خواندنه‌ك ل رۆمانا (مه‌لیكه مه‌زانی)
د. ره‌شید فندی
ل ڤێ دوماهیێ رۆمانه‌ك گه‌هشته ده‌ستێ من، ئه‌و رۆمان بناڤێ (ما اصعب الا اراك) ب زمانێ عه‌ره‌بی هاتیه نڤیسین وناڤۆنیشانێت رۆمانێ بكوردی دبیته (چه‌ند زه‌حمه‌ته ته نه‌بینم) یا رۆماننڤیسا مه‌غربی (مه‌لیكه مه‌ززان).
جارێ فه‌ره بزانین، كو نڤیسه‌را رۆمانێ خه‌لكا وه‌لاتێ مه‌غربێیه و ته‌ڤاڤه‌كێ یا ژ كوردستانێ دووره، لێ هه‌ڤاله‌كا نێزیك یا ملله‌تێ كورد و وه‌لاتێ كوردستانێ یه، و چنكی ئه‌و ژ نه‌ته‌وا (ئه‌مازیغه) ئه‌و نه‌ته‌وا ل باكوورێ ئه‌فریقیا دژیت و خودانێت بنه جهێت وی ئه‌ردی نه، یێ نوكه وه‌لاتێت لیبیا، تونس، جه‌زائیر و مه‌غرب لێ هاتینه ئاڤاكرن، لێ چنكی مافێت وێ نه‌ته‌وێ هاتینه خوارن و بنده‌ست كرن، ئه‌و ژی نها د خه‌باته‌كا به‌رده‌وام دانه بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا مافێت خۆ یێت نه‌ته‌وی و دیاركرنا خه‌لكێ بنه‌جهێ وێ ده‌ڤه‌رێ، (مه‌لیكه مه‌زان) ژی ئێك ژ ره‌وشه‌نبیر و نڤیسه‌رێت ئه‌مازیغی یه، هه‌ر وه‌سا ئێك ژ هه‌ڤالێت دلگه‌رمێت ملله‌تێ كورد و كوردستانێ یه و چه‌ندین جارا سه‌ره‌دانا هه‌رێما كوردستانێ كریه و دیدار د گه‌ل سیاسه‌تڤان و نڤیسه‌ر و ره‌وشه‌نبیرێت كورد ئه‌نجام داینه، سه‌را وێ حه‌ژێكرنێ ژی یا لوه‌لاتێ خۆ (مه‌غرب) هاتیه گرتن و ده‌مه‌ك یێ د زیندانێ ڤه بریه سه‌ر، بتنێ سه‌را ئه‌ڤینا وێ بۆ كورد و كوردستانێ.
رۆمانا وێ ئه‌وا پتر ژ (200) به‌رپه‌را ڤه‌دگریت، ب شێوێ ریالستیا ئه‌ده‌بی هاتیه نڤیسین و قه‌هره‌مانێت رۆمانێ دوو جوینن، هنده‌ك ژ وان ئه‌و مشه‌ختێت كوردن یێ ل ئه‌وروپا دژین و سۆز و ڤیانا نڤیسه‌رێ بۆ وان و كورد و كوردستانێ دیار د كه‌ت، جوینێ دووێ ژی ده‌سهه‌لاتا وه‌لاتێ وێ (مه‌غرب)ه، كو دژاتیا وێ دكه‌ن ووان پێ خۆش نینه نڤیسه‌رێ ئه‌و ڤیان بۆ ملله‌ته‌كێ دوور هه‌بیت، ئه‌و ملله‌ت ژی كوردن و وه‌لات ژی بتنێ وه‌لاتێ كوردستانێ یه.
ل ڤێره د ڤان چه‌ند رێزادا دێ هه‌لسه‌نگاندنا رۆمانا وێ یا دوماهیێ كه‌ین ئه‌وا بناڤێ (چه‌ند زه‌حمه‌ته ته نه‌بینم). رۆمان ب خۆ یا ل دۆر حه‌ژێكرنا وێ بۆ كوردستانێ هاتیه ئاڤاكرن، ئه‌و وه‌كی قه‌هره‌مانا رۆمانێ، مرادا وێ ئه‌وه جاره‌كا دی وه‌غه‌رێ بۆ كوردستانێ بكه‌ت، بۆ پشته‌ڤانیكرنێ و بۆ دیتنا قه‌هره‌مانێ دی یێ رۆمانێ، كو ئه‌فسه‌ره‌كێ بنیات ئه‌مازیغی جه‌زائیری یه و د گه‌ل هێزێت ئه‌مریكی ل هه‌رێما كوردستانێ كار دكه‌ت و ئه‌و وه‌كی قه‌هره‌مانێ رۆمانێ نموونێ هه‌ره بلندێ ئه‌ڤینداریێ یه وهه‌می ڤیانا خۆ ب ویڤه گرێدده‌ت و ب رێیا وی ب كوردستانێ و ملله‌تێ كورد ڤه گرێدده‌ت و وێ ئه‌ڤینداریا كوردستانێ دكه‌ته ئارمانجا سه‌ره‌كیا خۆ د ژیانێدا، لێ قه‌هره‌مانا رۆمانێ وه‌كی وێ هه‌ڤركیا به‌رده‌وام د ناڤبه‌را هێزا باشیێ و خرابیێدا ل هه‌می ده‌ما تووشی به‌رهنگاریێ د بیت ژ لایێ حكوومه‌تا وه‌لاتێ خۆَڤه و ل نك وان سه‌یر و عه‌جێبیه, چه‌وا وه‌لاتیه‌كا مه‌غربی ئه‌و ڤیان و حه‌ژێكرن بۆ وه‌لاته‌كێ دوور هه‌بیت وه‌كی كوردستانێ. وه‌كی هزره‌كا به‌رته‌نگ یا ده‌سهه‌لاتیا وه‌لاتێ وێ، چو پێ نامینیت بۆ چاره‌سه‌ركرنێ، بتنێ ئه‌و چاره بۆ وان دمینیت، وێ پاڤێنه د زیندانێڤه و لجهه‌كێ خراب زیندان بكه‌ن دناڤ گونه‌هبارێت سه‌را ماددێت هۆشبه‌ر یان كارێت بێ ره‌وشتی هاتینه گرتن، كو تشته‌كی ژ ره‌وشه‌نبیریێ و رۆمانێ و ئه‌ده‌بی نزانن، زێده‌باری نه‌زانینا هزر و بیرێت سیاسی و هزری.
د ئه‌نجامدا، وه‌كی نیشانه‌ك بۆ سه‌ركه‌فتنا هزر و بیرێت باش لسه‌ر یێت خراب، قه‌هره‌مان ژ زیندانێ تێته به‌ردان وجاره‌كا دی سواری فرۆكێ د بیت و به‌ره‌ف كوردستانێ تێت، بۆ دیتنا ئه‌ڤیندارێ خۆ و دیتنا كوردستانێ ئه‌وا ئه‌و لێ ئه‌ڤیندار بووی.
