چا و شیری تێکەل نەکەن
ئه‌ڤرۆ:
ژبەرکو چا ژ بەربەلاڤترین جورێن ڤەخوارنایە ل سەر ئاستێ جیھانێ، و ب گەلەک رەنگ و تامان ھەیە و بۆ بەرھەڤکرنا چایێ ژی گەلەک وەخت پێ نەڤێت، لەورا خەلک ب رەنگەکێ گشتی ھەر ئێکی بووچونەک ھەیە دەربارەی ڤەخوارنا چایێ.
رێکێن چێکرن و ئامادەکرنا چایێ د جودانە و ئەڤ جوداھی یە ژی ل سەر گێولێ وان کەسان دمینیت ئەوێن دڤێن ھەمەرەنگیێ بێخنە د رەنگێن وێدا، ئەڤێ ھەمەرەنگیێ ڤەکولینێن زانستی ژی ڤەگرتینە و ھندەک دبێژن چا یا باشە و گەلەک مفایێن ساخلەمیێ تێدا ھەنە و ھندەک ڤەکولین ژی گەلەک زیانێن وێ بەرچاڤ دکەن، دووماھی ڤەکولین یا وەلاتێ ھولەندا بوویە کو دیاردکەت ڤەخوارنا گەلەک چایێ یا ب مفایە بۆ ساخلەمیا دلی و تووشبونا مرۆڤی ب نەخوشیان کێم دکەت، دڤێ ڤەکولینێ دا ئەوا کو بۆ دەمێ ١٣ سالان ڤەکێشای و ٤٠ھزار کەس بخوڤەگرتین دیارکریە کو ئەو کەسێن رۆژانە ٤-٦ کوپێن چایێ ڤەدخون رێژا تووشبوونا وان ب نەخوشیێن دلی ب سێتکێ کێم بوویە و دیسان ئەو کەسێن رۆژانە دو ھەتا چار کوپێن قەھوێ ڤەدخون مەترسیا کێمبوونا وان ب نەخوشیێن دلی کێم بوو، بەلێ چ کارتێکرنێن پوزەتیف ژی نینن ھەکە مرۆڤ قەھوێ زێدە ڤەخوت، ھەروەسان زێدە ڤەخوارنا وێ نابیتە ئەگەرێ زێدەبوونا نەخوشیێن دلی و پەنجەشێرێ، دھێتە زانین کو ھولەندی پیچەک شیری ل سەر قەھوێ زێدە دکەن بەری ڤەخون، بەلێ چ تشتا ل سەر چایێ زێدە ناکەن.
پێزانێن ھەڤدژ ھەنە ل دور زێدەکرنا شیری ل سەر ئێک ژ پێکھێنەرێن چایێ کو دبێژنێ ( بولیفینول) و ھندەک زانا و شارەزا رابوون ب ئەنجامدانا ڤەکولینەکێ ل دور مفایێن ساخلەمیێ یێن زێدەکرنا شیری ل سەر چایێ و بۆ وان دیاربوو کو کاریگەریێ دگەل ھندەک دژەژەنگارێن دگەل چایێ دکەت و رێکێ ل چایێ دگریت کو ھەڤرکیا وان ھوکارێن دبنە ئەگەرێ پووچکرنا لەشی دکەن، زانایان تەکەز کر کو زێدەکرنا شیری ل سەر چایێ دبیتە ئەگەر کو مروڤ مفای ل چایێ نەبینیت و چا کاردکەت بو پاراستنا لەشی ژ نەخوشیێن دلی، دیسان چایێ شیان ھەنە بۆ باشکرنا خوینھنێرێن لەشی، و پاشی شیان ھەنە کو پاراستنا ئاستێ فشارا خوینێ دلەشیدا بکەت، ھەروەسان دەربارەی قەھوێ ژی پێک دھێت ژ ھندەک کەرستەیان کو ھندەک جاران رێژا تووشبونێ ب نەخوشیێن دلی زێدەدکەن یان کێم دکەن، ژبەرکو قەھوە رێژا کولیسترولی دناڤ خوینێ دا زێدەدکەت بەلێ رادەیەکی بۆ نەخوشیێن دلی دادنیت، بەلێ ئەنجامێن ڤەکولینێ ھەر وەک ئەنجامێن وێ ڤەکولینێ بوون ئەوا کو بشپورێن کومەلا نەخوشیێن دلی ل نەتەوێن ئێکگرتی گەھشتینێ کو دیارکربوو ڤەخوارنا دو ھەتا چار کوپێن قەھوێ رۆژانە ب رێژا ٢٠% نەخوشیێن دلی کێم دکەت، ژلایێ خوڤە پروفیسور ( یفون شوو) ئەوێ کو سەرپەرشتی ل سەر ڤەکولینێ دکر دیارکر کو ئەو کەسێن حەز ژ چا و قەھوێ دکەن مفای ل دلێ خو دکەن و چ مەترسی ل سەر نینە، ھەروەسان کورتیا ڤەکولینەکا بریتانی دیارکریە کو ڤەخوارنا ھەشت کوپێن چایێ رۆژانە نوبە و دربێن دلی کێم دکەت و د. کاری روکستون تایبەتمەندێ خوراکیێ دیاردکەت کو ئەو پێکھاتێن دناڤ چا و قەھوێ و کێکەوێ دا ھەین کارتێکرنەکا ئەرێنی بۆ مێشکێ مرۆڤی ھەیە و مرۆڤ پتر ھشیار دمینیت و بیردانکا مرۆڤی ب ھێز دئێخن.