پشكداری هـەڤـدژێ ئـەخـلاقـێ گـازندێیە
عادل حەسەن
پشكداری بتنێ چەمكەكێ سیاسی یان بەندەكا پرۆگرامێ هەلبژارتنان نینە، بەلكو هەبوونەكا كویرە، پرسیاركرنە ژ ناخێ خوە و چارەنڤێسێ خوە.
ل ئیراقەكا تژی نەتەوە و ئایین و ئایدۆلۆژی، پشكداربوون دكەڤیتە خانا پێشكەفتنا هشیاریا جڤاكی.
هەر كەسێ د هەلبژارتنان دا پشكدار ببیت، ئەو كەس دبیتە پشكەك ژ چارەنڤێسێ پێشەرۆژێ، ئەو كەسێ ل گۆر حەزا خوە (بێ هیچ بهانەیەك هەبیت) د هەلبژارتنان دا پشكدار نەبیت، ئەو كەس ب شێوەیەكێ نەرم و ل سەر خوە و نهێنی مرنا خوە و مللەتێ خوە و ولاتێ خوە رادگەهینیت.
گەر ئەم چاڤخشاندنەكێ د دیرۆكا گەلەك نێزیك یا مللەتێ كوردستانێ دە بكەین، دێ دیار بیت، هەردەما مللەتێ كورستانی دهێتە پشتگوه هاڤێتن، یەكسەر پشكداربوون دبیتە بەرسڤا هەرە بهێز یا مللەتێ كورستانی ژبۆ وێ پشتگوهـ هاڤێتنێ، واتە پشكداربوون نە گەریانەكە ژبۆ خوەشیێ، بەلكو مەزنترین چەكێ بەرخوەدانێیە.
بۆ نموونە، دەما مرۆڤێ كوردستانی بریار دای و گۆتی (ئەم یێن هەین)، چەمكێ پشكداربوونێ كرە ئامرازێ بجهینانا وێ گۆتنێ، كورستانیان ب چەندین شیوەیان پشكداربوون بكارئینایە، جاران پشكداربوون ب چەكێ بەرخوەدانێ بوو و نوكە پشكداربوون ب دەنگدانێیە.
د شۆرەشا نوكە دا پشكداربوون دبیتە یەك ژ چەكێن بەرخوەدانا سەردەم، (دەنگدان و گۆتن و كریار و هەلوەست) چەكێ هەرە بهێزە د سیستەمێن دیمۆكراسی دا.
دەنگدانا كوردستانیان د ڤان هەلبژاتنان دا دبیتە درێژەپێدانا سەردەما‌نە یا دەنگێ شۆرەگێران. واتە پشكداربوون ل گۆر تێگەهێ كوردایەتیێ نابیتە پارچەك ژ دیمۆكراسیا رۆژئاڤایی یا هاوردەكری، بەلكو دبیتە درێژەپێدەرا گیانێ سەرهلدانێ، مەبەستا من ژ گیانێ سەرهلدانێ ئەوە كو هشیاریا نەتەوەیی بوویە ئامرازێ كریار یێ سیاسەتێ.
بۆچی ئەڤ پەیڤە ئەڤرۆ سەرهلدایە و پارتی كریە یەك رەهەندێن سەرەكی یێن هەلبژارتنان؟
پارتی گەلەك هەست ب هندێ دكەت كو جڤاكا كورستانی یا د ماندیبوونەكا دیرۆكی دا دژیت، هەر كەس یێ گازندەیان ژهەبوونا (گەندەلیێ، دەردەسەرەریێ، خاڤبوونا دەولەتێ) دكەت، بەلێ كێم كەس پرسیارێ ژ خوە دكەت: (ئەرێ من پشكداری د گوهۆرینێ دا كریە).
پشكداری هەڤدژێ ئەخلاقێ گازندێیە و گوهۆرینە ژ جیهانا رەخنەگرتنێ بۆ جیهانا كریارێ و ژ رەڤینێ بۆ ئامادەبوونێ. دەما پارتی دیموكراتی كوردستان چەمكێ پشكداریێ بلند دكەت، داخوازا دەنگدانەكا دەمكی ناكەت، بەلكو پرۆژیەكێ شارستانی ژ بۆ زیندیكرن و گەشبوونا هەستێ هەڤوەلاتیبوونێ د ئیراقێ دا پێشنیار دكەت، ئەو ئیراقا هەولا ژبیركرنا ولاتەكێ هەڤپشك ددەت.
هزرا فەلسەفی مە فێردكەت كو مرۆڤ ب وێ چەندێ ناهێتە نیاسین كا چەند هەیە، بەلكو ب وێ دهێتە نیاسین كا چەند پشكدارە. هیگلی باوەری ب هندێ هەبوو كو ئازادی هینگی بدەستڤە دهێت، دەمێ د ئیرادەیا گشتی دا پشكداریێ نەك ب دابرانێ..
سارتەر پشكدارینەكرن ب خیانەت ل خوە كرنێ ددەتە نیاسین، ئەو دبینیت كو هەر كەسەك ژ كریارێ برەڤیت، ئەو ژ بەرپرسیارەتیا خوە یا بنەرەتی دڕەڤیت.
واتە پشكداری ب تنێ هەلبژارتنەكا سیاسی نینە، بەلكو كریارەكا بنەرەتی یە: پشكداربوون وێ دگەهینیت كو تویێ هەلدبژیری كو تو یێ هەی د دیرۆكێ دا نەك بینەری د دیرۆكێ دا.
دەمێ ئیراق ژ ئایین و نەتەوەبوونێ دەرباز دبیت، پشكداری دبیتە پیڤەرێ ئەخلاقی كو مەزنترە ژ پڕاكتیكا سیاسیی، ل وی دەمی ئەڤ جۆرە پشكداریە دبیتە ئەزموونەكا راستەقینە بۆ هزرا ولاتیبوونێ و مەیدانەك بۆ هەموویان، نە وەك غەنیمەتەك بۆ یێن بهێزتر.
د ڤێرە دا گرنگیا پشكداریێ د ڤێ هەلبژاتنێ دا دیار دبیت، هەر قەیرانەكا ل ئیراقێ دا (سیاسی، ئابووری، ئایینی) ئەگەرێ سەرەكی نەپشكداربوونە، ژبەركو دەولەت دبیتە مەیدانەك كو كەمینەیەك وێ برێڤەبەت و ل جهێ نە‌پشكداربوویان بریاران ددەت.
پارتیا دیمۆكراتا كوردستانێ تێدگەهیت كو پشكداری ب تنێ گەرەنتیا سەركەفتنەكا هەلبژارتنێ نینە، بەلكو گەرەنتیا بەردەوامبوونا هەبوونا خوەیە د دەولەتێدا، ژبەركو پشكدارینەكرن ب واتەیا جێهێشتنا گۆرەپانێ یە بۆ وان هێزان یێن كو دەستووری پشتگوه دهاڤێژن و داخوازا ئیراقەكا ناڤەندی دكەن و هەروەسا پشكدارینەكرن ب واتەیا ژناڤبرنا تێگەهی فیدرالیەتێ و مافێن رەوایێن گەلێ كوردستانییە.
د ڤێرە دا پشكداری وەك بەرپرسیارەتیەكا رەوشەنبیری و ئەخلاقی یە بەری كو ببیتە ئەركەكێ سیاسیی.
پشكداری د كویراتیا خوە یا فەلسەفی دا دبیتە ئیرادەیا ژیانێ وەك نیچە ناڤ لێ نای، دەمێ جڤاك پشكدار دبیت وێ دگەهینیت كو جڤاك دخوازیت هەبوون و بەردەوامیا خوە نیشان بدەت. لێ ئەو كەسێ د ناڤا جڤاكی دا هەولا ڤەكێشانا خوە د پشكداریێ دا ددەت، واتە ئەو كەس بریارێ ددەت كو ماندیبوونا خوە و هەبوونا خوە د دیرۆكێ دا راگەهینیت.
ژبەر هندێ پشكداریكرن د هەلبژارتنێن ئیراقێ دا، پشتگیریكرنەك نینە ژ حزبەكێ یان حكوومەتەكێ، بەلكو بەرخوەدانەكە ل دژی مرنا هێدی هێدی یا جڤاكی و دژی گوهۆرینا خەلكی بۆ تەماشەكەران و دژی ژناڤبرنا مافێن كوردستانیان و دژی ژناڤبرنا فیدرالیەتیێ یە.
كوردستانیان ل وی دەمی رامانا پشكداریێ دزانی، دەمێ تفەنگا شۆرەشگیری بۆ دەنگێ هەڤوەلاتی گوهۆڕی. كوردستانیان ئەو تێگەه دروست كر كو ئازادی ناهێتە هەبوونێ ئەگەر خەون و ئارمانجا نەتەوەیی زەنگین نەكەت ب پراكیتكا شارستانی و باژێری. ئەڤە وێ ناگەهینیت كو كوردستانیان دەست ژ بنەمایێن سەرەكی یێن نیشتیمانی بوونێ بەردانە، بەلكو درێژەپێدەرا گیانێ نەتەوەبوو‌نێیە، ژبەركو ئارمانجا هەر شۆڕەشەكێ پشكداربوونە، نەپشكداربوون رەقبوونە و رەقبوون مرنا بێدەنگ یا جڤاكییە.
ئەڤرۆ، دەما پارتی دیموكراتی كوردستان درووشمێ پشكداریێ بلند دكەت، بانگەوازەیەكێ بلند دكەت بۆ زڤرینەڤەیا مرۆڤێ كورد و ئیراقی بۆ مەیدانا دیرۆكا ئیراقێ ئەوا ب سەدان سالە هاتیە پشتگوه هاڤێتن.
پشكداری بانگەوازییەكە كو هەڤوەلاتی ژ گوهادانا گۆتارا بگوهۆریت بۆ چێكرنا گۆتارا خوە یا تایبەت.
پشكداریكرن ئەڤرۆ د هەلبژارتنان دا دوبارەكرنا رابردوو نینە، بەلكو دەربازبوونە ژ وێ، ژبەركو گەل ب پالەوانیێن خوە یێن كەڤن ناهێتە پیڤان، بەلكو ب شیانێن خوە یێن گوهۆرینا وان پالەوانیان بۆ هۆشیاریەكا باژێری یا بەردەوام دهێتە پیڤان.
ل دوماهیێ دبێژم كو پشكداری ئەو فەلسەفەیە كو ئازادی ب تنێ د ناڤا جڤاكێ دا دژیت، و هەر كەسەك د هەلبژارتنان دا خوە ڤەكێشیت، دێ رۆحا خوە رادەستی زۆرداریێ كەت.
د ئیراقەكا بەرفرەه و بریندار دا، پشكداری رێكەك نینە بۆ سەركەفتنێ بەلكو رێكەكە بۆ مانێ.
پشكداری د هەلبژارتنان دا بوویە خۆدیكا هوشیاریا جڤاكی؛ كی پشكداریێ بكەت، دێ سەربخوەیا خوە ژ بۆ داهاتی راگەهینیت و كی ژی خوە ڤەكێشیت، دێ ب ئارەزوویا خوە نەبوونا خوە هەلبژێریت.