(ناما چاردێ) بۆ پسته‌ڤانیكرنا حوكمه‌تا كوردستانێ
پ/ د. ئیبراهیم سمۆ
ب هاندانا ده‌روونا مه ب خوه و بێى مایتێكرن ب ئازادانه دنڤیسین، ئازادیا مه ژى نه‌ك تشته‌ك زێده‌دبیت ل فه‌رهه‌نگا سیاسى و هزرێ ب ره‌نگه‌كێ گشتى، هه‌ر دیسا نه‌ك تشته‌كێ سه‌یره بۆ حوكمه‌تا هه‌وه یا هشیار، ئه‌ڤجا هزرێن مه د راستن ژ باوه‌ریا مه هاتینه كو پیشنیاز بكه‌ین و ئه‌وى تشتى بێژین یێ كو كه‌سێ نه‌گۆتى بۆ هه‌میان، به‌لێ ل گه‌ل خوه ب خوه یان ل گه‌ل خه‌لكه‌كێ دیتر یێن ده‌ستنیشانكرنا گۆشێن تاری. ئه‌مژى ژ ده‌روونا خوه و ژ خودانێن مالێ، باشتر ئه‌وه بۆ مه كو ئه‌وا ئه‌م هه‌ست پێ بكه‌ین بێژین و تشتێ دبێژین باشتره كو یێن دیتر ل گه‌ل داخوازكرنا لێبۆرینێ بۆ یێ دمه به‌گه‌هیت بۆ تشتێ ئه‌م بۆ دچین.. ئه‌ڤجا راستى نه ئه‌وه كو به‌ڤلاتیه‌ك هه‌یه بۆ تشتێ مه باوه‌رى پێ هه‌یى و دنڤیسین و مژارا مه ژى ل ڤێره و وێراهه‌نێ نه‌ك تشتێ نۆرماله و ئاسایى یه، به‌لێ مژاره‌كه ل سه‌ر ئاسته‌كێ بلند ژ به‌رپرسیاریێ ل هه‌مبه‌رى ره‌بێ من ل ده‌سپێكێ و ل هه‌مبه‌رى وژدانا خوه پشتى هینگى و ل به‌رامبه‌رى وى كه‌سى یێ كاروبارێن خه‌لكى د ده‌ست دا!. ل به‌رامبه‌ر یێ نوونه‌راتیا هه‌میان دكه‌ت ب سیاسه‌تێ بۆ من و بۆ دادوه‌رى و نوونه‌ر ژ گه‌له.. دبیت نامه‌یێن من بیرهاتن بیت ب مه‌ترسیان، و ره‌نگه ژى زارێ كۆمه‌كا بۆچوون و نێریێن دروست بیت یێن نڤیسه‌ره‌كى سه‌ربۆرێن ژیانێ و جڤاكى و عه‌شیره‌تان هه‌بیت، زێده‌بارى فێركرنا بالا و به‌رهه‌ڤبوون ل ناڤا سازیێن وێ دا، وه‌كو مامۆستا و په‌رله‌مانتار و شیره‌تكاره‌ك، بهایێ خوه ل ناڤا جڤامى زانى، و خواست رۆژانه ل گه‌ل بۆیه‌ران بیت ل ناڤا جڤاكى وكو نه‌ه‌بێژیت ئێدى رۆلێ مه ب دووماهى هات و نه‌ما.. نڤیسینێن مه هه‌میان په‌یوه‌ندى هه‌یه ب ئه‌نجامێن كۆمبوونێن هه‌وه و بریارێن هه‌وه و به‌رهه‌ڤیا هه‌وه ل سه‌رێ هه‌ره‌مێ حوكمه‌تێ.. ل ڤێره ژ هه‌مى دلێ خوه دخوازم و وژدانا من و مێشكێ من كو رابوه‌ستم ل وێستگه‌ها به‌رنامێن په‌روه‌رده‌یى و فێركرنێ، به‌لێ داخوازا هه‌وه دكه‌م كو ئه‌م بۆ هه‌وه ببینه به‌ربه‌سته‌ك و درعه‌ك و پره‌ك ده‌مێ هه‌ست ب مه‌ترسیه‌كێ دكه‌ین ل سه‌ر هه‌وه و هه‌موو برایێن دلسۆز و خۆشتڤیان و ببینه هێلا ئێكێ ل به‌رامبه‌ر ته‌ماكارێن پێنڤیسى و گیانى. و راستى نه‌یا ملكه‌چه به‌لێ ئه‌ركێ دووڤداچوونێ یه و ئه‌م د ملكه‌چ و پێگیرین كو دووڤ بچین و به‌رده‌وامیێ بده‌ینه نڤیسینێ … حه‌تا كو پێنڤیسیێ مه راستیا وى تشتى بسه‌لمینیت یێ مه دڤێت بێژین، ژ تشتێ ل به‌ر هه‌وه ڤه‌شارتى یان پێشێل یان راستڤه‌كرى ژ رێره‌وا خوه و ژ راستیا خووه ده‌رچووی و به‌رتر.. ئه‌م هه‌موو ب هیڤینه و ب هه‌موو باوه‌رین كو تێبینیێن مه هه‌موو مه به‌ر ئه‌نجامێن حه‌زژلێكرى و چاك ڤه بچن..
چونكو دۆزا مه یا راست و مه‌زلۆمه و یا گرنگه ـ ژ رێیا دادیێ ـ كو یه‌كسانى بهێته كرن و چونكو هوون د راستگۆنه د بریارێن خوه دا و د زۆر د دلسۆزن د كارێ خوه دا، مه ده‌ستپێ كر كو ده‌ستێن خوه یێن سپى بكه‌ینه د ده‌ستێن هه‌وه یێن وه‌فادار دا.. و ئه‌م ژى د نڤیسینا خوه دا ددلسۆزین و د نیاز و گۆتنو كریارێن خوه دا ب ئانه‌هیا خودێ و ته‌وفیقا خوه و راستى ناهێت ب تنێ ب هه‌مى خێر و بێر و به‌رهه‌مێن نوو مه خواست پێنڤیسێ خوه ته‌رخان بكه‌ین بۆ خزمه‌تا گه‌لێ خوه و هه‌موو كێشه‌یێن وى و خوه كێشه‌یێن گه‌لێن بنده‌ست و هه‌ژار ژى، ئه‌ڤه ل گه‌ل زانینا مه و هه‌ستكرنا مه كو هه‌موو تشت ل سه‌ر پیڤه‌رێ ئۆمێدێن مه ناهێنه دامه‌زراندن و حه‌زێن غه‌یرى مه ژى، چو تاك بیت یان كۆمه‌ك یان ته‌خه‌ك یان ره‌وته‌ك… هه‌رده‌م حه‌ز دكه‌ین بۆ بچینه‌ڤه ژ به‌ر مه‌ره‌مێن ده‌رڤه‌ى ئیراده‌تا مه چونكو و ئه‌م ژبیر نه‌كه‌ین ژیان ناكه‌ین ل سه‌ر نه‌خشه‌كێ ناڤێ خوه یێ پاشه‌رۆژێ هه‌ی و نه‌ك ژى ل سه‌ر بریارێن وێ یێن پاشه‌رۆژێ، چونكو ئه‌م زۆریێن نێزیك بووین ـ هه‌روه‌كو گۆتنه‌ك به‌رنیاس دبێژیت ، هه‌تا كو ئه‌م ژ ڤێ ئێكێ ده‌ربچین پشتبه‌ستن ل سه‌ر هه‌دارا مه و هاریكاریا مه و ئێكبوونا د ناڤبه‌رات مه هه‌مووان دا دهێته كرن. ئێك دل و هزر و ئێك ده‌ست و فاكته‌رێن ده‌ره‌كى ژبیرا دبه‌ین.. ره‌نگه ئه‌ڤ چه‌نده دخوازیت راوستان و تێهزرینێ بخوازیت بۆ نوكه‌یا ڤى ملله‌تى و پاشه‌رۆژا وێ و سه‌نگ و رۆلێ وێ.. و ئه‌زێ دبینم كو فه‌ره حوكمه‌تا مه یا مه‌ركه‌زى بیت باشتره ژ كو ل گه‌ل دیمۆكراسیێ بچیت، یا كو گه‌له‌ك جاران بكێر ناهێت بۆ گه‌له‌كان ل گه‌ل دیمۆكراسیێ بچیت كو گه‌له‌ك جاران بكێر ناهێت د كه‌لكه‌لا خوه دا بۆ گه‌لێ مه و گه‌له‌ك گه‌لێن ده‌ڤه‌رێ. چونكو گه‌له‌ك مایه ژ هۆش و هه‌ستكرن ب به‌رپرسیاریێ، ئه‌ڤێ ژى چو گازنده ل سه‌ر مرۆڤێ كورد نینه ته‌مه‌تى ئه‌وا ل سه‌ر ڤان هه‌موو سه‌رده‌مێن بۆرین ل سه‌ر گه‌له‌ك ژ تشتێن جوان ژ دابونه‌ریتان و دیرۆكا جوان یا ڤى گه‌لى.. هنده‌ژى دبینن و دچیته د هزار گه‌له‌ك ژ مه دا كو ئه‌م بسه‌رناكه‌ڤین د رێڤه‌برنا خوه‌سه‌رى دا ل ژێر حوكمه‌ته‌كا نیمچه سه‌ربخوه.. ئه‌ز ژى هزر دكه‌م و من ب ڤه‌برى باوه‌رى هه‌یه كو هێشتا هیڤیه‌كا ب هێز هه‌یه خام د ناڤا مه‌دایه هایدانا مه دكه‌ت كو ل گه‌ل وان به‌رده‌وام ببین د مه‌رجداریا وان دا بۆ سه‌ركه‌فتنێ هه‌كه نه‌خشه‌دانانا ته‌مام یا ته‌ڤایى یه‌كسان ته یا چاك بیت و كارێ مه ب كۆر نێرینه‌كا ب كۆم بیت، پێشكه‌فتى به‌رژه‌وه‌ندیا گه‌ل سه‌ر یا تاكان دا بگریت و به‌رژه‌وه‌ندی و مانا وه‌لاتى ل سه‌ر یا هنده‌ك ژ به‌رپرسان بگریت ژ یێن ئینتهازى و گه‌نده‌ل كو كه‌یسا خوه ل باشیا ڤى گه‌لى دكه‌ن و باوه‌ریا حوكمه‌تێ و سه‌ركرداتیێ.. به‌لێ نه‌خۆزیێن وان هه‌كه بكه‌ڤن ده‌ستێ حوكمه‌تا حه‌كیمانه.. حوكمه‌تا گه‌ل یا نها دا. له‌ور فه‌ره ل سه‌ر مه هه‌میان ل هه‌ر ئێك ل جهێ خوه كریاره‌ك باش بكه‌ت و كارێ دوباره ل گه‌ل حوكمه‌تا مه، دا كو نه‌شكێین ـ خودێ نه‌كه‌ت ـ د ڤێ مه‌رجداریێ دا ل گه‌ل خوه‌دانێن ده‌روونێن نزم یێن ره‌نگا وره‌نگ یێن قه‌نجیێ نه‌زاننن و ئاخ و هه‌مبێزا وه‌لاتى ژ خه‌لكێ به‌رنیاس ب سیمایێن وان یێن نه‌رێنى بۆ هه‌میاتن و بره‌نگێن وان وروویێن وان و ماسكێن وان یێن گه‌نى..
ئه‌م ژى هه‌ما ب تنێ هنده‌ك پێنڤیسێن راستگۆینه و هه‌ڤوه‌لاتیێن دلسۆزین ل گه‌ل هه‌وه، ده‌ست ب ده‌ست بۆ سه‌رخستنا ئه‌ركێ هه‌وه یێ كو ئه‌ركێ هه‌موو كورێن كوردستانا خۆشتڤینه.. ژ بۆ سه‌رخستنا هه‌وه و جیوازیكرنا هه‌وه سه‌ركه‌فتنا مه‌یه و سه‌ركه‌فتنا هه‌موو كورێن ڤى وه‌لاتێ جوانه.. له‌ورا دێ به‌رده‌وام بین ب نڤیسین و ئاراسته‌كرنا نامه‌یێن خوه .. و جاره‌كا دى ته‌كه‌زیێ ل سه‌ر گرنگیا كاراكرنا رۆلێ قانوونێ كه‌ین و دامه‌زراندنا دادگه‌هێن خوه‌دى سیمایێ راسته‌وخوه ل ناڤا هه‌ر باژاره‌كى، سه‌ره‌راى هه‌ستكرنا مه كو ئه‌ڤ ئێك ره‌نگه هنده‌ك تێبینیان و تێكدانان و هه‌لچوونان په‌یدا كه‌ت..
به‌لێ ئه‌ڤ چه‌نده دێ ل گه‌ل بۆرینا سه‌رده‌مى یا به‌ره‌ڤاژى دیاركه‌ت و ب گۆره‌ی نێرینا مه، ئه‌م یێن ل به‌رامبه‌ر چركه‌یێن دیرۆكى و زمانى و جهى.. كو ده‌رفه‌تێ بده‌ینه حوكمه‌تێ كو ب ئه‌ركێن خوه راببین و باش بزانین كو حوكمه‌ت ژێرخانا بنه‌ره‌تى دا خوه‌دى په‌یوه‌ندیا مرۆڤانى. به‌لێ فه‌ره ل سه‌ر مه خوه دوور بێخین ژ سڤكاتیكرنێ ب كریارێن حوكمه‌تێ و هێشتا ل ده‌ستپێكا رێره‌وا خوه یا درێژه و جۆره و جۆر یێ پڕ ژ سه‌ختیان و ئاسته‌نگیان و ئالۆزی و ئاریشه و مه‌ترسیێن جۆره و جۆر
نابیت ژى بۆ هه‌ر حوكمه‌ته‌كێ كو بۆچوونا پتریا خه‌لكێ خوه و هه‌ڤوه‌لاتیێن خوه ب چ ڤه وه‌رنه‌گریت و ل ژێر هه‌ر بهانه‌كێ یان هه‌جه‌ته‌كێ .. دبیت هه‌ڤوه‌لاتى یێ سروشتیانه بیت د هنده‌ك ژ داخوازیان دا، دبیت ژى هنده‌ك لایه‌ن یێن حوكمه‌تێ زارڤه‌دكه‌ت نه د گه‌هشتی بن و د ساده بن ژى د ده‌ركرنا هنده‌ك ژ بریاران دا یێن كو ب چو ره‌نگان نه‌گونجن ل گه‌ل ژیوارێ نها ب سه‌رده‌مى و جهى یان ئێك ژ وان… ب راستى مه‌زاختنا كۆمپانیان سه‌رداگرتنا هه‌مى كاران بوو و ژ وان ژى مژارا عه‌رزوحالچیان ب نرخێن گران بوون ل سه‌ر هه‌ڤوه‌لاتى و ئه‌ڤه نه‌هێژایه و ئاستێ هه‌ڤوه‌لاتیێ كوردستانى و ژ حوكمه‌ته‌كێ ناهێن یا گه‌نجه ل حه‌فتیێن ئێكێ دا هاتیه پێكئینان.
نه تشته‌كێ به‌رئاقلن ئه‌ڤ جۆره بریارانه، فه‌ره ل سه‌ر حوكمه‌تێ ئه‌ڤێ ره‌فتارێ رازى بكه‌ت كو شانێ وێ نینه هاریكارا هه‌ڤوه‌لاتى بكه‌ت، به‌لكو زیانێ دگه‌هینته ته‌خه‌كێ ژ وان ل سه‌ر ڤێ پیشه‌یێ دژین و كاردكه‌ن.. چو بهانه‌یێن لۆژیكى و عه‌قلانه نینن بۆ ڤێ ره‌فتارێ.. هنده‌ك هه‌لویست یێن بێده‌نگیێ یێن حوكمه‌تێ هه‌نه، ئاماژه‌یێن لاوازیێنه ل همبه‌رى هه‌ڤوه‌لاتیان. ژبه‌ر ڤێ ئێكێ فه‌ره ل سه‌ر حوكمه‌تێ كو نه‌راوه‌ستێت وه‌كو ته‌ماشه‌ڤان ل هه‌مبه‌رى ڤان جۆره هه‌لویستان و ژ هه‌ر لایه‌نه‌كى ده‌ركه‌فتبن، چه‌ندى زیانێ بگه‌هینته هه‌ڤوه‌لاتیێنخوه یان یاخیه‌ك ژ ده‌ف وان ڤه په‌یدا ببیت، ژ به‌ر كو زیانێ دگه‌هینته ته‌خه‌كا ساده ژ وان.
به‌لكو فه‌ره هنده‌ك بریار و راسپارده‌یان ده‌ربێخیت ده‌ملده‌ست و یێن ب له‌ز د به‌رئاقل بن و خه‌لكى رازى بكه‌ت بهێنه بجهكرن هه‌ر وێ گاڤێ و چاره‌سه‌ریێ بكه‌ت بۆ هه‌مان هه‌لویستێ وان دڤێت یان ڤه‌دیتن و نه‌مایشكرنا شوونگره‌كێ باشتر ژ به‌رى هینگى، ژ بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا حه‌ز و ڤیان و باوه‌ری و دل و ده‌نگێن جه‌ماوه‌رێ خوه یێ دلسۆز بۆ خوه بۆراندنا ده‌لیڤێ ژ وان كه‌یسێن نێچیریێ د ئاڤێن شێلى دا دكه‌ن ژ داخوازكار و بۆقێن ئاژاوێ و فتنێ و وێرانكرن و خرابكرنێ و تێكدان و نه‌هێلانا هه‌ر ده‌ستكه‌فته‌كى و تشتێ ئه‌رێنى ژ به‌ر شیاشیه‌كا ب تنێ ل ڤێره یان وێراهه‌نێ یان ژ به‌ر ره‌فتاره‌كا خراب یان سه‌رگه‌رم بكه‌ڤیته ژێر لێكۆلینێ و دیالۆگێ و نیشا زانا و بسپۆران بده‌ن.
چونكو ئه‌ڤه یه خواسته‌كا پتریێ و هزرا ته‌خا بژاره یا ره‌وشه‌نبیران، چونكو پتری ژ چاكى و باشیێ رابووینه و قه‌ناعه‌تێ و باوه‌ری ب هه‌لبژارتنا هه‌وه و پاشى په‌سنینا به‌ربژاركرنا هه‌وه و وه‌رگرتنا ڤى پۆستى، ئاراسته‌یا سه‌رگر درێڤه‌برنا وه‌لاتێ دیمۆكرات دا ل ژێر ده‌سته‌كێ ئاسنى دا بوو قانوونى بۆ به‌رژه‌وه‌ندیا هه‌ڤوه‌لاتى و ره‌نگه گه‌ل هنگ هه‌لبژارت بن و ژ به‌رڤێ ئێكێ هوون وه‌سا سالۆخه‌كربن كو: (ملله‌ت هووننن و هوون ملله‌تن)، ئه‌ڤجا چو رێ نینن بۆ ده‌رككه‌فتن ژ ڤێ هه‌ڤسه‌نگیێ و ره‌ڤین ژ به‌رپرسیاریێ و ئه‌ڤه یه تشتێ ئه‌م هزرێ بۆ نه‌كه‌ین.. به‌لێ هه‌مى تشتێ ئه‌م ژ حوكمه‌تێ هزر دكه‌ین ئه‌وه جه‌نابێ هه‌وه به‌رده‌وام بن بزاڤێ ل سه‌ر رێیا پرانیا خه‌لكى بكه‌ن.. ئه‌ڤ سالۆخه‌ته هێژاى سووارانه یان گۆتاره‌ك یان تێهلچوونه‌ك ژ هه‌وه ده‌ربكه‌ڤیت و هووون ل ده‌ستپێكا خوه‌نه ره‌وشێ ناگوهۆریت ب تشته‌كى به‌لكو پتر دێ تێكدان و هه‌ژیان په‌یدا بیت وحوكمه‌تا هه‌وه یا ژێ دووره و پێدڤى پێ ناكه‌ت.. به‌رى ده‌مى ژى مه گۆتیه كو چو رێ نینن و چو بهانه ژى نینن ل ڤێره و وێراهه‌نێ بۆ حوكمه‌تا هه‌وه كو به‌ر ب زێده‌كرنا مالیه‌تێ ڤه بچیت ل سه‌ر كیستێ گشتى یا خه‌لكى، به‌لكو زێده په‌یداكرنا په‌یوه‌ندیێ د ناڤبه‌را هه‌ڤوه‌لاتیان و هه‌وه دا ئه‌و یا گرنگه، وئه‌ڤه یا هه‌موو نامه‌یێن بۆ وێ ئاراسته‌یێ ڤه دچن، ئه‌م هه‌مى ژى بۆ سه‌پاندنا راستیه‌كێ ئه‌و ژى هوون ل ڤى پۆستى و ب ڤێ هێزێ یێن هه‌یین. فه‌ره ل سه‌ر هه‌وه هه‌دارى و بێهنفره‌هى ژ پێخه‌مه‌ت دانا بریارێن دروست یێن مفایى دگه‌هیننه گشتیێ و هه‌ژى پله‌یا هه‌وه بیت و هوون نوونه‌ریا پارچه‌كا گرنگ دكه‌ن ژ میراتێ دیرۆكى یێ كوردان و مالباتا خه‌باتكه‌ر یا ناڤدار كو هه‌یى و نه‌یى دیده‌ڤانیێ بۆ دكه‌ت ژ هه‌ڤال و دوژمنان كوئه‌و پێشڤه‌چوونه هه‌تا ب هه‌مى بهایێن گران ژ تێكۆشینێ و نه‌نڤستنا شه‌ڤێن سه‌خت و ماندیبوون و گیان و كور و باب ژ پێناڤى كورد و كوردستانێ و ئه‌ڤه‌یه ئه‌ز هاندایم كو به‌رده‌وام ببم ل سه‌ر نڤیسینێ و ڤه‌مان ب دلسۆزى بۆ وه‌لاتێ خوه و ل گه‌ل قاره‌مانێن فیداكار یێن بلیمه‌ت و دلسۆز.
و/ ئه‌ڤرۆ
