پرتووك دێ مینیت ئه‌و گه‌نجینا پر زانین و زانست
محه‌مه‌د ئیبراهیم ئامێدی
ب هه‌لكه‌فتا دووماهیئینانا سێزده‌هه‌مین پێشانگه‌ها نێڤده‌وله‌تی هه‌ولێر یا پرتووكان.
ب سه‌رپه‌رشتیا سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی، سێزده‌مین پێشانگه‌ها نێفده‌وله‌تی یا پرتووكان، رۆژا ١٠/١٠/٢٠١٨ ل هه‌ولێرا پایته‌خت هاته‌ڤه‌كرن و یا به‌رده‌وامبوو هه‌تا ٢٠/١٠/٢٠١٨، ٢٥٠ سازیێن چاپ و وه‌شاندنێ ژ ٣٥ ده‌وله‌تان پشكداری تێداكربوو ب ٧٠٠ هزار پرتووكان. ئه‌ڤرۆ ئه‌م سه‌رفه‌راز و سه‌ربلندین كو پایته‌ختێ هه‌رێما كوردستانێ، ده‌ستێن خوه یێن ڤه‌كرین ب گه‌رماتی پێشوازیا پرانیا چالاكیا و پێشانگه‌هێن جیهانێ دكه‌ت ب هه‌موو جۆر و پیشه‌یان ڤه، كو پێشانگه‌ها پرتووكان ئێكه ژ وان پێشانگه‌هێن سالانه دهێته ڤه‌كرن سه‌رئه‌ردێ پێشانگه‌ها نێفده‌له‌تی ل هه‌ولێرێ، وه‌ك بنگه‌هه‌كێ ئازاد تیرۆشكێن پێشكه‌فتنا و ئارامیێ و ئاشتیخوازیێ و پێكڤه‌ژیانێ و ره‌وشه‌نبیریێ لێ ڤه‌ده‌ن بۆ هه‌موو ره‌خ و لایێن جیهانێ. پێشانگه‌ها نافهاتی ئه‌ڤ ساله یا پێشكه‌فتی بوو ب ژمارا پشكداران و ژمارا پرتووكان و ژمارا وان كه‌سان ئه‌وێن سه‌ره‌دان كرین ب هه‌ڤوه‌لاتیان و مێهڤانان و شاندان و قوتابیان ڤه، وه‌ك ڤیسته‌ڤاله‌كا ئه‌ده‌بی و زانستی یا قه‌شه‌نگ، كو رۆلێ راگه‌هاندنێ یێ به‌رز و بالا بوو د هه‌می رۆژێن پێشانگه‌هێ دا، جهێ سۆدمه‌ندیا لایه‌نێن په‌یوه‌ندیدار و خوانده‌ڤانان بوو، هیڤیخوازین خوانده‌ڤان پتر یێ رژد بیت ل سه‌ر خواندنا پرتووكان ئه‌و هۆكار و ئامیرێن ئه‌نترنێتێ یێن سه‌ر ڤی ده‌می كارتێكرنێ ل سه‌ر نه‌كه‌ن و پرتووك دۆست و هه‌ڤال بیت ل مال و باخچان و گۆره‌پانان و پارك و دارستانان هه‌تا ل ناڤ پاسان و هنده‌ك جهێن دی، ئه‌ڤجا پێخه‌مه‌ت پرتووك بمینیت ئه‌و گه‌نجینا پر زانین و زانست ژێده‌رێ مفایی د گه‌له‌ك بیاڤان دا بۆ مه هه‌میان یا فه‌ره (١) پشته‌ڤانیا نڤیسه‌ران بهێته‌كرن ژ لایێ داموده‌زگه‌هێن په‌یوه‌دیدار و چاپخانان و به‌ر ب وه‌رگێرانا پرتووكان بۆ زمانێن بیانی ب تایبه‌تی یێن گرنك و گونجای ل گه‌ل بارودۆخێن نوكه، ب مه‌به‌ستا خزمه‌تا كێشا كوردی و چاره‌نڤیسی و مافێ ره‌وا (٢) هه‌ولدان بۆ ده‌رچوونا قانوونه‌كێ یا تایبه‌ت ب ڤه‌كرنا پرتووكخانان یێن كرین و فرۆتنا پرتووكان و ده‌ستنیشانكرنا بابه‌تی په‌یوه‌ندیدار بازرگانی د ناڤبه‌را پرتووكخانێ و نڤیسه‌ری (٣). كارئینانا سیسته‌مێ خواندنا پرتووكێ بۆ قوتابیان هه‌ر ژ قووناغا شه‌شێ هه‌تا یا دوازدێ و زانكۆیێ، ئه‌و ژی هه‌ر قوتابیه‌ك د وه‌رزێ خواندنێ دا دێ دو پرتووكان ده‌ستنیشانكه‌ت و راپۆرته‌كێ ل سه‌ر ئاماده‌كه‌ت و دێ پێشكێشی مامۆستایێ بسپۆركه‌ت. (٤) ده‌ستنیشانكرنا جه و رۆژه‌كێ د حه‌فتیێ دا بۆ فرۆتنا ئازاد یا پرتووكان. (٥) هاندانا چاپخانێن هه‌رێما كوردستانێ و دووڤچوونا كار و به‌رهه‌مێن پرتووكان ب چه‌ندی و جۆری ڤه (كوالتی).(٦) پێكئینانا گرۆپا بۆ سه‌ره‌دانا پێشانگه‌هێن پرتووكان ل ناڤ هه‌رێمێ و ده‌رڤه‌ی هه‌رێمێ ژ لایێ جهێن په‌یوه‌ندیدارڤه. (٧) هه‌بوونا به‌ریاكانا سالانه یا پرتووكا بۆ باشترین ده‌ه پرتووكان سه‌ر ئاستێ پارێزگه‌هان. (٨) دانانا په‌یكه‌رێ هونه‌ری یێ ژماره‌كا وان پرتووكا ئه‌وێن ب ناڤوده‌نگ و دیرۆكی سه‌رئاستێ كوردستانێ و پارێزگه‌هان ل جهه‌كێ دیار به‌رز. (٩) دانانا به‌رنامێ سالانه ژ لایێ پرتووكخانێن میری بۆسه‌ره‌دانا قوتابخانان بۆ پرتووكخانێ ب هه‌ڤكاری ل گه‌ل رێڤه‌به‌رێن په‌روه‌ردان.(١٠) زڤرین بۆ وه‌كو جاران، به‌لاڤه‌كرنا هنده‌ك پێزانینان ل سه‌ر پرتووكا چاپكری ل گه‌ل وێنی جلدی ل رۆژنامه و كۆڤار و فێسبۆكان. (١١) زڤرین بۆ به‌رنامێ تلیفزیۆنی و یێ رادیۆیان ب ناڤونیشان (پرتووكا حه‌فتیێ) كو پێناسینه‌كا تایبه‌ت د هاته شلۆڤه‌كرن ل سه‌ر پرتووكێ، كو شیان یێن هه‌ین بۆ ژماره‌كا پرتووكان د هه‌ر به‌رنامه‌كی دا نه ب تنی ئێك پرتووك. ل دووماهیێ ژى بلا هه‌می شیان بهێنه ته‌رخانكرن بۆ زڤراندنا سه‌نگ و هه‌ڤالینا پرتووكێ د ناڤ كۆمه‌لێ مه‌دا.
