دێ چاوان خوارنەکا ساخلەم خۆ‌ی؟
ئەڤرۆ نیوز:
خوارنێن نەساخلەم گەلەک نەخۆشیان پەیدادکەن و ژگرنگترین وان نەخۆشیان ژی قەلەوی یە دگەل نەخۆشیا شەکرێ و نەخۆشیێن دلی و دەمارێن خوینێ و گوت: خوارنا ساخلەم شیان ھەنە رادەیەکی بۆ ڤان نەخۆشیان بدانیت و ھاریکارە بۆ وەرارا مرۆڤی.
سروشتێ سیستەمێ خوارنێ ژی ژ کەسەکی بۆ ئێکی دھێتە گوھارتن ئەوژی ل دووڤ ژی و سەنگ و درێژیا مرۆڤی دمینیت دگەل کا مرۆڤ چەند ھێزێ ب رێکا ھاتن و چوونێ و کاری و وەرزشێ د مەزێخیت.
قەلەوی ئێک ژ گرنگترین ڤان نەخۆشیانە کو ژ ئەنجامێ خوارنا نەساخلەم پەیدادبیت، قەلەوی یا پێکھاتیە ژ کومڤەبوونا روونان د لەشیدا، دەربارەی ژنێن ساخلەم ب رێژا ٢٥% ژ لەشێ وان روینە و بۆ زەلامان ژی ١٧% ژ روونان ب خوڤە دگریت، لەشێ ژنان شیانێن مەزنتر ھەنە ژ لەشێ زەلامان ھەنە بۆ کومڤەکرنا چەوریا ئەوژی ژبەر وێ چەندێ یە داکو ھێزێ بدەنە ژنێ ددەمێ دوگیانیێ و شیردانێ دا.
ژ بۆ زانینا سیستەمێ خوارنا ساخلەم پێدڤیە ل دووڤ سێگوشەیا خوارنێ بچین و سێگوشە ژی یا پێکھاتیە ژ کومەکا خوارنێن سەرەکی کو پێدڤیە ھەر کەسەک پێگیریێ پێ بکەت، سێگوشەیا خوارنێ بەرێ مە ددەتە وێ چەندێ کا دێ چەند خوارنێ خووین و دیسان کومێن سەرەکی یێن خوارنێ پێکھاتینە ژ کوما گوشتی و شیری و بەرھەمێن وی و زەرزەواتی و فێقی و نشایێ.
کوما نشایێ ھەیە وەکو ( برنج و نان و کەلیک و مەعکەرونا) کو بنیاتێ ھەرەمی پێک دئینن و ھەرەمێ خوارنێ دبێژیت پێدڤیە رۆژانە ٦-١١ قورچا وان خوارنا بخوین کو ھەر جارەک یا پێکھاتی بیت ژ چارێکەکا نانی و ٣١ گرامێن کەلیکا و نیڤ کوپێ دانکێن ھوورکری یان برنجی و مەعەکەرونا و موکا نشایێ ب ژیدەرەکێ گرنگێ ھێزێ و ڤیتامین و کانزایان بۆ لەشی دھێتە نیاسین.
کوما زەرزەواتان ژی پێدڤیە رۆژانە ٣٠٥ جارا بخوین و ھەر جارەکێ نیڤ کوپێ زەرزەواتێن ب بەلگ یێن خاڤ و نیڤ کوپێ دی زەرزەواتێن کەلاندی بخوین و ئەڤ کومە ڤیتامینا بۆ لەشی دابین دکەت و ژێدەرەکێ گرنگیێ رووشالانە.
کوما سیێ ژی کوما فێقی یە کو پێدڤیە رۆژانە ٣-٤ جارا بخوین و ھەر جارەک یا پێکھاتی بیت ژ سێڤەکا ناڤنجی یان پرتەقالەک یان موزەک یانژی نیڤ گوپێ شەربەتا سروشتی یا ڤان فێقیان.
کوما چوارێ یا گوشتی یە کو پێدڤیە ٢-٣ جارا بخوین و ھەر جارەکێ ھێکەکێ یان ٦٠ گرامێن گوشتی یان ماسیێ و مریشکێ، باشترە گوشتێ بێ روین بھێتە خوارن و چەرمێ مریشکێ بھێتە ژێڤەکرن و گەلەک زەرکا ھێکێ ژی نەخوین ژبەرکە گەلەک کولیسترول دناڤدا ھەیە و ھەردەم باشترە گوشتێ سپی وەکو یێ مریشکا و ماسیان بخوین و ئەڤ کومە پرۆتین و ڤیتامین و ئاسنی و زنکی ددەتە لەشێ مرۆڤی.
کوما دووماھیێ یا شیری و بەرھەمێن وی یە کو باشترە رۆژانە ٢٠٣ جاران بھێتە خوارن و ھەر جارەک یا پێکھاتی بیت ژ کوپەکێ شیری یان ماستی و باشترە یێن کێم روین بن و ئەڤ کومە ژێدەرەکێ گرنگێ پروتینا و کانزایانە.
کوپیتکا ھەموو تشتان کو زیانێ ل ساخلەمیا مرۆڤی دکەن روین و زەیت و شەکرن کو پێدڤیە ب کەمیێن کێم بھێنە خوارن، ژبەرکو گەلەک کاوریان ددەنە لەشی و گەلەک مفایەکێ مەزن تێدا نینە و چ کومێن خوارنێ نینن کو باشتربن ژ کوما دی بەلکو مە پێدڤی ب ھەموو کومان ھەیە.