رۆژناما واشنتۆن پۆست د راپۆرته‌كێ دا ديار دكه‌ت كو‮ ‬رژێما سووريێ داخوازيا ئه‌مريكا‮ ‬يا بۆ فرينا فرۆكان ل سه‌ر ئاخا سووريێ قه‌بوول كريه‌ و ب فه‌رمانا ئۆباما دێ فرۆكێن سيخوري‮ ‬يێن ئه‌مريكا د قۆناغا‮ ‬يه‌كێ ل سووريێ هه‌موو بنگه‌هێن داعشێ ده‌ست نيشان بكه‌ن و د قۆناغا دويێ دا دێ فرۆكێن ئه‌مريكا ب گراني‮ ‬هه‌موو بنگه‌هێن داعشێ بۆمبه‌باران كه‌ن و پاشي‮ ‬ژي‮ ‬هێزێن سه‌ربازي‮ ‬يێن سووريێ دێ هێرشي‮ ‬داعش بكه‌ن دا وێ رێكخراوێ ب ته‌مامي‮ ‬ژناڤ ببه‌ن‮.‬
د به‌رده‌واميا راپۆرتێ دا هاتيه‌ كو‮ ‬پشتي‮ ‬ره‌خنه‌يێن توند‮ ‬يێن سيناتۆرێن ئه‌مريكا ب تايبه‌تي‮ ‬ژي‮ ‬يێن كۆماريخوازان ژ ئۆبامايي‮ ‬سه‌باره‌ت ب هێزبوونا داعشێ ئۆباما برياره‌كا وه‌سا ده‌رخستيه‌ و رژێما به‌شاري‮ ‬ژي‮ ‬رازيه‌ كو ئه‌مريكا ئاسمانێ سووريێ بۆ لێدانا داعشێ بكار بينيت‮.‬
ل ئاليێ دي‮ ‬سه‌رۆكێ به‌رێ‮ ‬يێ سازيا هه‌والگێريا ئه‌مريكا مايكل هايدن ديار كر كو‮ ‬ئاگاهيێن دگه‌هنه‌ مه‌ نيشا دده‌ن كو كارێ نها داعش ل سووريێ و عيراقێ دكه‌ت بۆ هندێ‮ ‬يه‌ دا كو خوه‌ ب هێز بكه‌ت و چووينا كه‌سێن ل ئه‌مريكا و ئورۆپا بۆ ناڤ داعشێ ژي‮ ‬وێ‮ ‬يه‌كێ نيشا دده‌ت كو رێكخراوا تيرۆرستي‮ ‬به‌رهه‌ڤيێن مه‌زن دكه‌ت و دێ هێرشي‮ ‬ئه‌مريكا و ئورۆپا ژي‮ ‬كه‌ت و ژ به‌ر وێ‮ ‬يه‌كێ دڤێت ئه‌مريكا ده‌ست ب هنارتنا هێزێن خوه‌‮ ‬يێن سه‌ربازي‮ ‬بۆ ناڤ عيراق و سووريێ بكه‌ت و شه‌رێ داعش بكه‌ت‮.‬
ناڤهاتي‮ ‬دژبه‌ريا خوه‌ ل هه‌مبه‌ر هه‌ڤكاري‮ ‬كرنا د ناڤبه‌را ئه‌مريكا و سووريێ ژي‮ ‬نيشا دا و ديار كر كو‮ ‬هه‌كه‌ ئۆباما كاره‌كێ وه‌سا بكه‌ت دێ ئه‌نجامێن وێ گه‌له‌ك خراب بن،‮ ‬چونكو رژێما ئه‌سه‌دي‮ ‬ل ده‌ف جڤاتا نێده‌وله‌تي‮ ‬ب رژێمه‌كا تيرۆرستي‮ ‬هاتيه‌ نياسين و دڤێت ژبير نه‌كه‌ين كو ب ده‌ستێ وێ رژێمێ هه‌تا نها ب هزاران وه‌لاتيێن بێ تاوان هاتينه‌ كوشتن و چاوا دبيت ئه‌مريكا نها رازي‮ ‬بيت كو ل گه‌ل رژێما وه‌سا بۆ ژناڤبرنا داعشێ رێككه‌ڤتنێ بكه‌ت‮.‬
سه‌رۆكێ به‌رێ‮ ‬يێ سازيا هه‌والگێريا ئه‌مريكا ديار دكه‌ت كو‮ ‬هه‌ڤپه‌يمانێن ئه‌مريكا ل رۆژهه‌لاتا ناڤين و ب تايبه‌تي‮ ‬ژي‮ ‬كورد دشێن بۆ ژناڤبرنا داعشێ هاريكاريا ئه‌مريكا بكه‌ن و دڤێت ئه‌مريكا ب ره‌نگه‌كێ جدي‮ ‬هاريكاريا هێزێن پێشمه‌رگه‌ي‮ ‬بكه‌ت،‮ ‬چونكو وان نيشا دا دشێن دربێن كوژه‌ك ل داعشێ بده‌ن،‮ ‬لێ پێدڤيا وان ب چه‌كێن پێشكه‌ڤتي‮ ‬هه‌يه‌ و ئه‌مريكا ژي‮ ‬هه‌تا نها وه‌ك پێدڤي‮ ‬چه‌ك نه‌داينه‌ كوردان‮.

پاپا فرانسيس ل ڤێ دووماهيێ د گۆتاره‌كێ دا گۆتبوو بۆ دووماهي‮ ‬ئينانا خوين رێتنێ ئه‌ز‮ ‬يێ به‌رهه‌ڤم بچمه‌ باكورێ عيراقێ و ناڤبژيڤانيێ د ناڤبه‌را گرۆپ و ئاليان دا بكه‌م‮.‬
رۆژناما‮ »‬ئێل ته‌مپۆ‮« ‬به‌لاڤكريه‌ كو پاپا حه‌فتيانه‌ ل مه‌يدانا سێن پۆتروس‮ ‬يا ڤاتيكانێ گۆتاره‌كێ بۆ وه‌لاتيان پێشكێش دكه‌ت و دچيته‌ د ناڤ وه‌لاتيان دا و ئه‌ڤ چه‌نده‌ رێخۆشكه‌ره‌ بۆ داعش كو تيرۆر بكه‌ت‮.‬
ده‌زگه‌هێ سيخۆريا ئيتاليا ناڤه‌ندێن ئێمناهيێ ئاگه‌هدار كرينه‌ كو پلانه‌ك بۆ تيرۆركرنا پاپاي‮ ‬ژ ئاليێ داعش ڤه‌‮ ‬يا هه‌ي‮ ‬و هژماره‌كا وه‌لاتێن ئورۆپي‮ ‬ژي‮ ‬بۆ پاراستنا گيانێ پاپاي‮ ‬هێزێن تايبه‌ت‮ ‬يێن ره‌وانه‌ي‮ ‬ڤاتيكانێ كرين داكو ب پێرابوونێن ئێمناهيێ راببن‮. ‬

ئه‌بو به‌كر شيكاو سه‌رۆكێ رێكخراوا‮ »‬بۆكۆ حه‌رام‮« ‬خيلافه‌تا ئيسلامێ ل ده‌ڤه‌رێن باكورێ نايجيريا راگه‌هاند و دبێژيت‮:»‬مه‌ چو په‌يوه‌ندي‮ ‬ب نايجيريا ڤه‌ نينه‌ و مه‌ باوه‌ري‮ ‬ب ناڤێ وێ ژي‮ ‬نينه‌‮«.‬
‮ ‬كريس ئاولۆكۆلادي‮ ‬په‌يڤدارێ وه‌زاره‌تا به‌ڕه‌ڤانيا نايجيريا گۆتنێن شيكاوي‮ ‬ره‌تكرن و گۆت‮:»‬ئه‌م بهوسته‌كا ئاخا وه‌لاتێ خوه‌ ب ده‌ست تيرۆرستان ڤه‌ به‌ر ناده‌ين كو ب ناڤێ خيلافه‌تا ئيسلامێ كارێن كرێت ئه‌نجام دده‌ن‮«.‬
رێكخراوا‮ »‬بۆكۆ حه‌رام‮« ‬ديار نه‌كريه‌ كا وان ئاگه‌ه ژ خيلافه‌تا داعش هه‌يه‌‮ ‬يان نه‌ و پشكه‌كن ژ وان‮ ‬يا نه‌‮.‬

شه‌رێ له‌شكرێ ليبيا ل گه‌ل چه‌كدارێن توندره‌و و گرۆپێن گرێدايي‮ ‬ئيخوانان ب هه‌موو ره‌نگه‌كێ به‌رده‌وامه‌ و دوهي‮ ‬په‌رله‌مانێ ليبيا عه‌بدولره‌زاق نازوري‮ ‬وه‌ك سه‌رۆك ئه‌ركانێ نوو‮ ‬يێ له‌شكرێ وه‌لاتي‮ ‬ده‌ست نيشان كر و گه‌له‌ك ژ ئه‌ندامێن په‌رله‌مانێ ليبيا چاڤه‌رێ دكه‌ن كو سه‌رۆك ئه‌ركانێ نوو‮ ‬يێ له‌شكه‌ري‮ ‬بشێت د شه‌رێ دژي‮ ‬وان گرۆپێن توندره‌و سه‌ركه‌ڤتي‮ ‬بيت‮. ‬چونكو گه‌له‌ك ژ سياسه‌تمه‌دار و به‌رپرسێن حوكمه‌تي‮ ‬ل ليبيا ديار دكه‌ن كو سه‌رۆك ئه‌ركانێ به‌رێ‮ ‬يێ له‌شكرێ ليبيا هاريكاريا هنده‌ك گرۆپێن ئيسلامي‮ ‬كريه‌ و ژ به‌ر وێ‮ ‬يه‌كێ ژي‮ ‬شه‌رێ ل ترابلوسێ ل هه‌فتيا بۆري‮ ‬گه‌له‌ك زيان گه‌هشتنه‌ هێزێن سه‌ربازي‮ ‬و گه‌له‌ك چه‌كێن گران كه‌ڤتنه‌ ده‌ستێ گرۆپێن ئيسلامي‮ ‬يێن توندره‌و‮.‬
ل ئاليێ دي‮ ‬ژ به‌ر دژواربوونا شه‌ري‮ ‬و ڤه‌كێشانا له‌شكري‮ ‬ل گه‌له‌ك ده‌ڤه‌ران بۆ ئه‌گه‌رێ وێ‮ ‬يه‌كێ كو پرانيا وه‌لاتێن جيهانێ باليۆزخانێن خوه‌ قه‌پات بكه‌ن و هه‌موو وه‌لاتيێن خوه‌ ژ ليبيا ده‌رخستنه‌ و ژ نها ره‌وشا ليبيا ب گشتي‮ ‬گه‌له‌ك خرابه‌ و چاڤدێرێن سياسي‮ ‬ژي‮ ‬ديار دكه‌ن كو ليبيا‮ ‬تووشي‮ ‬چاره‌نڤيسێ عيراقێ بوويه‌ و ره‌نگه‌ چاره‌سه‌ريا دووماهي‮ ‬ژي‮ ‬ئه‌و بيت كو ليبيا ژي‮ ‬ل سه‌ر سێ هه‌رێما بهێته‌ دابه‌ش كرن دا ناكۆكيێن نها د ناڤبه‌را هێزێن سياسي‮ ‬و گرۆپێن ئاييني‮ ‬و نه‌ته‌وي‮ ‬دا بهێته‌ چاره‌كرن‮.‬
ل ئاليێ دي‮ ‬گرۆپێ فه‌جر ليبي‮ ‬كو ئێك ژ گرۆپێن ئيسلاميه‌ و د هه‌لبژارتنێن په‌رله‌ماني‮ ‬دا نه‌شيان سه‌ركه‌ڤتي‮ ‬بن ديار دكه‌ن كو مسر و قه‌ته‌ر هاريكاريا هێزێن ئاسماني‮ ‬يێن ليبيا دكه‌ن دا ئه‌و شه‌رێ وان گرۆپێن ئيسلامي‮ ‬بكه‌ن و ژ به‌ر وێ‮ ‬يه‌كێ ژي‮ ‬به‌ريا نها وان ب‮ ‬هاريكاريا گرۆپێن دي‮ ‬يێن سه‌ر ب ئيخوانان هێرشي‮ ‬فرۆكه‌خانا ناڤه‌ندي‮ ‬يا ل باژارێ ترابلوسێ كربوون و نها ژي‮ ‬شه‌ره‌كي‮ ‬گران ل ره‌خ فرۆكه‌خانێ و ناڤه‌ندێن دي‮ ‬يێن سه‌ربازي‮ ‬ل پايته‌ختێ ليبيا به‌رده‌وامه‌‮.‬
ل ئاليێ دي‮ ‬رێكخراوا مافێ مرۆڤي‮ ‬يا سه‌ر ب نه‌ته‌وێن ئێكگرتي‮ ‬ژي‮ ‬راپۆرته‌ك ل سه‌ر ره‌وشا مافێ مرۆڤي‮ ‬ل ليبيا به‌لاڤ كر و د راپۆرتێ دا هاتيه‌ ديار كرن كو‮ ‬ژ به‌ر شه‌رێ ناڤخوه‌يي‮ ‬ل ليبيا ب سه‌دهزاران وه‌لاتي‮ ‬نه‌چارن كو ژ ترابلوس و ده‌ڤه‌رێن دي‮ ‬يێن شه‌ري‮ ‬بره‌ڤن و به‌رێ خوه‌ دده‌نه‌ ده‌ڤه‌رێن سه‌ر سنۆري‮ ‬و ده‌ڤه‌رێن دي‮ ‬يێن ئارام و ره‌وشا ژيانا خه‌لكێ ب تايبه‌تي‮ ‬ژي‮ ‬يا زارۆكان گه‌له‌ك خرابه‌‮.‬
د پشكه‌كا دي‮ ‬يا راپۆرتێ دا هاتيه‌ كو‮ ‬جڤاتا نێڤده‌وله‌تي‮ ‬وه‌ك پێدڤي‮ ‬به‌حسێ ره‌وشا خراب‮ ‬يا ل ليبيا ناكه‌ت و ره‌وشا نها ل ليبيا و شه‌رێ كو دهێته‌ كرن زيانه‌كا مه‌زن گه‌هانديه‌ ئابووريا جيهانێ،‮ ‬چونكو رێژا فرۆشتنا په‌ترۆلا ليبيا گه‌له‌ك‮ ‬يا كێم بوويه‌ و هه‌ر گرۆپه‌ك دڤێت ب خوه‌ په‌ترۆلێ بفرۆشيت و ژ به‌ر لاوازي‮ ‬و نه‌مانا ده‌ستهه‌لاتا ناڤه‌ندي‮ ‬ل سه‌ر گه‌له‌ك ده‌ڤه‌ران وێ‮ ‬يه‌كێ كاريگه‌ريا خوه‌ ل سه‌ر رێژا هنارتنا په‌ترۆلێ كريه‌ و ئه‌وه‌ ژي‮ ‬كاريگه‌ريا خوه‌ ل سه‌ر ئاستێ بازرگانيا نه‌فتێ ل جيهانێ دكه‌ت و دڤێت بله‌ز چاره‌يه‌ك بۆ ره‌وشا نها‮ ‬يا ليبيا بهێته‌ ديتن‮.‬

ئاژانسا رويترز ديار كر كو‮ ‬پشتي‮ ‬ب پشته‌ڤانيا ئه‌مريكا سه‌رۆكێ مسرێ عه‌بدولفه‌تاح سيسي‮ ‬بزاڤا راگرتنا شه‌رێ ل‮ ‬غه‌زه‌ كري‮ ‬و هه‌روه‌سا سيسي‮ ‬يێ بزاڤا هندێ دكه‌ت جاره‌كا دي‮ ‬كاريگه‌ريا خوه‌ ل سه‌ر وه‌لاتێن عه‌ره‌بي‮ ‬وه‌ك به‌رێ زێده‌ بكه‌ت و ئه‌مريكا ژي‮ ‬بۆ به‌رژه‌وه‌نديێن خوه‌ پشته‌ڤانيه‌كا ته‌مام دده‌ته‌ سيسي‮ ‬و به‌رپرسێن سعووديێ ژي‮ ‬ژ وێ‮ ‬يه‌كێ نه‌رازي‮ ‬نه‌ و وه‌سا دزانن كو ئه‌و‮ ‬يه‌ك بۆ لاوازكرنا پێگه‌هێ سعووديێ دهێته‌ كرن‮.‬
د به‌رده‌واميا راپۆرتا ئاژانسا رويترز دا هاتيه‌ كو‮ ‬سه‌ره‌دانا جۆن كێري‮ ‬يا بۆ قاهيره‌ و پشته‌ڤاني‮ ‬كرنا ئه‌مريكا بۆ بزاڤێن مسرێ بووينه‌ جهێ دلگرانيا سعووديێ و ژ به‌ر وێ‮ ‬يه‌كێ ژي‮ ‬وه‌زاره‌تا ده‌رڤه‌‮ ‬يا سعووديێ به‌ريا نها ديار كربوو مه‌ نه‌ڤێت ناڤبژيڤانيا سعووديێ وه‌ك ده‌ستێوه‌ردانه‌كا ده‌ره‌كي‮ ‬لێ بهێت و دڤێت قاهيره‌ تنێ رێخوه‌شكه‌ر بيت بۆ راگرتنا شه‌رێ ل‮ ‬غه‌زه‌ و ژ به‌ر كو سعووديێ وه‌ك پێدڤي‮ ‬پشته‌ڤاني‮ ‬ل وێ بزاڤا مسرێ نه‌كر ئه‌و دانوستاندن ژي‮ ‬نه‌گه‌هشتنه‌ چو ئه‌نجامه‌كێ و ديسان شه‌رێ ل‮ ‬غه‌زه‌ ده‌ستپێ كر و دژوارتر بوويه‌‮.‬
د پشكه‌كا دي‮ ‬يا راپۆرتێ دا ئاماژه‌ ب ناكۆكيێن د ناڤبه‌را سعووديێ و مسرێ دا هاتيه‌ كرن و هاتيه‌ ديار كرن كو‮ ‬ده‌مێ سيسي‮ ‬سه‌ره‌دانا سعووديێ كر داخواز ژ شاهێ سعووديێ كربوو كو پشته‌ڤانيێ ل پێشنياز و بزاڤێن مسرێ بۆ راگرتنا شه‌رێ‮ ‬غه‌زه‌ بكه‌ن و سعووديه‌ بێده‌نگ ما و ئه‌و بێده‌نگي‮ ‬ژي‮ ‬نيشا وێ‮ ‬يه‌كێ بوو كو سعووديه‌ نه‌دڤيا هاريكاريا مسرێ بكه‌ت و ژ به‌ر وێ‮ ‬يه‌كێ ژي‮ ‬قاهيره‌ نه‌شيا رێگريێ ژ دژواربوونا شه‌رێ‮ ‬غه‌زه‌ بكه‌ت‮.‬
چاڤدێرێن سياسي‮ ‬ژي‮ ‬ئاماژه‌ ب وێ‮ ‬يه‌كێ دده‌ن كو‮ ‬ژ به‌ر ناكۆكيێن د ناڤبه‌را مسرێ و ب تايبه‌تي‮ ‬ژي‮ ‬ژ به‌ر سياسه‌تا سيسي‮ ‬يا ل هه‌مبه‌ر ئيخوانان گه‌له‌ك وه‌لاتێن عه‌ره‌بي‮ ‬يێن وه‌ك قه‌ته‌ر و ئوردن ناخوازن سعووديه‌ خوه‌ نێزيكي‮ ‬مسرێ بكه‌ت و ژ به‌ر وێ‮ ‬يه‌كێ ژي‮ ‬شاهێ سعووديێ پشته‌ڤاني‮ ‬ل بزاڤێن سيسي‮ ‬بۆ راگرتنا شه‌رێ‮ ‬غه‌زه‌ نه‌كر و ل ئاليێ دي‮ ‬هنده‌ك گرۆپێن فه‌له‌ستيني‮ ‬ژي‮ ‬كو سعووديه‌ و قه‌ته‌ر پشته‌ڤانيێ ل وان دكه‌ن دبينن كو‮ ‬يا سيسي‮ ‬دڤێت بكه‌ت تنێ بۆ باشكرنا پێگه‌هێ خوه‌ و باشكرنا په‌يوه‌نديێن خوه‌‮ ‬يێن ل گه‌ل ئيسرائيلێ‮ ‬يه‌ و ئه‌و وه‌سا باوه‌ر دكه‌ن كو سيسي‮ ‬دڤێت‮ ‬غه‌زه‌ بكه‌ته‌ قوربانيا په‌يوه‌نديێن خوه‌‮ ‬يێن ل گه‌ل ئيسرائيلێ و ژ به‌ر وێ‮ ‬يه‌كێ ژي‮ ‬وان داخواز ژ سعووديێ كربوو كو پشته‌ڤانيێ ل پێشنيازا سيسي‮ ‬نه‌كه‌ن و هه‌ر ئه‌و‮ ‬يه‌ك ژي‮ ‬بۆ ئه‌گه‌ر كو جاره‌كا دي‮ ‬شه‌رێ ل‮ ‬غه‌زه‌ دژوارتر ببيت‮.‬