ئه‌ندامه‌كێ جڤاتا پارێزگه‌هێ: ئاڤاكرنا ئاڤاهیان د ناڤ باغان دا دێ ب ره‌نگه‌كێ وه‌سان هێته رێكخستن هه‌موو وه‌لاتی بشێن ئاڤا كه‌ن و حوكمه‌ت ژی مفادار بیت
دیدار، نیوار محه‌مه‌د سه‌لیم:
لینوس عودیشۆ بترس، ئه‌ندامێ لژنا قانوونی ل جڤاتا پارێزگه‌ها دهۆكێ به‌حس ل به‌رهه‌ڤیێن وان دكه‌ت بۆ به‌رهه‌ڤكرنا ره‌شنڤیسه‌كی بۆ پرۆژێ قانوونه‌كێ كو رێ بده‌ته وه‌لاتیان ئاڤاهیان ل ناڤ باغێن خوه ئاڤا بكه‌ن ب ره‌نگه‌كی كو سالانه حوكمه‌ت ب گۆره‌یی قه‌بارێ ئه‌ردێ هاتیه ئاڤاكرن باجێ ژ وان وه‌ربگریت. دا زانین ژی كو ژبلی وه‌لاتی دێ مفاداربن و حوكمه‌ت ژی، دێ رێژه‌كا گه‌له‌ك باش یا ئوكجسینێ ژی بۆ ڤان ده‌ڤه‌ران هێته به‌رهه‌م ئینان ب سه‌پاندنا دارچاندنێ ل سه‌ر خودانێن ڤان ئه‌ردان.
ئه‌ڤرۆ: چ به‌رهه‌ڤی هاتینه كرن و هوون گه‌هشتینه چ قووناغ؟
لینوس عودیشۆ: كار ل سه‌ر كێشێن زێده‌گاڤیان ل سنورێ پارێزگه‌ها دهۆكێ و ب تایبه‌ت ل ده‌وروبه‌رێن دهۆكێ دكه‌ین، تاڤه ره‌شی و زاویته و پشت سكرێ دهۆكێ، لژنه‌كا ده‌مكی ژ جڤاتا پارێزگه‌ها دهۆكێ هاتیه پێكئینان بۆ كۆمكرنا داتا و پێزانین و پێشنیازان و ئه‌و هه‌موو تشته بۆ رێكخسانا ڤی كاری هاتینه كرن، ژ به‌ر كو چه‌ند بڕیار و رێنما ده‌ركه‌فتینه دا كو ئه‌ڤ بابه‌ته بهێته راگرتن، نه‌شیاینه ڤی بابه‌تی ب راوه‌ستینن چو ب رێیێن قانوونی بیت یان ژی نه‌یێن قانوونی.
ژ به‌ر كو ئه‌ڤ كێشه هه‌ر یا هه‌یی، دڤێت رێكخستنه‌ك هه‌بیت، دا كو بۆ هه‌موو كه‌سان وه‌كو ئێك بیت، نابیت بۆ كه‌سه‌كی یا دروست بیت و بۆ هنده‌كان ژی نه، ل شوونا هنده‌ك كه‌س مفایی ژ ڤی كاری ببینن، هه‌كه یێ رێكخستی بیت ره‌نگه داهاته‌ك ژی دێ بۆ حوكمه‌تێ ڤه‌گه‌ریت. گه‌له‌ك خودان ملك و خه‌لكێ گوندان یێن هه‌ین هه‌تا نوكه نه‌شیاینه ناڤ مولكێ خوه ب خوه بۆ خوه ئاڤا بكه‌ن و هنده‌ك كه‌سان ژی ل ده‌ف وان ئاڤاكرینه كو هه‌ر خه‌لكێ وێ ده‌ڤه‌رێ نینن، ژ به‌ر هندێ ئه‌ڤ رێكخستنه وێ جوداكارێ ناهێلیت و دێ هێته رێكخستن و ئه‌و كه‌سێن هه‌تا نوكه نه‌شیایین ژی بۆ خوه ئاڤا بكه‌ن دێ ئاڤا كه‌ن. دیسا ژی دێ بیته وه‌كو ره‌نگه بهێن فره‌هیه‌كێ بۆ خه‌لكه‌كی ژی كو ل وان جهان بۆ خوه ده‌مێن خۆش ب سه‌ر ببه‌ن ژ ده‌رڤه‌یی باژێری.
نها ئه‌و گه‌هشتینه قووناغێن دووماهیێ، پشتی ل گه‌ل قایمقام و رێڤه‌به‌رێن گشتی و یێن فه‌رمانگه‌هان و كه‌سانێن په‌یوه‌ندیدار روونشتین. ل گه‌ل ڤێ چه‌ندێ پێزانین بۆ مه هاتن كو جڤاتا وه‌زیران ژی یا كاره‌كێ وه‌كو یێ مه ئه‌نجام دده‌ت. یێ ره‌شنڤیسه‌كی بۆ خوه به‌رهه‌ڤ دكه‌ن دا كو ببیته پرۆژه و بچیته په‌رله‌مانی و ل گه‌ل وی كه‌سی ئاخفتین و پێكڤه روونشتین و ب رێژه‌كا زۆر تێبینی و پێشنیازێن مه د نێزیكی ئێك بوون و چاوان دا رێك ئێخن.
ئه‌ڤرۆ: چو پێشنیاز هه‌نه؟
لینوس عودیشۆ: گه‌له‌ك رێ یێن هه‌ین بۆ رێكخستنا ڤی كاری، بۆ نمۆنه باجه‌ك یان كریه‌كا سالانه ژێ بهێته وه‌رگرتن و پێزانینێن خودانێ ئه‌ردی بهێنه وه‌رگرتن و چاوانیا ده‌ستنیشانكرنا جۆرێ ئه‌ردی و گه‌له‌ك پێزانینێن دی نه. ئه‌م یێ بزاڤێ دكه‌ین كو پرۆژه‌كێ قانوونێ به‌رهه‌ڤ بكه‌ین و ببیته قانوون ل په‌رله‌مانی بهێته په‌سه‌ندكرن د به‌رژه‌وه‌ندیا وه‌لاتیان دا بیت و حوكمه‌ت ژی مفایی ژێ وه‌ربگریت. هنده‌ك رێنمایێن تایبه‌ت ژی ژ لایێ وه‌زاره‌تا دارایی ڤه بهێنه ده‌ركرن.
ئه‌ڤرۆ: بهایێ ئه‌ردی چاوان هاتیه ده‌ستنیشانكرن؟
لینوس عودیشۆ: د ڤی بابه‌تی دا تاڤه‌ره‌ش وه‌كو نمونه هاتیه وه‌رگرتن، بۆ نمۆنه ب گۆره‌یی وان ژماره و داتایێن ل به‌ر ده‌ست ل وێرێ 130 ئاڤاهی 60 ئاڤاهیێن ب نیڤی نه و 110 كه‌پرن و 45 كه‌ره‌ڤانن. هه‌كه وه‌كو پێشنیاز و ته‌خه‌مین بۆ ئێك مه‌ترا خانی یێ هاتیه ئاڤاكرن و یێ ژنوو بهێته ئاڤاكرن هه‌یڤانه 500 دینار بهێنه وه‌رگرتن، سالانه مه‌تر دبیته شه‌ش هزار دینار. هه‌كه ئه‌ڤ ئه‌ردێ بوویه خانی ل تاڤه‌ره‌شی وه‌كو كرێ حوكمه‌ت مفایی ژێ ببینیت سالانه دێ 234 ملیۆن دینار بۆ ڤه‌گه‌رن ژبلی ئاڤاهیێن نه‌تمام و كه‌پر و كه‌رڤانان. مه‌ترا خانیێ نه‌ته‌مام ژی چار هزار بۆ سالێ هاتیه ده‌ستنیشانكرن و بۆ كه‌پران ژی سالانه مه‌تر ب سێ هزار دیناران و كه‌رڤان ژی بۆ سالێ مه‌تر ب 2500 دیناران هاتیه ده‌ست نیشانكرن، ب ڤێ چه‌ندێ ژی دێ داهاتێن مه‌زن بۆ حوكمه‌تێ ل سه‌رانسه‌ری هه‌رێما كوردستانێ ڤه‌گه‌رن و وه‌لاتی ژی دێ مفادار بن، به‌لێ ته‌كستێ ل سه‌ر وێ چه‌ندێ دكه‌م كو ئه‌ڤ بهایه نه د بنه‌جهن وه‌كو پێشنیاز هاتیه ده‌ستنیشانكرن. ب ڤێ چه‌ندێ ل تاڤه‌ره‌شی به‌س بۆ ڤان ئاڤاهیێن نها هه‌ین سالانه دێ 316 ملیۆن بۆ حوكمه‌تێ ڤه‌گه‌رن ژبلی ده‌ڤه‌رێن دی و ئه‌ڤێن دێ ژ نوو ژی هێنه ئاڤاكرن و ئه‌ڤ پاره ژی سالانه دێ هێته وه‌رگرتن و سال بۆ سالێ ژی دێ زێده بیت.
پشكه‌ك ژ ڤی پاره‌یی بۆ حوكمه‌تێ ب ڤه‌گه‌ریت و پشكه‌ك ژی بۆ گه‌شه‌پێدانا وێ ده‌ڤه‌رێ ئه‌وا پاره ژێ دهێته وه‌رگرتن و پلانێن دومدرێژ و دومكورت بۆ بهێنه دانان و ل دووڤ وان پلانان خزمه‌ت بگه‌هنه وان ده‌ڤه‌ران. د شیان دایه ب رێیا ڤی داهاتێ ژ ڤان ده‌ڤه‌ران دهێت خزمه‌تا ده‌ڤه‌رێن دی ژی بهێته كرن
ئه‌ڤرۆ: چو مفایێن دی یێن گرنگ د ڤێ ره‌شنڤیسێ دا هه‌نه؟
لینوس عودیشۆ: ئه‌ڤ ئه‌رده هه‌موو دێ ب سه‌ته‌لایتێ ڤه هێنه گرێدان، ل پاشه‌رۆژێ چو كار ل وان باغان بهێته گرن، دێ حوكمه‌ت یا ئاگه‌هدار بیت، ئانكو چو كارێن نهێنی ل ڤان جهان ناهێنه كرن و ب ڤێ چه‌ندێ حوكمه‌ت دێ رێگریێ ل كارێن نه‌قانوونی ژی كه‌ت هه‌كه هات و ل ناڤ ڤان باغان هه‌بن یان بهێنه كرن چو كارگه‌هێن نه‌قانوونی بن یان ژی جهێن قوومارێ و گه‌له‌ك كارێن دی.
ڤه‌كولین گه‌له‌ك باش و رێكخستی هاتیه كرن و هزارا هه‌موو تشتان كریه و هه‌موو پێشنیاز و تێبینی به‌رچاڤ هاتینه وه‌رگرتن.
لایه‌كێ دی یێ گرنگ بۆ مه ئه‌وه، ئه‌و كه‌سێ بڤێت ئاڤاهیه‌كی ئاڤا بكه‌ت، ببیته هه‌ڤالێ ژینگه‌هێ و داران ژی بچینیت و ژینگه‌هه‌كا ساخله‌م ل وێرێ دروست بكه‌ت. بۆ نمۆنه ئه‌و كه‌سێ بڤێت خانیه‌كێ ئاڤا بكه‌ت ل سه‌ر رووبه‌رێ دونه‌مه‌كێ پێدڤیه ب كێمی 100 داران بچینیت چو یێن دێمی یان ئاڤی. هه‌ر 100 دار ژ ڤانه سالانه زێده‌تری 110 ملیار ته‌نێن ئوكسجینی دده‌ن. ئه‌ڤه رێژه‌كا مه‌زن یا ئوكسجینی ل ده‌ڤه‌رێ به‌لاڤ بوو و ژیان دێ ل وێ ده‌ڤه‌رێ به‌لاڤ بیت.
ئه‌ڤرۆ: هه‌كه جهه‌كی ئه‌رد یێ وان بیت و تاپۆ بیت ل سه‌ر ناڤێ وان؟
لینوس عودیشۆ: ئه‌ڤه دێ ل هه‌موو جهان هێته په‌سه‌ندكرن نه ب تنێ تاڤه‌ره‌شی، هه‌ر جهێ ڤاڤارتن گه‌هشتبیتێ یان ژی نه‌گه‌هشتبیتێ، مه پێشنیاز كریه كو ئه‌ڤێن ڤاڤارتن نه‌گه‌هشتیێ وه‌سان سه‌ره‌ده‌ری ل گه‌ل بهێته وه‌رگرتن هه‌ر وه‌كو گه‌هشتیێ.
ئه‌ڤرۆ: خه‌لك یێ ب له‌زه بڕیاره‌كا ژ ڤی ره‌نگی ب ده‌ركه‌ڤیت دا چاره‌كێ ل جهێن خوه بكه‌ن؟
لینوس عودیشۆ: جڤاتا وه‌زیران ژی یا له‌زێ ل ڤی كاری دكه‌ت باوه‌رم ب دووماهی بهێت دێ ب ده‌مه‌كێ زوو چیته په‌رله‌مانی و ئه‌و ژی دێ ب له‌ز كار ل سه‌ر كه‌ن و خه‌مێ ژێ خۆن چونكو سه‌رۆكێ جڤاتا وه‌زیران ب خوه ژی ژ نێزیك هایداری ڤی بابه‌تی یه و دخوازیت ب له‌ز ئه‌ڤ بابه‌ته بهێته رێكخستن.
