هۆیێن نڤیسكاریێ
د. باڤێ نازێ (3)
ته‌جریبا ژیانێ، ژ بۆ نڤیسكار نكاره ببه، رۆژێن ده‌رباسبوویی و هه‌و. چ رۆژا هه‌یه ویا كو بێ ژی، ب رۆژێن ده‌رباسبوویی گرێدایینه. دیرۆك، سه‌رده‌م و پێشه‌رۆژ، نكارن ژ هه‌ڤ ڤه‌قه‌تن. له‌وما ژی، بوویه‌رێن دیرۆكی كو ب سه‌د سالان ژ مه دوورن، ده‌ما ب هه‌موو هامێن خوه، د به‌رهه‌مێن لیتێراتووری ده، تێنه به‌ر چاڤێن مه، ئه‌م ژی، خوه د ناڤ وان ده دبینن.
هه‌لبه‌ت، هه‌ر یه‌ك ژ مه، یان به‌شداری بوویه‌ره‌كه بالكێش بوویه یان ژی دیتیه یان ژی ل سه‌ر وێ بهیستیه. ئه‌ڤ بوویه‌را كو هه‌یه، مرۆڤه‌ك یان گه‌له‌ك مرۆڤ دكارن سه‌ر كاخه‌زێ. لێ ئه‌وێ ب ڤێ یه‌كێ نه‌بن نڤیسكار. هه‌گه‌ر پرسا نڤیسكاریێ، ته‌نێ ب بوویه‌رێ گرێدایی با، ئێدی پرانیا مه دكاریبوون، ببن نڤیسكار. لێ نه وه‌هایه. ژ به‌ر ڤێ چه‌ندێ، تێ گۆتن كو نڤیسكار ب چاڤه‌كی دن ل بوویه‌رێ دنه‌ره یان دبینه. مه‌به‌ست، «ب چاڤه‌كی دن نه‌رین»، ب ئاواكی دن نڤیساندن. ب ئاواكی دن نڤیساندن، ئانكۆ ب كارانینا خه‌یالا خوه و نرخاندنا وێ. نڤیسكار، د نرخا خوه ده، دێ وێ دیارده‌یا كو د بوویه‌رێ ده، ژێ ره گرینگه، ڤه‌قه‌تینه و به‌لۆق بكه.
ب كارانینا بوویه‌ران، نایێ وێ واته‌یێ كو نڤیسكار خوه مژوولی رووتینێن كرنێن رۆژانه بكه. قه‌یده‌كرنا رووتینێن رۆژانه، نكارن به‌رهه‌مان بخه‌ملینه. به‌رۆڤاژی، وێ بێ جێز دكه.
مخابن، رۆژا ئیرۆ پرانیا كه‌سێن كو ل ئێورۆپا خوه كرنه نڤیسكار ب ڤی ره‌نگی دنڤیسینن. ته‌نێ، ئه‌و مژوولی قه‌یدكرنا كرنێن رۆژانه دبن و شفلی تازی وه‌كو رۆژ ده‌رباس دبن پێشكێشی وه دكن. یه‌ك دكاره، ببێژه؛ د نڤیسێن ڤان كه‌سان ده، بوویه‌رێ و كه‌سێن دیرۆكی ژی په‌یدا دبن. ژ خوه، ب كارانینا بوویه‌رێن دیرۆكی، ژ ئالیك ڤان «نڤیسكاران»، ب خه‌یالا ده‌ره‌وا گرێدایی، دهێله ئه‌و بوویه‌ر هه‌ژار و بێ واته ببن. له‌وما ژی، خوه‌دیێن نڤیسێن وه‌ها نكارن ببن نڤیسكار و به‌رهه‌مێن وان ژی، نكارن جهێن خوه، د ناڤ رێزا به‌رهه‌مێن لیتێراتووری ده بگرن.
ئه‌ز دبێژم، وێ د جهێ خوه ده به، هه‌گه‌ر ئه‌م نموونه‌یا چاوا نڤیسكار بوویه‌رێ ب كار تینه، پێشكێشی خوه‌نده‌ڤانان بكن؛ ئه‌مێ بێژن، د جه‌نگێ ده پێشمه‌رگه‌یه‌ك بریندار بوو. هه‌ڤالێ وی ژی، وی د ناڤ دوژمن ده ناهێله و وی دكشكشینه جهه‌كی ئه‌وله. لێ برینا ڤی پێشمه‌رگه‌یی گرانه و فلاتا وی تونه. هه‌ڤالێ وی سه‌رێ وی داتینه سه‌ر كابۆكێن خوه و ل به‌ر دلێ وی دده. پێشمه‌رگه‌یێ بریندار، ژ به‌ر ئێشا برینا خوه دناله. چاڤێن خوه، گه‌ه دگره، گه‌ه ژی ڤه‌دكه. خوه دجڤینه سه‌ر هه‌ڤ كو باخڤه. و دئاخڤه: «من ژ بیر مه‌كن! من گه‌له‌كی دخوه‌ست ئه‌ز تۆلا گه‌لێ خوه هلینم… لێ ئه‌ز چ بكم…» ل ڤر گۆتنا وی تێ برین و دمره.
وه‌كو ئه‌م دبینن، ته‌ڤی كو شابلۆنه ژی، لێ تابلۆیه‌ك سپه‌هی تێ ده هه‌یه. هه‌ڤالێ وی، چ دیت و چ بهیست، وێ ژ پێشمه‌رگه‌یێن دن ره بێژه. و دبه، ئه‌و مالبه‌تا وی ره بنڤیسه. و چه‌ند گۆتنا ل سه‌ر قه‌هره‌مانیا وی ژی زێده بكه.
لێ به‌لێ، ئاخفتن و نڤیسا ل سه‌ر ڤێ بوویه‌رێ، دێ وێ نه‌خه ناڤ رێزێن به‌رهه‌مێن ئه‌ده‌بی. لێ كو نڤیسكار ڤێ بوویه‌رێ ب كار بینه، ئه‌وێ چاوا ده‌رباسی به‌رهه‌ما خوه بكه. به‌ری هه‌ر تشتی، نڤیسكار وێ ژ خوه بپرسه؛ ئه‌ڤ كۆنا وی هه‌مبه‌ری دوژمن ژ كو دهات؟ ژ به‌ر خوه ناسیا نه‌ته‌وه‌یی بوو یان ژی، ژ به‌ر كو كه‌سێ ل به‌ر دلێ وی شرین، ب ده‌ستێن دوژمن هاته كوشتن، هشت ئه‌و ببه شه‌رڤان؟ گه‌لۆ، به‌ری مرنێ، چ هشت كو ئه‌و ڤان گۆتنێن خوه‌یا داوی ببێژه؟ گه‌لۆ، چ خوه‌سته‌ك ئه‌وی ب خوه ره بره گۆرێ؟
ژ خوه، د گه‌ریانا به‌رسڤان ده، نڤیسكار خوه نۆقی هوندرێ ڤی قه‌هره‌مانی دكه و خوه دكه شوونا وی. و رێ ل پێشیا خه‌یالا نڤیسكار ڤه‌دبه. خه‌یال و بوویه‌رێ ب هه‌ڤ گرێدده، پێگرێدانه‌ك مه‌نتقی. ژ خوه، ئه‌و پێگرێدانا نێزیكی رێالیتێتا ژیانێ، ناهێله نڤیسكار، د خه‌یالا خوه ده، ل سه‌ر ئه‌وران بگره. ئه‌ڤ ژی، تێ وێ واته‌یێ كو نڤیسكار، نه هه‌یا داوی، د خه‌یالا خوه ده ئازایه.
بێگومان، به‌ری كو نڤیسكار ل به‌ر ماسا خوه روونێ و بنڤیسه، پێویسته ئه‌و گێۆگرافیا و ره‌وشا قۆناغا بوویه‌رێ خوه‌ش بزانبه. بێی ڤێ یه‌كێ، وێ هه‌قێ وی و نڤیسێ تونه‌به. و نڤیسكارێ كو ب جه‌دی ل سه‌ر به‌رهه‌مێن خوه رادوه‌سته، بێی زانینا بابه‌تێ، وێ ڤێ گاڤێ نه‌ئاڤێژه…
