بھایێ مریشکێن تورکی گرانبوو
ئەڤرۆ:
ل گەل دەرکەفتنا بریارا قەدەغەکرنا مریشک و ھێکێن تورکی، بوھایێ وان بەر ب گرانیێ چوو و گوھۆرین ب سەر دا ھاتن، بازرگانەکێ کرین و فرۆتنا مریشک و ھێکان ل پارێزگەھا دھۆکێ دیار کر کو بەری نھا تەنا مریشکێن تورکی ب ١٧٠٠ دولاران بوو، بەلێ پشتی قەدەغەکرنا وان تەن چوو ب ١٨٥٠ دولاران. رێڤەبەرێ ڤێتێرنەریا دھۆکێ ژی دیار کر، ھندی مەترسیا نەخۆشیا پەرسیڤا بالندان ل تورکیا ھەبیت، بەرۆبۆمێ مریشکان تەڤلی ھەرێمێ نابیت.
سالار بادی، خودانێ نڤیسینگەھا سالار ل گۆمرکێن متایێ ھشک ل دھۆکێ بۆ ئەڤرۆ دیار کر، ھژمارەکا زۆر یا مریشکێن تورکی رۆژانە تەڤلی ھەرێما کوردستانێ دبن و نێزیکی ٥٠ جۆرێن مریشکێن تورکی نھا ل ھەرێما کوردستانێ ھەنە، بەلێ سێ ھەتا چار جۆرێن مریشکان گەلەک د ناڤدارن و خەلک گەلەک بکاردئینن و دخۆن و پتری ھەموویان دھێنە فرۆتن و گۆت: قەدەغەکرنا وان بۆ ئەگەر کو بۆھایێ وان گرانتر لێ بھێت.
بادی ئاماژە ب وێ یەکێ کر، بەری نھا بۆھایێ تەنا مریشکێن تۆرکی ب کۆژمێ نێزیکی ١٦٥٠ ھەتا ١٧٠٠ دۆلاران دھاتە کرین، بەلێ پشتی بریارا قەدەغەکرنا وان و ھاوردەکرنا وان ژ تۆرکیا ژ ئالیێ حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ ڤە ھاتیە دەرکرن، بۆھایێ وان گرانتر لێ ھات و چوویە ب کۆژمێ ١٨٥٠ دۆلاران، ئانکو ١٥٠ دۆلار ل سەر تەنا مریشکان زێدەبووینە و گۆت: ل گەل قەدەغەکرنا مریشکان، ئەو ماجیێن بەر نھا ژ تورکیا ژی دھاتن، ھاتینە قەدەغەکرن.
سالار خویاژی کر کو ھژمارەکا زۆر یا ھێکا ژی ژ تۆرکیا دھاتن و پشتی قەدەغەکرنا وان ژی، بۆھایێ وان گرانتر لێ ھاتیە و بەری نھا کارتونا ھێکا کو ١٢ تەبەق تێدانە ب کۆژمێ ٢٦ دۆلاران بوو، نھا ب کۆژمێ ٣٣ دۆلاران دھێتە کرین.
ل گۆرەی وان پێزانینێن رۆژناما ئەڤرۆ ب دەستخۆخستین، نھا ب چو رەنگەکی ھاتنا مریشک و ھێکا ل سەر سنووری تەڤلی ھەرێمێ نابن و ئەو مریشکێن تورکی یێن نھا ل ناڤ بازاری ھەین ھەر یێن بەری نھا نە، بەلێ ھندەک بازرگانان ب دەلیڤە دیتینە و بۆھایێ وان گرانتر لێ ھاتیە.
د. دیار تەیب، رێڤەبەرێ ڤێتێرنەریا دھۆکێ بۆ ئەڤرۆ دیار کر، پشتی دەرکەفتنا چەند حالەتەکێن پەرسیڤا بالندان ل وەلاتێ تورکیا، وەزارەتا چاندنا ھەرێما کوردستانێ ل ١٠ى گۆلانا ٢٠١٥ ئانکو بەری پێنچ رۆژان، بریار دا ب چو رەنگەکی مریشک و ھێک و بەرۆمێ مریشکا تورکی تەڤلی ھەرێمێ نەبیت و گۆت: ئەڤە وەکو پرۆتۆکۆلەکێ جیھانیە، ھەر وەلاتەکێ ئەڤ جۆرە نەخۆشیە لێ دەرکەڤیت، دڤێت ھەموو تشتێن گرێدای مریشکێ بھێنە قەدەغەکرن.
ناڤبری ئەو یەک ژی دیار کر، ئەوێ نھا د ناڤ بازاری دا ھەی بەری پەیدابوونا نەخۆشیێ ھاتیە دناڤ ھەرێمێ دا و بریار ژ وان ناگریت و ل دۆر گرانبوونا بۆھایێ وان گۆت: ھەردەمێ تشتەک بھێتە قەدەغەکرن، دێ نیڤ قەیرانەک د وی تشتی دا پەیدابیت و ھەتا رادەیەکی بۆھایێ وێ گرانتر لێ ھێت، بەلێ پشتی قەدەغەکرنێ ژ وەلاتێ تورکیا، بەرێ بازرگانێن مە کەفتیە ھندەک وەلاتێن دی بۆ ئینانا ھێک و مریشکان، وەکو قوبرس و مولدافیا و بەرازیل.
د. دیار نە ڤەشارت کو قەدەغەکرنا مریشکا تورکی رەنگە ببیتە ئەگەر ژی بۆ گەشەکرنا مریشکا ناڤخۆ و پتر گەشێ بکەت و خودانێن پرۆژێن پەلەوەران پرۆژێن خوە رێکبێخن و گەشە بکەن و گۆت ژی: ھەردەمێ وەلاتێ تورکیا رێکخراو ساخلەمیا جیھانی ئاگەھدارکر کو ئەڤ نەخۆشیە نەمایە، ل وی دەمی دێ دەرگەھێن بازرگانیێ ل گەل وەلاتێ تورکیا جارەکا دی ھێنە ڤەکرن.