بەهی و خوارنا بەهییان … دیاردە و چارە
موسەدەق تۆڤی
بەهی و خوارنا بەهییان مژارەكە چەند هەیڤە بوویەڤە بەنیشتێ ناڤ دەڤێ گەلەكان، هەرئێك وەك خوە شرۆڤە دكەت و بریارا خوە ل سەرددەت. من گۆتبوویەڤە.. ژبەركو ئەڤە دەهان سالە ژ سەرهلدانێ هەتا نها هەر سالەكێ یان چەند سالەكان خوە پێڤە مژوول دكەین بێی كو چارەسەركەین، بۆچی مە چارەسەرنەكر..؟ ژبەركو وەك دیاردە و بەرهەمێ قۆناغەكا دیاركری و پێویستییا وێ مە سەرەدەری دگەلدا نەكریە.
ل ڤێرێ بەری بێژم دیاردە و پێویستییا وێ چنە؟ ب كورتی دانانا بەهییان ب شێوازێ نها چ بنەمایێن ئایینی و چ كووراتییا مێژوویی نینە. نفشەك دو بەری مە ڤەدگێرن: دەمێ كەسەكی وەغەرا دووماهیێ كربا هەموو خەلكێ گوندی یان تاخی دا پشكداردبوون رێورەسمێن ڤەشارتنێ دا، پشتی خواندنا تەلقینێ و دوعایان ل سەر مەزاری دا سەرخۆشیێ ل خودانێ مری كەن و هەرئێك بەرەف مالا خوە چیت، ئەگەر كەسەكێ دوورهاتی هەبا دگەل خودانێ مری یان جیرانەكێ وان داچیتە مال و رۆژێن پاشتر ژی خەلكێ گوندی ب ئینانا هەرسێ دانێن خوارنێ بۆ مالا مری دهاریكار بوون.
رەوش هاتەگۆهارتن هژمارا خەلكێ ل زێدەهیێ دا، هاتنوچوون پتر لێهاتن، زووتر خەلك ل هەڤدو ئاگادار بوون، ئەڤ چەندە بوو رێخۆشكەر رەوشا بەهییان بهێتەگۆهارتن، خەلكەك نەدگەهشتن بێنە سەر مەزاری، ژ گوند و دەڤەرێن دیتر هاتنە سەرخۆشیێ ل مالا مری، ڤێ چەندێ پیدڤی جهورێ و رەنگە بەرهەڤییان بۆ خوارنێ كرن. د ڤی سەروبەری دا خەلكێ گوندی و مێڤانێن دەرڤە هاریكاربوون و نە دهێلان پشتیێ مالا مری گران بیت گوندییان پشكداری د ئینانا دانێن خوارنێ دا دكر، یێن دەرڤە هەرئێكی یان هەرهندەكان هندەك كەرەستێن پێدڤی بۆ خوارنێ و بەهییان دگەل خوە دئینان و د ئامادەكرنێ دا گوندییان تەخسیری نەدكر. ئانكو د ڤێ قۆناغێدا بەهیدانان هەبوو، بەلێ پشتییەكێ گران نەبوو..!
ب نەمانا گوندان و خڕڤەبوونا پترییا خەلكێ ل باژێر و كۆمەلگەهان رەوش هاتەگۆهارتن، بۆچوون و هەلسەنگاندنا خەلكی بۆ دیاردا بەهییان هاتەگۆهاتن، ئەگەر سەردەمەكی پێویستدكر ژ هەر مالەكێ كتەك یان دو ژ ژن و مێران بچنە بەهیێ، هەلسەنگاندنا ڤێ قۆناغێ سەلماند هەرهەموو ئەندامێن مالێ بچنە بەهییان، پسمام و كورخال و خزم و كەسێن وان نە تنێ دێ چنە بەهیێ، پێدڤیە بمیننە ل وێرێ بخێرهاتنا مێڤانان بكەن، دگەل مێڤانی هەتا بەردەری بچن..! ڤێ رەوشێ گەلەك دیاردەیێن دیتر دگەل خوە ئینان ژ وانا دانا جگارە و قەهوە و گرتنا قەهوەچییان، ئەگەر راست نەبن ژی خوە ل سەر جڤاكی سەپاند و دەستبەردان ژ وان نەیا ب ساناهی بوو. د ئەنجامدا پێدڤی ب جهەكی ل دەرڤەی مالێ دكر، كوین ڤەدان.. كوین بوونە ئاریشە، بەرێ خوە دانە مزگەفتان، هۆلێن نڤێژان هاتنەگرتن و بێ سەروبەركرن، دووماهیێ بەرێ خوەدانە ئاڤاكرنا هۆلێن تازییان، نها ل هەر مزگەفتەكێ هۆلەكا تازییان، ل هندەكان ئێك بۆ ژنان و ئێك بۆ زەلامان هەنە، ژبلی هۆلێن تایبەت ب بەهییان. ڤێ ئاریشا دابینكرنا دانێن خوارنێ بۆ مێڤان و بەهیداران دگەل خوە ئینا، گرتنا تەباخ و رێستۆرانت و جهێن تایبەت بۆ هندەكان، بەهی كرنە پشتیەكێ گران، ئەڤە كرێتترین و نەخۆشترین دیاردەبوو د ناڤا بەهییان، یا هێژ خرابتر سیاسەتێ و شەرەنیخا حزبایەتی بەرێ خوەدا ناڤ هۆلێن بەهییان و مالێن مرییان.
هەتا دەه سالەكان پشتی سەرهلدانێ رەوشا بەهییان هۆسا بوو، كەسێن هشیار و چالاكڤان، دیندار و سكیۆلاریزم، ئەشیرەت و باژێری و گوندییان هەر ئێكێ د جڤاك و دەڤەر و ژینگەها خوەدا هزر د ڤێ دیار‌دەیێ و پێدڤیا چارەسەریێ دا كر، پترییا هزران میانەرۆبوون، بەهی ببنە دو رۆژ، قەهوە و جگارە نەمینن، دانێن خوارنێ هەر ئێك بەرەف مالا خوە بچیت و نەبیتە پشتییەكێ گران، ل هندەك گوند و كۆمەلگەه و مالباتان سندۆقێن هەڤكاریێ هاتنەدانان، پشكدارییا هەرهەموویان د سندوقێ دا و رۆلێ سەرپەرشتێن سندوقێ پشتیێ گەلەكان سڤككر.
بەلێ هەتا نها ژی دیاردە د گەلەك دەم و جهان دا یا بەردەوامە، ئەڤ بەردەوامییە بەرهەمێ دەم و جهوبیركرن و باوەریێ یە، بیرا مە هەمووان دهێت جوامێرەكێ ب باوەر نە دگەل ڤان دیاردەیان بوو، بریار دا بەهیێ بۆ بابێ خوە نەدانیت، خەلكەكی ژ دەرڤەی باژێری قەستا وی كرن، ناچاركرن ل شوونا هۆلا مزگەفتێ ل جهەكێ دی روونیت پێشوازییا میڤانان بكەت، هەر ئەو جوامێر ژی سەرەدانا پترییا بەهیێن باژێری دكەت.
هندی پەیوەندی ب مژارا دانێن خوارنێ ڤە هەی ب هەمان شێواز بوویە دیاردە، مالا مری یا كێم بۆ خوە نادانن و دێ ب ئەركێ گرتنا تەباخ و مێڤانداریێ ڕابن، هندەك بۆ شانازی و خوە هەلكیشانێ، هندەك وەك دیاركرنا هەڤسۆزی و خەمخۆرییا خوە بۆ مالا بەهیێ دێ دانەكێ خوارنێ بەرهەڤكەن یان دێ خەلكەكی مێڤانكەنە رێستۆرانتەكێ.
ب كورتی شێوازێ نهایێ بەهیان ل باژێر و دەڤەرێن مە دیاردەیە و چەندین ئەگەر ژی بۆ هەنە، ئالیێن نەرێنی و ئەرێنی تێدا هەنە، نە ب بریاران ب دووماهی دهێت، دووماهیهاتنا وێ ژی نە موستەحیلە، بەلێ بێهنفرەهی پێدڤێت، نە مەرجە ژی بنبڕبیت، هەر بریارەكا د ڤی واری دا بێتەدان دڤێت دوور ژ هەڤركیێن سیاسی بیت و ببیتە ئامرازێ پێكهاتنا جڤاكی، نەك ژێكڤەقەتیانا جڤاكی.
نەهێلن خودانێن مری بمیننە بتنێ د خەما خوەدا بەلێ پشتیێ وی ژی گران نەكەن، دو پشتی نیڤرۆیێن روونشتنا هۆڵا بەهیێ نە پشتییەكێ گرانە، بەلێ هەكە بشێی پشتی ژ نڤێژێ ئێكسەر بەرەف مالا خوە بچی، ئەگەر كتەك مانە دگەل بەهیێ بلا كتەكا كێم و هەرە نێزیك بن، گەلۆ چ تێدایە زووتر ژ بەهیێ دەركەڤم یان پشتی نڤێژێ بەرێ خوە بدەمە مالا خوە، بێگومان ئەڤە ژ ژن و مێرا دگریت.
ژ مێژە من پشكداری د هەربەهییەكێ دا كربیت كێمترین دەم ئەزێ روونشتیم و یەكسەر ئەزێ بەرەف مالا خوە چوویم و ژ نها پاش دێ پتر پێگیریێ پێڤەكەم، ئەگەر هەر ئێك ژ مە ڤێ چەندێ بكەت، دبینم بەهی نامینن پشتییەكێ گران بەلكێ دێ مینن ئامرازەكێ هەڤسۆزی و هەڤخەمیێ و بهێزكرنا پەیوەندیێن مرۆڤانیێ.
