كورد، ل به‌ر گه‌فێن كۆمكوژى و ڤه‌گه‌را ژیانێ
جوان عزه‌ت/ پشكا ئێكێ
ئه‌ڤرۆ ئێك ژ مه‌زنترین گرفتاریێن گه‌لێ كورد، كو كه‌فتیه تێدا داگیركاریا ئاخ و ئه‌قلێ مرۆڤێ كورده، ژ به‌ركو تاكێ كورد ل ژێرهه‌ژموون و سته‌مكاریا دو جۆرێن سه‌خت یێن ژیانێ دژیت ئه‌و ژى نه‌بوونا زانستێ خوه یێ هه‌بوونى و نه‌بوونا جوگرافیه‌كا سه‌ر زه‌مین و ئازادبووى، ئه‌ڤێ وه‌كریه كو ره‌وشا گه‌لێ كورد ل سه‌ر دیرۆكا مالۆێرانى و خوین باراندنێ ده‌ربازبیت، هه‌روه‌سا ژ بلى ڤێ ئالۆزیێ ئه‌و ره‌نگڤه‌دانا دژواریا ناڤ مرۆڤێ كورد ژى دا دیار دبیت ل به‌رامبه‌ر سیاسه‌تا جیهانێ دكرین، فرۆتن، كوشتن، گرتن و تالانكرنێ دا وه‌ك بازاره‌كێ ئه‌رزان لێ هاتیه. ئه‌ڤ هه‌لوه‌رینا ژیانێ وێنه‌یێن سیاسه‌تا بێ پیڤه‌ر سه‌رده‌ست دكه‌ت، چونكو ملله‌تێ كورد هێشتا ل بن گه‌فێن كۆمكوژى و تراژیدیان ب دووماهی نه‌هاتیه، ئانكو ئه‌وا ئه‌م د دۆرهیلێ خوه یێ نها دا دبینین وه‌سا دیاردكه‌ت، كو ئێدى ئه‌ڤ ره‌وشه نه‌شێت ب ئاستێن بلند به‌رگریا گوهۆرینا مافێن مرۆڤى، دادپه‌روه‌رى، دیمۆكراسى، ئازادیى و قانوونێن دانپێدانێ بكه‌ت، چونكو ئه‌ڤ هه‌مى بنگه‌هه گه‌هشتنه سه‌قایه‌كێ بێ واته و ژ بهایێ خوه ساده ماینه. ژ لایه‌كێ دى ڤه ئه‌ڤ ملله‌ته فێرنه‌بوویه پرسان ل خوه بكه‌ت، ژ به‌ركو د پاشخانا وى یا دوهى دا ڤالاهى هه‌بووینه و ئه‌و ل ژێر وه‌رگرتنا به‌رسڤان دو دل بوویه و هزر دكه‌ت د ناڤبه‌را گه‌له‌ك ره‌نگێن جودا یێن دانوستاندنێ دا مایه، بۆ نموونه ئه‌رێ ئه‌ز پرسا سیاسه‌تێ بكه‌م یان ئه‌نتۆلۆژیا خوه بكه‌م یان ژى دیرۆكا خوه ژ دوهى هه‌تا ئه‌ڤرۆ بخوینم؟ ئه‌ڤێ نه، ب تنێ گه‌لێ كورد هێلایه د نیڤا رێكێ دا، به‌لكو كۆمه‌له‌كا شۆره‌شێن گرنگ ژى ل پشت خوه ڤالا هێلان، وه‌ك نه راسته‌رێكرنا شۆره‌شا هزرى، مه‌ده‌نى، كه‌لتوورى، ئاینى، جڤاكى، قانوونى، سیسته‌مى و…هتد، له‌ورا ژى ئه‌م دشێن پرسیاره‌كێ ل دۆر ڤێ شرۆڤه‌یا هه‌یه بئازرینین و بێژین، ئه‌گه‌ر ئه‌ڤرۆ گه‌لێ كورد نه‌شیابیت خوه ل بن ڤان بارێن گران و قوركرنان رزگار بكه‌ت، ئه‌رێ پا هه‌بوونا وى ل به‌رامبه‌ر چاڤێن جیهانى دێ چ سه‌نگ و بهایێ خوه هه‌بیت؟ راسته ئه‌م دزانین، كو ئه‌ڤ ره‌وشا نها به‌ر ب ملله‌تێ مه ڤه دهێت ره‌وشه‌كا گران و هه‌ستیاره هه‌ر ملله‌ته‌ك نه‌شێت ب شێوه‌یه‌كێ ئیراده‌یى زالى ڤێ ره‌وشێ ببیت یان ژى خوه ل به‌ر درووشمێن ڤێ نه مرۆڤى و سزاده‌ریێ بگریت، به‌لێ تشتێ گرنگ ل سه‌ر ملێن مه ئه‌وه ئه‌م هزربكه‌ین كا دێ چاوا ل به‌رامبه‌ر ڤان كه‌فتنان شێن رێیێن خوه گوهۆرینێ به‌رباركه‌ین، بێگومان ئه‌ڤ رێیه ژى ب ساناهى نینن و ب قوربانیدانێ ژى بێ به‌هر نابن، به‌لێ مه بڤێت و نه‌ڤێت پێدڤیه ڤه‌گه‌رینه كۆمه‌كا خه‌باتێن ژیانبوونێ ئه‌و ژى به‌رده‌وامى دان ب ژێك ڤاڤارتن و پێداچوونكرنا خه‌باتا خوه یا جڤاكى، سیاسى، په‌روه‌رده‌یى، ره‌وشه‌نبیرى و ئه‌كادیمى، ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ خه‌باته ل جهێ خوه لاواز مابن هه‌ولبده‌ین له‌زێ تێدا بكه‌ین و گوهۆرینێن وه‌رارى تێدا ئه‌نجام بده‌ین. ئه‌نجام: هه‌تا ئه‌م هزر بكه‌ین، كو ئه‌م هه‌ینه یان مه ژى ماف، جوگرافى و ئه‌قلێ خوه یێ تایبه‌ت هه‌یه، دڤێت به‌رى هه‌رتشتى هاندانا تاكێ كورد ب وژدانه‌كا زه‌لال ئاراسته بكه‌ین، بێ كو هه‌ست پێ بكه‌ت كو مۆرال و هزرا وى/وێ یا بوویه به‌رهه‌مێ ده‌ستهه‌لاته‌كا بێ ئه‌نجام، چونكو هه‌تا مرۆڤ ب زانه‌بوون هه‌ست ب تێركرنا ئه‌قلێ خوه نه‌كه‌ت مرۆڤ نه‌شێت هزر د رێیێن دروست ژى دا بكه‌ت، ئه‌ڤجا ب مخابنى ڤه دیرۆكا كوردن هه‌تا ڤێ قووناغێ ژى وێ خالێ دیاردكه‌ت، كو كورد هه‌رده‌م ژ ئاستێ نه هه‌ڤگرتن و نه‌هشیاریێ تووشى شه‌رێن چه‌كدارى بووینه، له‌ورا ژى یا ره‌وایه ئه‌ڤ سه‌رده‌مه به‌رێ مه دخوازیته هزره‌كا كویر و دوور، كو بزانین ئه‌و سیاسه‌تا نها ل ئه‌ورۆپا دهێته مه‌شاندن، جه‌مسه‌رێ سه‌رمایه‌داریێ خستیه د خه‌تا بازرگانى و گرفتێن ژیانێ دا، نه‌خاسمه ئه‌ڤ بازرگانیه خوه د هێلا رۆژهه‌لاتا ناڤین دا پتر دبینیت و دشێت سه‌ركێشیا ناكۆكیان د ناڤبه‌را ملله‌تێن رۆژهه‌لاتێ و ب تایبه‌تى گه‌لێ كورد دا بكه‌ت.
كورد، ل به‌ر به‌رگه‌فێن كۆمكوژى و ڤه‌گه‌را ژیانێ
جوان عزه‌ت/ پشكا دوویێ
د قووناغێن كوور یێن ژیانێ دا، بگره ژ دیرۆكا كوردان یا كه‌ڤن و هه‌تا نها كورد نه‌شیاینه ببنه خودان پیشه و هه‌لویستێن خوه یێن جڤاكى، سیاسى، ئه‌ده‌بى و ره‌وشنگه‌رى، چونكو كوردان به‌رده‌وام ل سه‌ر سیمایێ دو رێیان ژیانا خوه بۆ خه‌لكێ بیانى دایه پێش، ئه‌و ژى ئێك رێیا هێزا چه‌كى دو رێیا قه‌هره‌مانیێ، ئانكو ئه‌ڤ هه‌ردو رێیه وه‌ك ئه‌رشیفه‌كێ د ناڤ كوردان دا زیندى ماینه، ل ڤێرێ نه خرابه كورد خودان رێك و بنچینه‌یێن خوه یێن تایبه‌ت بن، به‌لێ یا خراب و مه‌ترسیدار ئه‌وه، كوردان پاشخانا خوه یا دیرۆكى پتر ل سه‌ر به‌گراوه‌ندێ ململانێ به‌رده‌وام كریه ب تایبه‌تى د سێ واران دا كورد نه شیاینه به‌رهنگاریا ئێش و ئازارێن خوه بكه‌ن، ئه‌و ژى
ئێك: وارێ دیرۆكى/ كورد د گه‌له‌ك قووناغان دا ده‌ربازبوون بێ كو هزربكه‌ن كا دیرۆكێ پێدڤى ب چ پێكهاته و چ جۆره شۆره‌شه‌كێ هه‌یه، هه‌روه‌سا نه پرسین ئه‌رێ دیرۆك چ ژ مه دخوازیت، داكو بشێت ژیانێ د ئاینده‌یى كه‌لتوور و زمانێ ده‌وله‌تێن مۆدێرن دا بكه‌ته جه‌وهه‌ربوونا چاره‌نڤیسێ تاك و نه‌ته‌وا كورد، ئانكو مرۆڤ شێت بێژیت پتر كه‌ڤتنه دبن بریارێن ژێر مۆدێرنیه‌تیا ده‌وله‌تێن داگیركه‌ر دا و به‌رده‌وام خوازت خوه د ناڤ نه‌ته‌وه ده‌وله‌تان دا بینته ده‌ر و ئه‌و شیانێن پێشكه‌فتنێ ژى هه‌تا ئاسته‌كێ بلند نه‌بوون، كو ئه‌و بخوه ببیته خودان ده‌وله‌ته‌كا سه‌ربه‌خوه و ئازاد، چونكو د سه‌د سالا دیرۆكا رۆژهه‌لاتێ دا هۆسا دیاردبیت دیرۆكا جولان و هه‌ژاندنا ناڤچه‌یا كورده، ئه‌ڤ ملله‌ته به‌رده‌وام سه‌رنشیفى كاره‌ساتێن مه‌رگى بوویه ئارامى ب خوه نه دیتیه، د راستیێ ئه‌ڤه ژى وێ سه‌لمینیت كو دیاره كورد هێشتا ب دروستى نه‌چووینه ناڤ په‌یمانا خوه یا ره‌سه‌ن دا.
دو: وارێ جڤاكى/ كوردان گه‌له‌ك كێموكاسى د سه‌ر و به‌رێ جڤاكى دا هه‌بوویه و هه‌تا نها بووینه شه‌پرزه‌یێن هنده‌ك ره‌ه و ریشالێن بێ فۆرم، ئانكو ئه‌قلێ مرۆڤێ كورد د ناڤ بیاڤێ تاریێ دا هاتیه داگیركرن و هه‌تا نها نه‌شێت به‌رگریێ ژ قووناغا شارستانیه‌ت و مۆدێرن بوونا خوه بكه‌ت، چونكو شۆره‌شا وى یا مه‌عریفى د ڤێ هێلێ دا پرۆسسه نه‌بوویه كو ل گه‌ل هه‌ر گرفت و روودانه‌كا ژیانێ بشێت خوه بگونجینیت، دیاره ئه‌ڤ جۆرێ نه تێگه‌هشتنى ژ خویه‌تى و به‌رخوریێ هاتیه و ل جهێ وه‌رارێ بده‌ته سیسته‌مێ جڤاكبوونێ وه‌رار دایه گیانه‌كێ نه‌ساخله‌م و خۆپه‌رێسیێ.
سێ: وارێ مه‌ده‌نى/ كورد ل سه‌ر شه‌نگستێ په‌روه‌ده‌بوونا ئه‌شیر و هۆزان هاتینه برێڤه‌برن ئه‌و گرنگیا كوردان هنده ب ڤان مه‌جالان دایى ئه‌گه‌ر گرنگى ب ده‌سته‌واژه‌یا مه‌ده‌نى بوونێ دابوو نها تاكێ كورد ژیان د پاشه‌رۆژه‌كا ئاینده‌یى دا به‌رهه‌م ئینابوو، هه‌روه‌سا كیماسیه‌كا دى ژى هه‌یه ئه‌و كه‌ربوكینا مرۆڤێ رۆژهه‌لاتێ هنده بۆ هزرا قه‌یبلگه‌رایى هه‌یى هنده بۆ هزرا پێشڤه‌چوون و ئاڤابوونا ناخێ خوه نینه، چونكو هه‌ڤركیا روژهه‌لاتێ وه‌ك دیالۆگ د ناڤبه‌را بنه‌مایێن سیاسى، دیمۆكراسى و ئه‌قلێ مه‌ده‌نى هه‌ڤركیه‌كا دائخستى و نه‌گونجایى یه، له‌ورا ژى تاكه‌كه‌س د زانستێ ئه‌نتۆلۆژیێ دا تاكه‌كێ بێ ماهیه‌ت و بێ ئامانج و بێ ئاینده یه.
ئه‌نجام: ئه‌و ملله‌تێ ل سه‌ر پیڤه‌رێن ئه‌قلى هه‌ولبده‌ت خوه ئاڤا بكه‌ت ب زه‌حمه‌ت ئه‌و ملله‌ت تووشى هه‌رافتن و كاره‌ساتێن ژیانێ ببیت، ژ لایه‌كێ دى مرۆڤ وه‌ك سه‌نته‌ر د ناڤه‌رۆكا وى ملله‌تى دا به‌رهه‌مه‌كه بۆ ڤه‌كرنا هه‌مى سنۆر و قه‌یدیێن ئازادیێ، ژ به‌ركو به‌رهه‌مدانا وه‌لاتى به‌شه‌كه ژ به‌رهه‌مدانا مرۆڤبوونا مرۆڤى، ئه‌ڤجار باشترین سه‌مبوول كو خوه ل ره‌وشێن گران یێن ژیانا گه‌لێ كورد بكه‌ته خوه‌دان دڤێت به‌رخودانا مه‌زن ژ ئه‌تییك،سه‌ره‌ده‌ریكرن، سروشت و ئازادیا مرۆڤى ده‌ستپێكه‌ت، چونكو د ئه‌سل دا مرۆڤ بۆنه‌وه‌رك جڤاكى و گه‌ردوونى یه، مافێ بجه ئینانا هزركرن و فه‌رهه‌نگه‌كا نوو و گوهه‌رى هه‌یه، له‌ورا گرنگه كورد ب پلانیێن خوه یێن ئه‌قلانه ڤه سه‌رده‌ریا ره‌وشێ بكه‌ت و نیشا ده‌وله‌تێن زلهێز بده‌ت، كو ملله‌ته‌كێ مه‌زولم و كه‌دكاره دڤێت نه‌مریا شه‌هیدیێن وى ب زیندیبوونا ئازادیا وه‌لاتى دیار ببیت.
