بهایێ په‌ترۆلێ د 100 سالێن بورى دا
ئه‌ڤرۆ نيوز ، نه‌وزاد زاده هلۆرى:
بهایێ په‌ترۆلێ كو ب زێرێ ره‌ش دهێته نیاسین و بهایێ وێ به‌رده‌وامه نزم دبیت و نها بهایێ وێ د نزمترین ئاست دایه دماوه‌یێ حه‌فت سالێن بورى دا و دهێته پێشبینیكرن كو هه‌تا سێ سالێن دن بهایێ په‌ترۆلێ بڤى ره‌نگى بمینیت.
بهایێ به‌رمیله‌كا په‌تۆلا بریند ل بازارێن جیهانێ بو 37 دولار كێمبوویه كو ئه‌ڤ یه‌ك ژى نزمترین ئاسته د ماوه‌یێ حه‌فت سالێن بورى دا
بو ئێكه‌مین جاره ژى بهایێ په‌ترۆلێ بوڤى ئاستى دهێته خوارێ ، و ئه‌ڤه زێده‌بارى وێ یه‌كێ كو چه‌ندین ساله ژ ئه‌گه‌رێن جودا بهایێ په‌ترولێ بو ڤى ئاستى نه‌هاتیه توماركرن.
نزمه‌ترین ئاستێ په‌ترولێ دڤان رۆژان دا
نزمترین ئاستێ بهایێ په‌ترۆلێ دڤان رۆژان دا ڤه‌دگه‌ریێت بو سالێن 1920 كو تی>َا بهایێ به‌رمیله‌كا په‌ترولێ بوو دوو دولاران هاته‌خوارێ ب تایبه‌تى پشتى شه‌رێ جیهانیێ ئێكێ.
بهایێ په‌ترولێ ل سالێن 1948 هه‌تا سالا 1970
بهایێ په‌ترولێ ل سالێن 1948 هه‌تا سالا 1970 دناڤبه‌را دوو دولار و پێنجى و سێ سه‌نتان دا بوو
هنارتنا په‌ترولێ ژلایێ وه‌لاتێن عه‌ره‌بى
ل سالا 1973 پشتى كو وه‌لاتێن عه‌ره‌بیێن به‌رهه‌مئینانا په‌رتولێ ب پشته‌ڤانیا ئه‌مریكا و ئیسرائیلێ دناڤبه‌را شه‌رێ نسر و یسرائیلێ دا بریارا راگرتنێ هنارتنا په‌ترۆلێ بو ئه‌مریكا هاتیه‌دان بو ئێكه‌مین جار دوى ده‌مى دا بهایێ به‌رمیله‌كا په‌رتولێ ژ 3 دولاران بو 12 دولاران هاته‌خوارێ.
هه‌روه‌سا دناڤبه‌را سالێن 1978 بو 1978 بهایێ په‌ترولێ دناڤبه‌را 12 دولار بو 14 دولاران دا بوو.
شه‌رێ عیراق و ئیرانێ
پشتى درۆستبوونا شه‌رێ دناڤبه‌را عیراق و ئیرانێ ل سالا 1980 هنارتنا په‌ترۆلێ ژلایى َهه‌ردوو وه‌لاتان ب رێژه‌یا شه‌ش ملیون به‌میلان د رۆژه‌كێ دا هاته كێمكرن و بڤێ یه‌كێ ژى بهایێ په‌ترولێ گه‌هشته 37 دولاران.
سالێن خرابێن رێڤه‌برنا ئوپیكێ
ژئه‌گه‌را خراب ب رێڤه‌برن و فرۆتنا په‌ترۆلێ ژلایێ رێكخراوا ئوپیك ل سالا 1982 بو سالا 1985 جاره‌كا دن بهایێ په‌ترولێ نزمبوونه‌كا به‌رچاڤ بخوڤه دیت و هاته‌خوارێ و دوى ماوه‌یى دا بهایێ په‌ترۆلێ بو 25 دولاران هاته‌وارێ.
هاتنه‌خارا مه‌زنترین رێژه‌یا بهایێ په‌ترولێ ل سالا 1986
ل سالا 1986 بهایێ په‌ترولێ مه‌زنترین نزمبوون بخوڤه دیت ئه‌ڤ یه‌ك ژى پشتى وێ یه‌كێ هات ئوپیكێ ئاماژه ب وێ یه‌كى َكرى كو شه‌رێ بهایێ په‌ترولێ ژلایێ وه‌لاتێن كو په‌ترولێ هنارن ده‌رڤه سه‌ر هه‌لدایى و ب وى ره‌نگى كو بهایێ په‌ترولێ بو 7 دولاران فروتى ، به‌لێ ل دوماهی هه‌مان سالێ دا وه‌لاتێن كو په‌ترولێ د هنێرن ده‌رڤه لسه‌ر وێ یه‌كێ رێكه‌فتن كو بهایێ په‌ترولێ ژ 18 دولار جێگیر بكه‌ن ، و پشتى سالا 1989 جاره‌كا دن بهایێ په‌ترولێ گه‌هشته 29 دولاران.
قه‌یرانا ئاسیا 1997
د ماوه‌یێ سالێن 1990 بو 1997 بهایێ به‌رمیله‌كا په‌ترولێ ژ 20 دولاران هاته جێگیركرن ، به‌لێ ل سالا 1997 ژئه‌گه‌را قه‌یرانا دارایى یا ئاسیا ئوپیك بریاردا كو بهایێ په‌ترولێ بلند ببیت ب رێژه‌یا هنارتنا په‌ترولێ ڤه ، و هه‌ڤده‌م عیراقێ ژى به‌رامبه‌ر هنارتنا په‌ترولێ خوارن وه‌ردگرت و بڤێ یه‌كێ ژى بهایێ به‌رمیله‌كا په‌ترولێ ل سالا 1998 بو 11 دولار هاته خوارێ و دڤدا ئوپیكێ بریار دا كو رێژه‌یا هنارتنا په‌رتولێ كێم بكه‌ت داكو جاره‌كا دن بهایێ په‌ترولێ ل سالا 2000 بو 27 دولاران هاته‌خوارێ.
قه‌یرانا دارایى یا جیهانێ ل سالا 2000 بو 2008
پشتى سه‌رهلدانا قه‌یرانا دارایى یا سالا 2000 بو 2008 داخزازى یا جیهانى لسه‌ر په‌ترولێ ب شێ,ه‌یه‌كێ به‌رچاڤ به‌ر ب زێده‌بوونى َڤه چوو و ل ناڤه‌راستا سالا 2008 دا بهایێ په‌ترولێ بلندترین بها دڤان روژان دا توماركر و بهایێ به‌رمیله‌كا په‌ترولێ گه‌هشته 147 دولاران ، به‌لێ ل دوماهیا هه‌مان سالێ دا ژ ئه‌گه‌را كێمبوونا داخوازى لسه‌ر پترولێ و خراببونا ئابورى یا ئه‌مریكا بهایێ په‌ترولێ جاره‌كا دن بو 40 دولاران هاته‌خوارێ.
بهارا عه‌ره‌بى
ل سالا 2011 پشتى سه‌رهلدانا بهارا عه‌ره‌بى و ژ ئه‌گه‌را گورانكاریێن د سیاسه‌تا وه‌لاتێن به‌رهه‌مهی،َه‌رێن په‌رتولێ دا هاتى رێژه‌یا هنارتنا په‌رتولێ به‌ر ب كێمبوونێ ڤه چوو هه‌تاكو گه‌هشتیه 100 دولاران.
بهایێ په‌ترولێ پشتى 2014
ل ناڤه‌راستا سالا 2014 ژ ئه‌گه‌را زوربونا رێژه‌یا هنارتنا په‌ترولێ ژلایێ ئوپیكێ ڤه و ژ ئه‌گه‌را به‌رهه‌مئینانا په‌رتولێ ژلایێ ئه‌مریكا ڤه جاره‌كا دن بهایێ په‌رتولێ ل بازارێن جیهانێ به‌ر ب كێم بووڤى َڤه چوو و هه‌تا نها ژى یا به‌رده‌وامه 60% بهایێ راسته‌قینه‌یا په‌ترولى َهاتیه ژ ده‌ستدان ئه‌ڤ یه‌كێ ژى كارتێكرنه‌كا خراب لسه‌ر ئابووریا وه‌لاتی،َ كو پشت به‌ستنێ ب په‌ترولێ دكه‌ن هه‌یه.
عیراق و هه‌رێما كوردستانێ دنهادا ژ ئه‌گه‌را هاتنه‌خوارا بهایێ په‌ترولێ زیانه‌كا زور پێكه‌فتیه و ب قه‌یرانا دارایى دا ده‌ربازدبیت ، و لگوره‌ى بوچونێن شاره‌زایێن ئابورى هه‌تا سێ سالێن دن دێ بهایێ په‌ترولێ هه‌ر هێته‌خوارێ.
ژێده‌ر: NRT
