مێشكێ رۆژهه‌لاتى و ڤیان بۆ ژیانا رۆژئاڤایی
گه‌له‌ك جاران ل گه‌ل هه‌ڤالان ئانكو ل جهێن كارى و جهێن گشتى دبینین ده‌مێ به‌له‌كێن پێ یێن كچه‌كێ دریس بن و ل سه‌ر جادێ ده‌رباز دبیت، نه‌فره‌ت و كینه ل چاڤێن هنده‌ك كه‌سان دبارن و گه‌له‌ك جاران ئاخفتنێن كرێت و نه ژهه‌ژى دبێژنێ، ئه‌گه‌ر چه‌ند ئه‌و ژن خوه‌یی تر بیت پتر هه‌ست ب بێ شه‌ره‌فیێ دكه‌ن!، سه‌رنجێ بده‌ن ئه‌گه‌ر ژنه‌ك ل دهوكێ دگه‌ل كه‌سه‌كێ هه‌ولێرى خوه بده‌ته ڕه‌ڤاندن ئان به‌رۆڤاژى ب گشتى خه‌لكێ باژێرى دناخێ خوه‌دا هه‌ست ب كێماسیێ دكه‌ن!، د ده‌مه‌كی دا هه‌كه كه‌سه‌ك جاده‌یان بسۆژیت و تێلێن كه‌هره‌یێ ببریت ل به‌رچاڤێن وان، ئان دارێن كه‌سك و بلند ژناڤ ببه‌ت، ده‌ره‌به‌گه‌ك ئانكو به‌رپرسه‌ك خراپترین زۆرداریێ لێ بكه‌ت و سامانێ وى لێ داگیر بكه‌ت، ب چ ئاوایه‌كێ هه‌ست ب بێ شه‌ره‌فیێ ناكه‌ت!. ده‌مێ كه‌سه‌ك دچیت هه‌تا داوى هه‌ناسه ته‌ملقێ بۆ به‌رپرس ئان ده‌ره‌به‌گه‌كێ زۆردار و نه‌ژهه‌ژى دكه‌ت، هه‌ست ب بێ شه‌ره‌فیێ ناكه‌ت!. دكتور سامان هه‌له‌بجه‌یی به‌رى زێده‌تر ژ ده‌ه سالان د بابه‌ته‌كێ خوه‌دا ل گوڤاره‌كێ بناڤێ (سایك) نڤیسیبوو (زانایه‌كێ ئه‌جنه‌بى دبێژیت: شه‌ره‌فا تاكێ رۆژهه‌لاتاناڤین ل حه‌فت سه‌نتیمێترا ده‌رباز نابیت و ئه‌و حه‌فت سه‌نتیمه‌تر دناڤ رانێن كورو كچێن واندایه، واته ل وان حه‌فت سه‌نتیمێترا زیانێ نه‌كه‌ن چو بابه‌ته‌كێ دیتر شه‌ره‌ف نینه ل ده‌ف وان، لێ تاكێ رۆژئاڤایی شه‌ره‌فا وى ب قه‌باره‌یا سنورێن هه‌مى ولاتێ وى دبه‌رفرهن، ئه‌گه‌ر كه‌سه‌ك قرومكه‌كێ جگارێ پاڤێژیته ناڤ جادێ دێ ل سه‌ر به‌رسڤ هێن داكو هه‌ست ب بێ شه‌ره‌فیێ نه‌كه‌ن.
پێشكه‌فتن و تێگه‌هشتنا جڤاكان ب گشتى پێدڤى یا ب قووناغ و ده‌مێن درێژ هه‌ى، هه‌ر تاكه‌ك د جڤاكی دا داخوازا ژیانه‌كا به‌خته‌وه‌رو بێ كێشه دكه‌ت و ئێكسانى و مافێن وى بهێنه دابین كرن، لێ جهێ پرسیارێیه چ لایه‌ن و كه‌سه‌كن كو مافێن تاكى دابین دكه‌ن و په‌رێن ئێكسانیێ ب ئه‌سمانێ جڤاكیدا دكێشن؟!، ب دیتنا من پێدڤیه به‌رى هه‌ر تشته‌كێ ئه‌م مینا جڤاكه‌كا ڤه‌مایی ژ لایێ مافێن مرۆڤ و تێگه‌هشتن ل ژیانه‌كا به‌خته‌وه‌ر وێ راستیێ بزانین كو ئه‌م دنه‌زانین، هه‌تاكو مرۆڤ نه‌زانیت كو یێ نه‌زانه نه‌شێت زانینێ وه‌ربگریت، هه‌كه سه‌رنجێ بده‌ى پیره‌مێره‌كێ كه‌ڤن گه‌ر چه‌ند دنیایا پێشكه‌فتى نه‌دیت بیت و یێ نه‌خوێنده‌وار بیت لێ بپه‌رژینیت كو یێ نه‌زانه زۆر ژیرتر و باشتره ژ وى لاوى یێ وه‌سا هزر دكه‌ت زۆر یێ زانایه و پووته ب ئامۆژگارى و زانینا كه‌سێن دیكه ناكه‌ت، واته د قووناغا ئێكێدا پێدڤیه ئه‌م هزرێن نوى و سه‌رده‌م بێ هزر كرن و پویته پێدان ره‌د نه‌كه‌ین، بو نمونه گه‌له‌ك جاران ده‌مێ به‌حسێ دیموكراسیه‌تێ دهێته كرن ژلایێ گه‌له‌ك كه‌سانڤه ب توندى دهێته ره‌د كرن، دده‌مه‌كێدا به‌رده‌وام ژى داخوازا مافێن خوه ژ لایه‌نێن دیكه دكه‌ن!، واته ئه‌ڤ كه‌سه ل رامانا ده‌سته‌واژه‌یه دیمۆكراسیه‌تێ نه‌گه‌هشتینه و ب هزر كرن ڤێ ده‌سته‌واژێ لێكدان زێرو دكه‌ن.
ئه‌گه‌ر ئه‌م داخوازا ژیانه‌كا به‌خته‌وه‌ر دكه‌ین مینا ژیانا تاكێن ئه‌وروپى و ئه‌مریكى ببینه خوه‌دى مافێن ژیانێ و ل ده‌سه‌لاتداران دخوازین مافێن تاكى دابین بكه‌ن و ب ئێكسانى سه‌ره‌ده‌ریێ دگه‌ل جڤاكى بكه‌ت، پێدڤیه ئه‌م ل گه‌ل زاتێ خوه د ڕاست و دروست بین، ئێك/ ئه‌م دوڕوى نه‌بین و ڕێز رێزگرتنا كه‌سه‌كێ گه‌نده‌لكار و خراب بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن تایبه‌ت نه‌گرین و ده‌ست ژ ته‌مه‌لقێ به‌رده‌ین، ل ولاتێن ئه‌ورۆپا پێناسه‌یا په‌روه‌ردێ زور جودایه بۆ نموونه دایك و بابه‌كێ ئه‌وروپى ب گشتى د به‌رهه‌ڤ نینن پتر ژ دوو زارۆكان هه‌بن د ده‌مه‌كێدا ل ئه‌ورۆپا ژیانا زارۆیان زور باشتر و پشتراستتره ل رۆژهه‌لاتاناڤین، لێ ئه‌و بهایێ په‌روه‌ردێ دزانن و پێدڤیه ئه‌م بشێین سیسته‌مێ په‌روه‌رده‌یا ئه‌ورۆپاییا فێر ببین و پراكتیزه بكه‌ین، نه‌ك مینا نها پڕانیا دایك و بابێن ولاتێ مه قوتان و ترساندنا زارۆى ب باشترین په‌روه‌رده‌و خوه ب په‌روه‌ردێڤه وه‌ستاندن دبینن!، هه‌كه ب راستى ئه‌م دخوازین یێن ژ مه ب ده‌سه‌لاتدارتر مافێن مه بده‌نه‌مه، پێدڤیه ئه‌م ئێكه‌م جار مافێن وان دابین بكه‌ین یێن كو ئه‌م ل وان ب ده‌سه‌لاتتر، به‌روڤاژى ڤێ چه‌ندێ خوه‌خاپاندنه، مافێن جڤاكا جڤاك بخوه دابین دكه‌ت، ب تنێ پێدڤیه جڤاك سیسته‌مێن باش یێن په‌روه‌ردێ و دیمۆكراسى بپه‌رژینیت.
