ده‌نگدان و ژێگرتنا مه‌نتقى!
ئه‌حمه‌د عارف ئامێدى
هه‌ستیاركرنا هه‌لبژارتنان ب رێیا پرۆپاگنده‌یا ره‌وشه‌نبیریا پشكداریا سیاسى دهێته ناساندن، هه‌ر وه‌سا داكۆكیكرن ل سه‌ر گرنگییا وێ و یا ده‌نگده‌رى، هه‌روه‌سا بۆ داكۆكیكرنا وێ چه‌ندێ كو پشكداریكرنا هه‌لبژارتنان مافه‌كه ژ مافێن وه‌لاتیبۆنێ، لێ جاران دگه‌هیته وى راده‌یێ گرنگیێ، كو هنده‌ك هزر بكه‌ن ئه‌و ژ ئه‌ركێن وه‌لاتیبۆنێ یه هه‌مبه‌ر پاشه‌رۆژا خوه و یا ولاتێ خوه.
چنكو پشكدایكرن د هه‌لبژارتنان دا هینگى دهێته ده‌ستنیشانكرن ل ده‌مێ جێبه‌جێكرنا ژدل، سه‌باره‌ت رێباز و بزاڤا سیاسى، و كه‌سێن پشكدار د هه‌لبژارتنان دا و ب ده‌نگێن وان ده‌ستهه‌لاتێن وه‌لاتى و پێكهاتیێن وێ ده‌ستنیشان دكه‌ت، ئه‌ڤجا ئه‌ون ده‌ستهه‌لاته‌كا ته‌شریعى ده‌ستنیشان دكه‌ن (ئه‌ڤه د ناڤ هه‌لبژارتنێن ته‌شریعى دا)، یێن كو ده‌ستهه‌لاتا جێبه‌جێكار (حوكمه‌تێ) ده‌ستنیشان دكه‌ن. پشكداربۆنا وه‌لاتى واته ژێگرتنا نوونه‌رێ خوه، ئه‌ڤجا ملله‌ت ئه‌وه نوونه‌رێ خوه دهه‌لبژێریت یان چاندا سیاسێ یاكو باوه‌ریێ دده‌تێ و ئه‌مانه‌تا به‌رپرساتیێ بۆ راده‌ست دكه‌ت، هنده‌ك د هه‌لبژارتنان دا دبینن كو ئه‌و ده‌ستنیشانكرنا ئۆپشنایه و پشكنین و پشكنینكرنه، ئه‌ڤجا ملله‌ت دێ زڤریته‌ڤه ئۆپشنێن به‌رى هینگى، ئه‌رێ ئه‌گه‌ر ل پێشییا وى ده‌مى یێ شاشبوو یان نه‌‌و، و ملله‌ت پرسێ ژ خوه دكه‌ت ئه‌رێ یێ راست بوو د هه‌لبژارتنا خوه دا؟ ئه‌رێ یێ راست بوو ده‌ما ئه‌ڤ به‌ربژاره هه‌لبژارتى و یێ دن نه؟ یان ئه‌ڤ پارته یان قه‌بارا هه‌نێ… هتد، ئه‌و نوونه‌رێ دگه‌هیته گوپیتكا په‌رله‌مانى وه‌ك نوونه‌رێ ملله‌تى، پێدڤیه بكه‌ڤیته ل ژێر پرسلێكرنا ملله‌تى، چنكى ئه‌ڤ تشته ژ سیمایێن هه‌ستیاریا وێ چه‌ندێ یه ژ ئه‌نجامێ ڤه‌گه‌ریان بۆ پشكنین و ئۆپشنێن خوه و بهه‌لسه‌نگینیت و ب هوورى سه‌رنج بده‌ت، و پرس ل به‌رنامێن هه‌لبژارتنان یێن ڤێ قه‌بارێ و یا هه‌نێ بكه‌ت، و ئه‌رێ ئه‌ڤێ قه‌باره یان حزبا هه‌نێ سۆزێن خوه یێن داینه وه‌لاتیان د خۆلا بۆرى دا؟ و ئه‌گه‌ر چ بوون؟ و رۆلێ ڤى به‌ربژارى چ بوو ل ده‌ما ئارییانا هه‌لبژارتنان، یان ژى ته‌نێ ژ كه‌سێن ئاخفتنكه‌ر بوو، یان ژى جێوازیێ د ناڤبه‌را تاكێن ملله‌تى دا دكه‌ت لسه‌ر بنه‌مایێن ئایینى و نه‌ته‌وه‌یى یان… هتد، دیرۆكا ڤى به‌ربژارى چیه؟، و رێره‌وا وى و شیانێن وى چنه، ئه‌رێ نوونه‌راتییا به‌رژه‌وندیا هه‌رێمێ دكه‌ت یانژى به‌رژه‌وندێن بیانیان؟!، ئه‌ڤ به‌ربژاره ژ كیژ لایه‌نى ڤه هاتیه پشته‌ڤانیكرن، ئه‌رێ سه‌رپێچى كریه سه‌ر مالیه‌تا گشتى، ئه‌رێ هه‌ژییه ئه‌ڤێ ئه‌مانه‌تێ راده‌ستكه‌ینێ، ئه‌رێ هه‌ژیه وى بكه‌یه نوونه‌رێ خوه و ل شوینا ته‌بیت و ببیته وه‌كیلێ ته… چونكى ملله‌ت ئه‌وه نوونه‌رێ خوه دهه‌لبژێریت و ئه‌وه ده‌ربرینێ ژ خوه بخوه دكه‌ت و ژ ئۆپشنێن خوه، چونكى جڤاكێن هه‌مه‌جۆر چاندێن وان یێن سیاسى دجودانه ژ هه‌ڤدو، چونكى ئه‌و ده‌نگده‌رێن چ هه‌ستێن هه‌لبژارتنان و یێن سیاسى نه‌بن ئێدى ئۆپشنێن وى ده‌ربرینا به‌رژه‌وه‌ندیا وى ناكه‌ن، ئه‌ڤجا دبیت هنده‌ك ژیبوونا خوه یا عه‌رقى یان ئایینى دانیته ل پێشییا به‌رژه‌وندیێن خوه، ئه‌ڤجا دێ به‌ر ب هاندانێن خێله‌كى یان جوگرافى یان تائیفى چیت، ل شوینا به‌رژه‌وه‌ندیا گشتى، و لڤێره پرۆسێسا هه‌ستیارییا هه‌لبژارتنان ئه‌وا به‌رپرساتیا وێ ئه‌حزاب و رێكخراوێن جڤاكێ مه‌ده‌نى و شێوازێن راگه‌هاندێ لڤێره و وێراهه‌نێ دئێخنه سه‌رخوه، ئه‌ڤه گرنگیه‌كا چاكه و د ده‌ستنیشانكرنا ده‌رچۆیێن بزاڤا سیاسى دكه‌ت، و سه‌ره‌راى ڤێ هه‌میێ هه‌رێم وگه‌لێ هه‌رێمێ و ب هه‌موو پێكاهتیێن خوه ڤه پێدڤى هه‌ڤگرتنه‌كا ده‌ستێن چاكه.
