كۆڤان حسێن

وه‌ك روژنامه‌ڤانه‌ك تێبینیا هندێ دكه‌م پارتى یا رژد و مجد نینه‌ ل هه‌لبژارتنا په‌رله‌مانێ عێراقێ. پارتى وه‌ك حزب ئاستێ خه‌باتا سیاسیا خوه‌ ل گۆر ئه‌نجامێ دووماهیك كۆنگرێ خوه‌ گه‌هانده‌ لۆتكێ و پرسا چاره‌نڤیسێ نه‌ته‌وه‌یى ژ قووناغا درووشما ده‌ربازى قووناغا پراكتیكێ كر و ب سه‌رێ خوه‌ رێفراندۆما كوردستانێ دبن هه‌مى گڤاشتنا ڤه‌ ئه‌نجامدا و ب ئه‌نجامێن ئه‌رێنى سه‌رئێخست, لێ روودانێن پشتى رێفراندۆمێ پارتى د وارێ سیاسى دا راستى بێ به‌لانسیه‌كێ هاتیه‌. حزبه‌كێ هه‌مى شیانا خوه‌ بۆ قورتالبوونێ ژ عێراقه‌كا فاشل ـ فاشى، ئینكاركار ته‌رخانكر و ب سالان خه‌بات و هوشداریا كادر و جه‌ماوه‌ر و هه‌وادارێن خوه‌ كر, ئاسان نینه‌ جاره‌كا دى سه‌متا سیاسه‌تا خوه‌ بۆ عێراقچیه‌تیێ بگوهۆریت. بیته‌ پارتیه‌كا عێراقى، پارتى دزیدا ب هندێ حه‌سیایه‌ ل به‌ندا هیژ پرۆژه‌ك نشتمانى دیمۆكراتخواز نینه‌ پرسا دوهه‌م نه‌ته‌ویا عێراقێ كو كوردن چاره‌سه‌ركه‌ت. لۆژیكێ به‌غدا لۆژیكێ چاره‌سه‌ریا نینه‌. له‌ورا چوونا به‌غدا ژمن ڤه‌ بۆ پارتى ب وێ گه‌رموگۆریێ نینه‌ ئه‌وا پشتى 2003 رووداى, باوه‌رناكه‌م پارتى داخوازا چو پۆسته‌كێ ژى ژ عێراقێ بكه‌ت, نه‌مازه‌ هه‌مى پوست ل به‌غدا ب تنێ دیكورن و هیچ ژ پرسا كوردى به‌ر ب پێشڤه‌ نه‌بریه‌, بۆ پارتى زه‌حمه‌ت بوو بایكۆتا هه‌لبژارتنێن عێراقێ بكه‌ت، لێ پشكداریا پارتى ژمن ڤه‌ ب تنێ (ته‌سقیت واجبه‌)، ئانكو هه‌ما ب تنێ پشكداریه‌ و نه‌ گرنگه‌، كى ده‌ركه‌ڤیت و كى بچیت وێرێ. له‌ورا بارێ ده‌ر ئێخستنا به‌ربژارێن خوه‌ هاڤێتیه‌ سه‌ر ملێ عه‌شیر و كه‌سایه‌تیان بخوه‌. ئه‌ڤه‌ ژى بێگومان په‌یامه‌كه‌ بۆ سیاسه‌تمه‌دارێن به‌غدا كو پارتى باوه‌رى نه‌مایه‌ ب ڤى لۆژیكێ حوكمران ل به‌غدا، بێگومان هه‌مى ئالى ل به‌غدا ده‌رباره‌ى پرسا كوردستانێ سه‌نگا پارتى دزانن و بێى پارتى ل ڤى وه‌لاتى بۆ ده‌مه‌ك درێژ هیچ كاره‌ك نائێته‌ كرن, ئه‌ڤجا ب دیتنا من پارتى وه‌ك حزب باوه‌رى ب عیراقێ نه‌مایه‌ و ب پرۆسا سه‌قه‌تا دیمۆكراتیا عێراقێ ژى نه‌مایه‌, لێ قه‌ده‌ر نوكه‌ ئه‌وه‌ ئه‌م شه‌ریكێن وه‌لاته‌ك گه‌نده‌ل و فاشل و مه‌زهه‌ب گه‌ر و فاشستین. ب تنێ هه‌لویستێن رۆژێ رۆژبۆراندنێ ل گه‌ل به‌غدا دكه‌ین بۆ ده‌مه‌كێ كا دێ ره‌وشا شلقایا ڤێ ده‌ڤه‌رێ ل كیفه‌ راوه‌ستیت و ئه‌نجامێ ریفراندۆمێ ژى دێ ئاڤێ ڤه‌ خۆت ل وه‌ختێ خوه‌…

كۆڤان حسێن
هێشتا چره‌كا مه‌زن ل سه‌ر ده‌نگدانا گشتى هه‌یه‌ ل جیهانێ كا ئایه‌ ره‌وایه‌ هه‌مى كه‌س ل هه‌مى ئاسته‌كێ ره‌وشه‌نبیرى یان ئابوورى ده‌نگى بده‌ن؟. دیمۆكراتیا گرێكا و پاشى یا رۆما و تالیێ یا ئه‌ورۆپى ل ده‌ستپێكێ هه‌مى كه‌سێ مافێ ده‌نگدانێ نه‌بوو.! ئانكو ده‌نگدان گرێداى هنده‌ك بها و (مه‌قاما) بوو بۆ تاكه‌كێ ده‌نگێ خوه‌ بده‌ت. نه‌ ژمێژه‌یه‌ مرۆڤان هه‌میان مافێ ده‌نگدانێ ب ده‌ستڤه‌ئیناى، ئانكو ئه‌م دشێن بێژین سیسته‌ما ده‌نگدانا گشتى ل بن تاقیكرنێ دایه‌. چونكو جارا ده‌نگدانا گشتى بوویه‌ جهێ كاره‌ساتان بۆ وه‌لاتێن جیهانێ میناك وه‌ك سه‌ركه‌فتنا (نازیا) و (فاشیا) ل ئه‌لمانیا و ئیتالیا و تا نوكه‌ ى هنده‌ك جاران ژ ئه‌نجامێ هنده‌ك گڤاشتنێن ئابوور یان ره‌گه‌ز په‌رستى ره‌وتێن توند ره‌و ده‌نگان كۆم دكه‌ن وه‌ك نوكه‌ ل ئه‌ورۆپا ته‌ڤگه‌رێن نه‌ژادپه‌رست ده‌نگان كۆم دكه‌ن. كه‌سێ ل كوردستانێ جورئه‌تا هندێ نینه‌ بێژیت ئایه‌ هه‌ڤوه‌لاتیێ كوردستانێ قورتالبوویێ ئه‌نفالان و هه‌وه‌ێن ئینكار و ره‌گه‌زپه‌رستى و كه‌سكێ برسیكرى ئاواه‌رى جهێ خوه‌ بووى و پتیرا نیڤێ نه‌خوینده‌وار پشتى سه‌رهلدانێ مافێ ده‌نگدانێ بكه‌ته‌ جهێ پرسیارێ.؟ ئه‌نجام ده‌نگدانه‌كا سه‌قه‌ته‌ تانوكه‌ و حه‌تا بێت ژى دێ سه‌قه‌ت بیت نه‌، چونكو هه‌ڤوه‌لاتى هێژاى مافێ ده‌نگدانێ نینه‌ چونكو ل وه‌لاتێ مه‌ ژ ئه‌نجامێ كزیا ره‌وشه‌نبیریا ده‌نگدانێ و خه‌مساریا پارت و ئالێن سیاسى. ده‌نگدانا خه‌لكێ ركورك گرێداى هنده‌ك به‌رژه‌وه‌ندیێن هه‌نوكه‌ى كریه‌. پتر ژ هندێ په‌رێ ب پرۆسا ده‌نگدانێ وه‌ك ئالاڤه‌كێ دیمۆكراتیه‌تێ بكه‌ن. نوكه‌ ل كوردستانێ ئاشكرا سه‌متا ده‌نگدانێ بۆ هندێ گوهارتیه‌ كێ دێ هنده‌ك سۆزا ده‌ت، هنده‌ك (پارا) چى به‌رده‌وام وه‌ك وه‌زیفه‌ یان هه‌نوكه‌ وه‌ك (به‌رتیل) پارا دده‌تن, ب ڤى ره‌نگى ل به‌ر هه‌ڤوه‌لاتى هه‌تا راده‌یه‌كێ ئاسێ بوویه‌. ده‌نگدانێ وه‌ك چه‌ك بكاربینیت یان وه‌ك مافه‌ك ده‌ست كه‌فتى پرۆسه‌ بكه‌ت. ئه‌رێ خه‌لك دێ ده‌نگى خوه‌ ده‌ته‌ پرۆژه‌ و ئه‌نجامێ ده‌نگدانا خوه‌یا چه‌ند جارى ب لوژیكێ ئامار و تۆمارا و ده‌ستكه‌فتنان یان هه‌ڤوه‌لاتى دئێته‌ پالدان بۆ خاترا ره‌وته‌ك (پوپولستى)، تۆلێ ڤه‌ كه‌ت، نه‌مازه‌ د ڤێ قه‌یرانێ دا, ئاشكراتر ده‌نگدان پشكداریه‌كا سیاسیا هه‌ڤوه‌لاتیه‌ نه‌ك چه‌كێ سزادانا ئێكه‌, هێشتا گه‌له‌كا ماى هه‌ڤوه‌لاتى ده‌نگى ب گشتى ل ده‌ور لۆژیكێ ژمارا و ئاماران بده‌ت دوور ژ گڤاشتنان یان ب فره‌هیا خوه‌. ب باوه‌ریا من ده‌نگدانا ڤێ چارێ دێ سوپرایزا درست كه‌ت، تاقیكرنه‌كه‌ بۆ هه‌لبژارتنێن كوردستانێ، لێ سۆتنا كارته‌كێ یه‌ بۆ ئه‌ڤێن به‌رنامێ خوه‌ ل سه‌ر به‌ریكا ڤالا یا ده‌نگده‌ران ئاڤا دكه‌ن,

شارستانیترین شێوه‌یێ ده‌ربرینێ خوه‌نیشادانه‌، نه‌مازه‌ ئه‌گه‌ر یا خورسك و دوور بیت ژ درووشم و سلۆگانێن دوور ژ مه‌ره‌ما سه‌ره‌كیا خوه‌نیشادانێ, كاره‌كێ ره‌وایه‌ چینه‌ك ته‌خه‌ك داخوازا مافێ خوه‌ بكه‌ت، ب رێیا قانوونێ و ب رێكاره‌كا سه‌رده‌مانه‌. حوكمه‌ت دڤیا یا فرشك فره‌هه‌بیت، ل دۆر داخوازێن خه‌لكى و خه‌لك داخوازا مافێ خوه‌ بكه‌ت، ئانكویا وێ نه‌ ئه‌وه‌ ئه‌و خه‌لكه‌ دێ حوكمه‌تێ یه‌، به‌لكو دژ رێكاره‌كا حوكمه‌تێ یه‌ كو بوویه‌ سه‌ده‌مێ وێ هه‌ستكرنێ ب مه‌زلومیه‌تێ. هه‌مى حوكمه‌تێن دیمۆكراتى راستى خوه‌نیشادانا دبن و نه‌یارێن وان یێن سیاسى، هه‌مى ده‌رفه‌ته‌كێ ژ ده‌ستناده‌ن بۆ هندێ خه‌لكى هانبده‌ن و سیار بكه‌ن بێنه‌ سه‌ر جاددان, ئه‌ڤه‌ یاریه‌كا سیاسى دیمۆكراسیا جوانه‌. لێ هنده‌ك خواندنێن دوور ژ كه‌دوارى جاران بۆ هنده‌ك روودانا دهێنه‌كرن خوه‌نیشاندان ل دهۆكێ كاره‌كێ نوو و بۆ جارا ئێكێ نینه‌، لێ ڤه‌خواندنا خه‌لكێ پارێزگه‌ها دهۆكێ جێوازتره‌ ب وێ رامانێ هه‌تا شه‌ڕێ داعشێ و دووراتی د ناڤبه‌را مه‌دا و هه‌ولێرێ دا هه‌بوو دهۆكى باش د ره‌وشێ دگه‌هشتن, لێ نوكه‌ هنده‌ك وه‌سا لێكدانێ بۆ دكه‌ن كو ره‌نگه‌ ئه‌ڤه‌ دژایه‌تیكرن بیت بۆ ئالیه‌كێ سیاسى نه‌مازه‌ بۆ پارتى. ئه‌ڤ ره‌نگه‌ شلۆڤه‌ و هاندانه‌ نه‌ د خێرا هیچ خوه‌نیشاندانه‌كێ دانن نه‌مازه‌ مامۆستایێن هێژا كو ئه‌م هه‌تا بێژى قه‌رزارێن هه‌لویستێ وانین, مامۆستا دژى پارتى و سیسته‌مێ وه‌لاتى نینن ب تایبه‌تى ل دهۆكێ ب گشتى, پارتى هندا ساڤا نینه‌ و هندا بێ جه‌ماوه‌ر نینه‌ و پارتى هندا هه‌ژهه‌ژۆك نینه‌ هنده‌ك ڤێ خواندنێ بكه‌ن. ده‌ستێ مامۆستا خۆش بیت بۆ خوه‌نیشاندانا وانا یا جوان و ره‌وا. لێ دڤیا ئه‌ڤ خوه‌نیشاندانه‌ بمینن دچارچووڤێ (پیشه‌یێ) مامۆستا دا ب تنێ و ده‌رفه‌ت بۆ لادانا وانا نه‌ئێته‌كرن و گڤاشتن ب ڤى ره‌نگى ل سه‌ر حوكمه‌تێ ب باوه‌ریا من ماقووله‌ بۆ حوكمه‌تێ ژ به‌رى ماقوولى، بیت بۆ خوه‌نیشانده‌را. هه‌ڤوه‌لاتى دڤیا راهێنانا ل سه‌ر گڤاشتنا بكه‌ت نه‌ك دى حوكمه‌تێ و سیاسه‌تێن وان به‌لكو هه‌تا ل دۆر كوالێتیا (پانزین و ئاهێن خوارنێ و ده‌رمانا و هتد)، كو كه‌رتێ تایبه‌ت دكه‌ت نه‌مازه‌ ئه‌گه‌ر هه‌ڤوه‌لاتى بایكۆتێ وه‌ك چه‌ك بكار بینیت…

كۆڤان حسێن
ب كورتى و كوردى سه‌ربۆرا عه‌فرینێ جێبه‌جێكرنا فه‌لسه‌فا براده‌رین په‌كه‌كێ یه‌ ل سه‌ر كه‌دارێ عه‌فرینێ و برایێن مه‌ یێن په‌كه‌كه‌ هنده‌ك ئیدیه‌م و سیسته‌م ل ڤان چیا داهێناینه‌ د هیچ فه‌رهنگه‌گا سیاسى دانینن و ب راستى ژى بۆ من هیچ رامانه‌كێ ژى ناده‌ن وه‌ك خۆسه‌ریا دیمۆكراتى و برایه‌تینا گه‌لان و بابه‌تێن بێ رامانێن دیار ژڤى ره‌نگى. رۆژئاڤا هه‌مى ل به‌ر گه‌فا كه‌فتنێ یه‌ نه‌ ژ لاوازیا هێزا خوه‌یا شه‌ركه‌ر، به‌لكو ژ ئه‌نجامێ وێ سیاسه‌تا براده‌رێن مه‌ دهاژۆن. هیچ بهانه‌كێ ژبلى داگیركاریێ بۆ عه‌فرینێ نائینم لێ لۆژیك وه‌سا دخوازیت ئه‌م بیر ل سه‌ده‌مێن ڤێ ره‌وشێ بكه‌ین, په‌كه‌كه‌ هه‌تا نوكه‌ حزبه‌كا تیرۆرسته‌ ل گۆر نێرینا سیاسیا جیهانێ كو ئه‌ڤه‌ جهێ دلئێشتانا مه‌ هه‌میانه‌, ئاڤاكرنا كیانه‌كێ ل گۆر ڤێ فه‌لسه‌فێ ل رۆژئاڤا ب هیچ ره‌نگى د قوركا تركێن فاشست دا ناچیت, تركیا هه‌مى روومه‌تا خوه‌ هه‌مى ناڤ و بانگێ خوه‌ ل جیهانێ كره‌ قوربانى عه‌فرینێ تركیا ئاماده‌بوو روو ب روویێ هه‌مى ره‌خنه‌یان بیت و وى كه‌توارى قه‌بوول نه‌كه‌ت, نزا ئه‌ڤه‌ ژبیرا براده‌رێن په‌كه‌كێ چووبوو, وه‌ك چل سالێن خه‌باتا چه‌كدارى هێشتا سروشتێ فاشیزما تركیا نه‌زانیه‌؟ پرسیارا دى، چ حیكمه‌ت د هندێ دایه‌ كوردێن رۆژئاڤا سلۆگان و درووشمان ل دژى تركیا بده‌ن و وێنێن به‌رێز (عبدلله ئوجه‌لانى) بلندكه‌ن. نه‌مازه‌ ئه‌م تركیا دنیاسین؟ چێ خێره‌ك بۆ رۆژئاڤا د دژایه‌تیا تركیا دا هه‌یه‌؟! كو هه‌ر ده‌ڤه‌ره‌كا كوردستانێ تایبه‌تمه‌ندیا خوه‌ هه‌یه‌, مودێلا گه‌ریلا و ئیدارا باژێرا ب فه‌رهنگێ گه‌ریلایه‌تیێ سه‌ربۆره‌كا فاشل و بێ مه‌عنایه‌ ل هه‌مى جیهانێ ڤان كۆمێنتانان هه‌رس ئینا و سه‌ر نه‌كه‌فتن, سیاسه‌تا په‌كه‌كێ ل رۆژئاڤا پێدڤى پێداچوونێ یه‌ ب فه‌لسه‌فا خوه‌دا و پێدڤى ب پێداچوونێ یه‌ ب هندێ به‌رژه‌وه‌ندیا رۆژئاڤا ل كیڤه‌یه‌ نه‌ك به‌رژه‌وه‌ندیا پارتى یان په‌كه‌كێ. سه‌ربۆرا حوكمرانیا په‌كه‌كێ و ئاره‌سته‌كرنا وێ ب نهاله‌كا دى دابوویه‌ دوور ژ به‌رژه‌وه‌ندیا رۆژئاڤا, باشتره‌ په‌كه‌كه‌ بیر ل سیاسه‌تا خوه‌ بكه‌ت و بیر ل ئاشتبوونه‌كا نشتیمانانى ل رۆژئاڤا بكه‌ن، هیچ كه‌س بیر ل هندێ نه‌كه‌ن كى خاینه‌ وكێ وه‌لات فرۆت, ئه‌ڤه‌ چره‌ ڤالایه‌, بلا عه‌فرین قوربانیا هه‌مى رۆژئاڤا بیت، نه‌كه‌ ل جهێن دى دوباره‌ بیت….

كۆڤان حسێن
وه‌ك بێژى ئه‌ڤ جیهانه‌ سته‌ور بوویه‌ و جاره‌كا دى ل ڤێ جیهانێ وه‌لاته‌كێ دى ژدایك نابیت, دبیت دووماهی وه‌لاتێ ژدایكبووى (باشۆرا سودانێ)، نموونه‌كا سه‌ركه‌فتى نه‌بوو و نه‌شیا ئه‌و هه‌مى سۆز و پشته‌ڤانیا نێڤده‌وله‌تى بۆ خوه‌ د به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌دا بكاربینیت و هه‌ر زیكا بنهالا ئه‌فریقیا دا چوو و تووشى شه‌رێ ناڤخوه‌ بۆ و جاره‌كا دى میره‌كێن شه‌ڕى و ده‌مارگێریا عه‌شیره‌تگه‌رى بوونه‌ ناسنامه‌كا شه‌ڕى, هه‌مى گاز و په‌ترۆلا وان نه‌شیا ناسنامه‌كا نه‌ته‌وه‌ى بۆ درست بكه‌ت و خۆشى و به‌خته‌وه‌ریا جڤاكى ده‌سته‌به‌ركه‌ت, دبیت بۆ كوردستانێ ژى هه‌ما ڤه‌خواندن هاتبیت كرن, دوور نینه‌ ژى ئه‌م بووینه‌ قوربانى بێ سه‌نترالیا سیاسیا خوه‌, روودانێن 16 ئه‌كتوبه‌رێ بهایه‌كێ ددنه‌ته‌ ڤێ بۆچوونا هه‌ى, كى دبێژیت ئه‌م نه‌دبووینه‌ وه‌لاته‌كێ پارچه‌ پارچه‌ و بێ ناڤه‌نده‌كا بریارێ؟ پشتى 100 سالێن پارچه‌كرنا وه‌لاتێ مه‌ هنده‌ك بها جهگیر بوونه‌ و وه‌ك دیار جیهان ئاماده‌ نه‌بوو جاره‌كا دى پێداچوونێ ب نه‌خشه‌یا سیاسیا ڤێ ده‌ڤه‌رێ دا بكه‌ت وه‌ك دیار بوو ده‌مه‌كێ دى كوردێن باشۆر دێ عێراقى بن ل گۆره‌ى وى دستوورێ ئه‌م پێكڤه‌ ل سه‌ر رازى بووین, بێگومان عێراقێ ئه‌م ب ڤى ره‌نگێ نوكه‌ نه‌ڤێن ئه‌م ب ڤان سازى و ب ڤى لۆژیكێ بیركرنێ نه‌ڤێن. ئه‌سته‌مه‌ بۆ عێراقێ ڤى مله‌تى رازى بكه‌ت جاره‌كا دى بۆ ناسنامه‌كا ب زۆرى سه‌پاندى بزڤرینیت, ژنهو وێڤه‌ پرس پرسا عێراقێ یه‌ پتر ژ پرسا كوردان بیت, كوردان ل رێفراندۆمێ ئاشكرا پرسا خوه‌ یه‌ك لاكر, بۆ عێراقێ پرۆسه‌كا دیه‌ هه‌ستێ عێراقى بوونێ ل ناڤ جڤاكى كوردى خورت كه‌ت, ماده‌م نوكه‌ بریار ئه‌وه‌ كورد عێراقى بن, مسۆگه‌ر ڤه‌رێژێن خوه‌ و باجا خوه‌ هه‌یه‌ بۆ عێراقێ. یان دڤیا ب ئاشتى كوردان هه‌مبێز كه‌ت یان بزڤریته‌ ڤه‌ بۆ چاره‌سه‌ریا سه‌دسالیا هه‌مى حوكمه‌تێن عێراقێ ئه‌و ژى ئینكار و شه‌ره‌, بێگومان راگه‌هاندنا شه‌ره‌ك سه‌رتاسه‌رى بۆ عێراقێ ل دژى كوردستانێ بریاره‌كا ئاسان نینه‌ وه‌ك سه‌رده‌مێ پادشاهى یان كۆمارى ژبه‌رى 2003 ئانكو ئه‌و بریارا نشتیمانى ل عێراقێ نوكه‌ هندا ئاسن نینه‌, عیراقبوونا كوردان پێدڤى ب لۆژیكه‌ك دى یێ بیركرنا سیاسیه‌ ئه‌و ژى نوكه‌ ب چو ره‌نگى ل ته‌خا سیاسیا عێراقێ دا دیار نابیت,لێ ئه‌ڤا هه‌ى هۆسا ناچیته‌ سه‌رى بۆ عیراقێ, عیراق ئه‌گه‌ر بریاربیت وه‌ك وه‌لاته‌ك ئێكگرتى بمینیت پێدڤیه‌ پرسێن سیاسی و جوگرافى ب ئێكجارى چاره‌سه‌ر كه‌ت، ئه‌گه‌ر نه‌ مسۆگه‌ر دێ بیتى مه‌یدانا ده‌ست وه‌ردانا جیرانا و زلهێزێن جیهانێ ..

سه‌رجه‌مێ دیمۆكراتیا كوردستانێ ژ ئالیێ ئاڤاهیێ خوه‌ ڤه‌ ب ته‌مامى و ل سه‌ر بنگه‌هه‌ك موكم ئاڤا نه‌بوویه‌، هێشتا ده‌زگه‌هێن دیمۆكراتى و دوور ژ (شه‌خصا) ل وه‌لاتێ مه‌ جهێ خوه‌ نه‌ گرتیه‌، هه‌ر وه‌سا ده‌نگدانێ كو ب تنێ ئالاڤه‌ك دیمۆكراتیه‌تێ یه‌، هه‌ر زیكا هاته‌ كوردستانێ و زووتر كۆمكرنا ده‌نگان هه‌مى رێڤه‌ربه‌ێن شرره‌شگێرى و ئه‌و ئیدیه‌مێن پارتى زانى و ده‌مێ شۆره‌شا چیاى بێ نه‌رخ بوون، ده‌نگ كۆمكرن، پرۆسه‌كا زۆرا زه‌حمه‌ته‌ ل ده‌مه‌كێ جڤاكه‌كێ سڤیل و ته‌خه‌كا مام ناڤه‌ندى و سه‌ندیكا و رێكخراوێن تایبه‌ت نه‌بن، پارتێن كوردستانێ هه‌ر ژ چه‌پگه‌رێن كورد هه‌تا پارێزگارێن كورد په‌نا بریه‌ به‌ر كوگه‌ها ده‌نگان یا ئاماده‌ و سازكرى و گه‌شه‌كرى ل گۆره‌ى ژینگه‌ها خوه‌، ئه‌و ژى (عه‌شیره‌ته‌). عه‌شیره‌ت ژى وه‌ك سازیه‌كا جڤاكى ل به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ دگه‌رهیت سه‌ر ئه‌نجام رێكخراوه‌كا مرۆڤایه‌تى نینه‌ بۆ رویێ خودى یان بێ به‌رامبه‌ر كاره‌كێ بكه‌تن، پارتى دكه‌ڤن دا ئه‌و راستیه‌ زانیه‌ گه‌شه‌كرنا جڤاكى ل كوردستانێ سه‌رده‌مه‌ك بر دڤێت، چه‌پێن كوردستانێ ژ مێژه‌ درووشم دژى پارتى دهه‌لدان كو پارتى (حزبا ئاغا ده‌ره‌به‌گا)یه‌، دبیت پارتى ژماره‌كا زۆرا ئاغا و ده‌ره‌به‌گێن كوردپه‌روه‌ر یان ئازادىیخواز ب باوه‌ر ب باوه‌رێن پارتى ل خوه‌ گرتبیت، لێ هیچ وه‌خت سه‌رده‌مه‌كێ پارتى حزبا ئاغا و ده‌ره‌به‌گان نه‌بوویه‌. پارتى حزبه‌كا پێشكه‌فتن خوازا نشتمانى یا جه‌ماوه‌رى بوویه‌ د گه‌ل دا ده‌ره‌به‌گیا كوردى، دژایه‌تیا عه‌شیره‌تگه‌ریێ ئه‌گه‌ر ژ پاشبه‌ندێ چه‌پگه‌ریێ بیت ئه‌ڤه‌ بێ رامانه‌، چونكو بزاڤا كۆمونستى و سه‌ربۆرا سۆڤیه‌تى و وه‌لاتێن دژى ده‌ره‌به‌گایه‌تیێ هه‌میان هه‌ره‌س ئینا، لێ ئه‌گه‌ر ژێ هنده‌ك نه‌ریتێن عه‌شیره‌گه‌ریێ بیت ئه‌وێن دژى مرۆڤایه‌تى و عه‌داله‌تێ ئه‌ڤى ل جهێ خوه‌ و پارتى باره‌كێ ئه‌ده‌بیاتان ل ڤى وارى دا هه‌یه‌. نوكه‌ ئینكارا هه‌بوونا تووڕا عه‌شیران ناهێته‌كرن و دژایه‌تیا عه‌شیرا ژى وه‌ك مودێله‌كا سالێن (40 و 50) سه‌ر ناگریت، كوردستانێ كلتۆره‌كێ عه‌شائرى هه‌یه‌ و ناهێت ئینكار كرن. پارتێن كوردستانێ ل ده‌ما هه‌لبژارتنان سه‌نگا رۆلێ عه‌شیره‌تێ ناڤچێ و ته‌خا ره‌وشه‌نبیرا خوه‌ ل به‌ر چاڤ دگرن، هه‌كه‌ خوه‌ ل وه‌لاتێن دیمۆكراتى دا ژى ل بن هنده‌ك ناڤێن دى هه‌یه‌، ئه‌م ل كوردستانێ دژى عه‌شیره‌تگه‌ریا سیاسى و ب پیڤه‌ركرنا عه‌شیره‌تێ نه‌ نه‌ك دژى وێ وه‌ك سازیه‌كا جڤاكى یا رێزدار ب مه‌رجه‌كێ بمینیت ل خانا نشتیمانى وه‌لاتپارێزیێ دا، ئه‌م ل سه‌ر و به‌ندێ هه‌لبژارتنا داینه‌ و ئاستێ هوشیاریا جڤاكى قووناغا عه‌شیره‌تگه‌ریێ ده‌رباز كریه‌ و ده‌نگدان بۆ عه‌شیره‌تێ ل وى ئاستى نینه‌ وه‌ك گه‌له‌گ ژ مه‌ بۆ دچن ئه‌گه‌ر حزبه‌كا وه‌ك پارتى ئالایێ وێ نه‌بیت و نموونه‌ زۆرن، كو نوونه‌رێن عه‌شیرا ده‌رنه‌كه‌فتین، چونكو پارتى ل پشت نه‌بوویه‌. ئانكو ل ده‌مێ هه‌لبژارتنان دا ب كار ئینانا عه‌شیره‌تا بۆ كومكرنا ده‌نگان ره‌فتاره‌كا (مقبوله‌)، لێ دیسا كوردستانى ئازادن ل ده‌نگدانێ دا. لادانا عه‌شیرا ژ پرۆسه‌كا هۆسا كێماسیه‌ نه‌كو هه‌بوون و (احتوائا) وان….

كۆڤان حسێن
چو ده‌مه‌كێ پیڤه‌ره‌كێ نموومه‌ نینه‌ بۆ كارێ سیاسه‌تێ و ژینگه‌ها سیاسى و پرسێن رۆژێ و ئاستێ ژیان و گوزه‌رانا خه‌لكێ هه‌ر جار دچارچووڤێ نه‌خشێ جڤاكى دا دڤیا، ل به‌ر چاڤ بێنه‌ گرتن. ل سۆشیال میدیایێ ره‌نگه‌كێ نه‌رازیبوونێ یان تیبینیان ل سه‌ر لیستا پارتى هه‌یه‌, نه‌رازى بووم و وه‌ك هه‌لویست تشته‌كه‌ و نه‌ارزیبوون بۆ هندێ باشتر هه‌بیت تشته‌ك دى یه‌, پارتى حزبه‌كا سیاسیه‌ و 70 ساله‌ كارێ سیاسه‌تێ دكه‌ت و نه‌خشێ جڤاكى و ئاستێ هوشیاریا جڤاكى قه‌نج دزانیت, دبیت ئه‌ڤ لیسته‌ نموونه‌ نه‌بیت لێ ئه‌ڤ لیسته‌ بۆ ڤێ قووناغێ یه‌ و تشى جار سالێن دى (ئه‌كسپایر)دبیت, ئانكو ئه‌ڤه‌ هه‌مى شیان و كاراكته‌رێن پارتى نینن, ئه‌ڤه‌ ئه‌و كاراكته‌رن بۆ ڤێ قووناغا سیاسى د قه‌نج و كێر هاتى نه‌ وه‌ك پارتى دبینیت, ژ من ڤه‌ پارتى لیسته‌كا (نه‌رم) بێ هیچ كادره‌كێ (دژوار) دیاركریه‌، ئه‌ڤه‌ ئاماژه‌كه‌ بۆ هندێ پارتى لبه‌ره‌ چار سالێن هێمن و بێ قه‌رقه‌شا مه‌زن ل گه‌ل عێراقێ ببۆرینیت, هه‌كه‌ نه‌.. پارتى ب تێرا ده‌وله‌ته‌كێ كادرێ ب شیان و دژوار و خودان هه‌لویستێن توند هه‌نه‌, لیستا پارتى یا پڕه‌ ژ كه‌سێن باگراوه‌ندێ وان (عه‌شائرى) كو ئه‌ڤه‌ راستیا جڤاكێ مه‌ یه‌، د هه‌مان ده‌م دا یار پره‌ ژ كه‌سێن ساده‌ و ژ ته‌خێن (هه‌ژار) و به‌لنگاز و كه‌سانێن (ئه‌كادیمى), سه‌ر ئه‌نجام ئه‌م هه‌مى خه‌لكێ ڤێ ده‌ڤه‌رێ راستیا شیان و پێجێبوونێن هه‌مى كه‌سێن دزانین. ئانكو پارتى لیسته‌كا (ب به‌لانس) دیار كریه‌ مه‌ره‌م ژێ ب تنێ خرڤه‌كرنا ده‌نگان نینه‌، هه‌ر چه‌نده‌ ئه‌و ژى شه‌رعى و نه‌ عه‌یبیه‌. چونكو هه‌مى حزب (براگماتى) كار دكه‌ن, لێ پارتى دبیت مه‌ره‌م ئه‌و بیت هه‌ر ئه‌و حزبه‌ ئه‌وا دشیان دایه‌ هه‌مى ئالیان كۆم خرڤه‌كه‌ته‌ دۆرێن خوه‌, ل به‌رامبه‌رى عێراقێ پارتى ئاستێ خه‌باتا نه‌ته‌وه‌ى بره‌ قووناغا دووماهیێ راسته‌ سه‌رنه‌گرت، لێ د خواندنا سیاسى دا پارتى تاكه‌ حزبه‌ ئارمانجا سیاسیا د په‌یره‌وێ وێ دا هاتى كو مافێ چاره‌نڤێسه‌ كار ل مه‌یدا رێفراندۆمێ دا بۆ كرى. لیستا پارتى دبیت یا هه‌ره‌ نموونه‌ نه‌بیت، لێ بێگومان یا هه‌ره‌ باشه‌ بۆ ڤێ قووناغێ پارتى هه‌مى لێ خودان ده‌ركه‌ڤن..

سه‌قایێ گشتیێ جڤاكێ كوردستانێ هندێ ئالۆز و بێ به‌لانسه‌، چو كه‌سه‌كێ شیانا هندێ نینه‌ بزانیت دێ رێژه‌یا پشكداریا گشتى د هه‌لبژارتنان دا چه‌ند بیت. هه‌كه‌ ئه‌ڤا نوكه‌ بێ هیچ گوهۆرینه‌ك بیته‌ سه‌قایێ هه‌لبژارتنا مسوگه‌ر دێ ته‌رازیا سیاسیا كوردستانێ ب ره‌نگه‌ك دى ده‌ركه‌ڤیت و هه‌كه‌ پارتى وه‌ك حزبه‌كا مه‌زن و خودان سه‌ربۆره‌كا سیاسیا 70 سالى وه‌ك هه‌مى حزبێن دى، بیر بكه‌ت مسۆگه‌ر دێ ئه‌نجام ب دلێ پارتیا نه‌بن, خالا راكێشانا خه‌لكێ نه‌ حزبى و هه‌ڤوه‌لاتیێن ساده‌ بۆ سه‌ر سندۆقان كاره‌ك ئاسان نابیت ڤێ جارێ و ژ ڤێ ره‌وشێ ژى ب تنێ پارتى خوساره‌ته‌. چونكو ژ من ڤه‌ هه‌ر (10) كه‌سێن نه‌چنه‌ هه‌لبژارتنان (7) پارتى نه‌, ئانكو بۆ پارتى دكه‌ڤیت زووترین ده‌م شۆره‌شه‌كێ به‌رپاكه‌ت و تازه‌ و ل سه‌ر خوه‌ گوهداریا (قاعدێ) خوه‌ بكه‌ت و كێماسى و تێبینى چنه‌. پارتى ل ئاستێ خارێ چاوا بیر دكه‌ن. لاوازى و هێزا پارتى به‌راورد بكه‌ن. پارتى دلسۆزترین جه‌ماوه‌ر هه‌یه‌ ئه‌گه‌ر ژیرانه‌ بێته‌ ئاره‌سته‌كرن و هنده‌ك پێنگاڤ بهێنه‌ هاڤێتن ل وارێن چاكسازیا حزبى و ئیدارى دا. سه‌ركه‌فتنه‌كا مسۆگه‌ر بۆ پارتى بووو ده‌ڤه‌را مه‌ زامنێ به‌رده‌وامیا ئارامى و ئازادى و ئێك بریارى و سه‌قایه‌كێ سیاسیێ مه‌ده‌نیێ خودان سه‌ربۆره‌. پارتى د خوه‌دا شۆره‌شه‌كا پڕى ده‌سپلینا حزبى دخوازیت و د ئیدارا خوه‌دا ژى بۆ ده‌ڤه‌رێ باشتره‌ راپرسیا جه‌ماوه‌رێ خوه‌ (میزاجێ) خه‌لكێ پارتى دۆست بكه‌ت. خوساره‌ت بۆ نه‌ پارتى دبن هه‌ر هه‌لومه‌رجه‌كێ ڤه‌ بیت لاوازیا به‌رۆكێ پرى سه‌روه‌ریێ هزر و رامانا نه‌ته‌وه‌یێ كوردستانێ یه‌ و ژده‌ستدانا به‌ره‌یه‌كێ دیمۆكراتخوازێ میانره‌ێ خودان سه‌ربۆره‌, ئه‌م دبیت ژ پارتیان پتر دخه‌ما پارتى دابین نه‌ك ژبۆ ریمه‌تى و خوه‌ شرینكرنێ، به‌لێ رێز ژبۆ وێ په‌یاما پارتى دهه‌لگریت و پێ ناڤدار.

كۆڤان حسێن
ئه‌گه‌ر چو هه‌لبژارتن ده‌ستكه‌فته‌ك مه‌زنێ مرۆڤانه‌ ل پرۆسا سیاسیا وه‌لاتێ مرۆڤى دا و هه‌ر چه‌نده‌ هه‌لبژارتن مافه‌ك ده‌ستووریێ مرۆڤانه‌، لێ ل وه‌لاتێ مه‌ بوویه‌ كێشمه‌كێشه‌كا دیتر ب ئاقاره‌كێ دى دا چوویه‌ خار, ئانكو بوویه‌ چه‌كه‌ك بۆ سزادانێ یان ره‌نگه‌گێ تۆلڤه‌كرنێ ژ ره‌وته‌كا سیاسى یان كه‌سان و كاراكته‌رێن سیاسى. دبیت پرانیا مه‌ وه‌سا ل دیمۆكراتیێ گه‌هشت بیت كو ب تنێ ده‌نگدان و هه‌لبژارتنه‌, د راستى دا ده‌نگدان و هه‌لبژارتن ب تنێ ئالیه‌ته‌كێ شه‌رعیه‌ت به‌خشینێ یه‌ ب ده‌سته‌كا سیاسیا وه‌لاتى و پشكداریكرنه‌ د دیاركرنا سه‌متا سیاسیا وه‌لاتى دا, ل كوردستانێ هێشتا مه‌ كه‌لتوره‌كێ ده‌نگدانێ نینه‌ و هێشتا مه‌ ب درستى ره‌وشه‌نبیریا ده‌نگدانێ په‌یدا نه‌كریه‌, زه‌لالتر بێژم هێشتا مه‌ ب گوهێ تاكێ ده‌نگده‌ر نه‌ گه‌هاندیه‌ كا ده‌نگدان ئه‌ركه‌ یان مافه‌.؟ ئه‌رێ ئه‌وێ ئه‌م ده‌نگێ خوه‌ بده‌ینێ چ د شیانا وى دایه‌ بۆ هه‌ڤوه‌لاتى بكه‌ت؟ ئه‌رێ كارێ ئه‌ندام په‌رلمانێ مه‌ ئه‌وه‌ وه‌عد و سۆزا بده‌تن یان ئه‌ركێ وێ (یاسا دانان و چاڤدێریا) حوكمه‌تێ یه‌. مخابنى زۆر جاران ل زۆر جهان هه‌تا د ناڤ ته‌خا هه‌تا راده‌یه‌كێ ره‌وشه‌نبیر دا ژى دهێته‌ گۆتن، مادێ په‌رلمان بۆ مه‌ چ كه‌ت؟!!.مخابنى ئه‌ڤ مافێ ده‌نگدانێ یێ پیرۆز تانوكه‌ ژى ل جیهانێ ب ملیۆنا مرۆف خه‌باتێ بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا وى دكه‌ن ب هزاران كه‌س چووینه‌ به‌ر سێداران، ته‌نها چونكو داخوازا ده‌نگدانێ و پشكداریا سیاسى كریه‌, ل ده‌ف مه‌ ڤى كلتۆرێ بێ رامان زۆر بێ بها كریه‌ و ساربوونه‌كا جڤاكى بۆ ڤى ده‌ستكه‌فتێ مه‌زن په‌یدا كریه‌, ل گۆر سه‌قایێ ساسیێ نوكه‌ كوردستان ب هیچ ره‌نگى ئاماده‌ى ده‌نگدان و هه‌لبژارتنه‌كێ نینه‌, هه‌لبژارتنه‌ك د ره‌وشه‌كا سه‌قه‌تا نوكه‌ و دبن گڤاشتنێن ئابوورى و ده‌روونیێ نه‌ ته‌مام دا دێ ئه‌نجامێن خراب هه‌بن, ل سه‌ر ئاستێ جڤاكى ئه‌مێ دیسا بۆ عێل و عه‌شیر و بنه‌مالان زڤرین. و ل سه‌ر ئاستێ سیاسى ژى دێ ب گشتى ته‌خه‌كا نه‌فام ب ئه‌ركێن قووناغێ به‌رهه‌م ئینین. ژ ئه‌نجامێ ململانا حزبێن سیاسى، باشتره‌ ئه‌م دیمۆكراتیا كوردستانێ د ڤێ قووناغێ دا نه‌ ئێخینه‌ به‌ر تاقیكرنه‌كا نه‌ ل وه‌خت دا, هیچ حزبه‌ك نابێژیت ره‌وشا من خرابه‌, لێ ل ده‌مێ نه‌بوونا راپرسێن باوه‌رپێكرى ب دیتنا من یا ژ هه‌میان پتر ره‌وشا وێ باش د خرابترین ره‌وش دایه‌، ل ژلایێ ده‌ماوه‌رێ خوه‌ ڤه‌. بێ دو دلى بلا په‌رلمانێ نوكه‌ بۆ موده‌هه‌كا باش هه‌تا ئه‌ڤ ره‌وشا ناله‌بار دبۆریت، نه‌مازه‌ یا ئابوورى ساله‌ك دى دووێن دى پرۆسا هه‌لبژارتنا نه‌مازه‌ بۆ په‌رله‌مانێ كوردستانێ پاش بێخه‌ن….

كۆڤان حسێن
دبیت پارتى وه‌ك حزبه‌كا جه‌ماوه‌رى د ڤێ قووناغێ دا، د باشترین ره‌وشا خوه‌ دا بیت وه‌ك حزبه‌ك (سه‌نترالیزم) و پرى (ده‌سپلینا) حزبى و ئێكگرتى ئێك بریار بیت د مه‌یدانا سیاسیا كوردستانێ دا. لێ مسۆگه‌ر ئه‌ڤه‌ هه‌مى رویێ راستیێ نینه‌، پارتى چه‌ند حزبه‌كا مه‌زن خودان جه‌ماوه‌رێ خوه‌یه‌ ب هندى قه‌بارێ خوه‌ ئاریشه‌ و بابه‌ت هه‌نه‌ پێدڤى دكه‌ت ته‌خا سه‌رده‌ستا پارتى پتر ژ چارێن به‌رێ بیر ل ئاینده‌یێ خوه‌ راده‌یا جه‌ماوه‌ریا خوه‌ بكه‌ت. پارتیا شانسه‌كێ مه‌زنێ هه‌ى ئه‌گه‌ر سه‌رۆك بارزانى شتى ئه‌ركێن سه‌رۆكاتیا كوردستانێ خلاس بووى كارى بۆ بهێزكرنا پارتى بكه‌ت وه‌ك زامنه‌كێ سیاسیێ جهێ باوه‌ریێ. پارتى پتر جه‌ماوه‌رترین حزبا كوردستانێ یه‌، لێ نوكه‌ ره‌وشا جه‌ماوه‌رى باوه‌ریا وان ب پرۆسا سیاسى وه‌لاتى ل نزمترین ئاست دایه‌، ئاشكراتر بێژم نوكه‌ (پارتێن سل)، (پارتێن تووره‌)، (پارتێن زیز) د ناڤ جه‌ماوه‌رى دا ئاشكرا دهێنه‌ دیتن، پارتى پێدڤى ب هونه‌ره‌كێ سه‌رده‌میانه‌یێ ره‌فتار سه‌ره‌ده‌ریێ یه‌ بۆ ئاشكرنا جه‌ماوه‌رێ خوه‌ ئه‌وێ ژ قه‌یرانان دا راستى بێ باوه‌ریه‌كا سیاسى بووى.هه‌ر گوهارتنه‌كا سیاسى دروست بیت كوردستانێ و هه‌ر باشكرنه‌كا ئابوورى دروست بیت ل كوردستانێ بۆ پارتى فریادره‌سه‌كا زێرینه‌ بۆ هندێ جه‌ماوه‌رێ خوه‌ جۆش بكه‌ته‌ڤه‌، بێ شلقاندنا ره‌وشا ئابوورى و سیاسیا كوردستانێ.
مه‌ترسیه‌كا مه‌زن بۆ هه‌مى ئالیان هه‌یه‌ لێ بۆ پارتى كو جه‌ماوه‌ره‌كێ به‌رفره‌ه هه‌یه‌ زیانه‌كا دولایه‌نانه‌یه‌. ئه‌گه‌ر پارتى كۆنگره‌ى نه‌گریده‌ت بۆ گوهارتنا سه‌وروچاڤ و كاراكته‌رین خوه‌ یێن سیاسى. مسۆگه‌ر د ڤیا بیرێ ل هونه‌ر و شێوه‌یه‌كێ دى یێ سه‌رده‌ریێ دگه‌ل جه‌ماوه‌رێ خوه‌ بكه‌ت، ب كورتى دڤیا زیترین ده‌م پارتى بهێته‌ ناڤ جه‌ماوه‌رێ خوه‌ و هه‌میان ئاست و كه‌هى كه‌ته‌ ڤه‌، كو پارتى بۆ قووناغه‌كێ ب تنێ نینه‌، به‌لكو پرۆژه‌كێ نه‌ته‌وه‌یێ باوه‌ریێ یه‌. ئاسۆیێ پارتى چه‌ند رویدانه‌كێن ده‌ڤه‌رێ ڤه‌ گریداى نینه‌، بۆ پارتى جه‌ماوه‌ر وه‌ك (ئۆكسجینێ) گرنگه‌ نه‌ك وه‌ك (ئێكسسوار)..!.