مێژك ڤاله‌ ب رێكێن ناڤبژیڤانكارى ئانكو ( فیتامین و ), بو نمونه‌ بلا مه‌ ژمارا هه‌را زێده‌ یا ماموستایان نه‌بیت ل قوتابخانه‌ و زانكویێن خو تنێ خودان باوه‌رنامه‌ و پاشا و ئه‌فندى بن و نه‌ ل ئاستێ باوه‌رناما هه‌لگرتى بن ژلایێ زانین و زانستى ڤه‌ و دویر بن ژشیانێن داهێنانێ و ئه‌و بخو پێدڤى بفێربونێ بن و یان ژى هه‌لگرێن زانسته‌كى لاواز بن و پاشه‌روژا ملله‌تێ خو بێخنه‌ د قه‌واره‌كى ره‌شبین و تارى دا و بدیتنا من ئه‌و ژى پێدڤى ب چاكسازیا نه‌, یا روهن و ئاشكرایه‌ د چه‌رخێن بورى دا ئێشا ملله‌تێ كورد هێلایى پاشڤه‌مایى و هه‌ژار هه‌ر نه‌زانین بى كورد ئێخستى لبن بارێ سته‌م و ده‌رده‌سه‌ریان, ئه‌گه‌ر ته‌ماشه‌ى نه‌ته‌وه‌ و ملله‌تێن پێشكه‌فتى بكن دێ بینن ل ده‌ستپێكێ هه‌تا نوكه‌ زانین یا كرین ژ هه‌ر تشته‌كى دیتر فه‌ر تر و پیته‌دانه‌كا هه‌را زێده‌ یێن داینێ ژلایێ سیسته‌م و پروگرام و ماموستایى ڤه‌, به‌لێ دیسان دبێژم خودان به‌رهه‌مێ ئێكه‌م بو تێركرن و ژیركرنا مێژكێ قوتابى هه‌ر ماموستایه‌, ئانكو یا فه‌ره‌ رێزێ لێ بگرن و دهه‌مان ده‌م دا ماموستا ژى بێ ئه‌زئه‌زى و ب هه‌ست و وژدان داهێنان و په‌یاما خو یا زانستى دیار بكت و بگه‌هینته‌ فێرخوازێن ملله‌تێ خو دا ئه‌م ژى وه‌كى هه‌مى نه‌ته‌وێن جیهانێ ب شارستانیه‌ت و ره‌وشه‌نبیر بن ژ لایى زانین و زانستى ڤه‌.

ل چ جهێ دونیایێ بیت خودای مروڤ دایه‌ ئازاد و د ژیانه‌كا په‌یوه‌ندیا جڤاكى دا بژیت دگه‌ل پاراستنا مافێن وی, به‌لێ مخابن هه‌ر مروڤان مافێن ئێكودوو بن پێ كرینه‌ بو مه‌ره‌م و حه‌زێن خو چ دكوملگه‌هى دا یان د قه‌وارێ ده‌وله‌تێ دا لبن په‌ردا یاسایه‌كا نه‌ دادپه‌روه‌رانه‌دا به‌لـێ وه‌كو بابه‌ت دشێن بێژن هنده‌ك جڤاك و وه‌لاتان شیایه‌ یاسایه‌كا دادپه‌روه‌رانه‌ دناڤ جڤاكێ خودا بچه‌سپینن و وه‌لاتێ خو بپارێزن دویر ژ به‌رژه‌وه‌ند و حه‌زێن كه‌سوكى لسه‌ر به‌رژه‌وه‌ندا گشتى وه‌ك نمونه‌ وه‌‌لاتێ سوێسرا كو ئێكه‌م وه‌‌لاتێ دیموكراسیا راسته‌‌وخویه‌‌ و یا ناڤدار ب وه‌‌لاتێ شكولاته‌‌ و جهێ شاخاوه‌یى و به‌‌فرێ یه‌ و ل سالا 1291 سه‌‌ربه‌‌خو بویه‌‌, ل سالا 1848 سوێسرا نوى هاتى یه‌‌ راگه‌‌هاندن, ژمارا ئاكنجیان 8 ملیونه‌‌ و 2 ملیون مشه‌‌ختێن بیانی لێَ ئاكنجى نه‌ و دبنه‌‌ چارێكا هاولاتیان, سه‌روك وه‌‌لات نینه‌ به‌‌لكو جڤاتا ئێكگرتى یاهه‌یى وه‌‌لاتى ب رێڤه‌‌ دبت, پایته‌‌خت ( عاصمه‌‌ رسمیه‌‌ ) نینه‌‌ چونكه‌‌ د دستورى دا نه‌‌هاتى یه‌‌ دیار كرن و نوكه‌‌ باژارێ ( برن ) وه‌‌ك پایته‌‌ختێ ئیدارى یێ وه‌‌لاتى یه‌, یا ناڤداره‌‌ ب جورێن باش یێن ده‌‌مژمێران ( الساعات السویسریه‌‌ ), دئێته‌‌ هژمارتن ل رێژا 19 بو هێزا ئابورى ل جیهانێ, چار زمانێن فه‌‌رمى لـێ هه‌‌نه‌‌ ( ئه‌‌لـمانى – فرنسى – ئیتالى – رومانشى ), ناڤداره‌‌ ب رێزگرتنا كێمنه‌‌ته‌‌وان و ژ 26 كانتونان پێكدهێت و هه‌‌ر كانتونه‌‌كێ بێهنڤه‌‌دانێن خو یێن هه‌ین, نه‌‌ د ئێكه‌‌تیا ئورپى و دده‌‌ڤه‌‌را ئابوری دا یه‌‌ و تنێ په‌یوه‌ندى دگه‌‌ل هه‌‌نه‌‌ و سه‌‌ره‌‌رایێ هندێ هێزترین داهاتێ ئابورى یێ هه‌‌ى, رێژا 67% ژ خه‌‌لكێ سویسرا نه‌‌ فه‌‌رمانبه‌‌رێن حكومه‌‌تێ نه‌‌ و نێزیكى 2.5 ملیون كه‌‌سان ل كومپانیێن ئه‌‌هلى كاردكن و 5% ل كه‌رتێ كشتوكالى كاردكن, ناڤێ دراڤێ وێ یێ سه‌ره‌كى ( فره‌‌نگ) و دراڤێ ( یورو ) یێ دووێ یه‌, ناڤنجیا داهاتێ ماموستایى ل سالێ 120000 دولاره‌‌ ئانكو هه‌یڤا وى ژ ده‌ه هزار دولارا نه‌ كێمتره‌, 10 زانكو و 2 په‌یمانگه‌‌هـ لـێ هه‌‌نه‌‌ و خودانا پتر ژ 30 هزار ماموستایه‌ ل زانكو و په‌یمانگه‌هان ‌ و پرانیا وان ماموستایان بیانى نه‌, روژنامه‌‌ڤانى و راگه‌هاندن سه‌‌ربه‌‌خویه‌‌ و هه‌‌ر كه‌‌سێ مافێ ده‌‌ربرینێ یێ هه‌ى, خه‌‌لكێ وێ ناڤداره‌‌ ب خواندنا په‌‌رتوكان و 81% حه‌‌زا خواندنێ یا هه‌ى, وه‌‌لاته‌‌كى پرى تونێل و پره‌‌ ( الانفاق والجسور ) و رێكێن شه‌‌مه‌‌نده‌‌فران, ل دیف رێژا خوشیا ژیانێ دبیته‌ ئێكه‌‌م وه‌‌لاتێ خوشیێ و مروف لـێ ژ دایك ببیت, ئێكه‌‌م وه‌‌لاته‌‌ دیموكراسیا راسته‌‌وخو لـێ‌ و هه‌ر هاولاتیه‌‌كى ماف هه‌‌یه‌‌ نه‌‌رازیبونا خو دیار بكت بو هه‌‌ر یاسایه‌‌كى و راستڤه‌‌كرنا دستورێ وه‌‌لاتى, رێژا 41% داهاتێ وێ ژ ده‌‌رمانا و كه‌‌ره‌‌ستێن نوژدارى یه‌, شكولاته‌‌ ژ به‌‌رهه‌‌مێن وێ یێن سه‌‌ره‌‌كى یه‌‌ و ل مه‌‌رته‌‌با 10 یه‌ د دونیایێ دا یا باشترین شكولاتێن جیهانێ یه‌‌ و ژ كه‌‌ره‌‌ستێ زێرى دهێنه‌‌ به‌‌رهه‌‌مئینان و ساخله‌‌من بو خوارنێ, ژلایێ زێرى ڤه‌‌ ل سالا 2012 بو یا ئێكێ ب رێژا 15% ژ به‌‌رهه‌‌مێ جیهانێ, سویسرا بندابێن بن ئه‌‌رد ( ملاجى‌و ) ئاڤاكرینه‌‌ تێرا هه‌مى خه‌‌لكێ وه‌‌لاتى هه‌‌نه‌‌ بو هه‌‌رده‌‌ما شه‌‌ره‌‌كى نه‌‌وه‌‌وى ( كێمیاوی ) په‌‌یدا ببت, سزایێ سه‌رپێچیا شوفێرى ل دیف داهاتێ وى یێ سالێ یه‌‌ بو نمونه‌‌ شوفێره‌‌ك هاته‌‌ سزادان ب 250 هزار دولارا چونكه‌‌ داهاتێ وى یێ سالێ ئێك ملیون دولار بى, خزمه‌‌تا له‌‌شكه‌‌ریێ بو هه‌‌ركه‌‌سێ ژیێ وى ژ 18 سالى ببورت یا هه‌ى و پشتى خزمه‌‌تا خو یا له‌‌شكه‌‌رى خلاس بكت دێ چه‌كێ خو ل مال هه‌‌لگرت بو ده‌‌مێن ته‌‌نگاڤیان, نێزیكى 120 هزار له‌‌شكه‌‌رێ تایبه‌‌ت لدیف سیسته‌مێ پولیسى و 80 هزار یێ ل مال روینشتى هه‌یه‌‌, خه‌‌لكێ وێ نێزیكى 4.5 ملیون پارچێن چه‌كى دمالێن وان دا هه‌‌نه‌, كێمترێن رێژا تاوانان ( نسبه‌‌ معدل الجریمه‌‌ ) ل جیهانێ ئه‌‌و وه‌‌لاته‌‌یه‌, دبێژنێ وه‌لاتێ ئاشتیێ هه‌تا نوكه‌ نه‌كه‌فتى یه‌ چ شه‌را و هه‌ڤپه‌یمانى دگه‌ل چ وه‌لاتان گرێنه‌داینه‌, پلانه‌كا ده‌ستپێكى بو له‌شكه‌رى یا هه‌ى كو تونێل و پر و رێكێن وێ ل سنورا هه‌مى TNT ى كرینه‌ هه‌رده‌ما شه‌ره‌كى ده‌ره‌كى دگه‌ل په‌یدا ببت ئه‌و دێ هه‌میان په‌قینت, په‌یكه‌ره‌كى سه‌یر ل وێرێ هه‌یه‌ ژیێ وى ژ 500 سالا پتره‌‌ یێ زه‌لامه‌كى یه‌ و یێ زاروكا دخوت و هه‌تا نوكه‌ نه‌هاتى یه‌ دیاركرن كا چ رامانێ ددت…

یا خویایه‌ كو هه‌ر وه‌لاته‌كى هه‌بیت هێزا وێ یا سه‌ره‌كى یا د گه‌شه‌پێدانا ئابورى دا سه‌ره‌رایى هێزا له‌شكه‌رى, ئه‌م وه‌كو هه‌رێما كوردستانێ ژى خودانێن ئابوره‌ك و سامانه‌كى بهێزن به‌لـێ دشێم بێژم ئابوریا سیاسى دبت یا زال بت, ئابوریا ره‌وشتى هه‌تا راده‌یه‌كى مه‌ ژ ده‌ست دابت, یان ژى ژبه‌ر هنده‌ك ئه‌گه‌رێن نخامتى, بێ بسپورى, سنورێن جوغرافى, نه‌پیته‌دان ب هه‌مى جورێن سامانێن نافخو و تنێ باوه‌رى دان ب جوره‌كى سامانى ئه‌و ژى ( پترول ) یا بویه‌ مایتێكرن و ده‌ستچێكه‌ر ل سه‌ر لاوازكرنا هێزا مه‌ یا ئابورى, به‌لـێ ئه‌گه‌ر به‌راوردیه‌كێ دناڤبه‌را گه‌شه‌پێدانا خو یا ئابورى دا بكن دگه‌ل په‌رتوكا سامانێن نه‌ته‌وان, بكن دبت د هنده‌ك خالێن لاواز دا ئه‌م نێزیك بن به‌لێ د پرانیا خالێن دیتر دا ئه‌م به‌رلایى و ژێ دویرن, په‌رتوكا سامانێن نه‌ته‌وان ئه‌وه‌ یا ژلایێ ئابورناسێ ناڤدارێ جیهانى و نه‌ژاد ئه‌سكتله‌ندى ( ئاده‌م سمیس )ڤه‌ هاتى یه‌ چاپكرن ل ده‌ستپێكا شوره‌شا پیشه‌سازى ل سالا 1776 زایینى, ئه‌ڤ ئابورناسه‌ په‌سنا هزر و سیسته‌مێ سه‌رمایه‌دارى دكت و دژى مایتێكرنا ده‌ستهه‌لاتێ د ئابورى و هێزا ( دیاركرنا متایى و پێدڤیان )دا و دبێژت مروڤ د سروشتێ خودا ئابورى و مادى یه‌ و هزر و به‌رژه‌وه‌ند و حه‌ز و ئارمانجێن مروڤى د كرین و فروتنێ دانه‌ بو خوه‌شكرنا ژیانا خوه‌ و ئه‌ڤه‌ دچته‌ دقالبێ بیردوزا ئابوریا كلاسیكى دا و فه‌ر دكت هه‌ر كو سه‌ربه‌خویا ئابوریا نافخویى مافه‌ بو هه‌ر تاكه‌ كه‌سه‌كى دئازادیا كارى دا دویر ژ مایتێكرن و بریارێن ده‌ستهه‌لاتێ چونكه‌ مفایى دێ گه‌هینته‌ هه‌مى هاولاتیان, هه‌تا نوكه‌ ئه‌ڤ په‌رتوكه‌ یا بویه‌ ده‌رگه‌هێ ڤه‌كرنا ئابوریا كلاسیكى و سه‌ربه‌خویا ئابورى بو كه‌سان ل گه‌له‌ك وه‌لاتان به‌لـێ ل وه‌لاتێن پێشكه‌فتێ و یاسا پێگیر و كه‌سانێن وێ تێگه‌هشتى و خودان هه‌ست بو به‌رژه‌وه‌ندا گشتى دگه‌ل چاڤدێرى و دیفچونا ده‌ستهه‌لاتێ یا ساخله‌م ل سه‌ر چاوانیا شێوێ سه‌ربه‌خویا ئابورى بو كه‌سان ئانكو میریا ده‌ڤه‌رێ د چارچوڤێ كارێ زێره‌ڤانیێ دایه‌ , به‌لـێ ئه‌گه‌ر ل وه‌لاتێن ده‌ستپێكى و هه‌رێم ژى ئێك ژ ئه‌وانه‌ ئه‌ڤ سه‌ربه‌خویه‌ بێته‌ چه‌سپاندن دبت نه‌رێنى یێن وێ پتر بن ژ ئه‌رێنى یێن وێ ژبه‌ركو نه‌ سه‌رمایه‌دارێن هه‌رێمێ خودان هه‌ستێن به‌رژه‌وه‌ندا گشتى نه‌ و تنێ بازرگانن بو مه‌ره‌ما فایدێن خوه‌ و فێلبازێن نه‌ د دانا باجێ نه‌ و ژ هه‌ژارا هه‌ژارترن دهاریكاریا گه‌شه‌پێدانا هه‌رێمێ دا, تا راده‌یه‌كى ژى ده‌ستهه‌لاتا هه‌رێمێ چاڤدێرى و دیفچونا ساخله‌م نینه‌ و هه‌رێم نه‌ وه‌لاته‌كى به‌رهه‌مهێنه‌ره‌ ژبلى كه‌رتێ ( پترولێ ) به‌روڤاژى یا بویه‌ ده‌ڤه‌ره‌كا ئیستیهلاكى بو كه‌لوپه‌لێن ده‌وله‌تێن ده‌وروبه‌ر و یا بو یه‌ خودان خه‌لكه‌كى بێ داهێنان و پرانیا وى موچه‌خور و ته‌مبه‌ل و ل سه‌ر گه‌نجینا وه‌لاتى دژین ب رێكێن جیاواز سه‌ره‌رایى كو دبت داهاتێ هه‌رێمێ نه‌ كێمتر بت ژ داهاتێ وه‌لاته‌كى وه‌كى ئوردن و ئه‌م یێن حالـى دبینن د كاودانێن قه‌یرانێ دا كو روژ بو روژێ یا دژوارتر دبت, گونه‌هـ ژى ل ستویێ گه‌نده‌ل و موچه‌ خیالـى و بندیوارێن سه‌ربه‌خو و پشته‌كێن وانه‌..