ھەیڤانە دۆرێن سێ ھزار زارۆیان ل دھۆکێ ژ دایک دبن
دھۆک، رەڤین سالح لاوەند:
رۆژانە ١٠٠ حالەتێن زارۆبوونێ ل دھۆکێ ھەنە، لێ سەرەرای ھندێ رێژا نشتەرگەریا ژ ھەیڤا ئێک ھەتا نوکە ٣٦% کێمبوویە، بەلێ دماوێ ڤان سێ ھەیڤێن بوریدا ٣٠% بوویە و ل دووڤ گۆتنێن رێڤەبەرا نەخوشخانا ژن و زارۆبونێ ل بەرە ئەڤ رێژە ھێشتا کێمتر لێ بھێت، دیارکر کو ئەو ژنێن دھێنە نشتەرگەریکرن ئەون یێن بەری ھینگێ دو سێ نشتەرگەری کرین یان خوینبەربوونەک بو پەیدا بیت و ھەڤال بچووکێ وێ بەری زارۆیێ وێ بھێتە خوارێ، یان زارۆیێ وێ یێ خەلەت بیت، دیسان ئەو ژنێن فشارا خوینێ و نەخوشیا شەکرێ ھەبیت، ھەروەسان کارتێکرنا نشتەرگەریا قەیسەری ل سەر ساخلەمیا ژنێ پترە ژ زارۆبوونا سروشتی، لەورا ھەولدانێن بەردەوام ھەنە بۆ کێمکرنا وان.
د. چنار مستەفا ئامێدی، رێڤەبەرا نەخوشخانا ئافرەت و زارۆبوونێ دیارکر کو رۆژانە نێزیکی ١٥ نشتەرگەیان دھێنەکرن، بەلێ ھەکە رەوشا ژنێ نەھند یا تەنگاڤ بیت ئانکو نشتەرگەریا نورمال بیت ئانکو رۆژانە نێزیکی ١٠ نشتەرگەریان دھێنەکرن، و گۆت: رۆژانە ١٠٠ حالەتێن زارۆبونێ مە ھەنە، ئانکو ھەیڤانە دبیت سێ ھزار زارۆ پەیداببن، ھەروەسان ژ ھەیڤا ئێک ھەتا نوکە رێژا نشتەرگەیان ژ ٣٦% کێم بووینە ل ھەیڤا حەفت ٣٤ % بوو، بەلێ ھەیڤا ھەشت بووینە ٣٠% ب ڤی شێوەی یێ دھێنە کێمکرن، ژبەر ھاتنا ئاوارەیان رێژا زارۆبوونێ بەر ب زێدەبوونێ دچیت.
د.چنار مستەفا خویاکر کو ئەگەرێ کێمکرنا نشتەرگەریان ئەوە کو خشتەک ئامادەکریە بو ھەر نەخوشەکا ل نەخۆشخانێ بھێتە نڤاندن و گۆت: ئەم ڤی خشتەی دگەل ب کارئینن، ھەکە زارۆبوونا وێ یا باش بیت، ئەم دھێلین سروشتی خودێ زارۆی بدەتێ، بەلێ ھەکە ئەڤ خشتە ل دووڤ زانستی نە یێ دروست بیت، ب ڤێ رەوشێ ژن دێ ھێتە نشتەرگەریکرن، ئەو ژن دھێنە نشتەرگەری کرن یێن بەری ھینگی دو سێ نشتەرگەری کربن یان خوینبەربوونەک بو پەیداببیت و ھەڤالبچووکێ وێ بەری زارۆیێ وێ بھێت، یان زارۆیێ وێ یێ خەلەت بیت، دیسان ئەو ژنێن نەخۆشیا فشارا خوینێ و نەخوشیا شەکرێ ھەبیت، یان جێمک بن، ھەروەسان ژان ناھێنە ژنێ و ل سەر وەختێ زارۆبوونا وێ ڤە دچیت، ب ڤان حالەتا نشتەرگەریێن قەیسەری بۆ ژنان دھێنەکرن، بەلێ کارتێکرنا پشتی نشتەرگەریێ ئەوە برینا وێ ھەودان بگریت و خوینبەربوون بو پەیدادبیت و ھەلبەت کارتیکرنێن نشتەرگەریا قەیسەری پترن ژ یا زارۆبوونا سروشتی، لەورا ھەموو ھەولدانێن مە ئەون کێم بکەین.
د. چنار ئامێدی دبێژیت : ھەکە ژنیزارۆَ ب سروشتی زارۆ ببن باشترە، چونکو ئێسکەر پشتی زارۆبوونێ دێ ئاگەە ژ خوە ھەبیت و رابیت چاڤدانا زارۆیێ خوە کەت و شیری دەتێ و ب پاقژکرنا وی رابیت، بەلێ ھەکە ژن ھاتە نشتەرگەریکرن حەفتیەکێ نەشێت راببیت، و نەشێت ب دلێ خوە شیری بدەتە زارۆیێ خوە ونەشێت زارۆیێ خوە پاقژ بکەت، ژ بەر ھندێ زارۆبوونا سروشتی ژ یا قەیسەری بۆ ژنێ گەلەک باشترە.
رێڤەبەرا نەخوشخانا ئافرەت و زارۆبونێ دیارکر کو نەخوشخانا وان گەلەکا بچووکە ب تنێ ١١٧ تەخت لێ ھەنە، ھەکە زارۆبوونا ژنێ یا سروشتی بیت ٦ دەمژمێران دمینیت و ھندەک جار ژی ١٢ دەمژمێرا دمینن، و گۆت: ژوورەکا پشتی زارۆبوونێ ھەیە ژن دھێتە وێرێ دێ ل ژێر چاڤدێریێ بیت، ھەکە چ خوین بەربوون بو پەیدا نەبن دێ ژ نەخوشخانێ چیت، بەلێ ھەکە ژن بھێتە نشتەرگەریکرن دو شەڤان دمینیت و پاش دەرکەڤیت، ئەڤەشیانێن مەنە، ژبەرکو سیستەمێ مە یێ ساخلەمیێ نە وەکو یێ ئەورۆپایە، مە گەرەنتیا جڤاکی و دابینکرنا ساخلەمیێ ئانکو (تەئمین ێحی )نینە، ئەم گەلەک جیاوازین ژ ئۆروپا ژبەرکو ئەو شیانێن وان ھەین مە نینن.
د. چنار ئامیدی گوت ژی لیژنەیەک یا دانایە کو ھەر ژنەکا پێدڤی نشتەرگەریێ بیت ئەڤ لیژنە تەماشەی رەوشا وێ دکەت، ھەکە پێدڤی بو دێ ئیمزا خوە لێدەن کو ئەڤ ژنە بھێتە نشتەرگەریکرن، کەس ژ نک خوە نەھاتیە نشتەرگەریکرن بێ ئاگەھیا لیژنێ.
