ناما (یادزێ) بۆ پشته‌ڤانیكرنا سه‌رۆكێ حوكمه‌تا كوردستانێ
پ.د ئیبراهیم سمۆ
سیمایێن ده‌ستپێكێ یێن سه‌ركه‌فتنا ڤێ حوكمه‌تێ چو تشتێ ئه‌سته‌م نینه (ئه‌و ژى كۆمكرنا هه‌مى كوردانه یانژى پتریا هه‌رى زۆر ژ وان ـ هه‌كه ژ به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه یێن به‌رته‌نگ و ناكۆك زربه‌هر ببن ل گه‌ل یه‌كسانیێ و ڤه‌برینێ و رێخستنێ و هه‌ڤگرێدانێ) و یێن گرنگێ ب كاروبارێن وان دده‌ن ژ دۆست و هه‌ڤالان، ئه‌و هوون هاتینه به‌ربژاركرن و وه‌رگرتا هه‌وه بۆ سه‌رۆكاتیا حوكمه‌تا نوو یا هه‌رێما كوردستانێ و ب هه‌بوونا هه‌وه، مه هه‌میان ژ خۆشتڤیێن وه‌لاتێ خوه جوان كوردستانا دایك و ژیان ژ دلسۆز و كه‌سێن وه‌فادار و خوه‌دیێن وژدانێ و هه‌ستا خوه، هه‌ر كه‌س ل جهێ خوه و ب گۆر هێز و شیانێن خوه د ئینزار (ج) دا ژ كارێ ژدل ب شه‌ڤ و رۆژ ژپێخه‌مه‌ت سه‌رخستنا هه‌وه، كو دبیته سه‌ركه‌فتنا مه هه‌میان و كورێن مه و خه‌لكێ مه و هه‌موو كوردستانێ هه‌بوون و ڤه‌مان و پێشڤه‌چوونا مه…
ئه‌ڤجا هه‌كه ناڤه‌رۆك د سه‌ركه‌فتنێ دا بۆ هه‌ر حوكمه‌ته‌كێ، زانینا ته‌مام دخوازیت بۆ پتریا كاروباران د بیاڤێ حكومى دا و زانینا سیاسى یا گشتگیر ل ناڤ هه‌مى روودانان، چونكو ئه‌و یا هه‌یى ل جه‌م جه‌نابێ هه‌وه بێ گومان..
و هه‌بوونا هه‌وه ئێدى سه‌قایه‌كێ په‌یداكری ژ ئارامیێ و پشتراستى و و شیانێن ته‌ڤایى و هوور و به‌رده‌وام د دووڤداچوونا هه‌موو كاروباران دا و پشتراستكرن و پشكنینا چڕ بۆ گه‌له‌ك جاران و ژ بال هه‌موو لایه‌كى ڤه و ل به‌رچاڤوه‌رگرتنا بژاره‌یان بۆ پشتراستكرنا پیڤاژۆیا بۆیه‌ران و ل هه‌موو ئاسته‌كێ، چونكو یا زه‌حمه‌ته جوداهى بهێته كرن د ناڤبه‌را ڤان هه‌موو ئاستان دا و هه‌موویان و هه‌وه د ڤى بیاڤى شاره‌زایه‌كا دوور و درێژ هه‌یه، چونكو حوكمه‌تا ئه‌ڤ هه‌موو كادرێن پاك و خه‌مخۆر ئیناین، دێ ب سه‌ر كه‌ڤیت و داهێنانێ ئینیت و ئه‌وێن هاتینه ڤان پۆستان، دكارین بێژین ئه‌و دهێنه سالۆخه‌كرن ب دلسۆزیێ و نه‌زاهه‌تێ، چونكو ئه‌و ل سه‌ر ده‌ستێن هه‌وه هاتینه په‌روه‌رده‌كرن د سیاسه‌تێ و دلسۆزیێ دا و هیڤیا مانا وان دكه‌ین ژبه‌ر وێ دلسۆزیێ و باوه‌ریێ، دا كو چو ترس و حێبه‌تى مه نه‌گریت، ئه‌ڤه ل سه‌ر ئاستێ هه‌لبژارتنا كه‌سێن ژ ئاستێ ئاسوویى نه‌ك ئه‌ستوونى، و ده‌مێ دبێژم ئاسۆی، مه‌ره‌ما مه من گشتیا خه‌لكى یه، به‌لێ ئاستێ ئه‌ستوونى، ئاماژى َ دده‌نه كه‌سێ خوه‌زال كرى وخوه داناى سولتان و ئه‌و د كارمه‌ندیا خوه یا كارگێرى دایه، و ئه‌ز هزر دكه‌م كو پشتى په‌رده دهێته راكرن وحوكمه‌تا نووه اتیه راگه‌هاندن، ئێدى هێلێن پان و ب هێز و پێشچاڤ بۆ ئاراسته‌كرنا ڤێ حوكمه‌تێ ئاشكرا دبیت..
هیڤی دكه‌ین ده‌مێ كارێ حكومى ب دووماهى دهێت و ئاهه‌نگا دووماهیهاتنێ دهێته دانان كو به‌رهه‌مێن زۆر و مه‌زن بۆملله‌تى بهێنه دى، و نامێن من ته‌كه‌زیێ ل سه‌ر گرنكیا پشته‌ڤانیا حوكمه‌تێ دكه‌ن، نه‌ژ به‌ر كو ئه‌ز یێ بۆ به‌رهه‌ڤم، به‌لكو ژ به‌ر گه‌له‌كێ ل سه‌ر خه‌مخۆر و ب هه‌ستم ل سه‌ر سه‌ركه‌فتنا وێ و رژدیا من ل سه‌ر نڤیسینێ وبه‌رده‌وامیا من دبیته وه‌رگێرانا گۆتارێ (بنڤیسم و پاشى بنڤیسم و بنڤیسم.. تشتێ هه‌ست پێ دكه‌ت تشتێ حه‌زدكه‌ت بهێته بجهئینان وخه‌ونان تو و یێن دن پێڤه، دبینى ته وێره‌كى و هه‌ستكرن ب به‌رپرسیاریێ هه‌یه بۆ گۆتنا راستیێ و تشتێ مفادار) ره‌نگه نڤیسنێن من ره‌نگڤه‌دانا خوه هه‌بیت ل جه‌م حوكمه‌تا مه یا ره‌شیدوبه‌رێ خوه بده‌ته تشتێ بۆ وێ مفادار و هه‌موو هیڤیێن من ئه‌وه كو نامه‌یێن من ببنه جهێ ره‌زامه‌ندیا برایێن من و هه‌ڤالێن و خه‌لكێ مه هه‌موویان ژ كورێن وه‌لاتێ من و ره‌مه‌زامه‌ندیا وان و به‌رسڤدانا هزر و پێشبینێن وان و ده‌ربرینێ ژ حه‌ز و هزرێن وان بكه‌ت و ئه‌و هه‌ستێن وان هه‌ین و حه‌زدكه‌ن بێژنێ یان بگه‌هیننێ، بۆ كه‌سێ سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ، قه نجترین كورێن كوردستانێ بۆ پێشكێشكرنا وى تشتێ پێدڤى پێشكێشكرنێ داكو حوكمه‌ت سه‌ربكه‌ڤیت.. ئه‌ڤه هه‌كه ئه‌م وان هه‌ڤركیێن شارستانى و جڤاكى لبه‌رچاڤوه‌ربگرین یێن ئه‌م كورد تێدا دژین، مه داخواز دكه‌ت و ئه‌م یێن د به‌رپرسیاریێ دا ب شه‌ڤ و رۆژ كاردكه‌ین ژ پێخه‌مه‌ت هه‌موو هه‌ڤوه‌لاتیان، ل هه‌ر جهێ لێ بن و د چ ره‌وش دا بن.. و داكو هه‌ڤوه‌لاتى رازى بكه‌ت ژ حوكمه‌تێ، چونكو هاریكاریكرنا گه‌ل گرنگترین و ب هێزترین نهێنیێ سه‌ركه‌فتنا وێ یه و هوون پێدڤى بده‌ستڤه‌ئینانا ره‌زامه‌ندیا مه‌زنترین هه‌ژمارا هه‌ڤوه‌لاتیانه .. ئه‌وێن.. هه‌موو باوه‌ریا خوه داینه ته و هوون هیڤیا وانن، و هیڤیا كورێن وانن و گه‌ره‌نتیا پاشه‌رۆژا وان پشتى خودایێ مه‌زن.. (وقل اعملوا فسیرى الله عملكم…) … و(رحم الله امر‌واً عمل عملاً فأتقنه..) و (رحم الله مَنَ جَبَّ الغِیبه عن نفسه) وژلك بإتقان عمله وبعدالته وسهره على راحه رعیته …
و(كُلُّكم راعٍ وكُلَّكُم مسۆول عن رعیته
) ئه‌و حوكمه‌تا باره‌كێ گرانێ خه‌باتێ و سیاسى یێ گران و جهێ حێبه‌تیێ و گه‌له‌ك جاران یێ كۆژه‌ك راكری، گرنگه‌ئێدى و پشتى بده‌ستڤه‌ئینانا گه‌له‌ك ئارمانجان بگه‌هیته بجهئینانا گه‌له‌ك ئارمانجێن گرنگ و سه‌ره‌كى و ستراتیجى یێن نها و یێن بۆ پاشه‌رۆژێ.. و هه‌ڤوه‌لاتى پێدڤى نابیته تشته‌كى ژ بلى دو جۆرێن پشته‌ڤانیكرنێ كو نه‌بنه سێ، ئه‌و ژى:
ـ پشته‌ڤانیكرنا مالى و خزمه‌تگوزارى.
ـ پشته‌ڤانیكرنا مۆرالى ژ لایێ حوكمه‌تێ ڤه، دا كو حوكمه‌ت پشتى وێ ده‌ربكه‌ڤیت حوكمه‌ته‌كا گه‌له‌ك قه‌بوولكرى و سه‌ركه‌فتى.. و دبیت ژى مفا ژ لایه‌نێن ئه‌رێنى ژى بهێته وه‌رگرتن، بۆ كارێ حوكمه‌تێن پێشین وهه‌روه‌سا ژى پێكئینانا لیجنه‌یێن هه‌ڤپشك بۆ دووڤچوونا شیانێن كارێ حكومى چو ل سه‌ر ئاستێ ناڤخوه‌یى بیت یان ده‌ره‌كى و دواخوازكرنا دانوستاندنێ ژ شیره‌تكارێن هه‌وه یێن بسپۆر د دانوستاندنێ دا، و لێگه‌ریانا باشترین و چاكترین چاره‌سه‌ریان و هاریكاریكرنا سه‌رخوه‌بوونا ئابوورى ل گه‌ل لبه‌رچاڤوه‌رگرتنا تێبه‌ینه‌كێ دبینم یا گرنگ و فه‌ره گه‌له‌ك، ئه‌و ژى كو بژاه‌ریێن چاره‌سه‌ریێ بهێنه پێشكێشكرن و كار پێ بهێته‌كرن هه‌موو یان پتری، ل به‌رامبه‌رى جه‌ماوه‌رى و مفاوه‌رگرتن ژ بۆچوونێن ته‌خا بژاره یا تایبه‌تمه‌ند بۆ هه‌ر كاره‌كێ حكومى و پێكئینانا لیژنه‌یێن دووڤداچوونا نه‌زیه و یه‌كسان، ئه‌ڤه هه‌موو ژپێخه‌مه‌ت په‌یداكرنا لڤینه‌كا كارى و دروستكرنا حوكمه‌ته‌كا خوجه و سه‌رخوه و به‌رهه‌ڤ ل به‌رامبه‌ر روویێ ته‌ماكاران و كار ل سه‌ر مێهڤانداریكرنا كه‌ساتیێن سیاسى یێن جیهانى د هه‌لكه‌فتێن ناڤخوه‌یى دا و مفاوه‌رگرتن ژ بسپۆری و سه‌ربۆرێن وان، دا كو به‌ره‌بابه‌كێ كوردستانى یێ نوو و سه‌ربه‌رز به‌رهه‌ڤ بكه‌ین، كو هه‌ژى شانێ كوردى بیت، و پاشى كووركرنا ره‌وشه‌نبیریێ و هه‌ڤپه‌یوه‌ندیا جڤاكى و ڤه‌كرنا دیالۆگێ د هه‌موو بیاڤان دا و به‌خشینا فاكته‌رێن پشتراستیێ و ئارامیێ ل جه‌م هه‌مووان..
پشته‌ڤانیكرنا جه‌نابێ هه‌وه بۆ بسپۆریێن گه‌نجان یێن نوو و ته‌ڤلیكرنا وان ل گه‌ل شاره‌زاهیێن پێشیا وان یێن ب سه‌رۆبۆر و كه‌فتینه سه‌ر ئێك و ژدل ب یه‌كسانى، جهێ ره‌زامه‌ندیێ یه ل جه‌م من و جه‌م گه‌له‌كان و مه ئۆمێده ئه‌ڤ هزره به‌رفره‌ه ببیت كو هه‌موو سێكته‌ر و ئۆفیسێن ده‌وله‌تێ ڤه‌بگریت ل گه‌ل دانا بایه‌خه‌كێ مه‌زن و دابینكرنا پشته‌ڤانیه‌كا گه‌له‌كا مه‌زن بۆ ده‌زگه‌هێ په‌روه‌ده و فێركرنێ و خزمه‌تگوزاریێن گشتى و ل سه‌ر راوه‌ستان و به‌رده‌وامبوون د ڤه‌دیتنا شێوازێن گونجاى دا، بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا باشترین ڤه‌كۆلینان د بیاڤێ به‌رنامه‌یێن په‌روه‌ردوه و فێركرنێ دا، و فێركرنا داهێنایى و گرێدانا وان ب بازارێ كارى ڤه و پشتبه‌ستنا جۆراتیێ نه‌ك قه‌ربارتیێ و دانا ئه‌وله‌ویێ بۆ یێ باشتر، ب گۆر پیڤه‌رێن حوكمه‌تێ و سه‌ركرداتیێ یا كو تشتى دبینیت ب ره‌نگه‌كێ باشتره ژ هه‌مووان، ئه‌و وه‌كو ته‌خا بژاره یا پاك و ژێگرتى و دلسۆز و كارا… و دێ هینگى بیته فاكته‌ره‌كێ ب هێز بۆ سه‌رخوه‌بوونێ. سه‌ربۆرێن جیهانى سه‌ركه‌فتنا خوه سه‌لماندیه ب رێیا ڤه‌دیتنا رێیێن دروست بۆ په‌روه‌رده و فێركرنێ و چاڤدێریه‌ك مه‌زن پێ بهێته دان، چونكو ئه‌ون رێیا سه‌ركه‌فتنا پلانێن حوكمه‌تا وه‌لاتى و پێشخستنا وێ، و خۆزى جه‌نابێ هه‌وه هنده‌ك ده‌مژمێرێن زێده ژ ده‌مێ خوه یێ زێرین و پرى خشته‌یێن كارى ته‌رخان كربا بۆ ڤالاكرنێ بۆ ڤان هه‌ردو سه‌كته‌رێن زێرین و ره‌هێن زێندى، دێ بیته فاكته‌ره‌ك بۆ بجهئینانا سه‌ركه‌فتنێن جۆره‌وجۆر و چنینا به‌رهه‌مێن مه‌زن و ده‌ركه‌فتن ب حوكمه‌ته‌كا جێواز د پلانێن خوه یێن بیردۆزه دا و بجهئینانا وان یێن پراكتیتكى ل سه‌ر ئه‌ردێ ژیوارى دێ ده‌نگێ خوه ڤه‌ده‌ت ل ناڤخوه و هه‌رێماتیك و جیهانى..
ئه‌ڤجا سه‌كته‌رێ په‌روه‌رده‌یى و یێ فێركرنێ هه‌ر ژ باخچه‌ى و هه‌تا دگه‌هیته زانكۆیێ و پشته‌ڤانیكرنا وه‌رگێرانێ و فێركرنا زمانان و زانستێن پراكتیكى وگرنگیپێدان و هاندانا به‌هره‌یان و ئه‌نجامدانا به‌ریكانه‌یان بۆ كارێن ئه‌ده‌بى و هونه‌رى و زانستى ب رێیا به‌ستنا سمیناران و فیسته‌ڤالان كو هه‌موو سه‌كته‌ر پشكداریێ تێدا بكه‌ن و لێبۆرینا خوه‌دى شه‌هید و خه‌باتكه‌ران و ئه‌وێن خزمه‌تا وه‌لاتى كرین ب رێیا باجێن حكومى و كریێن خواندنێ و ب تایبه‌تى ل سازیێن فێركرنێ یێن تایبه‌ت و هه‌روه‌سا یێن حكومى یێن پاره‌ی وه‌ردگرن ل به‌رامبه‌ر ده‌لیڤێن خواندنا ئێڤاران و كاركرن ل سه‌ر پێشخستنا كارێ میدیاى یێ راست و گشتگیر یێ حوكمه‌تێ ب رێیا وه‌شانا تشتێ ل گه‌ل هه‌ڤوه‌لاتى بگونجیت ژ به‌رنامێن جۆره‌وجۆر و گرنگ.. چونكو هه‌موو فاكته‌رێن سه‌ركه‌فتنا حوكمه‌تێنه‌و مرتاحى و به‌خته‌وه‌رى و هیڤیێن گه‌لن.. هه‌ر بمینن و هه‌ر كه‌سه‌كێ خزمه‌تكار بۆ مرۆڤاتیێ و وه‌لاتێ و خه‌لكێ خوه و كه‌سوكارێن خوه بمینیت.. هزر سلاڤ بۆهه‌ر كه‌سێ د دلى دا ئاكنجى بوویى ب كریارێن خوه و قوربانیێن خوه و هه‌دارا وى و ده‌رده‌سه‌ریێن وى پێخه‌مه‌تى هه‌مووان و دیرۆكێ ناڤ و كریارێن وان ب پیتێن زێرین و ژ رۆناهیێ تۆماركرین، وه‌كو بابێ روحى یێ كورد مه‌لا مسته‌فا بارزانى، خودێ لێخۆشبووى، سه‌ركردێ بزاڤا نه‌ته‌وه‌یى یا كوردى و دامه‌زرێنه‌رێ پارتى دیمۆكراتى كوردستان، هه‌روه‌سا ئه‌وێ ئه‌مانه‌ت ل سه‌ر شانێخوه راكرى پشتى وى ب هه‌موو دلسۆزى و قوربانى و حیكمه‌ت و زیره‌كیا برایێ مه‌زن و لێڤه‌گه‌رێ كورد و كورستانێ بابێ مسرۆر بارزانى كلیلا ئێمناهیێ و خوه‌دیێ دلێ نه‌رم و ده‌ستێ سپى بۆ خه‌لكێ خوه، هه‌ر بمینن خوانده‌ڤانێن هێژا و سه‌رگه‌رمیا هه‌وه و كۆمێنتێن هه‌وه یێن په‌سنیینێ و راستڤه‌كرن و زێده‌كرنان، ئه‌ز ئێك ژ هه‌وه‌مه‌و و هوون ژى ئاستێ هه‌وه ژ من كێمتر نینه بۆ حه‌زژێكرنا وه‌لاتى و هیڤیێن چاكیێ بۆ وى و كورێ نوى.. له‌ورا بلا ببینه ئێك دل و ده‌ست بێخینه ده‌ست كه‌سێ مه بۆ دلێ خوه و مێشكێ خوه هه‌لبژارتین ژ برایێن مه و خه‌لكێ مه و ئه‌و كه‌سێن مه كرینه سه‌میانێن كاروبارێن خوه و باوه‌ری مه یا بێ هه‌ڤرك ب وان یان پتریا وان ژ پێخه‌مه‌ت بجهئینانا ئاشتیێ و ئارامیێ و سه‌ربه‌رزیێ و پێشكێشكرنا خزمه‌تان ل هه‌موو سه‌كته‌ران و باشكرنا وان به‌رده‌وام و ئارمانجێن مه‌زن یێن كو دهێن پشتى دووڤچوونا مه ل گه‌ل حوكمه‌تا مه هه‌موو ئارمانجێن نێزیك و ناڤنجى.. خودێ مه هه‌مووان سه‌ربێخیت بۆ چاكیا ڤى وه‌لاتى كوردستانا دایك و باب و كور و هه‌بوونا مه‌ردینه.
و/ ئه‌ڤرۆ
