جه‌نگ دێ ب داوی هێن، لێ ئه‌ڤینی دمینیت نه‌مر
شرۆڤه‌یه‌ك بۆ هه‌لبه‌ستا: (ل سه‌رده‌مێ “شكاندنا ملله‌تان”) یا تۆماس هاردی
به‌رهه‌ڤكرن و وه‌رگێڕان ژ ئینگلیزی: شه‌مال ئاكره‌یی
تۆماس هاردی هه‌لبه‌ستڤان و رۆماننڤیسێ ئینگلیز (2ێ خزیرانا 1840 – 11ێ كانوونا دویێ 1928)، هه‌لبه‌ستا خوه یا ل ژێر ناڤێ (ل سه‌رده‌مێ “شكاندنا وه‌لاتان” “In Time of” The Breaking of Nations “) ل سالا 1915ێ ده‌ما كۆ جه‌نگێ جیهانی یێ ئێكێ د كه‌له‌كه‌لا خوه دا بوو نڤیسیه، پاشی ل هه‌یڤا كانوونا دویێ ل سالا 1916ێ ل رۆژنامه‌یا Saturday Review دا به‌لاڤبوویه..
ئه‌ڤ هه‌لبه‌سته دهێته هه‌ژمارتن، ئێك ژ ناڤدارترین و به‌ربه‌لاڤترین هه‌لبه‌ستێن تۆماس هاردی.
ل ڤێره، دێ شرۆڤه‌یه‌كا كورت ل دۆر ڤێ هه‌لبه‌ستێ و ئه‌و هێما و سیمبۆلێن هاتینه ب كارئینان به‌رچاڤ كه‌ین.
ل سه‌رده‌مێ ” شكاندنا ملله‌تان”
ناڤونیشانێ هه‌لبه‌ستێ، ئاماژه‌یه‌كه بۆ پرتووكا پیرۆز، په‌یمانا كه‌ڤن، و ب دروستی بۆ سیفرا ئیرمیا 51:20: “تو بڤرێ شه‌ڕێ منی و چه‌كێ جه‌نگێی: چونكی ئه‌ز ل گه‌ل ته دێ ملله‌تان شكێنم، و دێ ته حه‌ز هه‌بیت. داكۆ ملله‌تان ژ ناڤ ببه‌ی”. ب ده‌سته‌واژه‌یه‌كا دی، ئه‌ڤ هه‌لبه‌ستا هاردی ل سه‌رده‌مه‌كی هاتیه نڤیسین كۆ سه‌رده‌مێ “ژ ناڤچۆنا ملله‌تان”، ئانكۆ جه‌نگێ جیهانی یێ ئێكێ، بوو. ئه‌ڤ مفا وه‌رگرتنا هاردی ژ ته‌وراتێ، ئاماژه‌یه بۆ هندێ كۆ جه‌نگ و شه‌ڕ پشكه‌كه‌ن ژ دیرۆكا مرۆڤایه‌تیێ، له‌وڕا ئه‌و كار و كاره‌ساتێن ل جه‌نگێ دقه‌ومن زێده‌باری كۆ د ناخ هه‌ژین و هه‌رفێنه‌رن، نه تشته‌كی نوونه!.
ئه‌گه‌ر هه‌ر سێ كۆپله‌یێن ڤی هه‌لبه‌ستا كورت شرۆڤه بكه‌ین، دێ خوه‌یا بیت كو تۆماس هاردی د كۆپله‌یا ئێكێ دا دبێژیت:
1
“ب تنێ ئه‌و جۆتكاره‌كه ب دۆنه‌مان ئه‌ردی دكێلیت
هێدی، ب بێده‌نگی ب رێڤه دچیت
هه‌سپه‌كێ پیر و نیڤ نڤستی پێڕایه،
دهه‌لنگڤیت و سه‌رێ خوه دهه‌ژینیت.”
ده‌ما جۆتكار ب هنجاڕێ خوه ئه‌ردی دكێلیت، ئه‌و ئاخێ سه‌ر و بن دكه‌ت و پارچه پارچه دكه‌ت و جه‌نگ ژی هه‌ر ڤی كاری دكه‌ت، وه‌لات و نه‌ته‌وه‌یان ژێكڤه دكه‌ت!. ئه‌ڤ چه‌نده مینا خه‌ونه‌كێ یه ل پێشچاڤێن ملله‌تان و باوه‌ڕ ناكه‌ن، له‌وڕا هه‌ر وه‌كو د نیڤ نڤستی بن و هه‌ر سه‌رێن خوه دهه‌ژینن..
2
“ب تنێ ئه‌و داڤه‌كا زراڤا دووكێلێ یه
ژ جۆخینێن پووشی بلند دبیت
لێ ل گه‌ل بۆرینا ده‌م و چاخان
ل گه‌ل نه‌مانا ده‌ستهه‌لاتان
هه‌ر وه‌ك خوه دمینیت.”
كۆپله‌یا دویێ، مینا یا ئێكێ ب په‌یڤا “ب تنی” ده‌ستپێ دكه‌ت، ئانكۆ ئه‌ڤه (دووكێل) هه‌ر تشته جه‌نگ ل دووڤ خوه دهێلیت، “داڤه‌كا زراڤا دووكێلێ” ژ كۆمێن پووش و په‌له‌خی ده‌ردكه‌ڤیت ده‌ما دهێته سۆتن، ئه‌ڤه دیمه‌نه‌كێ خوه‌یا یێ جه‌نگێ یه، لێ دیمه‌نێ نه‌په‌نێ جه‌نگێ یێ (نه) خوه‌یایه، چونكی ره‌نگه دووكێل یا زراڤ و كێم بیت، لێ ئیمپراتۆریێن مه‌زن دهه‌رفینیت.
3
“ل وارا كچه‌ك و هه‌ڤالێ وێ خوه‌یا دبن
په‌یڤێن عه‌شقێ د گوهێن هه‌ڤدا دبێن،
جه‌نگ و شه‌ڕ دێ د شه‌ڤێدا به‌رزه بن
لێ چیرۆكا ئه‌ڤینا وان دێ مینیت نه‌مر”.
كۆپله‌یا دووماهێێ ئانكۆ یا سێیێ، ته‌كه‌زیێ ل سه‌ر كچه‌كێ و ئه‌ڤیندارێ وێ دكه‌ت، كو د نێڤ ڤان دیمه‌نێن كاڤلكاردا دژین، لێ ل گوندێ خوه عه‌شقێ دكه‌ن. مه‌به‌ستا هاردی یێ هه‌لبه‌ستڤان ل ڤێره ئه‌وه كۆ هه‌ر چه‌نده جه‌نگ گه‌له‌ك دیمه‌نێن كرێت یێن كوشتن و مالوێرانیێ نیشان دده‌ت، لێ ژیان هه‌رتم هند دیمه‌نێن جوان ژی هه‌مبێز دكه‌ت. تۆماس هاردی د ڤی هه‌لبه‌ستا خوه یا كورت دا دخوازیت ببێژی: “جه‌نگ و شه‌ڕ ب داوی دهێت لێ ئه‌ڤینی دێ مینیت نه‌مر” .
ژێده‌ر: https://poetryarchive.org/poem/time-breaking-nations/
https://interestingliterature.com/2016/10/a-short-analysis-of-thomas-hardys-in-time-of-the-breaking-of-nations/
