ئه‌قل و هزركرنا ئه‌قلبوونێ
جوان عزه‌ت
پشكا: ئێكێ
ئه‌رێ ئه‌قل ژ چ په‌یدا دبیت؟ ئانكو ئه‌قل، بوو پیڤه‌رێ سه‌ره‌راستكرن و به‌رهه‌مئینانا ئالاڤێن ژیانا تاكێ كورد؟ یان ژى د پێكهاتا كۆچه‌ریا كه‌لتوورێ كوردى دا، بۆ ئێك ژ ئه‌نجامێن پێشتگوه هاڤتێن و نه‌زانینا تاكى! فرانسیس دبێژیت: “ئه‌قل ئالاڤێ گه‌هاندنا ئارمانجا یه” پا هه‌كه هۆسا بیت پرۆسێسا مه‌رج و پێگریێن بكارئینا ئه‌قلێ تاكى ل سه‌ر چ بنیات هاتن شرۆڤه‌كرن؟ واته، گرنگه ب هوورى ل سه‌ر ڤێ تێكستێ راوه‌ستین، دا كو بزانین ئه‌قل چیه؟ دیاره، ئه‌قل ژ هێلا هزرى ڤه په‌یدا بوو، هه‌ر ده‌مێ مرۆڤى هزرا پرسیاران ده‌سپێكرى، هینگێ دیرۆكا ئه‌قلى جهێ خوه چاند، چونكو مرۆڤى به‌رده‌وام هه‌ولا ئاڤاكرن و هزركرنا ئه‌قلبوونێ دا.
ژ لایه‌كێ دى ڤه گاڤا، كو تێكستا نڤیسین و خواندنێ، به‌ر ب زێده‌بوونا هزركرن و سه‌ره‌ده‌ریا دانوستاندنان چووى، هینگێ ئه‌قلى د چارچووڤێ ره‌وشه‌نبیریێ دا شیا هێلا جڤاكى دروست بكه‌ت، چونكو په‌یدابوونا هێزا هزرى یا ئه‌قلى، ژ لڤاندنا پرسیار و ره‌خنه‌یێ هات هه‌بوونێ. ببینه د وه‌لاتێن پێشكه‌فتى دا ئه‌قل نه ماده و عاتیفه یه، به‌لكو د فه‌لسه‌فه‌یێن گریكى دا سه‌نترالیا ئه‌قلى شیا سه‌رپه‌رشتیا هه‌ر تشتى بكه‌ت و هێزه‌كا تایبه‌ت بۆ ئافراندنا بۆنه‌وه‌راتیا مرۆڤى دابمه‌زرینت. داكو ئه‌و هێز ل سه‌ر بها و ره‌هێن سیسته‌مێن ژیان و جیهانى دا بهێته ئاراسته‌كرن. له‌ورا كه‌سێن هزرمه‌ند و فیلۆسۆف پتریا وان ل سه‌ر ئه‌نجام، هزر و دامه‌زراندنا ئه‌قلى راوه‌ستیان.
ل ڤێره پرسیاره‌ك خوه ئاراسته‌ى مه دكه‌ت، ئه‌رێ جوداهیا ئه‌قلێ مرۆڤى به‌رامبه‌ر ئه‌قلێ بوونه‌وه‌ره‌كێ ساده چیه؟ دیاره هه‌ردوو ب بۆنه‌وه‌ر دهێن دیتن، به‌لێ جوداهى ئه‌وه مرۆڤێ ئازاد دشێت جهێ مرۆڤ وه‌كو، ئه‌قل و گیاندار بگریت و جوداتر ژ بۆنه‌وه‌رێ خوه نه نییاسى دهێته دیتن. مخابن هه‌رده‌م تاكێ كورد دلێ خوه بۆ ئه‌قلى كریه سه‌روه‌ر و بریاران ب دلینیێ دده‌ت، به‌لكو سه‌نگ و بهایان ب ئیدیه‌مێن ژیان و هه‌بوونا خوه ناده‌ت. له‌ورا هه‌تا نها چ ژ مه‌به‌ستا ئه‌قل و پیشتگوه هاڤتنا خوه نزانیت. ژ به‌ر ڤێ ژى د ناڤ هه‌بوونا جڤاكه‌كێ فیودال كۆچه‌رى دا، دبیت چه‌ندین ئه‌گه‌ران باندۆرا خوه هه‌بیت، ئه‌و ژى سه‌نگ و بهایێ لێگه‌ریانا ئه‌قلى نه بۆ ژێده‌رێ ئاڤاكرنا تاكى.چونكو مه ب دروستى ل سه‌ر ئاسته‌نگێن زمان، دیالوگ، ره‌خنه و ئه‌قلێ ده‌ڤه‌رێ نه‌راوه‌ستیا یه. له‌ورا هه‌رده‌م تاك، دبیت قوربانیێ ڤێ هندابوونێ.
ب هزره‌كا دیتر تاكێ كورد، ژیان و ئه‌قلێ خوه هه‌مى ل سه‌ر نه‌خافتنا ماده‌ى و پێكهاتێن دى یێن ماده‌ى دان په‌روه‌رده‌كرن. ژلایه‌كێ دى ڤه، زانست د ناڤ كه‌دا وێ په‌روه‌ردێ نه هات ئینكاركرن، كو راستى و نیاسینا ئه‌قلى یه. ژ به‌ر ڤێ ژى، هه‌تا ئه‌ڤرۆ تاك فێرى چاوانیا دروستكرنا پرسیار، ئه‌قل، ئه‌خلاق، ره‌فتار، زمان، لۆژیك و بلند نرخاندنا زانستى نه بوویه، ئه‌رێ تاكێ كورد چاوا د رامانا ئه‌قلى گه‌هشت؟ دیاره ئه‌و زانست و خواندنا كه‌ڤتیه د ناڤ سیبه‌را كه‌لتوورێ ده‌ڤه‌رێ دا مه‌قامێ ئه‌قلى ب دروستى دیارنه‌كر، ژ به‌ر كو ئه‌و زه‌مینه بۆ تاكى په‌یدا نه‌بوو، كو رێیا دروست هه‌لبژێریت و هزر د ئاڤاكرنا خوه دا بكه‌ت، چونكو ل ناوچه‌یێ ئه‌قل نه بوو ژێده‌رێ په‌یوه‌ندیێن مرۆڤ و ژیانێ. ژ به‌ر ڤێ ژى گرنگى ب چ بهایێن ئه‌قلى نه‌هاتن دان.
ئه‌نجام: ب هزرامن، ئه‌قل هاتیه چێكرن، دا كو رۆناهى، په‌یوه‌ندیێن هێز و دادپه‌روه‌ریێ د ناڤبه‌را مرۆڤان دا دیار بكه‌ت و بنه‌ماێین مرۆڤاتى د ناڤ كومه‌لگه‌هێ دا ب شێوه‌كێ بنگه‌هى دابمه‌زرینیت. به‌لێ مخابن تاكێن كورد هزر د ئاڤاكرنا خوه دا نه‌كرن، به‌لكو هزر د ئاڤاكرنا روخسارێ خوه داكرن. له‌ورا گرنگه ئه‌قل ئاڤا ببیت، دا كو گوهۆرین و لڤین ببن بنگه‌ه بۆ ئاڤاكرنا كه‌سایه‌تى و بلندبوونا تاكێ كورد.
