هه‌ر ساڵ ل 3. 05 بیره‌وه‌ریا ئازادیا رۆژنامه‌ڤانیێ(03. 051991) و تێدا ته‌كه‌زی ل ئازادیا رۆژنامه‌ڤانی و ئاسته‌نگ نه‌كرنا گه‌هشتنا پێزانینان دهێته‌كرن و هه‌روه‌سا وان رۆژنامه‌ڤانان خه‌لات دكه‌ن یێن بۆ گه‌هشتنا پێزانیان ژیانا خوه‌ ئێخستی دمه‌ترسیێدا یان ژی هاتبته‌ كوشتن. ل هه‌موو سه‌رده‌مان و هه‌ر ده‌ستهه‌لاته‌ك ناخازت پێزانینان ب تایبه‌ت ئه‌وێن ئه‌و هه‌ست دكه‌ن دمه‌ترسیدارن ل سه‌ر ئاسایشا نه‌ته‌وه‌یی به‌لاڤ ببن و هنده‌ك وه‌لات پشتی بوورینا(30 تا 50) شنوو رێكێ دده‌ن پێزانین ل ناڤ خه‌لكی به‌لاڤ ببن و هه‌نده‌ك ژی هه‌ما ئه‌رشیفێن خوه‌ بۆ كه‌سه‌كی ڤه‌ناكه‌ن وه‌كو توركیا و ب ئاوایه‌ك كێمتر روسیا و ئه‌ڤێ چه‌ندێ ب مافێن ده‌وله‌تێ دزانن و رێگریێ ل به‌لاڤبوونا هه‌ر پێزانینه‌كێ دكه‌ن. به‌رده‌وام توركیا و روسیا دكه‌ڤنه‌ به‌ر شێلكا ره‌خنێن ڤێ رێكخراوێ(رێكخراوا ئازادیا رۆژنامه‌نیا جیهانی) چنكو به‌رده‌وام ل سه‌ر ئاشكرا كرنا هنده‌ك پێزانینان، رۆژنامه‌ڤان ب كریارێن قێزه‌وه‌ن دهێنه‌ كوشتن یان زیندانكرن و یا هه‌ری نێزیك بزاڤا كوشتنا سه‌رنڤیسه‌رێ رۆژناما(حورییه‌ت. جان دوندار ل 6. 05. 2016) ده‌ما ژ دادگه‌هێ ده‌ركه‌فتی پشتی بریارا زیندانكرنێ بۆ ده‌مێ 5 سالان بۆ هاتیه‌ دان، ب هێجه‌تا به‌لاڤه‌كرنا نهێنیێن ده‌وله‌تێ، هێژایه‌ بێژین كو رۆژناما(حورییه‌ت) ڤه‌گوهاستنا چه‌كی بۆ كۆمێن تۆندڕه‌وێن مینا جه‌بهه‌ت ئه‌لنوسره‌ دیار كربوو و هه‌ر ژبه‌ر ڤێ راپۆرتێ یه‌ توركیا دهێته‌ تومه‌تبار كرن ب هاریكاریا نوسره‌ و داعش ژ لایێ هه‌ڤپه‌یمانێن ئه‌مریكا ڤه‌. ل روسیا ژی چه‌ند رۆژنامه‌ڤان و نڤیسه‌رێن ره‌خنه‌گرێن پۆتین و رژێما وی بكریارێن نه‌دیار هاتینه‌ كوشتن ژبلی دادگه‌ه و گه‌فێن دادگه‌ه كرنێ. ژ خوه‌ ره‌وشا رۆژنامه‌ڤانیێ ل وه‌لاتێن رۆژهه‌لاتا ناڤین و جیهانا سیێ نه‌یا رێنگزتره‌ و پرسا ئازدیا هزرێ و رۆژنامه‌ڤانیێ هندی وێڤه‌تره‌، كمباختره‌ بهێجه‌تێن پاراستنا پیرۆزی و نهێنیێن ده‌وله‌تێ. ل هه‌رێما كوردستانێ ره‌وش نه‌یا دل ئارامكه‌ره‌ ئه‌ڤه‌ ل گۆر سه‌نته‌رێ میترۆ لێ هه‌رچه‌وان بت ل كوردستانێ نه‌ ب ره‌نگێ توركیا و روسیا و رۆژهه‌لاتا ناڤینه‌ لێ هێجه‌تێن حوكه‌تا هه‌رێمێ هه‌مان هێجه‌تێن به‌ره‌یا دژی ئازادیا هزرێ و رۆژنامه‌ڤانیا ئازده‌ د رێ پێدان و به‌لاڤه‌ بوونا پێزانیان ئه‌ڤجا ئه‌ڤ پێزانینه‌ چ پێزانینێن نێهنیێن ده‌وله‌تێ بن یان یێن لایه‌نێن سیاسی بن ژ خوه‌ پرسا پیرۆزیان ل كوردستانێ گڤاندا وێ گه‌له‌ك ژ یا ده‌وله‌تێن رۆژهه‌لاتا ناڤین ستوورتره‌ و بڤه‌تره‌!! راست هاتیه‌ گوتن كو رۆژنامه‌ڤانی پیشه‌یا سخنتیایه‌(مه‌تاعب) لێ گه‌هشتنا راستیێ و دیاركرنا لایه‌نێن نه‌په‌نی یێن سیاسه‌تێ و كێشێن په‌رده‌پۆش كری تامه‌كا خوه‌ش یا هه‌ی ئه‌و ژی دیاركرنا راستیانه‌ بۆ رایا گشتی و ژ مێژه‌ هاتیه‌ گوتن:” راستۆَ درستۆ، خوه‌هرۆ شكه‌ستۆ”!! د سه‌رده‌مێ داگیركه‌ریا عێراقێ و ب تایبه‌ت ل سه‌رده‌مێ سه‌ددامێ گۆڕبه‌گۆڕ دا ته‌خا هه‌ری هاتیه‌ ئێشاندن و سه‌ركۆت كرن ته‌خا ره‌وشه‌ن هزر و رۆژنامه‌ڤان بوون و رۆژنامه‌ڤانێن كورد كفنێ خوه‌ دسه‌رێ خوه‌ ئالاند بوون و به‌ره‌ڤانی ژ هه‌رتشێ كوردینیێ دكرن و شه‌هیدێن قه‌له‌می دبه‌رنیاسن و سه‌ر قافلێ وان سه‌یدا سالح یوسفی و شاكر فه‌تاحێ نه‌مرن. ل وه‌لاته‌كی ده‌مێ راستی دهێن ڤه‌شارتن، پرۆسه‌سا پێشڤه‌چوونێ دهێته‌ سنگه‌پێ كرن و راستی شێل و بێل دبن و چاڤدێریا جڤاكی بۆ كارێن حوكمه‌تێ دهێته‌ خه‌تماندن و ئه‌ڤجا كه‌له‌كه‌بوونا شاشیا و كێمانیێن ژ ئه‌نجامێ كاری په‌یدا دبن، مشه‌ دبن و بریارا هلوه‌شیانا حوكمه‌تێ ب قانونا جڤاكی ده‌ردكه‌ڤت و د بچووكترین قه‌یرانا توش ببت دا، خوه‌ ل به‌ر ناگرت و نموونێن هوسا د دیرۆكێ دا دپڕن، رژێما سه‌ددامی، تونس و ڤه‌نزوێلا و كۆبا و. .. هتد. ئازادیا هزرێ و رۆژنامه‌ڤانیا ئازاد د ڤی سه‌رده‌می دا ناهێنه‌ لغاڤ كرن و ئه‌ڤه‌ ژی ژ ئه‌نجامێن شۆڕه‌شا ته‌كنیكیه‌ و ئێدی شكه‌ستن و شاشیێن ده‌ستهه‌لاتێ ناهێنه‌ ڤه‌شارتن و رۆژنامه‌ڤان ب گه‌فێن ده‌ستهه‌لاتدران ڕاهاتنه‌ و دێ ده‌نگێ راستیێ هه‌ر گه‌هینن و جیهان ته‌ڤ ژی ل پشتا ئازادیا هزرێ و رۆژنامه‌ڤانیا ئازاده‌ چنكو ئازادیا هزرێ و گه‌هشتنا پێزانیان ب ئازادانه‌ پێگه‌هێ دوله‌تێ خۆرتر دكه‌ت و هشیاریا وه‌لاتیان بۆ پشته‌ڤانیا حوكمه‌تێ مسۆگه‌ر دكه‌ت و د ڤێ قۆناغێ دا مه‌ پێدڤی بڤان هه‌ردوو تێگه‌هان هه‌یه‌ دا پرۆسا ریفراندۆمێ ب سه‌ركه‌فتیانه‌ بگه‌هته‌ قۆناغێ و دووماهیكێ بخه‌ونا ده‌وله‌تبوونێ بینین و ببته‌ ڕاستی.
7. 05. 2016

مه‌ كوردێن باشوورێ كوردستانێ سه‌ربۆره‌كا ته‌حل دگه‌ل ڤێ ده‌وله‌تا ب ساتۆرا مس بیلێ ژ مالبچووكێ ده‌وله‌تا ئوسمانی ئینایه‌ ده‌رێ، هه‌یه‌. ئه‌م د چاڤێن ده‌ستهه‌لاتدارێن وێ دا تم وه‌كو مێهڤان و گه‌ف ل سه‌ر ئاسایشا خوه‌ یا نه‌ته‌وی هه‌ژمارتینه‌، نه‌ك وه‌ك وه‌لاتی سه‌ره‌ده‌ری دگه‌ل كوردان كریه‌.
هه‌رێما كوردستانێ ژ لایێ ده‌ستهه‌لاتداران ڤه‌ هاتبوو پشته‌گوه كرن و مه‌یدانا سافی كرنا كێشێن خوه‌ و پێشینانێن مه‌ ژی ئه‌ڤ چه‌نده‌ ره‌تكریه‌ و د ناڤ خوه‌ دا ب سه‌ر دوو باسكان دا پارڤه‌ ببوون و باسكه‌كی خوه‌ ب عێراقی زانی و هه‌موو شیانێن خوه‌ بۆ عێراقا نوو مه‌زاختن ب مه‌ره‌ما هندێ كو كورد ژی وه‌لاتیێن پله‌ ئێك بهێنه‌ هه‌ژمارتن و ئه‌ڤ باسكه‌ د ڤێ ئه‌زموونێ دا شكه‌ستن خارن(بزاڤێن ئه‌مین زه‌كی به‌گ، توفیق وه‌هبی به‌گ و سه‌رۆك عه‌شیرێن كوردان). باسكێ دن كو پرانیا كوردان ل گه‌ل بوون بۆ رزگار بوون ژ عێراقێ و دامه‌زراندنا كیانه‌كێ سه‌ربخۆ یان هه‌ر چ نه‌بت كورد ل عێراقێ ببن خوه‌دی پێگه‌هه‌ك تایبه‌ت( بزاڤێن شێخ مه‌حموودێ نه‌مر، شێخ ئه‌حمه‌د بارزانی و پارتا هیوا و پارتی دیمۆكراتی كوردستان ب سه‌رۆكاتیا مه‌لا مسته‌فا بارزانی یێ نه‌مر) و هه‌تا ئه‌ڤرۆ ئه‌ڤ باسكه‌ یێ رژده‌ ل سه‌ر ڤێ داخازیێ. به‌رسڤا ده‌ستهه‌لاتدارێن عێراقێ بۆ هه‌ردوو باسكان ژی دیاره‌ ئه‌و ژی كوشتن و ئه‌نفال و سیاسه‌تا ب عه‌ره‌ب كرنا كورد و كوردستانێ بوو. ئه‌ڤه‌ زهنیه‌تا ده‌ستهه‌لاتدارێن عێراقێ یه‌ و چ گوهۆڕینێن ل جیهانێ دروست ببن ژی نكارن ڤێ زهنیه‌تێ بگوهۆڕن و ئه‌زموونا مه‌ دگه‌ل شیعه‌یان ئه‌ڤێ چه‌ندێ دسه‌لمینت و كانێ چه‌وان ل سه‌رده‌مێ دیكتاتۆریه‌تێ هه‌ڤ چه‌په‌رێن مه‌ بوون و كوردستان په‌ناگه‌ها وان بوون، لێ پشتی بووینه‌ ده‌ستهه‌لاتدار ئه‌و نه‌خشێ شۆفینێن به‌عس ب نیڤه‌روَ هێلای ئه‌وان تمام كر و ل ته‌ڤ سۆز و ل هه‌ڤهاتنێن نابه‌ینا سه‌ركرداتیا كوردی و شیعه‌یان هاتینه‌ واژوو كرن هه‌موو بوونه‌ ئه‌زمان و په‌حنكا ده‌ڤی. د سه‌ر هندێ ڕا كو شیعه‌یان چ رێز بۆ رێككه‌فتنان نه‌بوویه‌ لێ سه‌ركرداتیا كوردی و ب تایبه‌ت جه‌نابێ سه‌رۆكێ هه‌رێمێ مه‌سعود بارزانی ته‌كه‌زی ل هه‌ڤهاتنان دكه‌ت و هه‌موو شیانێن خوه‌ بۆ هێوركرنا ناكۆكیێن د ناڤبه‌ر سوننه‌-شیعه‌، سوننه‌-سوننه‌ و كورد و ده‌ستهه‌لاتدارێن عێراقا نوو دا ب كار ئینانه‌ و بزاڤا هه‌ری نێزیك ئه‌گه‌ر رۆلێ جه‌نابێ وی نه‌بایه‌ حوكمه‌تا عه‌بادی پێك نه‌دهات و ئه‌وا ل(30. 04. 2016) روودای دا به‌ری دوو سالا رووده‌ت و به‌لێ ب زیانه‌كا مه‌زنتر، چنكو پشتی ڤان روودانان هه‌موو خه‌لكێ عێراقا مس بیلێ گه‌هاندنه‌ وێ باوه‌رێ ئێدی دانێ ڤێ موزائیكا عێراقێ پێكڤه‌ ناكه‌لت و بۆ كێمتر لێكرنا زیانێن مرۆڤی دڤێت بهێته‌ پارڤه‌كرن و دووماهیك ب شانۆگه‌ریا ب زۆر عێراقیبوونێ بهێتن. د ڤێ هاوكێشه‌یا تراژیدی دا پشتی به‌لاڤه‌ پێكرنا پرۆسه‌سا سیاسی ژ لایێ ره‌وتێ سه‌در ڤه‌ و ب وی ره‌نگێ سه‌ره‌ده‌ری كرنا شێتانه‌ ئه‌وا ل گه‌ل په‌رله‌مانته‌ران هاتیه‌ كرن یا دوور ژ هه‌موو ره‌وشتێن مرۆڤی بوو، له‌ز ل ل تاق بوونا هه‌موو ده‌رگه‌هان هاته‌ كرن بۆ فاتحه‌ خاندنێ ل سه‌ر عێراقا ئێكگرتی( كو چ جارا یا ئێكگرتی نه‌بوویه‌ د هشێ خه‌لكێ وێ دا)، ده‌وله‌تێن زلهێز و هه‌رێمی ته‌ڤ به‌رێ خوه‌ دده‌ن هه‌رێما كوردستانێ و كه‌ساتییا رێزدار مه‌سعود بارزانی دا رۆلێ خوه‌ ببینت بۆ هێوركرنا وێ ره‌وشا ل به‌غدا روودای تاكو پێكڤه‌ سه‌ركه‌فتنێ ل سه‌ر داعشێ ب ده‌ستڤه‌ بیننن؛ چنكو داعش مه‌ترسییه‌ ل سه‌ر ئاسایشا جیهانێ و هه‌روه‌سا ل سه‌ر دۆزا كوردی ژی بگشتی. د هاوكێشا مه‌ترسییا داعشێ دا ته‌ڤ ل سه‌ر دكۆكن لێ ره‌وتێ سه‌در هه‌موو ئانكۆ ته‌ڤ ل هه‌ڤ كرن و جه‌نابێ سه‌رۆكێ هه‌رێمێ پێشبینییا ڤێ ره‌وشێ كربوو ده‌مێ گوتیه‌ لایه‌نێن كوردستانی: “نابیت ئه‌م خوه‌ ل هیڤییا به‌غدا بگرین هه‌تا كێشێن خوه‌ چارسه‌ر بكه‌ن، دڤێت ئه‌م خوه‌ به‌رهه‌ڤ بكه‌ین بۆ هه‌ر روودانه‌كا نه‌خاستی”. عێراق ژ مێژه‌یه‌ ل به‌ر سه‌كراتێ و سه‌كه‌راتا وێ گه‌له‌ك ڤه‌كێشا ئه‌ڤه‌ ره‌وتێ سه‌دری قه‌رقوَدێ په‌رله‌مانی دابه‌ر گۆشه‌قێ و نه‌ مس بیل و نه‌ جۆن كێری و نه‌ ژی نزایێن ئایه‌توولاهان ڤێ جارێ دێ شێن ژیانێ بۆ زڤرینن و فاتحه‌ خاندن ل سه‌ر مریان ئه‌ركێ هه‌ر مرۆڤه‌كی یه‌ و كه‌س ژ مه‌ بله‌زتر و كاسۆتر بۆ خاندنا فاتحێ ل سه‌ر وی وه‌لاتێ ژبلی مالوێرانی و ئه‌نفال و ب عه‌ره‌ب كرنێ نه‌هاتی شكه‌فا كوردی، بخوینن.

ره‌وشا سیاسییا عێراقێ رۆژ بۆ رۆژێ یا به‌ره‌ف خراب و خرابترێ دچت و مانا ڤی وه‌لاتێ ب شووژنێن زلهێزێن ئه‌ڤرۆ ڤه‌ هاتیه‌ ئاڤچی كرن دا ژبه‌رێك نه‌چت و ب زۆرێ ته‌ڤ پێكهاته‌یێن وێ ل شێوێ برێڤه‌برنێ جڤاندنه‌ كو ئه‌و ژی سیسته‌مێ دیمۆكراتیا پشكانه‌(موحاسه‌سه‌) یه‌ داكو ته‌ڤ دپشكدار بن. هه‌رچه‌نده‌ یێن ئه‌ڤ سیسته‌مه‌ هلبژارتی ب خوه‌ باوه‌ری ب ڤی سیسته‌می نه‌بوو لێ ما كه‌نگی زلهێزێن جیهانی به‌رژه‌وه‌ندا وه‌لاتێن دن ل به‌ر چاڤ گرتیه‌، هه‌تا یێن عێراقێ ل به‌رچاڤ بهێته‌ گرتن. هه‌رچه‌وان بت سیسته‌مێ دیمۆكراتیا پشكانێ هاته‌ سه‌پاندن و په‌یاده‌كرن ژ لایێ هێزێن سیاسی یێن ته‌ڤ پێكهاته‌یان ڤه‌ و هه‌ر تشت ل سه‌ر خوه‌ پارڤه‌كرن و ئێدی شێوێ باشتركرنا سیسته‌می و باشتركرنا خوه‌شگوزه‌رانیا وه‌لاتیان نه‌بۆ ئارمانج ژبلی نه‌بوونا متمانا سیاسی د ناڤبه‌را پێكهاته‌یان و چ د ناڤ لایه‌نێن سیاسی دا یێ خوه‌ ب نوێنه‌رێن خه‌لكی دزانن بوویه‌ سه‌ده‌م كو پرۆسه‌سا سیاسی یا ئیفلیج بت و ناكۆكی ئالۆزتر و گرێ هشك لێ زێده‌بن. یا ژ هه‌موویێ سه‌یرتر ئه‌وه‌ كو ته‌خه‌كا سیاسی یا بهێن فرهه‌ و خوه‌دی دیده‌كا دوور ژ ده‌مارگرژیا ئیتنی و تائیفی و تنێ باشتركرنا ره‌وشا سیاسی و جڤاكیا وه‌لاتی ببته‌ ئارمانج، ل عێراقا ئه‌ڤرۆ په‌یدا نه‌بوویه‌؛ هه‌لبه‌ت ئه‌ڤ ته‌خه‌ ل عێراقێ هه‌یه‌ لێ د ڤێ گێله‌شۆكێ دا یا تائیفه‌ بوویه‌ هه‌موو تشت و په‌هله‌وانێن وێ بووینه‌ كاره‌كته‌رێن دیارێن پرۆسه‌سا سیاسی( یێن وه‌كو موتله‌گی و عه‌مارێ كرێگرتیێ ئیرانێ و سه‌درێ نیڤ شێت) ده‌نگێ وان یێ هاتیه‌ كپ كرن و ئێدی ناڤێن ڤێ ته‌خێ هه‌ر نه‌مایه‌. ئه‌ڤا ئه‌ڤرۆ ره‌وتێ سه‌در و عه‌لاوی و كته‌كا كوردێن رێكا مسته‌شارێن ده‌ستێن وان هێش ب خوونا ئه‌نفال بوویان دسۆر، گرتی ل چ وه‌لاتان روو نه‌دایه‌ كو په‌رله‌مانته‌ر ئاڤاهیێ په‌رله‌مانی داگیر بكه‌ن!! ما په‌رله‌مان نه‌جهێ دانوستاندن و چاڤدێری كرنا ده‌ستهه‌لاتێ یه‌!! پاشی دڤێت نه‌هێته‌ ژبیركرن كو ئه‌و نوێنه‌رێن خه‌لكینه‌ و دڤێت باشتركرنا ژیارا خه‌لكی سه‌ردێرا خه‌م و كارێن وان بن. پارڤه‌بوونا ئه‌ندام په‌رله‌مانا بۆ دوو به‌ره‌یێن دژ هه‌ڤ و ب تایبه‌ت یێن په‌رله‌مان داگیركرین ل دژی هه‌وو رێكارێن ده‌ستوورینه‌ و بزاڤه‌كه‌ بۆ ڤه‌گه‌راندنا سیاسه‌تا دیكتاتۆریێ لێ د كراسه‌كێ تائیفی دا. ژ حره‌ حر و جڕه‌ جڕا ئه‌ندام په‌رله‌مانێن مانگرتی دیار دبت مه‌ره‌م ژێ نه‌ راستڤه‌كرنا ئاراستێ چاكسازیانه‌ به‌لكو سه‌پاندنا ئه‌جندا ئه‌نتی كورده‌ و بلندكرنا كارتا سۆره‌ به‌رامبه‌ری خوه‌سته‌كێن كوردا، مانێ مه‌ هه‌وویان گوه ل بیرێزیا عالیه‌ نسیه‌فێ بوو كانێ چه‌وان شه‌هیدێن مه‌ ب ناڤ كرن!! ئه‌ڤجا دێ چ په‌یامێن ئارامكه‌ر ژ ڤان تۆڤه‌ مرۆڤان ئێته‌ چاڤه‌رێكرن؟ ئه‌ڤه‌ به‌رهه‌مێ دیمۆكراتیا پشكانێ یه‌ و “ئه‌ڤه‌ یا خوه‌شه‌ و یا نه‌خوه‌شتر ل پاشه‌”، ب سایا ڤێ سیاسه‌تێ ئه‌ڤرۆ عێراق یا د ناڤ تۆنێله‌كا تاری دا و پاشه‌رۆژ نه‌دیار و خالێن پێكهاتێن وێ پێكڤه‌ گرێ دده‌ت ده‌ستوور و په‌رله‌مان بوون و ئه‌و ژی رۆژ بۆ رۆژێ ژلایێ سنێله‌یێن نیڤ شێتێن په‌هله‌وانێن تائیفی ڤه‌ یێ دهێنه‌ ژناڤبرن و ب هێجه‌تێن مینا ئه‌ڤ ده‌ستووره‌ و سیسته‌مه‌ ژ لایێ داگیركه‌ران ڤه‌ هاتیه‌ سه‌پاندن و ژبیرا خوه‌ دبه‌ن، ئه‌گه‌ر ئه‌مریكا و هه‌ڤپه‌یمانێن وێ نه‌بان هه‌تا ئه‌ڤرۆ ژی دا سه‌ددامێ دكتاتۆر ل سه‌ر سینگێ وان بت و خوه‌ نه‌ دوێریان ل مالێن خوه‌ دا ژی گوتبانه‌ دوو موویێن خار یێن ل سه‌ر برهێن دكتاتۆری!! ده‌ستوور ژ مێژه‌یه‌ هاتیه‌ سڕكرن و تنێ ب ناڤ عێراقێ ده‌ستور هه‌یه‌ و په‌رله‌مان مابوو ته‌ڤ پێكهاته‌ ل بن سیهوانا وی كۆم دبوون و هیڤیێن ڤه‌ژاندنا ده‌ستووری هه‌بوون و لێ ب داگیركرنا په‌رله‌مانی ژ لایێن شۆفینی و تائیفیێن ده‌مارگیرڤه‌ هه‌موو هیڤی هاتنه‌ بن گۆر كرن و په‌رله‌مان ژی تنێ هێلا قه‌رقووده‌ و هۆلانێ یا پێ هێته‌ كرن. د ڤێ قۆناغا عێراق گه‌هشتیێ دا ژ سه‌ركرداتیا كوردی دهێته‌ خاستن ل چاره‌ رێكێن دن بگه‌رهت و ده‌لیڤه‌ ل بارن بۆ هه‌ر پێنگاڤه‌كا بهێته‌ هاڤێتن و ئێدی ل به‌ندا ژیان بهێته‌ قه‌رقوودێ عێراقێ نه‌مینن چنكو ئه‌وێن هولا په‌رله‌مانی داگیركرین هه‌موو ده‌رمانێن ڤه‌ژاندنێ ب زانه‌ بوون یێن ژه‌هركرین و ژه‌هر ژی ده‌رمانێ مرنێ یه‌ و چ قه‌رقووده‌ پێ ساخ نابن!!

ل چ ده‌ور و ده‌مان دیمۆكراسی ب بریارێن سیاسی و ده‌ركی ناهێته‌ چه‌سپاندن و ب دارێ زۆرێ چ ملله‌ت نه‌بووینه‌ دیمۆكراتیك و په‌یاده‌یا سیسته‌مێ دیمۆكرتیك ناهێته‌ كرن ئه‌ڤه‌ مینا قانوونه‌كێ یه‌ و بۆ هه‌موو ده‌مان ل كاره‌ و ئه‌و وه‌لاتێن سیسته‌مێ دیمۆكراتیك ل سه‌ر هاتیه‌ فه‌روه‌ركرن و بیێ خوه‌سته‌كا وی وه‌لاتی، هه‌رده‌ما به‌ندكێ هێزا سه‌پینه‌ر پیچه‌كێ خاڤ ببت یان نه‌ما ب زووترین ده‌م ئه‌و وه‌لات دزڤریته‌ سه‌ر ئێك و ووا خوه‌ یا به‌رێ. دیمۆكراسیبوونا هه‌ر ملله‌ته‌كی د پرۆسێسه‌كا دووم درێژ دا بوورت و هه‌تا دبته‌ پشكه‌ك ژ پێكهاتا كولتۆری. وه‌لاتێن رۆژهه‌لاتا ناڤین ژ ڤی كولتۆری دبێ به‌هرن و ئێكره‌نگیا كلتۆری لێ زاله‌ و ئه‌گه‌ر چی پشتی شه‌رێ ئێكێ یێ جیهانی و ب دامه‌زراندنا ده‌وله‌تێن نوو ل شوونوارێن ده‌وله‌تا ئوسمانی، ئێك ره‌نگیا كولتۆری ره‌واجا وێ نه‌هێلا لێ دیسا نه‌ ب ئاوایه‌ك وه‌سا كو باندۆرێ ل سه‌ر رایا گشتیا جڤاكی بكه‌ت و كولتۆرێ بیانی هه‌رما وه‌ك ژێده‌ره‌كێ ترس و سه‌همێ ژ یێ دن. ل ده‌ستپێكا دامه‌زراندنا ده‌وله‌تا عێراقێ ژلایێ ئنگلیزان ڤه‌ سیسته‌می ده‌مۆكراتیك سه‌ر ده‌ستهه‌لاتدارێن عێراقێ هاته‌ سه‌پاندن. لێ چنكو ئه‌ڤ شێوازێ ده‌ستهه‌لاتێ ژ لایێ كولتۆری ڤه‌ ل خه‌لكێ عێراقێ یێ نامۆ بوو ل سالا 1958ێ ب كوَده‌تایه‌كا له‌شكه‌ری ئه‌ڤ شێوازه‌ ژبن بر. نه‌ك ل عێراقێ بتنێ ئه‌ڤ شێوازێ ده‌ستهه‌لاتداریێ نه‌هاته‌ په‌ژراندن به‌لكو ل ته‌ڤایا رۆژهه‌لاتا ناڤین و سیسته‌مێ دیمۆكراتیك هه‌تا ئه‌ڤرۆ ژی دهشێ پترییا خه‌لكێ ده‌ڤه‌رێ دا كولتۆره‌كێ نامۆ و دژی پره‌نسیبێن خوه‌ یێن ئولی و جڤاكی دهه‌ژمێرن و هه‌موو شیانێن خوه‌ یێن ئولی و كوتۆری ددن خه‌بتاندن بۆ هه‌ره‌س پێ ئینانا ڤی شێوێ ده‌ستهه‌لاتداریێ و ئه‌زموونا لبنان، مسر، جه‌زائیر، فله‌ستین، ئیران، توركیا و ئه‌ڤرۆ ل عێراقێ (ئه‌وا ب ناڤ فیدڕال) گرۆڤێن دیارن و چه‌وان به‌رپێكا دده‌ن به‌ر سه‌ر نه‌گرتنا ڤی شێوێ ده‌ستهه‌لاتداریێ كو ل جیهانێ هه‌تا ئه‌ڤرۆ ب باشترین شێوێ ده‌ستهه‌لاتداریێ دهێته‌ نیاسین. پشتی رووخاندنا رژێما دكتاتۆر ل عێراقێ ئه‌مریكا و هه‌ڤالبه‌ندێن وێ سیسته‌مێ دیمۆكراتیك ل سه‌ر گه‌لێن عێراقێ چه‌سپاندن و بناڤێ (هه‌ڤپشكیا نیشتمانی) ئانكو دیمۆكراتیا ئتنی و تائیفی و هه‌ر پێكهاته‌ك دوور ژ یا دن كاندیدێن خوه‌ بۆپه‌رله‌مانی هه‌لبژارتن و ب گیانێ پێكهاته‌كێ دیار هاتنه‌ تێزه‌كرن و پێكهاتێ دن مینا دوژمن دهشێ وی دا هاته‌ چاندن و ب ڤێ تێزه‌كرنێ شاندنه‌ په‌رله‌مانی، ئانكو نیشتمانه‌ك ب ناڤێ عێراقێ بۆ ته‌ڤپێكهاتێن وێ د هشێ تاكێن هه‌ر پێكهاته‌كێ دا نه‌هاته‌ گه‌لاله‌ كرن. به‌ریا ئه‌ڤ سیسته‌مه‌ بهێته‌ عێراقێ ل لبنانێ هاتیه‌ ئه‌زموون كرن و ژبی مال وێرانیێ و نه‌ نیشتمانی بوونا لبنانیان تشته‌ك دن نه‌هاتیه‌ شكه‌ڤا لبنانیان و هه‌تا ئه‌ڤرۆ ژی نه‌پێكڤه‌ژیان ناڤونیشانێن لبنانێ نه‌. عێراق ژی كه‌ته‌ سه‌ر شۆپا لبنانێ و هه‌ر چه‌نده‌ ل ده‌ستپێكێ پیچه‌ك هێوری ل عێراقێ به‌رقه‌رار بوو و ب دیتنا من ئه‌و ژی ژ ئه‌گه‌رێن وێ مال وێرانیێ بوو ئه‌وا رژێما سه‌ددامێ دكتاتۆر ل پاش خوه‌ هێلای، لێ چنكو هه‌ر پێكهاته‌كێ سنووره‌كێ دیاركری یێ خوه‌سته‌كێن خوه‌ نه‌بوو و زێده‌باری نه‌بوونا كولتۆرێ پێكڤه‌ژیانێ هه‌ر زوو عێراق به‌ره‌ف تۆنێله‌كا تاری ڕاكێشا و ل رۆژا 14. 04. 2016 ئه‌و كێشێن خمخمی په‌قین و دێ ده‌ستپێك هه‌بت لێ دووماهیك دێ گه‌له‌كا دوور بت و به‌لكو ب پارڤه‌بوونا ڤێ عێراقا ب زۆرێ هاتیه‌ نه‌خشه‌كرن و سیسته‌مێ ده‌ستهه‌لاتداریێ هه‌ر دیسا ب زۆرێ ل سه‌ر سه‌پاندی، دووماهیك بهێت. پارڤه‌بوونا په‌رله‌مانێ عێراقێ ب ڤی ره‌نگی نه‌ ژ ئه‌نجامێ سه‌رگرتن و سه‌رنه‌گرتنا چاكسازیانه‌ به‌لكو سه‌رنه‌كرتنا سه‌پاندنا ب زۆرێ یا سیسته‌مێ دیمۆكراتیكا تائیفی و ئتنی و پێكڤه‌ گرێدانا ڤان پێكهاته‌یێن ژ هه‌ڤ جودایه‌ و ژ فراكسیۆنێن كوردستانی ناهێت خاستن خوه‌ بده‌نه‌ ڤه‌ ئالی یان ئالێ دی به‌لكو رێكا هه‌ولێرێ بگرن وپشتا خوه‌ بده‌ن به‌غدا هه‌تا وێ رۆژا شیعه‌ و سوونه‌ خوه‌ ژێك سافی دكه‌ن و ئه‌و رۆژ ژی گه‌له‌كا دووره‌ تنێ ئه‌گه‌ر جاره‌كا دی ئه‌مریكی چووڤی نیشانی وان بده‌ن و ب زۆرێ وان و مه‌ ل سه‌ر سفرا عێراقی بوونێ كۆمی سه‌رهه‌ڤ بكه‌ن. ژمێژه‌ یا هاتیه‌ گوتن” چووڤێ ئه‌ده‌بی یێ ژ به‌حه‌شتێ هاتی”.

د رۆژا 10. 04. 2016دا ل باژێرێ سلێمانیێ دیبه‌ته‌كا گه‌رم د نابه‌ینا دوو كه‌ساتیێن ناڤدارێن جیهانا هزری یا كوردستانێ (مه‌لا به‌ختیار و عه‌لی باپیر) كو بسه‌ر دوو جیهان بینیێن ژ هه‌ڤ جودانن(علمان و ئایینی) هاته‌ ئه‌نجامدان كو به‌ری هینگێ گه‌له‌ك ره‌كلام بۆ هاتبوو كرن و جڤاكێ كوردستانێ ب تایبه‌ت چینا ره‌وشه‌نبیر گه‌له‌ك ب تامه‌زرۆیی ل به‌ندا ڤێ دیبه‌تێ بوون. ئه‌ڤه‌ جارا ئێكێ یه‌ ئه‌ڤ هه‌ردوو باسكه‌ بهێنه‌ باهه‌ڤ و ئاخفتن و ئه‌رگومێنت جهێ ده‌نگێ فیشه‌كا و هه‌ڤ تاوانباركرنێ بگرت. ل دارخستنا ڤێ دیبه‌تێ د ڤێ ره‌وشا نها یا كوردستانێ و وان ئاریشێن به‌رووكا كوردستانیان گرتی دا جڤاكا كوردستانێ ل سه‌ر ئه‌نجامدانا ڤان ره‌نگه‌ دیبه‌تان پارڤه‌ بوو هنده‌ك وه‌سا هزر دكه‌ن كو ب ڤان دیبه‌تان كێشێن جڤاكێ كوردستانێ پێ ناهێنه‌ چاره‌سه‌ركرن به‌لكو خودێ جڤاكی پتر پارڤه‌ دكه‌ت و كێشێن و كوورتر لێ دهێن و هنده‌كێن دن ژی ڤان ره‌نگه‌ دیبه‌تان باش دبینن و ب كلیلا چاره‌سه‌ركرنا كێشێن سیاسی و جڤاكی دهه‌ژمێرن. د ئه‌ڤرۆیا كوردستانێ دا هه‌ردوو جوون هه‌تا ڕاده‌كی مافدارن لێ راستیه‌ك هه‌یه‌ و نابت ئه‌م نكۆلیێ لێ بكه‌ین ئه‌وژی: به‌ڕك ب سه‌ردادانا كێشێن هزری و جڤاكی ب هێجه‌تا نه‌لباریا ده‌می ڕه‌ڤینه‌ بۆ پێشڤه‌ و خه‌وناندنا وان كێشانه‌ و ژ هه‌ڤ دووركه‌فتنا جڤاكی یه‌ و ل به‌ر هه‌ڤ دبن ڕه‌شه‌، ئانكو هندی مرۆڤ كێشێن جڤاكی ئاشكه‌را بكه‌ت، ئه‌ڤجا ئه‌ڤ كێشه‌ د جڤاكی بن یان هزری بن و بینته‌ ناڤ رۆژه‌ڤێ، هنگی گه‌نگه‌شه‌ په‌یدا دبت و ئه‌رگومێنت دێ جهێ تبل نیشاندان و فیشه‌كێ گرت. وه‌لاتێن ئه‌ڤ رێكه‌ هه‌لبژارتین ئه‌ڤرۆ ل بن چه‌ترا دیمۆكراسیێ دا دژین و خوه‌شگوزه‌رانی و ئاسوده‌یا مرۆڤی بوویه‌ خالا هه‌ردوو باسكێن ڤێ جیهانبییێ( مینا پارتێن لیبه‌رال، سوشیال ده‌مۆكرات و پارتێن كه‌ڤنپارێز”كونزه‌ڤاتیڤ”). ل وه‌لاتێن رۆژهه‌لاتا ناڤین هه‌تا نوكه‌ ئه‌ڤ رێكه‌ نه‌گرتیه‌ به‌ر و هه‌ر به‌ڕكێ ب سه‌ر ڤێ مژارێ ڤه‌ كێشاینه‌ ب هێجه‌تێن پیرۆزی و نه‌به‌رهه‌ڤیا ده‌می و ب تایبه‌ت باسكێ ئایینی كو جیهانبیننا خوه‌ ب راست و پیرۆز دزانت و به‌رسڤێن هه‌موو پرسیار و كێشا ل جه‌من و بۆ هه‌ر سه‌رده‌مه‌كی دگونجن و نه‌ جهێ گه‌نگه‌شێنه‌!! هه‌ر چه‌وان بت ئه‌ڤ گڤانده‌ ل كوردستانێ هاته‌ شكاندن و هه‌ردوو به‌رێزان (مه‌لا به‌ختیار كو ل سه‌ر باسكێ علمانی دهێته‌ هژمارتن و مامۆستا عه‌لی باپیر ل سه‌ر باسكێ ئایینی) كه‌فتنه‌ گه‌نگه‌شه‌كا گه‌رم. لێ هه‌ردوو به‌رێزان خوه‌ ل سه‌ر پرسێن بنگه‌هینێن كو ئه‌ڤ دیبه‌ته‌ بۆ هاتیه‌ به‌رهه‌ڤ كرن، خوه‌ نێزیك نه‌كرن و پتر نێزیكی ڤه‌گێرانا دیرۆكێ بوون و دله‌ دلی هه‌ڤ دكرن خوه‌ ژ گه‌نگه‌شا ئه‌رگومێنتێن هه‌ردوو باسك پێ دناڤدار دوورپه‌رێز ڕادگرت كو ب دیتنا من خالا بێهزا ڤێ دیبه‌تێ بوو. دبت هه‌ردوو به‌رێزان و باهرا پتر به‌رێز مه‌لا به‌ختیاری وه‌ك سیاسه‌تمه‌دار سه‌ره‌ده‌ری دگه‌ل مژارا علمانیێ دكر دا هه‌ستێن باسكێ دی بریندار نه‌كه‌ت چنكو ئه‌ڤ باسكه‌ یێ ناڤداره‌ ب توَندوتیژیێ ب چ ره‌نگا نه‌یێ ئاماه‌یه‌ دانپێنانێ ب شاشیا جیهانبینییا خوه‌ بكه‌ت؛ د به‌رامبه‌ردا مامۆستا عه‌لی باپیر یێ وێره‌كتر بوو چنكو وی پێشوه‌خت دزانی مه‌لا خوه‌ ل گڤاندا پیرۆزیێن باسكێ وی ناده‌ت ژبه‌ر ئه‌گه‌رێن مه‌ ل ژوور ئانین زمان. ئه‌رگومێنتێن عه‌لی باپیری بۆ له‌كداركرنا علمانیێ وه‌ك سیسته‌مێ برێڤه‌برنا جڤاكی گه‌له‌ك خاڤ و مرۆڤ دشێت بێژت نه‌ ئه‌رگومێنت بوون به‌لكو هه‌ر ئه‌و قه‌وانه‌ یا ئیخوان و داعش و بۆكۆ حه‌رام و. .. تاد رۆژانه‌ ڤه‌دگێرن، لێ مامۆستا عه‌لی باپیری شیا ب ژیرمه‌ندانه‌ سه‌ره‌ده‌ریێ بكه‌ت، لێ گه‌وهه‌رێ ئه‌رگومێنتێن وی هه‌رده‌ما سه‌رگرت و بوو ده‌ستهه‌لاتدار هنگی ده‌وله‌تا تالیبان و وه‌هابیێن سعودی و داعش دێ پێشڤه‌ دیمۆكراتیا سویسرا بت. هه‌ر چه‌وان بت ئه‌ڤ ره‌نگ دیبه‌ته‌ گه‌له‌ك دگرنگن و ل جای هه‌ڤ تۆمه‌تباركرنێ و تڤه‌نگ راستی هه‌ڤكرنێ، بهێین هموو كێشێن خوه‌ ب گه‌نگه‌شه‌ و ئه‌رگومێنتان شرۆڤه‌ بكه‌ین و بگه‌هینه‌ وی ئاستی كو بێژین: ئاین بۆ تاكی و وه‌لات بۆ مه‌ هه‌موویان و خوه‌شگوزه‌رانی و ئاسوده‌یا مرۆڤی بۆ مه‌ ببته‌ خالا پێكڤه‌ كاركرنێ.
12. 04. 2016

عێراق وه‌كو ده‌وله‌ته‌كا ب زۆرێ و بێی خوه‌سته‌كا ته‌ڤ پێكهاتیێن وێ پشتی شه‌رێ ئیكێ جیهانێ ژ لایێ زلهێزێن وی سه‌رده‌می ڤه‌ كو براوه‌یێن شه‌ری بوون، هاتیه‌ دامه‌زراندن و ب وێ چه‌ندێ ژی رانه‌وه‌ستان، رابوون مه‌لكه‌ك ژی حیجازێ( سعودیا نوكه‌) بۆ ڤی وه‌لاتێ ژ نشكه‌كێ ڤه‌ هاتیه‌ سه‌ر نه‌خشێ جیهانێ، ئینان و كرنه‌ مه‌لك د گه‌ل چه‌ند عه‌سكه‌رێن شڕێن به‌رمایكێن زه‌لامێ نه‌خوه‌شێ ئوسمانی كرنه‌ وه‌زیر و گزیر، كو پێكڤه‌ ژ پێكهاته‌یێن ڤی وه‌لاتێ نوو دنامۆ بن. ئانكو ده‌وله‌تا عێراقێ ل سه‌ر شه‌نگسته‌كێ شاش و هه‌ژهه‌ژووك و پێكهاته‌یێن ژ هه‌ڤ جودا د و د ناڤبه‌را ڤان پێكهاته‌یان دا خالێن هه‌ڤپشك، شاش نینه‌ ئه‌گه‌ر بێژین هه‌ما هه‌ر نینن ب تایبه‌ت نابه‌ینا هه‌رسێ پێكهاته‌یێن سه‌ره‌كی(شیعه‌، سوننه‌ و كورد). ده‌وله‌تا نوو یا ل شوونا كه‌لاوه‌یێن ئوسمانی هاتیه‌ دامه‌زراندن چ پووته‌ و بها نه‌دا تایبه‌تمه‌ندیا پێكهاته‌یا شیعه‌ و كورد و گه‌ز و مه‌قه‌س و هه‌ر تشت دا سوننا و كرنه‌ گزیر ل عێراقێ و ڤان نه‌جامێران ژی هه‌ر چ كریه‌كا دژی مرۆڤاتیێ هه‌بت بۆ موكۆم كرنا پێگه‌هێ خوه‌ ل بن گه‌له‌ك دروشمێن بریقه‌دار د هه‌ر قۆناغه‌كێ دا بكار ئینان و ب تایبه‌ت ل سه‌ر گه‌لێ كورد و لیستا تاوانێن سوننا ل دادگه‌ها عێراقێ بۆ نه‌هێلانا تاوانا هه‌موو دتۆمار كرینه‌؛ بۆ نموونه‌( جینوسایدا كوردان و سیاسه‌تا ب عه‌ره‌بكرنا كوردستانێ و كۆمكوژیا كوژیا شیعه‌یان ل 1991 ێ كو ب سه‌رهلدانا شه‌عبانێ تێته‌ نیاسین و ژبلی داپلۆسینێن و پاكتاوێن ئتنی و ره‌گه‌زی). دوور نینه‌ ژ راستیێ ئه‌گه‌ر بێژین د بنه‌ كۆك دا هه‌سته‌ك ل ده‌ف پێكهاته‌یێن وێ نینه‌ ب ناڤێ هه‌ستا نیشتمانییا عێراقی ئه‌ڤه‌ خالا هه‌ره‌ گرنگا هه‌ڤگرتنا نیشتمانی یه‌ و دبیته‌ خالا هه‌موو پێكهاته‌ ل سه‌ر كۆم دبن و ئاشته‌وایا جڤاكی به‌رهه‌م دهێت. هه‌موو حوكمه‌تێن ئێك ل په‌ی ئێكێن عێراقێ هه‌تا دگه‌هته‌ رۆژا ئه‌ڤرۆ ژ ئێك پێكهاته‌ پێكهاتیه‌ و حوكمه‌تا هه‌موو عێراقیان نه‌بوویه‌. راسته‌ پشتی رۆخاندنا رژێما به‌عس(9. 04. 2003) ره‌نگه‌كێ جودا یێ ده‌ستهه‌لاتێ عێراقێ ب خوه‌ڤه‌ دیت كو ل سه‌ر بنگه‌هێ سازانێ هاتیه‌ رۆژه‌ڤێ لێ سه‌ركردێن باسكێ شیعه‌ چ پووته‌ نه‌دایه‌ ڤی چه‌مكێ ده‌ستهه‌لاتێ و به‌رده‌وام به‌رپێك و گرفت بۆ سوننا و كوردان دروست دكه‌ن و وه‌كو خێره‌كێ ب ڤان هه‌ردوو پێكهاته‌یان بكه‌ن، سه‌ره‌ده‌ریێ دكه‌ن باشترین نموونه‌ بۆ ڤێ دیدا مه‌ سه‌ره‌ده‌ریكرنا حوكمه‌تا مالكی دگه‌ل خوه‌پیشانده‌رێن سوننه‌ ل پرێزگه‌هێن ئه‌نبار، مووسل، سه‌لاحه‌دین، دیالا و به‌غداو هه‌روه‌سا برینا پشكا هه‌رێما كوردستانێ ژ بۆدجێ و ده‌ڤه‌رێن ناكۆكی ل سه‌ر و ره‌نگێ سه‌ره‌ده‌ریكرنا دگه‌ل خوه‌نیشانده‌رێن ره‌وتێ سه‌در ناڤچا كه‌سه‌ك ژ قیریێن وان قون تووتیك ب عه‌بادی و ته‌ڤ لایه‌نێن شیعه‌ نه‌كه‌فت و خوه‌نیشادان ب مافه‌كێ بنگه‌هینێ وان زانی لێ بۆ خوه‌نیشاندانێن سوننا ب تێكده‌ر و پشته‌ڤانێن تیرۆرێ ناڤكرن. برینا بۆدجا هه‌رێمێ و نه‌ چاره‌سه‌ركرنا كێشێن د ناڤبه‌را هه‌ولێر و به‌غدا و ره‌نگێ سه‌ره‌ده‌ریكرنا حوكمه‌تا مالكی و پاشی یا عه‌بادی دگه‌ل خوه‌نیشاندانێن سوننا ب وی ره‌نگێ هاتیه‌ كرن و پاشی ره‌نگێ سه‌ره‌ده‌ریێ دگه‌ل نه‌قۆله‌تیێن ره‌وتێ سه‌در كو عه‌بادی نه‌چار بكه‌ت حوكمه‌ته‌كا ل دووڤ دلێ شیعا و ب تایبه‌ت دووڤ دلێ سه‌درێ نیڤ شێت پێك بهینت و بیێ كو پسیاره‌كێ ژ سوننا و كوردان بكه‌ت، ب ناڤێ چاكسازیێ. ئه‌ڤ چاكسازیێن عه‌بادی راگه‌هاندین نه‌ ژبۆ چاكسازیێنه‌ به‌لكو ژ ترسا نه‌قۆله‌تیێن ره‌وتێ سه‌دری نه‌ و دا ناڤمالیا شیعان به‌رامبه‌ری سوننا و كوردان ئێكگرتی بهێلت و سه‌پاندنا ئه‌جندا پێكهاتێ شیعه‌یه‌ ل سه‌ر پێكهاته‌یێن دن و راكرنا دارێ زۆرینه‌یێ یه‌ به‌رامبه‌ری هه‌ردوو پێكهاته‌یان ل ده‌مێ خوه‌ نه‌رازی بكه‌ن؛ ژبه‌ر هندێ هوسا ب بێ مننه‌ت كاندیدێن خوه‌ دیاركرن بێی كو هزره‌كێ بۆ سوننا وكوردان بكه‌ت. لێ پرسیار ئه‌ڤه‌یه‌: ئه‌رێ سوننه‌ و كورد دێ ب ڤی كراسێ عه‌بادی بۆ حوكمه‌تێ كه‌ركری دێ قایل بن؟ یانژی ئه‌ڤه‌ دووماهیك گوللا دلۆڤانیێ یه‌ ب ته‌ختكا ئه‌نیا ڤێ عێراقا ب زۆرێ هاتیه‌ دامه‌زراندن دهێته‌ په‌قاندن؟ ل رۆژێن پێشییا مه‌ دێ دیار بت، ژ خوه‌ ژمێژه‌یه‌ كوران خوه‌ بۆ ڤێ رۆژێ به‌رهه‌ڤ كریه‌ و یێ كۆلاڤێ خوه‌ بۆ بلند دكه‌ن و خوه‌زیا وێ رۆژێ.

هه‌موو ل سه‌ر وێ ئێكێ دكۆكن كو په‌یدابوونا داعش ل سه‌ر ده‌پێ شانۆیا سیاسه‌تێ ل رۆژهه‌لاتا ناڤین هه‌موو نه‌خش و پلانێن ژ لایێ زلهێزێن جیهانی ڤه‌ هاتینه‌ ئاماده‌كرن بۆ ئاڤچیكرنا نه‌خشێ وه‌لاتێن رۆژهه‌لاتا ناڤین ئه‌وێن ژبه‌رێك چووی ب تایبه‌ت عێراق و سووریا، سه‌روبن بوون. ئانكو داعش دێ بته‌ سه‌ده‌ما هه‌موو گوهارتنێن چاڤه‌رێ دهێته‌ كرن ل رۆژهه‌لاتا ناڤین روو بده‌ن. ده‌وله‌تێن ده‌ورو به‌رێن هه‌رێما كوردستانێ و هه‌تا دگه‌هته‌ ئه‌ورۆپا ژی پلانێن پێش وه‌خت دارێتنه‌ بۆ قۆناغا پشتی داعشێ و ئاكامێن ژ ناڤچوونا وی په‌یدا دبن داكو زیانێن وێ هه‌لوه‌شیانێ كێم بكه‌ن ب تایبه‌ت سۆنامیا ئاواره‌یان و ئاریشێن ژ ڤێ پێلا نوو یا ئاواره‌یان په‌یدا دبت ل سه‌ر ئاستێ ئاسایشا ناڤخوه‌ و گونجاندنا ڤان ئاواره‌یان ل ریتم و كولتۆرێ وان وه‌لاتێن به‌رێ خوه‌ دده‌نێ. چنكو ئاواره‌یێن ژ ده‌ڤه‌رێن شه‌ر و پێكدادانێن ئتنی و ره‌گه‌زی و ئولی و تائیفی لێ دگه‌رم باندوره‌كا نه‌گه‌تیڤ دكه‌ته‌ سه‌ر هشێ خه‌لكێ وان ده‌ڤه‌ران و ره‌فتارێن وان كو ل وه‌لاتێن دبنه‌ ئاكنجی ب روونی ده‌ردكه‌ڤن و نموونا هه‌ری به‌رچاڤ ئاوارێن ژ سووریا و عێراقا عه‌ره‌بی گه‌هشتینه‌ ئه‌ورۆپا گه‌له‌ كارێن نه‌ ژرێ و دوور ژ ره‌وشت و تیتالێن وان وه‌لاتان دكه‌ن و بوونه‌ سه‌ده‌ما ناڤزڕاندنا ته‌ڤ بیانیێن ل ئه‌ورۆپا دژین. ئه‌م ب خازین یان ژی نه‌خازین ئاواره‌ ژبلی كو ئاریشه‌كا مرۆڤیه‌ و ب چ ئاویان نابت سڤكاتی پێ بهێته‌ كرن لێ د هه‌مان ده‌م دا ژی ئاریشه‌كا پری ره‌هه‌نده‌ بۆ وی وه‌لاتێ به‌رێخوه‌ دده‌نێ بۆ ئاكنجی بوونێ. هه‌رێما كوردستانێ ب سایا وێ سیاسه‌تا حه‌كیمانه‌ یا په‌یاده‌ دكه‌ت بوویه‌ مێرگه‌كا پێكڤه‌ژیان و ئارامی و سه‌قامگیریێ هه‌رچه‌نده‌ دكه‌ڤته‌ سه‌ر سنوورێ دڕه‌نده‌ترین ده‌وله‌ته‌كا تیرۆریست(ده‌وله‌تا داعش) و عێراق و سووریایه‌كا د شه‌رێ ناڤخوه‌ی دا نقوَبووی و توركیا و ئیرانێن ره‌وشا وان نه‌ گه‌له‌كا ژ سووریێ و عێراقێ باشتر. ژبه‌ر ڤێ سه‌قامگیریا هه‌رێما كوردستانێ ده‌وله‌تێن ده‌وروبه‌ر ب تایبه‌ت عێراق هه‌موو بزاڤان دكه‌ت كو ڤێ ره‌وشێ تێك بده‌ن و برینا بۆدجا هه‌رێمێ و ب هه‌لاویستی هێلانا خالێن ده‌ستووری یێن ناكۆكی ل سه‌ر ب تایبه‌ت پرسا ماددێ 140 و فرۆتنا په‌ترۆلا كوردستانێ و خالێن سنووری، دا هه‌رێم زێده‌تر پێشڤه‌ نه‌چت و ژێك ڤه‌بوون ژ عێراقێ نه‌بته‌ دیفاكتۆ، هه‌رچه‌نده‌ هه‌رێما كوردستانێ ل گۆره‌ی پیڤه‌رێن ناڤگینێن ناڤنه‌ته‌وی ده‌وله‌ته‌كا دیفاكتۆیه‌ تنێ یا مای ناڤخوه‌یا كوردستانێ گوێ ڕایه‌لیا بریارا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ رێزدار مه‌سعود بارزانی ببت بۆ رالگه‌هاندنا ده‌وله‌تا سه‌ربخۆیا كوردستانێ، ئانكو ره‌وشا راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردی گه‌له‌ك ل باره‌ چنكو عێراق و سووریا ژ ده‌رڤه‌ی پرۆسا دژبه‌ریا كوردستانێ نه‌ و دولابا شه‌رێ تائیفی ل ڤان هه‌ردوو وه‌لاتان دێ گه‌له‌ك ڤه‌كێشت؛ یامای توركیا و ئیرانن و چ ده‌ما وه‌كو ئه‌ڤرۆ ئه‌ڤ هه‌ردوو وه‌لاته‌ ژی نه‌كه‌فتنه‌ چال و ئۆینێن ده‌وله‌تێن زلهێز و توركیا یا ل سه‌ر لێڤا شه‌رێ ناڤخوه‌ د ناڤبه‌را سێ پێكهاتێن وێ: كورد كو نوكه‌ شه‌ری ده‌ستپێكریه‌ و هه‌موو توركیا یابوویه‌ قادا ڤی شه‌ره‌ی، دوو عه‌له‌وی و ب سایا سیاسه‌تا شاشا ئه‌ردۆغانی و ئاكه‌پێ سه‌رتیشكێن سه‌رهلدانا عه‌لویان ده‌ستپێكریه‌ و هه‌رده‌ما رژێما به‌شار ئه‌سه‌دی ژ ناڤچوو دێ ئه‌ڤ شه‌ره‌ ل توركیا خۆرتر لێهێت چنكو عه‌له‌وی وه‌سا هزر دكه‌ن كو ئه‌ردۆغان و پارتا وی سه‌ده‌مێن ژ ناڤچوونا ده‌ستهه‌لاتا عه‌له‌ویانه‌ ل سووریا و یا سیێ هێزێن علمانی دترسن كو ئه‌ردۆغان ده‌ستوورێ علمانیێ توركیا بگوهۆڕت و ژبه‌ر هندێ هزێن علمانی ب پشته‌ڤانیا ئه‌ورۆپا و ئه‌مریكا ده‌ست ب به‌رخوه‌دانێ كریه‌. ره‌وشا ئیرانێ ژ یا توركیا ئه‌ردۆغانی باشتر نینه‌ و چاڤێن زلهێزێن جیهانێ ل سه‌ر ئیرانێ دبلۆقن هه‌ما پیچه‌كێ سه‌رپێچیێ بكه‌ت ژ به‌ندێن رێككه‌فتنا ئه‌تۆمی دێ ریسێ وێ كه‌نه‌ ته‌ڤن. سه‌ركرداتیا سیاسیا كوردستانێ و ب تایبه‌ت رێزدار سه‌رۆكێ هه‌رێمێ ئه‌ڤێ ره‌وشێ باش ناس دكه‌ت ژ له‌وا وه‌سا یێ رژده‌ ل سه‌ر پرسا ریفراندۆم و راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا سه‌ربخۆیا كوردستانێ. ژ ته‌ڤ لایه‌ن و هه‌ر كورده‌كی دهێته‌ خاستن خوه‌ بۆ ڤێ قۆناغێ به‌رهه‌ڤ بكه‌ن و پشته‌ڤانیێ ل پرۆژێ سه‌رۆكی بكه‌ن.
26. 03. 2016

مه‌ كوردا سه‌ربۆره‌كا درێژ د ده‌ستهه‌لاتداریێ دا نینه‌ دیسا زێده‌گاڤی نینه‌ ئه‌گه‌ر بێژین مه‌ كولتۆرێ رێڤه‌برنا قه‌یران هه‌ر نینه‌ و لێ د به‌رامبه‌ردا مه‌ كولتۆره‌كێ گه‌له‌كێ ده‌وله‌مه‌ندێ خوه‌ پاراستن و به‌رخوه‌دانێ هه‌یه‌ و هه‌ما مرۆڤ دكارت بێژت: دیرۆكا كوردان به‌رخوه‌دان و راده‌ست نه‌بوونه‌. كێمیا سه‌ربۆرێ ده‌ستهه‌لاتداریێ ژ ڤێ حوكمه‌تا مه‌ یا ئه‌ڤه‌ چه‌ند ساله‌كن قۆناغا سنێله‌تیێ هێلای و به‌ر ب بالق ڤه‌چوونێ چووی و هێشتا تمام بالق نه‌بووی كۆمه‌كا ئاریشا وه‌كو نووژێ قركا وێ گرت و شه‌پلاند و به‌لێ چ شه‌پلاندن، ئێدی سه‌ره‌داڤێن چاره‌سه‌ر كرنا ڤان ئاریش و قه‌یرانان لێ بوویه‌ ده‌رباز بوون ژ زڤرۆكا به‌رمۆدا. چ حوكمه‌ت نینن توشی قه‌یرانان نه‌بن و ئه‌ڤجا ئه‌و قه‌یران چ دسیاسی بن یان ژی دئابووری بن لێ جوداهی ئه‌وه‌ ره‌نگێ سه‌ره‌ده‌ریكرنا قه‌یرانێ یه‌ و چه‌وانیا ده‌رباز بوونێ یه‌ ب گه‌له‌مپه‌ری قه‌یران دبن سه‌ده‌مێن گوهۆرینێن مه‌زن د ناڤ سنوورێ ده‌وله‌تێ دا و ب تایبه‌ت شێوێ برێڤه‌برنا حوكمه‌تێ. لێ قه‌یرانا توشی حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بووی نه‌ وه‌كو قه‌یرانێن چ حوكمه‌تایه‌، ژبه‌ر گه‌له‌ك سه‌ده‌مان یا ژ هه‌موویان گرنگتر حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ نه‌ ده‌وله‌ته‌ك سه‌ربه‌خۆیه‌ دا بكارت مه‌تۆدێن زانستێ ده‌ربازبوونا قه‌یرانا په‌یاده‌ بكه‌ت، ژبلی كو حوكمه‌تا ناڤه‌ند ناخازت ئه‌ڤ هه‌رێمه‌ ژ گێژه‌ڤانكیا قه‌یرانان ده‌رباز ببت و دا تم بریارێن چاره‌نڤیساز د ده‌ستێ وێ دا بن و هه‌رێم هه‌ر بمینیت ل بن فه‌رمانێن وێ. ئه‌ڤه‌ لۆكا سه‌ده‌مێن قه‌ریانێن هه‌ریمێ یه‌ و ئه‌ڤ بانگه‌شیا ته‌ڤگه‌را گۆڕان و كۆمه‌لا ئیسلامی و هنده‌ك لایه‌نێن دی دكه‌ن، تنێ بۆ ب لارێ برنا خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ یه‌ و شێلاندنا لۆكا راستیا قه‌یرانایه‌ و ئه‌ڤه‌ ژی بۆ گه‌هشتنا هنده‌ك ئارمانجێن سیاسی یێن نه‌ نیشتمانی یه‌. نه‌بوونا كولتۆرێ ده‌ستهه‌لاتداریێ ل كوردستانێ ماكا هه‌موو قه‌یرانایه‌ و نه‌خشه‌ رێی یێن ده‌ربازبوونێ كو ئه‌ركه‌ك نیشتمانی یێ ته‌ڤ لایه‌نێن د ده‌ستهه‌لاتێ دا و ژ ده‌رڤه‌ی ده‌ستهه‌لاتێ دا و كه‌سێن سه‌رمایه‌دارن، لێ مخابن ل كوردستانێ ئه‌ڤ یه‌كه‌ نه‌یا به‌رچاڤه‌ و خوه‌ دوودلی یا كه‌فتیه‌ د ناڤ رێزێن ده‌ستهه‌لاتێ ب خوه‌ دا ژبه‌ر هندێ حوكمه‌ت وه‌سا یا شه‌پلی ئێدی چ ژ ناڤ چ نابته‌ ده‌ر و تنێ یا بریار ل دووڤ بریارێ دده‌ت و بێی كو كه‌سه‌ك گوهداری یان پێگیریێ ب بریارێن وێ بكه‌ت، كو گه‌هشتیه‌ وی ڕاده‌ی دلێ مرۆڤی ب ره‌وشا حوكمه‌تا هه‌رێمێ دسۆژت چنكو ته‌ڤ بریارێن وێ ژ ده‌رازینكا ئۆلیا وێ ده‌رباز نابت بۆ نموونه‌: حوكمه‌تێ بریارا كێمكرنا پلێتێن نووژدار و كلینیكان و ده‌رمان و كریێن خانیان ده‌ركر دا پیچه‌كێ بارێ ئابووریێ وه‌لاتیان سڤك بكه‌ت؛ لێ په‌رێ هه‌ر وه‌كو به‌رێ كه‌سه‌كی پێگیری ب ڤان بریارێن حوكمه‌تێ نه‌كر و به‌لكو ده‌ما وه‌لاتی پرسیارێ دكه‌ن، به‌رسڤ یا ئاماده‌یه‌ و دبێژن: حوكمه‌تێ بۆ خوه‌ گوت! ئانكو بریارێن حوكمه‌تێ ل ده‌ڤ خودێ پێدایا ئه‌وێن ل بن سیبه‌را ڤێ حوكمه‌تێ بووینه‌ تشت و ته‌با، با دئینت و با دبه‌ت. وه‌ی ل حالێ ڤێ حوكمه‌تێ ئه‌وا نه‌شێت كه‌سه‌كی د ناڤ سنوورێن خوه‌ دا نه‌چار بكه‌ت، پێگیریێ ب بریارێن وێ بكه‌ت!! ب دیتنا من سه‌ده‌مێن ڤێ نه‌پێگیریێ نه‌رمه‌ نواندنا حوكمه‌تێ یه‌ ژ مافێن خوه‌ به‌رامبه‌ری خودێ پێدایان و هشكاتی نواندن به‌رامبه‌ری وه‌لاتیان؛ وه‌كو كێم باج ستاندن ژ خودێ پێدایان به‌لكو كار گه‌هشتیه‌ لێبورینا باجێ و فه‌راهم كرنا ده‌لیڤێن كاری بۆ وان د به‌رامبه‌ردا وه‌لاتی یێ بوویه‌ قۆربانێ حوكمه‌تێ و هه‌موو بریارێن خوه‌ ل سه‌ر د سه‌پینن هه‌رچه‌نده‌ بارگرانیا قه‌یرانێ كه‌فتیه‌ سه‌ر ملێن وان وه‌كو وه‌رگرتنا كریا كه‌هره‌بێ و ئاڤێ و وه‌رگرتنا باجێن خانیا د ده‌مێ خوه‌ دا و بیێ ل به‌ر چاڤ گرتنا ره‌وشا كمباخا وه‌لاتیان. ره‌وشا ئابووریا وه‌لاتیان ل هه‌رێمێ رۆژ بۆ رۆژێ یا به‌ره‌ف كمباختر ڤه‌ دچت و د سه‌ر هندێ ڕا حوكمه‌ت ل وان بریارێن خوه‌ ئه‌وێن د به‌رژه‌وه‌ندا وه‌لاتیان دا داین نابته‌ خودان و هه‌رچه‌نده‌ لژنه‌ ل ڤه‌ وه‌لاتی ژ وه‌زیر و گزیرا دمشه‌ترن به‌س كه‌س دووڤچوونا پێگیریا بریارێن حوكمه‌تێ ناكه‌ت و خودێ پێدای ترانێن خوه‌ ب بریارێن حوكمه‌تێ دكه‌ن. وه‌ل ل حالێ ڤێ حوكمه‌تێ كو ئێدی نه‌شێت خوه‌ ل بریارێن خوه‌ ژی ببت خودان و پا دێ كی مه‌ ژ ده‌ستێ بێوژدانێن ڤێ سه‌یرستانێ رزگار بكه‌ت.
15. 03. 2016

هه‌ر ژ كه‌ڤندا ئیران و توركیا دووهێزێن بالا ده‌ستێن ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتا ناڤینن و به‌رده‌وام د هه‌ڤڕكی و شه‌ره‌نیخێ دانه‌ بۆ بالا ده‌ست كرنا هه‌ژموونا خوه‌ ل ده‌ڤه‌رێ. تنێ ل سه‌رده‌مێ شه‌رێ سار دا په‌یوه‌ندیێن وان دهێور بوون به‌لێ ژبنڤه‌ بنڤه‌ خه‌فك و داڤ بۆ هه‌ڤ دكۆلان و پشتی سه‌ركه‌فتنا شۆڕه‌شا ئیسلامی ل ئیرانێ(1979) ئێدی په‌یوه‌ندیێن وان كه‌فتنه‌ د قۆناغا دژاتی و هه‌ڤڕكیێ دا ب تایبه‌ت كو كۆمارا ئیسلامیا ئیرانێ سۆر و سۆر دژاتیا ئه‌مریكا و هه‌ڤالبه‌ندێن وێ دكر و ئه‌مریكا ب شه‌یتانێ مه‌زن ناڤ كر و ژبلی دروشمێ ئیرانێ( هنارده‌ كرنا شۆڕه‌شێ). گوهۆرینێن ل ئیرانێ په‌یدا بووین باندۆره‌كا نه‌گه‌تیڤ كره‌ سه‌ر توركیا و چ پێڤه‌ نه‌چوو ل توركیا ژی كۆده‌تایه‌كا له‌شكه‌ری ل 12. 09. 1980 ده‌ست ب سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ دا گرت و هێرشه‌كا تۆند كره‌ سه‌ر ئازادیخاز و دیمۆكرتخاز و بزاڤا رزگاریخازا كوردی. ئیرانێ ب ئاشكه‌رایی دژاتیا سیاسه‌تا ئه‌مریكا ل ده‌ڤه‌رێ كر و بۆ ڤێ چه‌ندێ ژی دراڤه‌كێ مه‌زن مه‌زاخت و هه‌تا نوكه‌ ژی ببه‌رده‌وامی پشته‌ڤانیا وان گرۆپا دكه‌ت یێن دژاتیا سیاسه‌تا ئه‌مریكا دكه‌ن و هه‌وجه‌ ناكه‌ت ناڤێن وان گرۆپا رێز بكه‌ین چنكو بابه‌تێ مه‌ نه‌ ئه‌وه‌ به‌لكوتنێ بۆ ب بیرئانینێ بوو. دبه‌رامبه‌ردا توركیا هه‌تا به‌ری ئاكه‌په‌ (پارتیا ئه‌ردۆغانی) خوه‌ بێی ئه‌مریكا هه‌ناسا خوه‌ نه‌ دهه‌لكێشا ئه‌و ژی داكو ل همبه‌ر بزاڤا ئازادیخازا كوردی براوه‌ستت و كوردان بێ پشته‌ڤانیا رۆژئاڤا و ب تایبه‌ت ئه‌مریكا بهێلت و یا دن ژی دا سنووره‌كی بۆ زێده‌گاڤیێن ئیرانێ ل رۆهه‌لاتا ناڤین بدانت. د ڤێ ناڤبه‌رێ دا زیان پێكه‌تیێن ئێكێ ژ ڤێ سیاسه‌تا هه‌ردوو باسكێن دژ هه‌ڤێن رۆژهه‌لاتا ناڤین(ئیران و توركیا) بزاڤا ئازادیخازا كوردی بوو. هه‌ردوو زلهێزێن هه‌رێمی(ئیران و توركیا) هه‌تا ڕاده‌كی شیان بزاڤا ئازادیخازا كورد بێ پشت و په‌نا بهێلن، د هه‌مان ده‌م دا بزاڤا كوردی ب خوه‌ ژی ل سه‌ر ڤان هه‌ردوو باسكان پارڤه‌ ببوو و هه‌تا ئه‌ڤرۆ ژی بزاڤا كوردی خوه‌ ژ باندۆرا وان نه‌ ئینایه‌ ده‌ر، هه‌رچه‌نده‌ پارسه‌نگا هێزێ ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ هاتیه‌ گوهۆڕین و گلۆبالیزم ئه‌ڤرۆ سه‌رده‌سته‌ و سنوورێن ده‌وله‌تا به‌رامبه‌ر پرسێن مافێ مرۆڤی و دیمۆكراتیێ پیرۆزیا خوه‌ ژ ده‌ستدانه‌ و خوه‌ش ده‌لیڤه‌ بۆ مه‌ كوردان هاتیه‌ كو ژ كه‌مه‌ر به‌ندا ئیران – توركیا بده‌ركه‌ڤین. ب تایبه‌ت ئه‌ڤرۆ شه‌رێ تیرۆرێ نه‌خشێ هه‌ڤالبه‌ندیێ تێكدایه‌ و توركیا و ئیران بۆ پاراستنا به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ بوونه‌ پشكه‌ك ژ كێشا دروست بوونا تیرۆرێ و به‌رفرهه‌ بوونا وێ؛ دبه‌رامبه‌ردا كورد پشكه‌كن ل باسكێ دژی تیرۆرێ و د ڤێ رێكێ دا به‌رده‌وام قوَربانیا دده‌ن به‌لكو كوردستان بوویه‌ شه‌رگه‌هێ نه‌هێلانا تیرۆرێ و ئه‌ڤێ چه‌ندێ وه‌كریه‌ پێگه‌هێ كوردان خۆرت ببت و ببته‌ جهێ باوه‌ریا زلهێزێن جیهانێ. ئیران و توركیا یێ دبینن كو رۆژ بۆ رۆژێ پێگه‌هێ كوردان یێ قایم دبت و دۆستێن دوزا كوردی یێن زێده‌ دبن ب تایبه‌ت كو حوكمه‌تا هه‌رێمێ شیایی خوه‌ دووری شه‌رێ تائیفی بگرت و نه‌بته‌ پشكه‌ك ژ ڤی شه‌رێ نه‌گریس. زلهێزێن جیهانێ وه‌ك دیار پرۆژێ پشتی سایكس-پیكۆی یێ ئاماده‌كری هه‌رچه‌نده‌ كێشا سووریا بوویه‌ سه‌ده‌م كو د ڤان نێزیكان دا ده‌ست پێ نه‌هێته‌ كرن ئه‌و ژی ژبه‌ر دوو ئه‌گه‌رانه‌؛ یا ئێكێ: بۆ راوه‌ستاندنا پێلا ئاواران بۆ ئه‌ورۆپا، دوو: نێزیكبوونا هه‌لبژارتنێن سه‌رۆكاتیێ ل ئه‌مریكا. ئه‌گه‌ر نه‌ نوكه‌ ده‌ست دابایه‌ جه به‌جه كرنا ڤی پرۆژه‌ی و براوه‌یێن ئێكێ ل رۆژهه‌لاتا ناڤین دێ كورد بن. ئه‌ڤ چه‌نده‌ یا بۆ توركیا و ئیرانێ دیار بووی پشتی هه‌موو بزاڤێن توركیا بۆ دابین كرنا زۆنه‌كا ئارام ل باكوورێ سووریا و هه‌روه‌سا ناساندنا په‌یه‌ده‌ و یه‌په‌گێ ب تیرۆرست و ژبلی پشته‌ڤانیا ئه‌مریكا و رۆژئاڤا بۆ ئه‌زموونا هه‌رێما كوردستانێ وه‌ك مودێله‌ك بۆ چاره‌سه‌ر كرنا پرسێن ئتنی ل رۆژهه‌لاتا ناڤین و هه‌روه‌سا ل شه‌رێ دژی داعش ژی بێی ره‌زامه‌ندیا عێراقێ. ئیران و توركیا داكو رێكێ ل پرۆژێ رۆژهه‌لاتا ناڤینا پشتی نه‌مانا شه‌رێ تیرۆرێ بگرن، هه‌رچه‌نده‌ به‌رژه‌وندیێن وان گه‌له‌ك دژی هه‌ڤن ژی لێ ب تێكدانا نه‌خشێ سایكس-پیكۆی زیان پێكه‌فتیێن ئێكێ دێ توركیا و ئیران بن چنكو ئه‌و هه‌ژموونا ئه‌ڤه‌ چه‌ندین سه‌ده‌یه‌ ل رۆژهه‌تا ناڤین هه‌ی، نامینت و دێ هه‌ژموونا وان كرۆپه‌ و گۆچ بت. ژبه‌ر ڤێ چه‌ندێ یه‌ داوود ئۆغلۆ چوویه‌ ئیرانێ(4. 03. 2016) و وه‌ك ده‌زگه‌هێن ڕاگه‌هاندێ به‌لاڤكرین هه‌ردوو ده‌وله‌تا ته‌كه‌زی ل مایینا سنوورێن ڤان ده‌وله‌تان وه‌ك خوه‌ بمینن كریه‌ و ب تایبه‌ت سووریا و عێراق كو ئه‌ڤه‌ ل دژی نه‌خشه‌رێیا رۆژئاڤایه‌ بۆ كێشێن ده‌ڤه‌رێ. بۆ زلهێزێن جیهانێ دیار بوویه‌ كو په‌یمانا سایكس-پیكۆ نه‌بوویه‌ سه‌ده‌مێ ئارامی و خوه‌شگوزه‌رانیێ بۆ خه‌لكێ ده‌ڤه‌رێ به‌لكو به‌رۆڤاژی بوویه‌ سه‌ده‌مێ نه‌ئارامی و شه‌رێ تائیفی و نه‌ته‌وه‌یی و هه‌تا بگه‌هته‌ باوه‌ری و ڕه‌گه‌زی ژی ژبلی ب لافاو خه‌لكێ وێ به‌ره‌ف رۆژئاڤا ئاواره‌ دبن و كێشێن خوه‌ یێن جڤاكی و تائیفی دگه‌ل خوه‌ دبن كو ل پاشه‌رۆژێ دێ بنه‌ سه‌رگێژی بۆ رۆژئاڤا هه‌روه‌كو ئه‌فرۆئه‌مریكی كو وی ده‌می كوله‌بوون و شه‌رێ ئازادبوونێ ل دژی خودانێن خوه‌ كری و بۆ ئه‌مریكا بووین كێشه‌ و ب زۆرێ ژ ئه‌مریكا ده‌رێخستین و ده‌وله‌تا لیبیریا بۆ وان ل ئه‌فریكا دامه‌زراند دا ژ كێشێن وان رگار ببن(1864). نه‌جهێ باوه‌رێ یه‌ رۆژئاڤا و ب تایبه‌ت ئه‌ورۆپا ده‌رگه‌هێن خوه‌ بۆ ڤێ تسۆنامیا ئاوارێن رۆژهه‌لاتا ناڤین بهێلت ل تاق. چنكو تاكو كێشێن نه‌ته‌وی چاره‌سه‌ر نه‌بن ئێدی ده‌ڤه‌ به‌ره‌ف ته‌ناهیێ ڤه‌ ناچت. ئه‌ڤ پێنگاڤا نێزیك بوونا توركیا و ئیرانێ بۆ راوه‌ستاندنا نه‌خشێ جوگرافیا سیاسیا ده‌ڤه‌رێ و ئاڤچینكرنا وی نه‌خشێ ژبه‌رێك چووی كو هه‌ر ل رۆژا ئێكێ ب كۆته‌كو بێ دادیێ هاتبوو په‌رچوومه‌ كرن، هه‌وارا ل په‌ی گورگی یه‌ و نه‌ گرنژینێن كه‌ڤۆكیێن داوود ئۆغلۆی و نه‌ ژی زمان لۆسیا ئیرانی دێ رێكێ ل به‌ر ئه‌جندایا زلهێزێن جیهانێ و رژدیا خه‌لكێ ده‌ڤه‌رێ بۆ گوهۆرینێ و ب ده‌ستڤه‌ ئینانا مافێن خوه‌ یێن نه‌ته‌وه‌یی و تائیفی گرن.

حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ل (2. 03. 2016) خشتێ بێهندانێن فه‌رمی ل ده‌زگه‌هێن حوكمه‌تێ راگه‌هاند، لێ گه‌له‌كا سه‌یر بوو كو ئه‌و رۆژێن كه‌فتینه‌ د رۆژا شه‌مبیێ دا پالدانه‌ رۆژا ئێك شه‌مبێ، هه‌ر چه‌وان بایه‌ نه‌دبوو پێگۆهۆركانێ ب رۆژان هاتبایه‌ كرن! هه‌ر چه‌نده‌ ئه‌ز ب خوه‌ دبینم كو مه‌ ل هه‌رێما كوردستانێ رۆژانێن بیهندانێن فه‌رمی ژ هه‌ر وه‌لاته‌كێ ڤێ جیهانێ پتر یێن هه‌ین و دبیت بۆ ڤێ ئێكێ ئه‌گه‌ر به‌ریكانه‌ك بهێته‌ كرن، ئه‌م دێ خه‌لاتێ ئێكێ وه‌رگرین و دبێ ڕكابه‌رین. به‌لێ بۆچی یاری ب رۆژێن بێهندانێ بهێته‌ كرن و بێی پێشوه‌خت ئانكو بۆ نموونه‌ به‌ری هه‌یڤه‌كێ ئه‌ڤ خشته‌ هاتبا دیاركرن دا وه‌لاتی بكارت مفای ژ ڤان رۆژان بكه‌ت. لێ دیاره‌ بابه‌لیسكا گێژه‌ڤانكیا قه‌یرانێن سیاسی و دارایی و رێڤه‌به‌ری ل هه‌رێما كوردستانێ چه‌ترا خوه‌ ب سه‌ر هه‌ر تشی دا كێشایه‌ و بوویه‌ گێلما گاڤانی و چاره‌سه‌ركرنا ڤان كێشان ل به‌ر رایه‌دارێن مه‌ بوویه‌ ده‌ربازبوون ژ زڤڕۆكا به‌رموودا ئه‌گه‌ر نه‌ دێ چه‌وا پێگۆهۆركانێ ب بهێندانه‌كا فه‌رمی ئێته‌ كرن و هه‌رچه‌نده‌ ئه‌ڤه‌ یه‌كه‌مین رۆژه‌ به‌رهه‌مێ خه‌بات و به‌رخوه‌دانا نه‌ته‌وا كورد، دچیته‌ ناڤ به‌لگێن فه‌رمی یێن ده‌وله‌ته‌كا داگیركه‌را كوردستانێ دا و دان ب مافێن كوردان بهێته‌ كرن. 11 ئادار نه‌ رۆژه‌كا نۆرماله‌ و بهێته‌ پشتگوه ئێخستن كو ئه‌گه‌ر ب كه‌ڤته‌ د رۆژه‌كا بێهندانه‌كا فه‌رمی(ئه‌ڤجا چ ئه‌ینی بت یان شه‌مبی) دا نه‌هێته‌ پیرۆز كرن به‌لكو پێگۆهۆركانێ پێ بهێته‌ كرن و رۆژه‌كا دی ل جای وێ ببته‌ بهێندان. ئه‌ڤه‌ ل چ جهێن ڤێ جیهانێ نه‌بوویه‌ كو پێگۆهۆركانێ د خشتێ بێهندانێ بهێته‌ كرن تنێ ل وه‌لاتێ مه‌ نه‌بت كو ب راستی بوویه‌ سه‌یرستان!! دبت حوكمه‌ت وه‌سا هزر بكه‌ت ب زێده‌ كرنا رۆژێن بێهندانێ پیچه‌كێ به‌رێ خه‌لكی ژ قه‌یرانێن هه‌رێمێ ب گوهۆڕت و بۆ چه‌ند ساته‌كا ژی بت دلێ خه‌لكی بهێته‌ خوه‌شكرن! وه‌راستی بڤێت ئه‌ڤ پێنگاڤا حوكمه‌تێ یاری كرن ب رۆژێن بهیندانێ نه‌ كارێ وێ یه‌ به‌لكو یا په‌رله‌مانێ كوردستانێ یه‌ و دڤیا به‌ری نوكه‌ ئه‌ڤ پرسه‌، پرسا رۆژێن بێهندانێن فه‌رمی ل كوردستانێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ ئێكلا كربایه‌ و ئه‌ڤ گێله‌شۆكیا رۆژێن بێهندانا هاتبایه‌ چاره‌سه‌ر كرن و سه‌رێ حوكمه‌ت و وه‌لاتیان ته‌نا ببایه‌ و دا هه‌ر ئێك ژ مه‌ ل گۆڕه‌ی نه‌خشێ دانپێنایێ رۆژێن بێهدانێ سه‌ره‌ده‌ریێ كه‌ت، نه‌ك ئه‌م هه‌موو ب حوكمه‌ت ڤه‌ گوهێن مه‌ د قیت و چاڤێن مه‌ دزیق بن هه‌تا بزانین كانێ كه‌نگی بێهندانا فه‌رمی یه‌! لێ پا كه‌نگه‌ په‌رله‌مانێ مه‌ یێ گراڤی ل رۆژێن ره‌وشه‌ندار و ب واته‌یێن نه‌ته‌ویی مێزه‌ كریه‌ و لێ بوویه‌ خودان و ئه‌ڤ قه‌یرانا به‌رووكا هه‌رێما كوردستانێ گرتی باشترین نموونه‌ یه‌ كو ئه‌و ته‌نێ حه‌یرانێن پارتێن خوه‌ و به‌رووكێن خوه‌نه‌( بلا ژ ده‌ستووریا شڤان په‌روه‌ری بیت) و رۆلێ وان د رۆژه‌ڤا كوردستانێ دا یێ گۆجه‌(شه‌له‌لی) و چ باندۆر ل سه‌ر هێوركرنا په‌یوه‌ندیێن ناڤخوه‌ یێن هێزێن سیاسی نینه‌؛ به‌لكو هنده‌ك ژ ئه‌ندام په‌رله‌مانێن مه‌ بوونه‌ پشكه‌ك ژ وێ هێرشا نه‌ڕه‌وا یا دهێته‌ كرن ل سه‌ر پرۆژێ ده‌وله‌تبوونێ ب هێجه‌تا هندێ كو لایه‌نه‌ك ب تنێ خوه‌ دكه‌ته‌ خودانێ ڤێ پرۆژه‌ی كو پارتیه‌ و ب سه‌رۆكاتیا سه‌رۆكێ هه‌رێمێ رێزدار مه‌سعود بارزنی كو رێزداری ئاینده‌یێ خوه‌ یێ سیاسی ب ڤی پرۆژێ نه‌ته‌ویی ڤه‌ گرێدایه‌. په‌رله‌مانه‌ك ب ڤی ده‌ستوداری كو هنده‌ك ژ ئه‌ندامێن وی ببنه‌ پشكه‌ك ژ به‌ره‌یا ئه‌نتی ده‌وله‌تبوون چ ژێ دهێته‌ چاڤه‌رێكرن! ئه‌رێ دێ شێت رێزێ ل خه‌بات و به‌رخوه‌دانا نه‌ته‌وا كورد بگرت و رێزی ل پێشه‌نگن هه‌موو هه‌یی و ژیانا خوه‌ د پێخه‌مه‌تا رزگاریا نه‌ته‌ویی دا مه‌زاختی، بگرت؟ گوتنه‌كا هه‌ی دبێژت: “ئه‌و كه‌سێن گوللا دبه‌رده‌ن دیرۆكا خوه‌، قۆمبه‌لا به‌رده‌ن ئایندێ خوه‌” به‌لێ مخابن د ئه‌ڤرۆیا كوردستانێ دا د سه‌ر وان گوهۆڕینێن ب سه‌ر نه‌خشێ سیاسیێ هه‌رێمێ دا هاتین و سنوورێن ده‌وله‌تێن سایكس – پیكۆی كێشاین ل به‌ر بارۆڤێ و پێگه‌هێ كوردان د شه‌رێ دژی تیرۆرێ دا گه‌هه‌شتیه‌ بلندترین ئاست و كورد بووینه‌ هژماره‌كا ب سه‌نگ، هنده‌ك ژ ڤان كه‌سان ل كوردستانێ یێن په‌یدا بووین و ل دژی پرۆژێ ده‌وله‌تبوونا كوردستانێ ملێن خوه‌ دانه‌ داگیركه‌رێن كوردستانێ و ب مخابنیڤه‌ هنده‌ك ژ وان ئه‌ندام په‌رله‌مانن ژی ب هێجه‌تێن بێ بنه‌ما و ئه‌رگۆمێنتێن ئه‌و دده‌نه‌ به‌ر روویێ خه‌لكێ كوردستانێ، خوه‌ زارۆكه‌كێ فێری ئه‌لیف و بێتكان ژی بووی، نكارت باوه‌ریێ پێ بینت. لێ چ بكه‌ین ئه‌ڤه‌ سه‌یرستانه‌ و ماده‌م رێز ل پیرۆزیێن نه‌ته‌ویی نه‌هێته‌ گرتن و ئه‌ڤجا ما چیه‌ ئه‌گه‌ر پێگوهۆركانێ د رۆژێن بهێندانان دا بهێته‌ كرن و ئه‌ورۆژ چه‌ند پیرۆز بن خوه‌ وه‌كو 5 و 11 ئادارێ ژی بن.