دلـۆڤـان ئـاكـرەیی

ب دەهان سال بۆرین و كێشەیا د ناڤبەرا هەردو ئالییان نەهاتە چارەسەركرن و ب درێژاهیا دەم و سالان دەستێن دەرەكی كەڤتن د ناڤا كاروبارێن ناڤخۆ و دەرڤە یێن هەردو ولاتان دا ژمارەیەكا زۆرا وەلاتییێن هەردو لایەنان بوونە قوربانی و سەركردەیێن هەردویان ب درێژاهیا تەمەنێ خۆ و دەستهەلاتێن خۆ بزاڤ و پلان و پیلان دانان بۆ بەرژەوەندیا گەل و وەلاتێن خۆ، ب هزاران ئاڤاهی هەڕفاندن و ب دەهان گرۆپ هاتن چێكرن و ژناڤبرن و سڕكرن، ب دەهان جاران شەڕ و پەڤچوون و ئاگربەست و رێكەڤتن هاتن ئیمزا كرن و ئەجیندا و كارنامەیێن ناڤخۆی و دەرەكی ژ بال رێكخراوان ڤە هاتن رێڤەبڕن و درووشم و سالۆخەت هاتن بلندكرن و هەوا پشتەڤانی و هەڤكاریكرن بۆ هەر دولایەنان ژلایێ وەلاتێن دۆست ڤە هاتن كرن دەستپێشخەڕی و پرۆتۆكول هاتنەكرن، لێ ب بۆرینا دەمێن كورت جاردی ئاگرێ شەری ب رێكا گرۆپ و رێكخراوێن ب سەر وەلاتێن سێیێ ڤە و چارێ ڤە كو دهێنە رێڤەبرن گەش دبوو و دوبارە شەڕ و كوشتن و بڕین و گرتن و وێرانی و ئاوارەێی دەست پێ دكر، كێشەیا قودسا پیرۆز و غەززەی ئوڕشەلیما دیرۆكی هەر ما پڕسگرێكەكا هەلاویستی و بێ چارەسەر د ناڤبەرا ئورشەلیم و قودسێ ب ئاوایەكی كو ولەاتێ سێیێ ل دژی وەلاتێ چارێ بریار ب چۆلكرن و ڤەگوهاستنا وەلاتییێن وێ دایە بۆ وەلات و دەڤەرێن دی ب بەهانەیا ناڤبژیوانییێ و هزر ل چێكرن و ئاڤاكرنا ویلایەتەكا دی ل دەڤەرێ د ناڤبەرا هەردو ئالیان دا هەیە یاكو بالكێش ئەوە ب دەهان سالە ل ئیراقێ د ناڤبەرا كورد و ئەرەبان ل سەر كێشەیێن هەلاویستی و بتایبەت كەڕكووكا دلێ كوردستانێ هەمان هەڤ كێشە هەیە و د ناڤبەرا شیعە و سونەیان دا، هەمان پڕسگرێك ل سەر باژێر و ئایدولۆژی و دیمۆگرافیان هەنە، خواندنا من بۆ بابەتی ئەوە كو ئەرێ‌ دێ ئیراق د پلانا هاتی یا دۆنالد ترامپ دا هەبیت؟
لدو یڤ داخۆیانی و گۆتارێن ترامپ دێ ژێ غەززە زێدەتر دەرباز بیت و رەنگە ل قۆناغا هاتی د پلانا وی دا بیت ئیراقێ ڤەگریت و ئەمریكا د چارچووڤێ حساباتێن ستراتیژییێن خۆ دا وێ بهێلیت، نەمازە ژبەر باندۆرا تەهرانێ ب سەر بەغدایێ‌ ڤە، بەلێ د نوكە دا ژبەر دۆسەیا ناڤخۆ و قەیرانێن ل گەل چین و ئیرانێ دێ سەرەدەریكرن ل گەل وێ پاشئێخیت و ب سەركەڤتنا پلانا ئەمریكا ل غەززە دێ ئیراق ل قۆناغا هاتی دا كەڤیتە د ناڤ بازنێ ئامانجێن ئەمریكا دا، لەوما دئێتە پێشبینیكرن كو د ماوەیێ بهێت دا، ئیراق ب هویری و ب نێزیكڤە چاڤدێریا پێشهات و گوهۆرینێن دۆسەیا فەلەستینێ بكەت، چونكو هەر گوهررینەك د هەڤسەنگییا هێزێ دا دێ باندۆر و كاریگەری لسەر سەقامگیریا هەمی دەڤەرێ و ئێراقێ هەبیت و بتایبەت ترامپ خودان ئایدولۆژیەكا دەمكی یە و بڕیار و سیاسەتا وی بلەز گوهۆرینێ‌ ب خۆ ڤە دبینیت و رەنگە بتنێ ل غەززە نەراوەستیت و ئیراق و وەلاتێن دی یێن دەڤەرێ ڤەگریت و رۆژهەلاتا ناڤەڕاست بێخیتە د قۆناغەكا نوو یا گرژیێن ژیۆپۆلیتیكی دا.

دیرۆكا بنپێكرن و پێشیلكرنا بڕگەیێن دەستووری و رێكەڤتنان ژ بال ئێڕاقێ ڤە ل گەل گەلێ كوردستانێ مێژوویەكا كەڤنار و شۆم هەیە و ب رێكا دەستهەلات و حوكمەتێن ئێك لدویڤ ئێك و هێزێن سیاسی یێن خۆ پیلانێن بەردەوام بۆ سنوورداركرن و لاوازكرنێ‌ دارێژتینە و د چارچووڤەیا خەلك و حوكمەتا كوردستانێ دا كو دەستهەلاتا خۆ ب سەر هەرێمێ بسەپینن ب رێكێن بەهانەیێن بێبنەما و ب هاریكاریا ولاتێن دەڤەرێ.
ل سالێن بۆری هەرێما كوردستانێ و گەلێ كورد تەڤ بزاڤ و هەولدان بۆ دیموكراسیكرن و فیدرالیكرنا ئێراقێ و وەك نەتەوەیەكا ڕەسەن كار بۆ بنیاتنانا ئێراقا نوو كر و ب خەمخۆری ڤە گاڤ بۆ خزمەتكرن و دەستەبەركرنا مافێن هەمی پێكهات و ئایین و زاراڤ و دەڤۆكێن جودا بۆ گەهشتن ب مافێن وان یێن راستەقینە و قورتالبوون ل دۆرپێچ و بۆیەر و پێشهاتان هاڤێتینە، بەلێ ب مخابنی ڤە دلپاقژییا كوردان ب گیانەكێ شۆڤینی و گوماناوی ژلایێ ئێراقێ ڤە هاتیە بەرسڤدان بۆ میناك گەلەك رێكەڤتنن سیاسی و ئابووری د بیاڤێن جودا ل گەل ئێراقێ سەبارەت ب پرسێن نەفت و بودجە و مووچە هاتینەكرن، بەلێ بەغدا هەرتەم پێشیلا ماف و خالێن رێكەڤتن و بڕگە و ئیمزا و یاسا و دەستوورێ خۆ ژی دكەت و ئامادە نینە لدویڤ یاسایێ كێشە و پرسگرێكێن هەلاویستی چارەسەر بكەت و ب تێگەهشتنا خۆسەپین و ئێكلایانە حوكمرانیێ و بریاران ددەت.
یا كو ئێراقێ د ڤان چەند سالێن بوورین دا كار لسەر كری پیلان و سیاسەتەكا دارێژتییە كو ئەجندایا وێ ژبال ولاتێن ئەقلیمی یێن دەڤەرێ هاتیە بەرهەڤكرن بۆ ڕێگرتن و لاوازكرنا پێگەهێ كیانێ هەرێمێ و حوكمەتا وێ كۆ ڤەژاندن و پێشكەڤتنێ و ئارامییا ئاست بلند و رۆلێ وێ د ناڤخۆ و دەرڤەدا لاواز كەت كۆ د راستی دا ب بەردەوامی و دبن سێبەر و سیاسەتا حەكیمانەیا سەرۆك بارزانی و ب هەول و بزاڤێن بێ ڤەقەتیان یێن سەرۆكێ هەرێمێ و سەروك وەزیران پێگەهێ هەرێمێ هەر رۆژ ئاست بلندتر دبیت ب ئاوایەكی كۆ ب چاڤێ هەرێمێ ل وێ ناهێتە نێرین بەلكۆ مینا ولاتەكێ سەربخۆ وەلاتێن جودا سەرەدەریێ ل گەل دكەن و هەر چەندە كو ئێراق كێشە و ناكۆكیێن ل گەل هەرێمێ تنێ ب بابەتێ مووچەی ڤە گرێددەت كو د راستی دا ئێراق پێشیلا بنەمایێن فیدرالی و شەراكەتا راستەقینە و بنەمایێن دیموكراسی و سەرخۆبوون و جوداكرنا دەستهەلاتی و جێبجێنەكرنا مادەیا ١٤٠ یا دەستوورێ ئێراقێ كریە و ب بەردەوامی پێشیلا رێكەڤتنان بۆ ڤەگەریانا دەڤەرێن كوردستانی و كاری بۆ بڕینا پشكا هەرێمێ ل بودجەیا فیدرالی دكەت و پابەند نەبوویە ب سۆز و گۆتنان دگەل هەولێر و هەرتەم پێشیلا ماف و ئازادییان دكەت و دادگەها فیدرالی د بەرژەوەندییا دەنگێن شیعەگەرییا پرانی و هێزێن چەكدار بەروڤاژی دەستووری د بەرژەوەندییا خۆدا بكارئینایە و پێگیر نەبوویە ب هەڤپشكی و فیدرالی و دیموكراسی و هەڤ قەبوولكرنێ د ئێراقێ دا بەلكو هەرگاڤ پێشیلا ڤان هەمی بیاڤ و بابەتان كریە.

دلۆڤان ئاكره‌یی
ل سالێن بۆری پارتیا دیموكراتا كوردستانێ چه‌ندین جاران بانگ هه‌لدێران و هند هه‌ول و بزاڤ ب رێكا په‌یوه‌ندین نیشتیمانی و دیپلۆماسی بۆ رێكخستنا ناڤ مالییا كوردستانیان كرن، به‌ره‌یه‌كێ ئێكگرتی و جڤاته‌كا ل ئاست سه‌ركردایه‌تی بهێته‌ ئاڤاكرن ل ناڤبه‌را ته‌ڤایا لایه‌نێن سیاسیین د قادا خه‌باتێ كو ل هه‌ر چار پارچه‌ین كوردستانێ كه‌سێن ئێكێ یێن پارتێن سیاسی نوونه‌ر بن د جڤاتێ دا و ئه‌ڤ جڤاتا هه‌نێ بریارده‌ر و رێنیشاده‌ر و چاڤدێر و هاریكاربیت بۆ رێكگرتنا هاتنا پێشا هه‌ر پێشهات و بۆیه‌ره‌كا نه‌خواستی و ب هه‌بوونا ڤێ جڤاتێ ژی دێ ناڤمالیا كوردستانیان خورت بیت، ب مخابنی ڤه‌ ژماره‌یه‌ك ژڤان لایه‌نێن نێزیكی چه‌كدارێن په‌كه‌كێ ئاسته‌نگ و ته‌گه‌ره‌ بۆ ئاڤابوونا ڤێ جڤاتێ دروستدكرن و یێن كۆو نێزیكی ڤێ بۆچوونێ ژی بوون ژناڤ رێزێن خۆ لاددان و ده‌ردئخستن لێ دنها دا و پشتی روخیانا ٥٣ سالیا رژێما به‌عسا سووریا فه‌رمانده‌یێ هه‌سه‌دێ ل ئه‌نجامێ سیاسه‌تێن خۆ یێن شاش كو ل ژێر سیاسه‌تا په‌كه‌كێ كاركریه‌ رۆژاڤا ئێخستییه‌ د مه‌ترسییێ دا داخوازا ئێكرێزیێ و ئێك هه‌لوه‌ستیێ ژ حوكمه‌تا هه‌رێمێ و هه‌رێما كوردستانێ و لایه‌نێن سیاسی دكه‌ت چه‌ندین سال بۆ هه‌می لایه‌نێن سیاسی داخوازا ئێكرێزی و ئێك هه‌لوه‌ستیێ دكرن، به‌لێ ب ئه‌مرێ په‌كه‌كێ و ده‌ردورێن وێ مافێ ژیانێ ژی ل رۆژاڤایێ كوردستانێ سه‌خت ببوو، د ڤێره‌دا من دڤێت بێژم ئه‌رێ گه‌لێ كوردستانێ و لایه‌نن سیاسی دێ چه‌وا سه‌ره‌ده‌ریێ و ب هانا وه‌ هێن پشتی كۆ وه‌ رێك ب ئالایێ كوردستانێ نه‌ددا ل رۆژاڤایێ كوردستانێ بهێته‌ هه‌لگرتن وبلند كرن و وه‌ رێك ب چێ ده‌نگ و ره‌نگان نه‌ددان ین كۆ دیڤه‌لانكێن وه‌ نه‌بن كۆ ژبلی په‌كه‌كێ ل رۆژئاڤا بمینن.
جودا ژێ قه‌ده‌غه‌یا ئالایێ كوردستانێ باره‌گه‌هێن هێزێن كوردستانی ژی وه‌ دسوتن و به‌رپرس و چالاكڤانێن سیاسی ل ده‌ڤه‌رێن وه‌ دهاتنه‌ تیرۆركرن یان ژی دهاتنه‌ ده‌رئێخستن و و رێك نه‌ددا جاره‌كا دی ڤه‌گه‌رنه‌ڤ رۆژئاڤایێ كوردستانێ و ناڤێ رۆژئاڤایێ كوردستانێ ژی گوهری بۆ رۆژاڤایێ باكوورێ روژهه‌لاتێ سووریا.
‎‎د نها دا ب زروری دبینن ژبه‌ر كۆ ل وه‌ قه‌ومی و روویدایه‌
ئه‌رێ چه‌ند سال نه‌بوون بانگ و هه‌وار ل كوردستانێ د هاتنه‌ دان كۆ هه‌می هێز ئێك ب گرن دا كو خه‌لكێ كوردستانێ پشت و په‌نایێ وه‌ بیت، له‌و گرنگه‌ د ڤی كاودانی داخازا لێبورینێ ل گه‌لێ كوردستانێ و هێزێن سیاسی بكه‌ن و دان پێدانێ ب شاشیین خودا بنن و ب واز هینان ل سیاسه‌تا تاك ره‌وی و ڤه‌گه‌ریان ب بیركرنه‌ڤه‌یا نیشتیمانی و خۆ رزگاركرن ل ژێر سێبه‌ر و ئه‌ژموونا په‌كه‌كێ ده‌رفه‌ت بۆ رزگار بوون ل ڤێ قوناغێدا بهێلن و گرنگه‌ د ڤێ قوناغێدا ل جهێ هوین داخازا به‌رپرسیاری ره‌فتاركرنا خه‌لكی بكه‌ن هوین ب به‌رپرسیاری و هویری و دلفره‌هی و لێبورینڤه‌ ئاماده‌ی ئێك رێزییا نیشتیمانی بن دا كۆ هه‌رێما كوردستانێ و حكومه‌ت و لایه‌نن سیاسی ین وێ ب كارن جاره‌كا دی ب هانا پاراستنا رۆژاڤا بهێن و سه‌روك مسعود بارزانی ژی ب سیاسه‌تا حه‌كیمانه‌یا خۆ ئه‌و مه‌ترسیین هه‌ین ل سه‌ر رۆژاڤایێ كوردستانێ ڤه‌ره‌ڤینیتن و ده‌ستكه‌ڤتێن مه‌زن بۆ كوردستانیان ژێ به‌رهه‌م بهێت.