هه‌رێما كوردستانێ و پێشمه‌رگه‌ دێ ب هێز كه‌ڤن

هه‌رێما كوردستانێ و پێشمه‌رگه‌ دێ ب هێز كه‌ڤن

67

هه‌كه‌ خواندنه‌كێ بۆ ره‌وشا نها یا هه‌رێما كوردستنێ بكه‌ین، دێ وه‌سا بۆ مه‌ دیار بیت كو ئه‌و گه‌فێن بووینه‌ ترس ل سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ پشتى رێفراندۆما سه‌رخوه‌بوونێ، هێدى هێدى یێ پاشڤه‌ دزڤرن، سه‌ركردایه‌تییا كوردستانى ژى دوباره‌ دێ ڤه‌گه‌ریته‌ سه‌ر رۆلێ خوه‌یێ به‌رى رێفراندۆمێ، ئه‌و ژى پشتى هه‌ڤگرتنه‌ك تا راده‌یه‌كى د ناڤبه‌را هێزێن پێشمه‌رگه‌ى دا دروست بووه‌ و گوهۆرینه‌كا به‌رچاڤ د هه‌لویستێن ئه‌مریكا و توركیا دا چێبووین.
ده‌مه‌كى هنده‌ك به‌رپرسێن ئیرانی و ئیراقی بزاڤ دكرن ره‌وشا هه‌رێما كوردستانێ ب هێزا سه‌ربازى ئێكلا بكه‌ن، ئه‌نقه‌ره‌ گاڤان بۆ نووژه‌نكرنا په‌یوه‌ندیێن خوه‌ د گه‌ل هه‌رێما كوردستانێ دكه‌ت، ئه‌مریكا ژى دوپات كریه‌ كو نابیت ده‌ستكارى د سنۆرێن هه‌رێما كوردستانێ دا بهێته‌ كرن، هه‌روه‌سا ئه‌نقه‌ره‌ و واشنتۆن ب پێكڤه‌ فشاران ل سه‌ر حكومه‌تا به‌غدا دكه‌ن دانوستاندنێن به‌رفره‌هـ ده‌ست پێ بكه‌ن بۆ چاككرنا ده‌وله‌تا ئیراقێ و ئاڤاكرنا شێوازه‌كێ نوویێ په‌یوه‌ندییان د ناڤبه‌را هه‌موو پێكهاته‌ییێن گه‌لێ ئیراقێ دا، بۆ وێ یه‌كێ هه‌ڤسه‌نگیا هێزێ ل هه‌رێما كوردستانێ بپارێزن و بزاڤێن ئیرانێ بۆ سه‌پاندنا هه‌ژموونا ته‌مام ل سه‌ر ئیراقێ ژناڤببه‌ن.
هه‌مان ده‌م و ب شێوه‌كێ بله‌ز ئه‌مریكا دێ ئاشكرا كه‌ت كو مه‌رجێن وان بۆ پشته‌ڤانیكرنا عه‌بادى بۆ ده‌رخستنا ئیرانێ بۆ ده‌رڤه‌ى ئیراقێ، ژ وێ خه‌یالێ كێمتر نینه‌ یا د گه‌ل نوورى مالكى یێ به‌رى وى كرى كو هه‌مان رۆل بگێریت، هه‌روه‌سا توركیا ژى دێ زانیت كو وان بده‌ستێن خوه‌ ئیراق ب ئێكجارى راده‌ستى ئیرانێ كر، یا ژ هه‌موویێ خرابتر ژى دێ ئه‌و بیت هه‌كه‌ هه‌ولێر بچیته‌ بال بژارده‌یا سلێمانیێ و بكه‌ڤیته‌ ته‌نشتا ئیرانێ ل سه‌ر نه‌خشه‌یێ هێزێ ل ده‌ڤه‌رێ.
پێشتر ئیبراهیم كالن، په‌یڤدارێ سه‌رۆكاتیا كۆمارى یا توركیا راگه‌هاند بوو؛ ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان، سه‌رۆككۆمارێ توركیا، به‌رهه‌ڤییا ژڤانه‌كى دكه‌ت پێشوازیێ ل نێچیرڤان بارزانى، سه‌رۆكێ حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ت، گۆت بوو ژى؛ ئه‌ردۆغان دێ وى ژڤانى ل ده‌مێ گونجاى راگه‌هینیت.
ب گۆتنا ئیبراهیم كالن، توركیا چو دوژمناتى بۆ چو پێكهاته‌یان نینه‌ و یا ئه‌و دخوازن ئێكپارچه‌یا ئاخا ئیراقێ یه‌، به‌لگه‌یێ وى ژى ئه‌و بوو كو ده‌ریێ سنۆرى ل همبه‌رى وه‌لاتیێن هه‌رێمێ دانه‌خستینه‌.
بنگه‌هێ جه‌زیره‌ یێ ڤه‌كۆلینان ژى د راپۆرته‌كێ دا ئاشكرا كربوو، په‌یوه‌ندییێن دناڤبه‌را هه‌ولێر و ئه‌نقه‌ره‌ سه‌ر ژ نوو ده‌ست پێ كرینه‌ڤه‌، ئاشكرا ژى كر بوو؛ ئه‌و پێشهاته‌ ئاماژه‌ نه‌ كو ئه‌نقه‌ره‌ و ب هه‌مان شێوه‌ واشنتۆن ژى، تێگه‌هشتینه‌ كو سیاسه‌تا سزادانا هه‌رێما كوردستانێ دێ بیته‌ ئه‌گه‌رێ ترسێن به‌رۆڤاژى و دێ گوهۆرینێن ستراتیژى ل ئیراقێ و ده‌ڤه‌رێ دروست بن.
ل ڤێرێ ئاماژه‌كا دى ژى هه‌یه‌، ئه‌ردۆغانێ سه‌رۆككۆمارێ توركیا، ده‌ست ژ داخویانیێن خوه‌ دژى رێفراندۆمێ به‌ردایه‌، یێن ژ ده‌ستپێكا بریارا رێفراندۆما سه‌رخوه‌بوونێ و هه‌تا هێزێن ئیراقى چووینه‌ د كه‌ركووكێ دا، رۆژانه‌ ب هه‌لكه‌فت و بێ هه‌لكه‌فت رادگه‌هاندن.
هه‌روه‌سا هه‌بوونا سنۆردار یا هێزێن توركى ل باشیكێ، كو دبیت ئیراق د ڤێ قۆناغێ دا چاڤێ خوه‌ لێ بنقینیت، یا بزه‌حمه‌ت نابیت خوه‌ ژێ قۆرتال بكه‌ت هه‌كه‌ به‌غدا سنۆرێن ئیراقێ د گه‌ل توركیا كۆنترۆل بكه‌ت.
سه‌باره‌ت عه‌ره‌بێن سوننه‌ ژى، ئه‌و نه‌شێن ئێدى گه‌نگه‌شێ د گه‌ل كۆما شیعه‌ یا ده‌ستهه‌لاتدار ل به‌غدا بكه‌ن، هه‌كه‌ به‌غدا ئه‌و هزر كر كو وان سه‌ركه‌فتن ل سه‌ر هه‌رێمێ ئینایه‌، ئه‌و یه‌ك ژى به‌رۆڤاژى سیاسه‌تا توركیا و سعوودیێ یه‌ كو پشته‌ڤانێن سوننه‌یێن ئیراقێ نه‌ و دژى به‌رفره‌هبوونا هه‌ژموونا ئیرانێ نه‌.
ژ ئالییه‌كێ په‌رله‌مانتاره‌كێ كورد ئاشكرا كر بوو؛ كو هه‌رێما كوردستانێ چو داهات نینن بشێت قه‌رێن خوه‌ بده‌ت یێن به‌رى نها ژ توركیا قه‌ركرین بۆ مووچه‌یێن فه‌رمانبه‌ران كو دگه‌هنه‌ چار ملیار دۆلاران، گۆت بوو ژى؛ توركیا مه‌رج د گه‌ل به‌غدا داناینه‌ كو قه‌رێن وێ یێن ل سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ ئه‌دا بكه‌ت به‌رى رێ بده‌ت په‌ترۆلا ئیراقێ بگه‌هیته‌ به‌نده‌رێ جه‌یهان ل ژێر سه‌رپرشتیا كۆمپانیا سومو یا ئیراقى.
ل گۆرى رۆژنامه‌یا شه‌رقولئه‌وسه‌ت، توركیا قه‌ره‌ك ب كۆژمێ چار ملیار دۆلاران دابوو حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بۆ دانا مووچه‌یێن فه‌رمانبه‌ران، نوكه‌ توركیا یا رژده‌ وان قه‌ران ڤه‌گه‌رینیت به‌رى پرۆسه‌یا هنارتنا په‌ترۆلا ئیراقێ د ناڤا ئاخا وێ را ده‌ست پێ بكه‌ت، حكومه‌تا هه‌رێمێ ژى ئه‌و پاره‌ نینه‌ وى قه‌رى ئه‌دا بكه‌ت، حكومه‌تا ئیراقێ ژى پێگیر نینه‌ وان قه‌ران ئه‌دا بكه‌ت، ژبه‌ركو ده‌ستوورێ ئیراقێ ب ئاشكرایى دبێژیتن ئه‌و قه‌رێن حكومه‌ت ژ وه‌لاتان بكه‌ت، پێدڤییه‌ ب رێیا په‌رله‌مانى بیت، حكومه‌تا هه‌ولێرێ ژى بۆ وان قه‌ران چو رازیبوون ژ په‌رله‌مانى وه‌رنه‌گرتینه‌، له‌ورا ئه‌و قه‌ر د ستوویێ هه‌ولێرێ دانه‌.
ژ ئالیه‌كێ دى، جه‌بار لعێبى، وه‌زیرێ په‌ترۆلا ئیراقێ ل ده‌مێ ڤه‌كرنا ئۆمبارێن سۆته‌مه‌نیان ل كه‌ربه‌لا راگه‌هاند بوو؛ ئیراق و توركیا نه‌گه‌هشتینه‌ چو رێككه‌فتنان بۆ هنارده‌كرنا په‌ترۆلا ئیراقێ ژ كێلگه‌هێن كه‌ركووكێ بۆ به‌نده‌رێ جه‌یهان یێ توركى، ئاشكرا ژى كر بوو؛ دانوستاندن د گه‌ل توركیا ل دۆر وێ یه‌كێ دێ به‌رده‌وام بن.
ل به‌غدا یا پایته‌خت ژى یا نها خوه‌ بهێزه‌كا مه‌زن دده‌ته‌ دیاركرن و مه‌رجان بۆ دانوستانان دیار دكه‌ت و چو حسابا بۆ هه‌رێمێ نه‌كه‌ت، سه‌رۆكوه‌زیرَن وێ كه‌فتیه‌ گێله‌شۆكه‌كێ و پێشبینى ناهێته‌ كرن ب سلامه‌ت ژێ ده‌ربكه‌ڤیت، ژبه‌ركو حه‌شدا شه‌عبى هێزا ئێكانه‌یه‌ عه‌بادى زه‌پله‌كێن خوه‌ پێ دیار بكه‌ت، پتریا گرۆیپێن حه‌شدێ ژى ژ ئالیێ ئه‌مریكا ڤه‌ كه‌فتینه‌ لیستا تیرۆرێ، ئه‌مریكا داخواز ژ ژعه‌بادى كریه‌ حه‌شدێ هه‌لوه‌شتینیت و وێ یه‌كێ ژى ئیران قه‌بوول ناكه‌ت و خامنه‌یى ب ئاشكرایى گۆتیه‌ عه‌بادى، نابیت حه‌شد هه‌لوه‌شیت، ئه‌ڤه‌ ژبلى هه‌ڤڕكیا نوورى مالكى د گه‌ل عه‌بادى ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ، كو وێ یه‌كێ دوبه‌ره‌كى ئێخستیه‌ ناڤا حه‌شدێ.
ل ڤێرێ هێدى هێدى دژاتیا ئه‌مریكا بۆ حه‌شدێ دیار دبیت و توركیا هه‌ر ل ده‌ستپێكێ ئاشكرا كریه‌ كو وان چو په‌یوه‌ندى د گه‌ل حه‌شدا شه‌عبى نینن، كۆنترۆلكرنا كه‌ركووكێ ژى ژ ئالیێ حه‌شدێ، ئانكو د چاڤێن ئه‌مریكا دا ئه‌و كۆنترۆلكرن ژ ئالیێ گرۆپێن تیرۆرسته‌، ژ لایه‌كێ دى ڤه‌ ب ئاشكرایى ئه‌مریكا دیار دكه‌ت كو دێ ل سه‌ر پشته‌ڤانیكرنا هه‌رێما كوردستانێ و هێزێن پێشمه‌رگه‌ى به‌رده‌وام بیت، ئانكو نه‌دووره‌ جاره‌كا حه‌شدا شه‌عبى ب فه‌رمانا ئیرانێ هێرشێ بكه‌ته‌ سه‌ر كوردستانێ، وى ده‌مى دێ گوهۆرینه‌كا مه‌زنتر د هه‌لوه‌ستێ ئه‌مریكا و توركیا دا چێبیت.
ب وێ یه‌كێ و ب كورتى، گاڤ بۆ گاڤێ پێگه‌هێ هه‌رێما كوردستانێ دێ ڤه‌گه‌ریته‌ سه‌ر هێزا خوه‌ یا به‌رێ و په‌یوه‌ندیێن ئیراقێ و توركیا چو كارتێكرنێ ل وان ناكه‌ن و دێ هه‌موو مافێن خوه‌یێن ده‌ستوورى د ڤێ قۆناغێ دا بده‌ستڤه‌ ئینن، رێ ژى ل به‌ر سه‌رخوه‌بوونێ دێ خۆش بیت گه‌ر ئه‌مریكا د ب دروستى د وێ یه‌كێ گه‌هشت كو ئیرانێ دڤێت ب وه‌كاله‌ت ئانكو ب ناڤێ حه‌شدا شه‌عبى ئیراقێ داگیر بكه‌ت.

کۆمێنتا تە