(خه‌بات) گه‌نجینا دیرۆكا شۆرشا ئیلۆنێ
موسه‌ده‌ق تۆڤى
د هژمار (2654)یا (ئه‌ڤرۆ) دا د بیرهاتنا (58) سالیا شۆرشا ئیلۆنێ دا، مه گه‌ریانا دیرۆكى د ناڤ (11) هژمارێن رۆژنامه‌یا (خه‌بات) یێن 1964 ـ 1964 دا كر، چه‌ند زانیاریێن دیرۆكى ده‌رباره‌ى شۆره‌شێ د وێ قووناغێدا به‌رچاڤكرن. ژبه‌ركو شیانێن به‌رپه‌رێن رۆژنامه‌یێ هندبوون ئه‌م نه دكارین زانیاریێن پتر به‌رچاڤكه‌ین، مه بریار دا خه‌له‌كه‌كا دى ل دۆر ڤێ مژارێ به‌لاڤكه‌ین.
دێ زڤرینه‌ڤه هژمارا (478) و مژارا ل ژێر مانشێتێ: (چه‌ند دیمه‌نه‌ك ژ وان تاوانان یێن ده‌سته‌لاتێ خیانه‌تكار هه‌مبه‌رى وه‌لاتیێن كورد دكه‌ت) به‌لاڤكرى، مه چه‌نده‌ك ژ وان تاوانان به‌رچاڤكرن یێن حوكمه‌تا وى چاخى به‌رامبه‌رى كوردستانێ ئه‌نجامداین، دێ چه‌نده‌كێن دێ به‌رچاڤكه‌ین:
ـ د وێ هژمارێدا هاتیه: سه‌ركردێن له‌شكریێن وێ هێرشا درندانه ئه‌و گوند (یێن د هژمار 2654یا خه‌بات ناڤێن وان هاتین) تالانكرن، مال و ناڤمالى و په‌ز و كه‌وال و پاره‌یێ وان برن، هه‌رهه‌موو ل دۆرێن سه‌ربازگه‌هێن باستكێ، ئاسهێ، چه‌م كۆركى و زاخۆ ل چۆلى كۆمكرن، نڤینێن وان بوونه عه‌رد و ئه‌سمان و بالیفێن وان به‌رێن چۆلى.
ـ گوندێن ناحیا زمار یا دكه‌ڤیته رۆژئاڤایێ رووبارێ دیجله ژ تالانكرن و خرابكرنا گوندان رزگار نه‌بووینه، گوندێن چه‌م باهیڤا ژێرى و ماسكا و گوندێن دێ ژى كه‌تنه به‌ر ڤان هێرشان و به‌رێ خه‌لكێ وان دانه ده‌ڤه‌رێن رزگاركریێن كوردستانێ.
ـ ل گه‌ل ڤان هێرشێن هۆڤانه ده‌سته‌لاتداران ده‌ست ب هه‌وه‌كا گرتن و زیندانیكرنا خه‌لكێ ل زاخۆ كریه و ئه‌ڤ هه‌وه ژ ژن و مێران دگریت.
ـ ده‌سته‌لاتدارێن عارفى (عه‌بدولسه‌لام عارفێ سه‌رۆكۆمار) یێن شۆڤێنى به‌رهه‌ڤیان بۆ ب عه‌ره‌بكرنا ده‌ڤه‌را سلێڤانه‌یى دكه‌ن و یێ كاردكه‌ن بۆ ئینانا عه‌شیره‌تێن عه‌ره‌بان ژ ده‌ڤه‌را جزیره یا لیوا مووسلێ و ئاكنجیكرنا وان ل ده‌ڤه‌را سلێڤانه‌یى.
هژمارا (480 ـ خه‌رمانان 1965) ب كوردى ل ژێر مانشێتێ (با هه‌ر به به‌رزى بشه‌كێته‌وه ئاڵاى پارته نه‌به‌زه‌كه‌مان، ئاڵاى ئازادى و دیمۆكراسى و پێشكه‌فتن) ب هه‌لكه‌تا بۆرینا (19) سالان ل سه‌ر دامه‌زراندنا پارتى هاتیه به‌لاڤكرن، ب ڤێ هه‌لكه‌تێ د سه‌رگۆتارێدا هاتیه: (له دایكبوونى پارتى وه نه‌بێ به ئاره‌زووى چه‌ند كه‌سێك بووبێت به‌ڵكو پێویستییه‌كى مێژوویى بوو كه خۆى سه‌پاند پاش ئه‌و گۆرینانه‌ى كه روویدا پاش شه‌رى دووهه‌مینى جیهانى له جۆلانه‌وه‌ى نیشتمانى و نه‌ته‌وایه‌تى گه‌لاندا و پاش ئه‌وه‌ى به تاقیكردنه‌وه ناته‌واوییه‌كانى جۆلانه‌وه‌ى كوردایه‌تى ده‌ركه‌وتن كه پێویست بوو چاره‌بكرێن…) نها (73)سال ل سه‌ر دامه‌زراندنا پارتى ده‌ربازبوونه هه‌مان پێویستیا مێژووى پێدڤى دكه‌ت پارتى به‌ردام بیت د خه‌باتێدا، لێ چاوا د وى ده‌میدا (به تاقیكردنه‌وه ناته‌واوییه‌كانى جۆلانه‌وه‌ى كوردایه‌تى ده‌ركه‌وتن كه پێویست بوو چاره‌بكرێن..) ب ڤى ره‌نگى ژى د ڤێ قووناغێدا دڤێت (به تاقیكردنه‌وه) ئانكو ب هه‌لسه‌نگاندن و ڤه‌كۆلین و دووڤچوون (ناته‌واوییه‌كان) پێویسته كێماسى و چه‌وتى و ئاریشه‌یێن دبنه ئاسته‌نگ د رێكا پارتى و ته‌بایى ئه‌زموونا كوردستانێدا چاره‌سه‌ركه‌ین.
د ڤێ هژمارا كوردیزماندا گرنگى ب چه‌ند مژاره‌كێن ره‌وشه‌نبیرى هاتییه‌دان د بیرهاتنا بیستێ یا شۆره‌شا بارزان یا 10 ته‌باخا 1945دا گۆتاره‌ك به‌لاڤكریه، چه‌ند هه‌لبه‌سته‌كێن مام هه‌ژارى به‌لاڤكرینه پاشتر د دیوانا وى (بۆ كوردستان)دا هاتینه‌به‌لاڤكرن. نێزیكى دو به‌رپه‌رێن ڤێ هژمارێ بۆ مژارا چاوانییا سه‌ره‌ده‌ریكرنا ده‌وله‌تێ ل وان وه‌لاتان یێن چه‌ند نه‌ته‌وه‌یه‌ك تێدا هه‌ین ته‌رخانكرینه و د مانشیتێ گۆتارێدا هاتییه: (رێگاى كوشتن و برین و ترس له‌و ده‌وله‌تانه‌دا كه چه‌ند نه‌ته‌وه‌یه‌كى تێدایه ئه‌بێته هۆى روخاندنیان). د كورته مژاره‌كا دى یا ڤێ هژمارێدا هاتیه: (شه‌رى به قونته‌راتمان نه بیستبوو) دیاركریه: مه یا بهیستى پر و رێك، ئاڤاهى و پرۆژه ب قونته‌رات دهێنه ئه‌نجامدان، به‌لێ مه نه بهیستییه شه‌ر ب قونته‌رات بهێنه ئه‌نجامدان، ل ڤێ داویێ پشتى رژێما عارفى گه‌هشتیه وێ باوه‌ریێ سه‌ربازێن عه‌ره‌ب نه‌شێن به‌رامبه‌رى خوه‌راگرییا پێشمه‌رگه‌ى هیچ پێشكه‌تنه‌كێ ده‌ستڤه‌بینن، (ئێستا به جاشه‌كه‌ره‌كان فێربووه شه‌ره‌كه‌یان به قونته‌رات ئه‌داتێ)، وه‌ره فلان سه‌رۆك جاش ڤێ جهى بۆ مه بگره هزار دیناران وه‌ربگره، وى جهێ هه‌نێ بگره پێنج هزار دیناران ده‌ینه ته (جگه له جۆ و كورتانى تازه و حه‌سانه‌وه‌ى بار نه‌كردنیان تا ماوه‌یه‌ك)، پاشتر نموونه‌كێ به‌رچاڤدكه‌ت: هه‌روه‌ك دیتمان وه‌سلى پێنج هه‌زار دینارى له ناو تویى كورتانى جاشى تۆپیو (زێرو هه‌ركى)دا بوو كه ده‌سته‌به‌ر ببوو سه‌نگه‌رێك بگرێ و ئه‌و پێنج هه‌زاره وه‌ربگرێ…ئه‌ڤ نموونه‌یه ژ خیانه‌تێ ل ئاسته‌كییه نڤیسه‌ر ژ خوه نه‌گریت د نڤیسینه‌كێ ئاماژه پى بكه‌ت.
ژ بابه‌تێن (خه‌بات) گرنگى پێداى ده‌نگڤه‌دانا شۆرشا كوردستانێ بوو د ناڤه‌ندێن هزرى و ره‌وشه‌نبیرى و رۆژنامه‌ڤانیێن جیهانێدا، د وێ قووناغێدا نه ئامرازێن په‌یوه‌ندیكرنێ و رۆژنامه‌ڤانى وه‌ك ئه‌ڤرۆ ب ساناهى بوون، نه شۆره‌شا كوردستانێ ب ساناهى دشیا ده‌نگێ خوه بگه‌هینته جیهانا ده‌رڤه، نه ژى جیهانا ده‌رڤه دشیا وه‌سان ب ساناهى بگه‌هیته كوردستانێ، سه‌ره‌راى ڤێ چه‌ندێ شۆرشا كوردستانێ و جیهانا ده‌رڤه ژى د ڤى واریدا هنده‌ك پێنگاڤ هاڤێتینه كو ده‌نگێ خه‌لكێ كوردستانێ و دۆزا وان بگه‌هیته جیهانێ و (خه‌بات) ژى ده‌نگڤه‌دانا ڤێ چه‌ندێ د به‌رپه‌رێن خوه‌دا دیاركریه:
ـ د هژمارا (476 ـ شباتا 1964)دا په‌رتووكا (رحله الرجال الشجعان) یا رۆژنامه‌ڤانێ ئه‌مریكى (دانا ئادده‌م شمدت) وه‌ك په‌رتووكه‌ك نوو ده‌رباره‌ى شۆرشا كوردستانێ ب خوانده‌ڤانان دایه‌نیاسین، رۆژنامه‌ڤانێ ناڤبرى ل هاڤینا 1962ێ ب نهێنى د رێیا سووریێ را هاتبوو ده‌ڤه‌رێن رزگاركرى و دیدار ل گه‌ل بارزانى و چه‌ند سه‌ركرده‌یه‌كێن شۆرشێ ئه‌نجامدابوون، ب به‌رفره‌هى ل سه‌ر شۆرشێ و ئارمانجێن وێ، ره‌وش و خوه‌راگرییا خه‌لكێ نڤیسیبوو و پاشتر راپۆرتا سه‌ره‌دانا خوه د رۆژنامه‌یا (نیۆیۆرك تایمس)دا به‌لاڤكربوو، دووڤرا ژى وه‌ك كتێب ب ئینگلیزى هاتبوو به‌لاڤكرن، پاشتر هاتییه‌وه‌رگێران بۆ سه‌رزمانێ عه‌ره‌بى و كوردى و زمانێن دى. گرنگییا دانه‌نیاسینێ ژ گرنگییا په‌رتووكێ كێمتر نینه، رۆژنامه‌ڤان ل هاڤینا 1962 هاتیه كوردستانێ و زڤریه‌ڤه به‌یرۆتێ راپۆرتا سه‌ره‌دانا خوه د رۆژنامه‌یا (نیۆیۆرك تایمس)دا به‌لاڤكریه و دووڤرا وه‌ك په‌رتووك ب ئینگلیزى چاپكریه، چ نه‌بیت ئه‌ڤێ كریارێ نێزیكى ساله‌كێ ڤه‌كێشایه، گه‌هشتنا وێ بۆ كوردستانێ و دانه‌نیاسینا وى ل مه‌ها شباتا 1994 نیشانا وێ چه‌ندێ یه كو شۆرشێ گرنگییه‌ك باش ب راگه‌هاندنێ و دانه‌نیاسینا دۆزا كوردى ل ده‌رڤه‌ى وه‌لات دایه.
ـ د هژمارا (478 ـ حزیرانا 1965) راپۆرته‌ك ده‌رباره‌ى چالاكیێن شاندێ كوردى نڤیسییه ئه‌وێ ل 15 نیسانا وێ سالێ ب سه‌رۆكاتییا عیسمه‌ت شه‌ریف سه‌را وه‌لاتێن یه‌كگرتیێن ئه‌مریكا و ده‌سته‌یا نه‌ته‌وه‌یێن یه‌كگرتى كرى. د هه‌مان هژماردا ل ژێر مانشیتێ (الصحافه العالمیه تشید بمواقف الپوره الكردیه و انتصارتها) ئاماژه ب راپۆرته‌كا رۆژنامه‌ڤان “برنارد سیل” كریه ژ كوردستانێ بۆ رۆژنامه‌یا (ئیڤننگ ستارت) یا له‌نده‌ن هنارتییه و د هژمارا رۆژا 15 گولانا 1965ێدا به‌لاڤكرى. هه‌روه‌سا ئاماژه ب راپۆرتا رادیویا موسكۆ ل ژێر ناڤێ (بارزانێ كورێ وه‌فادارێ گه‌لێ كورد و گه‌لێ عیراقێ) ل ئێڤارا 5/6/1965ێ به‌لاڤكرى. د به‌رده‌وامییا هه‌مان بابه‌تدا ئاماژه ب راپۆرته‌كا رۆژنامه‌یا (دێلى بنسلڤانیان)یا رۆژا 27/4/1965 كریه كو تێدا هاتیه: ئه‌نجامێن شۆرشێ دێ بریارێ ل سه‌ر هه‌ڤسه‌نگییا هێزان ل رۆژهه‌لاتێ ناڤین ده‌ن. پاشتر (خه‌بات) ئاماژه ب راپۆرته‌كا رۆژنامه‌یا (پراڤدا) یا سوڤیه‌تى و سه‌رگۆتارا رۆژنامه‌یا (ئۆبزێرڤه‌ر) یا له‌نده‌ن ده‌رباره‌ى شۆرشێ كریه، د (ئۆبزێرڤه‌ر)دا هاتیه: پێدڤیه حكومه‌تا بریتانى چ نه‌بیت هنارتنا چه‌كى بۆ عیراقێ راوه‌ستینیت هه‌تا كو حوكمه‌تا عیراقێ پێگیریێ ب بكارنه‌ئینا هێزێ و دژواریێ دژى كوردان دكه‌ت هه‌روه‌ك ئه‌ڤه دگه‌ل ئێكه‌تیا ژێریێ ئه‌فریقا كرى. (11) هژمارێن (خه‌بات) ده‌رگه‌هێ دووڤچوون و ڤه‌كۆلینێن به‌رفره‌هتر ڤه‌دكه‌ن، ل ڤێرێ راوه‌ستین به‌لكێ د ده‌لیڤه‌كا دى دا لێ بزڤرینه‌ڤه.
