پەروین سەلاح

فوتبۆل ئێک ژ یاریێن  بناڤودەنگە ل جیهانێ، نە بتنێ یاریەکە بۆ خۆشیێ بەلکو گەلەک مفایێن ساخلەمیێ، دەروونی و جڤاکی هەنە، مفایێن وێ بۆ مێشکی، چونکی هاریکارە بۆ باشترکرنا شیانێن لەشی وبهێزکرنا رێکوپێکیێ و گەشەکرنا گیانێ تیمێ، ب رێکا راهێنانێن بەردەوام و پشکداریکرن د یاریان دا، یاریزان دشێن شیانێن خۆ ب شێوەیەکێ بەرچاڤ کو شیان و هێزا لەشی ب شێوەیەکێ بەرچاڤ بهێز دئێخیت، دیسان لڤینا بلەز ڤە گرێددەت کو هاریکاریێ د باشترکرنا شیانا بەرگریێ و بهێزکرنا ماسولکان دا دکەت، زێدەباری ڤێ چەندێ ڕۆلەکێ گرنگ د باشترکرنا ساخلەمیا دل و دەمارێن خوینێ دا دگێڕیت، چونکی کارکرنا دلی چالاکتر لێدکەت و چوونا خوینێ باشتر دکەت، هەروەسا پشکداریێ د پشتەڤانیکرنا هەڤسەنگی و نەرمیێ دا دکەت ژ ئەگەرێ وان لڤینێن جورەوجۆر یێن یاریکرن پێدڤی کو لەشی شیاندارتر لێدکەت بۆ گونجاندنێ دگەل گوڕانکاریێن لەشی و هاریکارە د خۆپاراستنێ دا، ئەو مفایێن فوتبۆلێ گرێدای جڤاکی ڤە ژ دیارترین لایەنانە کو پەیوەندیێ د ناڤبەرا تاکە کەسان دا بهێز دئێخن و پشکداریێ د ئاڤاکرنا جڤاکەکێ پتر پێکڤەگرێدای دا دکەن، ڕۆلەکێ مەزن د بهێزکرنا گیانێ کارێ کومەل و هەڤکاریێ دا دگێڕیت، ژبەرکو یاریزان فێردبن کا چاوا وەک تیم کاربکەن دا بگەهنە ئارمانجێن هەڤپشک، هەروەسا ئەڤ وەرزشە هاریکاریێ د ئاڤاکرنا پەیوەندیێن جڤاکی دا دکەت، چ دناڤبەرا یاریزانان بخۆ دا بیت یان د ناڤبەرا ئەندامێن جڤاکی دا بیت ئەوێن کوم دبن دا تەماشەی یاریان بکەن و پشتەڤانیا تیمێن خۆ بکەن، زێدەباری ڤێ چەندێ فوتبۆلێ گیانێ هەستا پشکداریێ د جڤاکی دا بهێز دئێخیت، چونکی تاکە کەس هەست پێ دکەت  ئەو پشکن ژ کومەکا مەزنتر پێکڤە کار دکەت دا بگەهیتە سەرکەفتن و نایابێ، ئەڤچەندە هەست و تێکەلیا جڤاکی بهێزتر لێ دکەت هەروەسا د گەشەپێدانا شیانێن ژیانێ دا، ژ وان لایەنێن سەرەکی نە یێن ڤێ یاریێ دکەنە ئامرازەکێ بهێز بۆ پێشڤەبرنا کەسایەتیێ ب ڕێیا فوتبۆلێ دا، یاریزانی فێری سەرکردایەتی و هەلگرتنا بەرپرسیاریێ دبن، چونکی ژ وان دهێتە خواستن ئاراستەیی تیمێ بکەن و بریارێن گرنگ دبن فشارێ دا بدەن، هەردیسان فوتبۆلێ پشکداریێ د باشترکرنا شیانێن پەیوەندیێ و وەرگرتنا بریاران دا دکەت، ژبەرکو یاریزان فێردبن کا چاوا بیرۆکێن خۆ ب ڕۆهنی دەرببڕن و هەڤکاریێ دگەل هەڤالێن خۆ بکەن بۆ گەهشتنا ئارمانجێن هەڤپشک، ئەڤ یارییە شیانا چارەسەرکرنا ئاریشەیان بهێز دئێخیت و ئەڤە ژ تایبەتمەندیێن فوتبۆلێ یە چونکی یاریکرن پێدڤی ب سەرەدەریەکێ دگەل ڕەوشێن ئالۆز هەیە کو پێدڤی ب بیرکرنا بلەز و چارەسەریێن داهێنەرانە هەیە، وەك لایەنەکێ دی فوتبۆل پشکداریێ د بهێزکرنا باوەری ب خۆبوونێ دا دکەت، چونکی یاریزان د هەر یارییەکێ دا دەستکەفتێن بچووک ب دەست دئینن کو هەستا سەرکەفتنێ و رێزگرتنا خو دێ لدەف وان بهێز دکەت، ئەڤە ژ گرنگیا فوتبۆلێ د جڤاکی دا دهێتە هژمارتن، ئەڤ وەرزشە کار لسەر گەشەپێدانا شیانێن تەرکیزێ دکەت، چونکی یاریزان فێر دبن چاوا تەرکیزێ لسەر ئارمانجێن خۆ بکەن و د دەمێ یاریکرنێ دا هزرا ستراتیژی بکەن.

پەروین سەلاح

تەکنۆلۆژیایێ گرنگیەکا مەزن هەیە د بوارێ ب ساناهیکرنا پەیوەندیێ د ناڤبەرا خەلکی دا، کو ب شێوەیەکێ چالاک پشکداری کریە د وێ چەندێ دا جیهانا مەزن وەکو گوندەکێ بچووک دیار بکەت و ئەڤ چەندە وێ چەندێ هاتیەکرن یا تەکنۆلۆژیایێ پێشکێشی خەلکی کری ژ ئامراز و ڕێيان بۆ بهێزکرن و ب ساناهیکرنا پەیوەندیێ د ناڤبەرا وان دا. ئەڤ ئامرازە د جوراجۆرن؛ چ ژ تەلەفۆنا ئەردی بیت یان ژی مۆبایلێ، هەتا دگەهیتە تۆڕا ئه‌نترنێتێ و ئەو شیانێن پێڤە گرێدايی کو خەلک دشێت د چەند چرکەیێن کێم دا د گەل ئێک و دو ل وەلاتێن جودا پەیوەندیێ بکەن.
تەکنۆلۆژیا ب شێوەیەکێ مەزن هاریکارە د گەهشتن و ب دەستڤەئینانا پێزانینان دا، کو ئەڤە ئەگەرێ هەبوونا شۆرەشەکا زانستی و زانینێ یا مەزنە ل سەر دهێتە ئاڤاکرن ب ژیانا مرۆڤان ب ڕێیا زێدەکرنا داهێنانان د بوارێن جودا یێن كاران دا، نموونە ل سەر ڤێ ئامادەکرنا کارگەهانە ب گەلەک ئامیر و کەرەستێن پێشکەفتی یێن کو هاریکاری کرینە د دابینکرنا خزمەتگوزاریێن ب کوالیتیەکا بلند دا، ئەو ژی ب ڕێیا ب ساناهيكرنا پرۆسێن بەرهەمئینانێ د کارگەهان دا و کێمکرنا دەم و ماندووبوونێ، زێدەباری مفایێ وێ د کێمکرنا تێچوونا کارپێکرنێ دا بۆ خودانکاران، هه ر ديسان دڤێتن ب جوانترین شێوە تەکنۆلۆژیایێ بکاربینین ژ هەموو لایەنان ڤە ئەڤرۆکە وەكو یا دیار هەموو تەمەن تەکنۆلۆژیایێ بکاردئینن لڤێرە ژ زارۆی دەست پێ بکەم زارۆ دەمێ فام ژ ژیانێ دكه‌ت، دايك و باب دێ ئامیرێن تەکنۆلۆژیایێ کەتە دەستان دا و چاڤدێری ل سەر وی زارۆی نینە هینگێ ئەڤ ئامرازە د گەل تەمەنێ زارۆی مەزن دبیت و گەلەك ئاریشە بۆ دروست دبن ژ لایەنێ ساخلەمیێ ڤه یا پێدڤیە دايك و بابان چاڤدێری ل سەر زارۆيێ خوه‌ هەبیت ژ بەر کو دا ڤی ئامرازی خراب بکار نەئینیت و دا ببیتە جهێ مفايی بۆ زارۆيی هه‌تا دگەهیتە تەمەنەکێ تێگەهشتنێ دەمێ تو گەنجەك بی د ژیێ سنێلەیێ دا پێکۆلا بکە تەماشەيی پرۆگرامێن تەکنولۆژیایێ یێن مفا بکە و تنێ بۆ دەم بوراندنێ بکار نەئینە تو وەك گەنجەك تەکنولۆژیایێ بۆ خوه‌ وەكو داهێنانەك بکاربینە دوور نینە ب رێيا وێ داهێنانا تەکنۆلۆژیایێ مەزنترین پرۆژە ل داهاتی ب دەست خوه‌ ڤە بینی هەروەسا دڤێت هەر ئێك ژمە ب چاڤەکێ باش و رەوشتەکێ جوان ڤی ئامرازی بکاربینت ب هەموو پرۆگرامێن خوه‌ ڤە هەردیسان ژ لایەنەکێ دی ڤە.
تەکنۆلۆژیایێ هاریکاری د چارەسەرکرنا کێشەیێن جودا یێن مرۆڤایەتیێ دا کرى، ب تایبەتی د ڤی دەمی دا ژ بەر وێ رەوشا ب لەز یا گوھۆرینێ کو ب رێژا زۆرا پێزانینان ڤە گرێدایە. ھەروەکو چاوا بوویە ئەگەرێ ب ساناھیکرنا پەیوەندیێ د ناڤبەرا مرۆڤان دا، ھاریکاری ژى کریە د دابینکرنا رێيێن جودا یێن ڤەگوھاستنێ دا، شێوازێن نوو یێن پێشکێشکرین و گەلەک ئامرازێن دی یێن تەکنۆلۆژی ژیانا مرۆڤان پێشئێخستیە، هاریکاریا وان کریە د پاراستنا دەم و ماندیبوونێ دا، تەکنۆلۆژیایێ پرۆسەیا پەیوەندیێ د ناڤبەرا خەلکی دا ب ڕێیا ئیمەیلێ، تەلەفۆنان، ئەپلیکەیشنێن گەهاندنا جڤاکی ساناهی کریە.
ئامیرێن ئەلکترۆنی ب شیانێن هەلگرتنا میدیایا جوراجۆروداتایان دهێنە نیاسین وەکو کۆمپیوتەر و مۆبایلا زیرەك ساناهیا گەهشتنێ ب پێزانینان و دووڤچوونا نووچەیێن جیهانێ، ساناهیکرنا گەهشتنێ ب هەر پرتووکەکێ یان فیلمەکێ یان زنجیرەیەکێ ب ڕێیا ئەنتەرنێتێ.
دابینکرنا گەهشتنێ ب پێزانینان و زانینا تشتێن نەدیار بۆ ساناهیکرنا ژیانێ. ساناهیکرنا هاتنوچوونێ ژ جهەک بۆ جهەکێ دی و گەشتکرن د ناڤبەرا وەلاتان دا ودابینکرنا ڕێيێن پەیوەندیێ یێن باشتر و ب لەزتر و نوو د ناڤبەرا خەلکی دا و نامە هنارتنێ و بەلاڤکرنا گرتە ڤیدیۆ و وێنەیان د ناڤبەرا وان دا ب ساناهی دکەت ژ بەر کو د گەل مفایێن وێ یێن مەزن د پێشئێخستنا جیهانێ و ب ساناهیکرنا ژیانێ دا، لێ خرابی و لایەنێن وێ یێن نەرێنی ژی گەلەکن ژ ئەگەرێ بکارئینانا خراب ژ لایێ خەلکی ڤە. بکارئینانا درست رامانا وێ مفا وەرگرتنە ژ تەکنۆلۆژیایێ ب باشترین شێوە بێی کو چ زیان هەبن، لێ بکارئینانا نەدرست دێ بەرهەمێ تەکنۆلۆژیایێ گەهینیتە مرۆڤی، لێ دێ بیتە ئەگەرێ گەلەک ئاریشەیێن ساخلەمی، جڤاکی و پیشەیی بۆ وی.

پـەرویـن سـەلاح

بەرپرسیاریا تاكەكەسی نە بتنێ د كاری دایە؛ بەلكو ژیانێ ئەو داخواز ژ مە كریە كو د هەمی لایەنێن ژیانێ ڤە گرێدای د بەرپرسیاربین؛ یا پێدڤیە ژیانێ ب جوانترین شێوە ئاڤا بكەین، بەرپرسیاری ژی ئێك ژ وان سالۆخەتێن ژیانێ یە، دڤێت د چیرۆكا هەر ئێك ژ مە دا هەبیت؛ هەر دەمێ تە ڤیا چیرۆكا ژیاناتە ب چیرۆكەكا بالكێش بهێتە دروست كرن، هینگێ دێ بەرپرسیاریێ هەلبژێری، بۆ نموونە كچ دەمێ ژبن بەرپرسیاریا دەیك و بابێ خوە دەركەڤیت؛ دێ چیتە بن بەرپرسیاریا هەڤژینێ خوە و ل دویڤ دا راستە؛ وان دڤێت خێزانەكێ ئاڤا بكەن كو ل دەسپێكێ بلا ئەو هەڤژین ژ ئێكو دو بەرپرسبن، ژ وێ یا خودێ گۆتی و د حەشكرنا خۆ دا و د كارێن مالێ دا دگەل هەڤژینا خۆ یێ‌ هاریكاربیت بەرپرس بن د نانێ رۆژانە دا، بەرپرسیێ د ناڤ زارۆكێن خۆ دا بكەن و چ جوداهیێ نەئێخنە د ناڤبەرا وان دا و ب شێوەیەكێ بەرپرسیاری زارۆكێن خۆ پەروەردە بكەن، ئەی مامۆستا بزانە تو بەرپرسی ژ پەروەردەیا ئەو قوتابیێ دهێتە بن دەستێ تە، پشتی دایك و بابێ خۆ فێری خواندنەكا باش بكەی دا زارۆكەكێ نموونە دەربكەڤیت، هەر وەسا ئەو قوتابیێ بەرەف قوتابخانێ ڤە دچیت ئە ی كۆڕ، ئەی كچ هین ژی بەرپرسن ژ وێ خواندنا مامۆستایێ تە تە فێر دكەت ل دویڤدا دێ بیتە ئەركێ تە یێ بەرپرسیاریێ، یا پێدڤیە باش بخوینی و تێبگەهی و پێگەهەكێ جوان بەرپرسیار ل پاشەرۆژێ ئاڤا بكەی. ئەی ئەو نۆشدارێ نەخۆش دهێتە بن دەستێ تە، توژی بەرپرسی ل دەمێ ئەو لەشێ خوە رادەستی تە دكەت ژبۆ وێ چەندێ بۆ چارەسەر بكەی تو ئەی نۆشدارێ بەریز چارەسەریەكا بەرپرسیاری بۆ نەخۆشی ئەنجام بدە، چاڤێ نەخۆشی ل هیڤیا خودێ یە، پاشی تە و ئەی نەخۆش هەر دەمێ تو ژ بۆ چارەسەریێ چوویە لایێ نۆشداری ب شێوەیەكێ باش و رێزگرتن و بەرپرسیاری ل بۆچوونێن دكتۆری بكە، داكو دكتور چارەسەریەكا باش بۆ تە بكەت، ل ڤێرە دبێژم ژ وان مفایێن كو گرێدای ب بەرپرسیاریێ ڤە بیتە ئەگەرێ ئارامكرنا دەروونی و دروستكرنا دێمەكێ كەیفخۆش هەردەم و دبیتە ئەگەرێ ڤیانێ د ناڤبەرا كەسان دا و ببیتە ئەگەرێ خۆشكرنا پەیوەندیێن تاكەكەسان، هەر ئێك ژ مە كارێ وی یێ بۆ گرنگە بەس یا پێدڤیە ل سەر مە پەرپرسیاریێ د ناڤ كارێ خۆ دا بكەین، چونكی ئەگەر مە ئێك چڕكە ژی خەمساری د كارێ خۆ دا كر، هینگێ ئە و مە بەرپرسیاری نەكریە، هەر كارەكێ ژێ بەرپرس نەبی تو سەركەفتنێ تۆمار ناكەی.

پەروین سەلاح

ژیان دەمێ دەرفەتەكا جوان ددەتە تە، ئەو دەرفەتا جوان ژی هەبوونا كارەكێ مەزن بیت، راستە دێ تە لسەر وی كاری بەختەوەر كەت و دبێژین ئەڤ دەرفەتە یا زێرینە بۆ تە و ل دویڤدا تو باش هزرا خوە بكە كا دێ شێی چەند ب رئێكخستی وی كاری برێڤەبی و پلانێن تە دێ ب چ رەنگ بن بۆ ئەنجامدانا وی كاری، كا دێ شێی چەند خەلكی ژ خۆ رازی كەی، ب دیتنا من تو دەمێ كارەكی ئەنجامبدەی، بلا رێبازەكا رێكوپێك تە هەبیت ل وی جهێ تو كاری لێ دكەی، چنكی ل دویڤ وی جهی و بهایێ وی دێ رەخنە بۆ تە هێن چ دخۆش بن یان نەخۆش بن، بلا هینگێ تو هەردو رەخنەیان رازی ببی و سەرەدەریەكا جوان گەل وی كە سی بكەی ل دەمێ ل سەر كارێ تە رەخنێ ل تە بگریت، ڤێجا دەمێ تو تووشی لێدانەكێ یان هەر رەخنەیەكێ دبی تو بزانە ئەڤ چەندە دانپێدانە ب قەدەر بهایێ تە و ئەڤە وێ چەندێ دوپات دكەت تو یێ شیای تشتەكی ئەنجام بدەی ببیتە جهێ پیتەدان و گرنگیدانا خەلكی، گەلەك كەس هەستێن كەیفخۆشی و بێهنفرەهیێ د رەخنەگرتنێ دا بۆ خۆ پەیدا دكەن ل بەرامبەر كەسەكێ دی یێ ژ وان زاناتر یان پتری وان قەدر بهایێ خۆ هەی، ئانكو ئەوێ رەخنێ وەكی ئارامكرنا دەروونی بكاردئینن.
ل بەرامبەر وی كەسێ قەدر و بهایەكێ ژ وان بلندتر هەی ژ لایەنەكێ دیڤە دبیت هندەك جاران رەخنەیێن نەخۆش و تەحل بن بەس بلا ل بیراتە بیت ل دویڤ قەدر و بها و جهێ تە رەخنە بۆ تە هێنە ئاراستەكرن و هندی بها و جهێ تە یێ بلند بیت دێ پتر تووشی رەخنەیان بی، و چو جاران نەهێلە ئەو كەسێ رەخنەكا نەخۆش ل تە بگریت كارتێكرنی ل تە بكەت، ڤێجا دەمێ رەخنەیێن ب ڤی شێوەی بۆ كەسایەتیا تە دئێنە ئاراستەكرن، ڤێ رێسایێ بینە بیرا خۆ ل دەمێ تو دزانی ئەو كارێ تو دكەی یێ راست و دروستە تو زیرەكی، شیانێن خۆ بكە د خزمەتا وی كاری دا و گوهێن خۆ بگرە دەربارەی هەر رەخنەك و بێ بەختیا بۆ تە دئێتە ئاراستەكرن، ڤێ چەندێ ژبیرنەكە هەر دەمەكێ ترس و دودلی، بۆ تە پەیدا دبیت ژبەر هەر ئاخفتنەكا دەربارەی تە دهێتە گۆتن و هەر رەخنەیەكا بۆ تە دئێتە ئاراستەكرن تو ڤێ چەندێ ژبیرنەكە بزانە ئەو رەخنە دانپێدانەكا نەراستەوخۆیە ب قەدر و بهایێ تە و كا تە چەند قەدر و بها هەیە ئەو جهێ تو لێ كا چەند یێ باش و مەزنە هندی ڤێ چەندێ دێ رەخنە بۆ تە ئێنە ئاراستەكرن.