كێشا سووریێ یا نێزیكه‌ پێنج سالیا خوه‌ تمام كه‌ت و د ڤان سالێن بووری دا ژبلی شه‌ر و مال وێرانیێ پێڤه‌تر خه‌لكێ ڤی ولاتی نه‌دیتی یه‌؛ رژێم ژی ژ كوشتنا خه‌لكێ سڤیل تێر نه‌بوویه‌ و هه‌موو ره‌نگێن ئوپۆزسیۆنێ ناس ناكه‌ت و ته‌ڤ ده‌رگه‌هێن دان و ستاندنێ بۆ هێور كرنا ڤی شه‌رێ كمباخ كو رێ خوه‌ش ببت بۆ چاره‌سه‌ریێ ب روویێ هه‌ر بزاڤه‌كێ گرتنه‌. درێژ بوونا ماوێ شه‌ری و نه‌ په‌ژراندنا ئۆپۆزسیۆنا دیموكراتیك و یا دژی شه‌رێ تائیفی و ئتنی رێ ل به‌ر توَندڕه‌وێن ئیسلاما سیاسی و ب تایبه‌ت گرۆپێن سه‌ر ب قاعیده‌و پاشی داعشێ هاته‌ خوه‌ش كرن و هێدی هێدی ده‌نگێ دیموكراتخازا و باندۆرا وان نه‌ما. ئه‌ڤرۆ ل سووریا پتری 115 گرۆپێن چه‌كدار هه‌نه‌ و پتریا وان سه‌ر ب گرۆپێن ئیسلاما سیاسینه‌ كو هیچ رێزه‌كێ بۆ بها و نرخێن مرۆڤی نادانن و نینه‌ و ژبلی هه‌ر گرۆپه‌ك خوه‌ ب دروست دزانت و یێن دن ب هێزا ئه‌هریمه‌نی و دژی ئیسلام وه‌ك ئایین دزانن و نه‌فیر عامێ ل سه‌ر هه‌ڤ ڕا دكه‌ن. سووریا پێنج ساله‌ د ئاگرێ تیرۆر و تیرۆست و رژێما دكتاتۆر دا دسۆژت و جیهان ژی مات مایی مایه‌ كو هه‌تا نوكه‌ چ لایه‌ن د ئاماده‌ نینن ب ئه‌جندایه‌كا دووری تائیفی و نه‌هێلانا یێ دن بهێته‌ مه‌یدانێ. دبت و راسته‌ ژی ئه‌ڤ گرۆپه‌ ل گۆڕه‌ی ئه‌جندایێن ده‌ور و به‌ر بزاڤێ دكه‌ن و دوورن ژ به‌رژه‌وندیا خه‌لكێ سووریا. بڤێ چه‌ندێ سووریا ڤه‌گه‌رانده‌ پێش قۆناغا ده‌وله‌تێ و هه‌ر گرۆپه‌ك ده‌ڤه‌ره‌ك ئێخستیه‌ بن كونترۆلا خوه‌ و كریه‌ مه‌یدانا شه‌ری. شه‌رێ ناڤخوه‌ یێ سووریا ژ بن كونترۆلا زلهێزێن ده‌ڤه‌رێ و جیهانێ ده‌ركفتیه‌ و تیرۆرستێن جیهانێ سووریا بۆ خوه‌ كرنه‌ مالیت و ژ وێرێ قه‌ستا هه‌موو جیهانێ كریه‌ و ب ڤی ره‌نگی پاریس و ئه‌نقه‌ره‌ و چه‌ندین باژێرێن دن ل سه‌رانسه‌ری جیهانێ بوونه‌ ئارمانجێن تیرۆرستان و ئاسایشا جیهانێ شلۆق كریه‌ و بازار ب پرسا ئاواره‌یان دكه‌ن و نوكه‌ بوویه‌ كێشه‌كا هه‌ری مه‌زن بۆ جیهانێ چنكو ترسه‌كا مه‌زن هه‌یه‌ د ناڤ پێلێن ئاواره‌یان دا تیرۆرستان خوه‌ حه‌شار دابیت و ل ده‌مێ ترسا ژ ناڤچوونا وان مسۆگه‌ر ببت، ببنه‌ قومبه‌لێن ده‌مكری. ژ ترسا شلۆق بوونا ئاسایشا نیڤ ده‌وله‌تی ب تایبه‌ت پشتی روسیا داكه‌تیه‌ ناڤ كێشا سووریا و ب هه‌موو هێزا خوه‌ڤه‌ پشته‌ڤانی ل مانا رژێما دكتاتۆرا ئه‌سه‌دی كری ئێدی راوه‌ستاندنا ڤێ كاره‌ساتێ بوویه‌ ئه‌ركه‌كێ هه‌موو ناڤگینێن ناڤ نه‌ته‌وی و دوهی 26. 02. 2016 بریارا راوه‌ستاندنا ڤی شه‌ری هاته‌ دان و دهێت خاستن هه‌موو گرۆپ پێگیریێ پێ بكه‌ن و هه‌ر گرۆپا پێگیریێ نه‌كه‌ت نه‌هاتیه‌ دیاركرن كا ئایا دێ ئه‌وا ب سه‌رێ سه‌ددامی ئینای ده‌ما داخاز ژێكری كو خوه‌ ژ كوه‌یتێ پاشڤه‌ بكێشت و پێگیری نه‌كری و نه‌فیر عام ل سه‌ر راكری و ب درێ زۆرێ ژ كوه‌یتێ ده‌رخستی، دێ وێ ژی ب سه‌رَ وان گرۆپا ئینن؟ پا ئه‌گه‌ر رژێمێ پێگیری نه‌كر، دێ گێرا ب سه‌ددامی كری دێ وێ ب ئه‌سه‌دی ژی كه‌ن!! ژبلی ڤان گرۆپان كو پێگیریێ بكه‌ن ئانژی نه‌كه‌ن كا دێ پاشی چ چێ بت، لایه‌نێن پشته‌ڤانیێ ل ڤان گرۆپا دكه‌ن دێ ئه‌و چ لێ هێن ئه‌رێ ئه‌وژی دێ كه‌ڤنه‌ به‌ر لێپرسینێ ب تایبه‌ت روسیا، توركیا، قه‌ته‌ر و سعودیا چنكو ئه‌ڤان وه‌لاتان سووریا گه‌هاندیه‌ قۆناغا ئه‌ڤرۆ و هه‌موو رێكێن ئاشتیێ بۆمبه‌ كرنه‌ و راوه‌ستاندنا ڤی شه‌ری دێ چ گه‌هته‌ شكه‌فا ڤان وه‌لاتان. ئاسایشا ناڤ نه‌ته‌وی ناڤگینه‌كا بێ هێزه‌ بۆ سه‌پاندنا هه‌ر بریاره‌كێ پێدڤی بهێزێ یه‌ لێ وه‌ك دیار ئه‌ندامێن وێ ناڤگینێ ب خوه‌(روسیا، ئه‌مریكا، فه‌ره‌نسا و بریتانیا) پشكه‌كن ژ ڤی شه‌ری و نه‌ ئاماده‌نه‌ هێزێن خوه‌ بێخنه‌ ژێر فه‌مانا وێ بۆ سه‌پاندنا بریارا وێ؛ ژبه‌ر هندێ چه‌ند بریارێن ب ڤی ره‌نگی ب ده‌ركه‌ڤن ژی به‌س كی دێ پێگیریێ بكه‌ت و تنێ كێشێ ئالۆزتر لێ دكه‌ن چنكو ب كورتی و كوردی لایه‌نێن په‌یوه‌ندیدار هێشتا ژ شه‌ری نه‌ وه‌ستیانه‌ و نه‌گه‌هشتنه‌ ئارمانجێن ئه‌ڤ شه‌ره‌ ژبۆ هاتیه‌ ل دارخستن.
27. 02. 2016

توركیا هێشتا وه‌كو كوَرێ نازاندیێ ناتۆ ل خوه‌ مێزه‌ دكه‌ت ل ده‌مه‌كی كو هه‌موو تێگه‌هێن سیاسی و فه‌لسه‌فی و ره‌وشتی هاتینه‌ گوهۆڕین و نه‌خشێ سیاسی و پێگه‌هێن جۆگرافی ل هه‌مبه‌ر گلۆبالیزم و نه‌مانا شه‌رێ سار هه‌موو بها و گرنگیا خوه‌ ژ ده‌ستدانه‌ و به‌رژه‌وه‌ندی بوونه‌ خالا ده‌ستپێكا دانانا هه‌ر ستراتیژیه‌كێ. ئه‌ندامێن به‌رێ یێن بلۆكێ وارشۆ ئه‌ڤرۆ ئه‌ندامێن ناتۆنه‌ و گه‌له‌ك ژ وان وه‌لاتان ئه‌ڤرۆ ئه‌ندامێن ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپی نه‌ و سیاسه‌تا خوه‌ گوهارتنه‌ و ل گۆڕه‌ی تێگه‌هێ گلۆبالیزمێ سه‌رده‌ریێ دكه‌ن. لێ توركیا هێشتا ژ قۆناغا ئه‌تاتوركی و شه‌رێ سار ده‌ر نه‌كه‌فتیه‌ و وه‌ك دیار ناخازت ژێ ب ده‌ركه‌ڤت چنكو ئه‌و وه‌سا هزر دكه‌ن هه‌رده‌ما توركیا ده‌ست به‌رداری وان پره‌سیبان بوو وێ هه‌ژموونا خوه‌ ل سه‌ر ئاستێ ناڤخوه‌ و ژ ده‌رڤه‌ ژ ده‌ست ب ده‌ت!! ب تایبه‌ت كێشا كوردی كو توركیا هه‌موو هێز و شیانێن خوه‌ دمه‌زێخت دا كێشا كوردی ل بن هه‌ژموونا وێ ده‌رنه‌كه‌ڤت ب هه‌ر ئاوایه‌كی بت و دژاتیا كێشا كوردی ئێكه‌ ژ گرنگترین پره‌نسیبێن ده‌وله‌تا توركیا و به‌ری چه‌نده‌كێ ئه‌ردۆغانی گوتبوو: ئه‌گه‌ر ده‌وله‌ته‌كا كوردی ل ئه‌فریقا بهێته‌ ڕاگه‌هاندن ئه‌م دێ ژ ناڤ به‌ین!! هه‌لبه‌ت ئه‌ڤه‌ د سیاسه‌تێدا دبێژنێ گورێغ بوون یان حێچ بوون و دووره‌ ژ لۆژیكێ و ئه‌ته‌كێتا مرۆڤێن سیاسه‌تمه‌دار ژبلی كو بێ رێزی كرنه‌ ب جاڕدانا مافێن مرۆڤی كو توركیا ب خوه‌ ژی ئێكه‌ ژ وه‌لاتێن ئه‌ڤ جاڕدانه‌ ئیمزا كری. ب نه‌مانا بلۆكێ وارشۆ و دوو باسكییا جیهانێ پێگه‌هێ توركیا یێ جۆگرافی كو دكه‌ته‌ سه‌ر سنوورێ وه‌لاتێن ئه‌ندامێن بلۆكێ وارشۆ گرنگیا خوه‌ ژ ده‌ستدا و د هه‌مان ده‌م دا بزاڤا رزگاریخازا كوردی شیا وێ كه‌مه‌ربه‌ندا ل دۆر هاتیه‌ پێچان ب پرچینت و ل سه‌ر ئاستێ ناڤده‌وله‌تی ره‌نگه‌ دانپێندانێ(شرعیه‌تێ) ب ده‌ستڤه‌ بینت ب تایبه‌ت پشتی زوونا ئارام ل باشوورێ كوردستانێ شیای هێدی هێدی ده‌وله‌ته‌كا مۆدێرن د ناڤ عێراقا ژ كێشا تلۆڤه‌ دا جهێ خوه‌ خوه‌ش بكه‌ت و خوه‌ دووری كێشێن تائیفی و ئتنی یێن ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتا ناڤین ڤه‌گرتی، ڕابگرت. ل ده‌ستپێكا دامه‌زراندنا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ(1992) توركیا و ئیران و سووریا گه‌له‌ك پێكۆلێن ژ ناڤبرنا ڤێ حوكمه‌تێ كرن و چه‌ندین كۆمبوونێن سێ قۆلی كرن، لێ هه‌موویان سه‌ر نه‌گرت، هه‌لبه‌ت گه‌له‌ك سه‌ده‌م هه‌نه‌ لێ یا ژ هه‌موویان گرنگتر ئه‌وه‌ پاراستنا مافێن مرۆڤی سه‌ردێرا سیاسه‌تا گلۆبالیزمێ یه‌ و سه‌رده‌مێ داپلۆسین و ئینكار كرنا ئتنان نه‌ما و پرسا مافێ مرۆڤی سنوورا ناس ناكه‌ت و ئێدی سنوورێن ده‌وله‌تا ل به‌ر بایێ گلۆبالیزمێ چ پیرۆزی نه‌ما و مه‌ دیت كانێ چه‌وان سنوورێن یۆگسلافیا و راوه‌ندا و عێراقێ هاتنه‌ به‌زاندن و ئه‌ڤرۆ سووریا. د كێشا سووریا دا توركیا ژ ترسا پێشدا چوونا كێشا كوردی هه‌موو شیانێن خوه‌ مه‌زاختن بۆ دا كو زوونه‌كا ئارام دروست بكه‌ت و شۆره‌شا خه‌لكێ سووریا ل گۆڕه‌ی به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ بده‌ت كاری وبۆ ڤێ چه‌ندێ ده‌رگه‌هێن سنوورێ خوه‌ بۆ هه‌موو ره‌نگێن ئۆپۆزسیۆنا سووری هێلانه‌ ل تاق، ئه‌ڤه‌ هه‌موو بۆ وێ ئێكێ كو پێشیێ ل كوردان بگرت و ئه‌زموونا باشوورێ كوردستانێ ل سووریا دووباره‌ نه‌بت. ئه‌ڤ داخازا توركیا به‌رده‌وام دهاته‌ ره‌تكرن چنكو توركیا هه‌تا ئه‌ڤرۆ ژی دشه‌رێ تیرۆرێ دا خوه‌ ئێكلا نه‌كریه‌ و به‌لكو ب پشته‌ڤانی كرنا تیرۆرێ دهێته‌ گونه‌هباركرن و دوَستینیا ئه‌مریكا و رۆژئاڤا ژ ده‌ستدایه‌. ئانكو كێشا سووریا بوویه‌ سه‌ده‌م توركیا پێگه‌هێ خوه‌ یێ سیاسی و جۆگرافی ژده‌ست بده‌ت؛ د به‌رامبه‌ردا كوردان ل شه‌رێ دژی تیرۆرێ هاته‌ پێش و وه‌ك تاكه‌ هێز ل سه‌ر عه‌ردی شه‌ری دژی تیرۆرێ دكه‌ت ئه‌ڤجا چ ل سووریا و چ ل عێراقێ ئانكو د سه‌رده‌مێ گلۆبالیزمێ دا كێشا كوردی هاته‌ پێش و بوویه‌ پشكه‌ك ژ سیسته‌مێ نوو یێ جیهانێ. پێگه‌هێ كوردان هێشتا قایمتر لێهات ده‌مێ روسیا ب هێزا خوه‌ یا له‌شكه‌ری ته‌ڤی شه‌رێ دژی تیرۆرێ بووی و هه‌موو خه‌ونێن توركیا بۆ دامه‌زراندنا زوونا ئارام ل باكورێ سووریا هه‌رفاندن ژبلی كو ئه‌مریكا بۆ جارا ئێكێ یه‌ ڤه‌كری پشته‌ڤانیا كوردا دكه‌ت و كوردان ب دۆستێن خوه‌ داینه‌ نیاسین و پشته‌ڤانیێ ل پرۆژێ كوردان دكه‌ت دیسا چ ل عێراقێ و چ ل سووریا. د سیاسه‌تا ئه‌ڤرۆ دا به‌رژه‌وه‌ندی ل پێشیا هه‌ر تشت دهێت و هه‌ر وه‌لاته‌ك ل گۆڕه‌ی به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ ته‌ڤگه‌رێ دكه‌ت و سه‌پاندنا ئه‌جندیێن خوه‌ بۆ وه‌لاته‌كێ وه‌كو توركیا ل سه‌رده‌مێ گلۆبالیزمێ دشیندا نینه‌ نه‌خاسمه‌ كو جیهان ته‌ڤ ل سه‌ر شه‌رێ دژی تیرۆرێ هه‌ڤده‌نگن و رووسیا و كورد ژی ته‌ڤی ڤی شه‌ری بوونه‌ ب ڤی ره‌نگی توركیا كه‌فتیه‌ نابه‌ینا چه‌كۆچێ كوردان و سندانێ روسیا و وه‌ك دیار شه‌رێ ناڤخوه‌یێ سووریا یا دگه‌هیته‌ كنارێ داویێ و توركیا دێ ب چاڤێن زیق ل هه‌رێمه‌كا دن یا كوردستانێ ل سه‌ر سنوورێ خوه‌ مه‌یزه‌كه‌ت، هه‌روه‌كو ل هه‌رێما كوردستانا عێراقێ مه‌یزه‌كری و ل داویێ نه‌چار بووی دانپێنانێ پێ بكه‌ت و سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل بكه‌ت.

توركیا ل سه‌ر پێگه‌هێ خوه‌ یێ جۆگرافی و گرنگیا ڤی پێگه‌هی بۆ زلهێزێن جیهانێ سیاسه‌تێ دكه‌ت، چنكو وه‌كو پره‌كێ یه‌ د نابه‌ینا رۆژهه‌لات و رۆژئاڤا دا زێده‌باری درێژیا سنوورێ ده‌ریایێ. ل سه‌ر ده‌مێ شه‌رێ سار ئه‌مریكا و ناتۆ گه‌له‌ك گرنگی ددان توركیا، هه‌رچه‌نده‌ سیسته‌مێ حوكمڕانیێ نه‌یێ دیمۆكرات و پتر ئه‌نارشیست و فاشی بوو و مافێن مرۆڤی به‌رده‌وام دهاتنه‌ پێشل كرن و ب تایبه‌ت مافێن كورد و به‌لكو هه‌ر دان پێ نه‌دهاته‌ كرن، لێ ئه‌مریكا و هه‌ڤال به‌ندێن خوه‌ چاڤێن خوه‌ ل سه‌ر سیاسه‌تا ناڤخوه‌یا توركی دنقاندن و هه‌وار و بانگینێن دیمۆكراتخاز و پارێزڤانێن مافێ مرۆڤی ب كه‌ڤرێ به‌رژه‌وه‌ندیێن رۆژئاڤا ڤه‌ دپه‌رچقین و پێدا شۆر دبوون بێی كو موویه‌ك ژ وان شاش ببت، چنكو توركیا وه‌كو دیواره‌كی بوو، به‌رامبه‌ری بلۆكێ وارشۆ ب سه‌رۆكاتیا سۆڤیه‌تێ!! ب نه‌مانا بلۆكێ وارشۆ و سۆڤیه‌تێ ل سه‌ر ده‌پێ شانۆیا سیاسه‌تا جیهانێ، پیچه‌كێ پێگه‌هێ توركیا له‌قیا و ئه‌و گرنگیا به‌رێ نه‌ما لێ سیاسه‌تمه‌دارێن توركیا دڤێ وه‌رچه‌رخانێ نه‌گه‌هشتن یانژی ناخازن ئه‌ڤێ یه‌كێ ببینن و هه‌ر ل سه‌ر گرنگیا پێگه‌هێ خوه‌ یێ جۆگرافی سیاسه‌تا خوه‌ دادرێژن و په‌یاده‌ دكه‌ن. لێ به‌رژه‌وه‌ندی و خه‌مێن ناتۆ و ئه‌مریكا و جیهانبینی یا وان ب شێوه‌كێ دراماتیكی هاتیه‌ گوهۆڕین و ته‌ڤنێ هه‌ڤال و هه‌ڤبه‌ندان سه‌روبنوبوویه‌ ب تایبه‌ت پشتی بۆرجێن نیۆیۆرك و پایته‌ختێن پرانیا وه‌لاتێن ئه‌ندامێن ناتۆیێ بووینه‌ ئارمانجێن تیرۆرستێن سه‌ر ب ئیسلاما سیاسی ڤه‌ كو ئێدی د شه‌رێن نوو دا پێگه‌هێن جۆگرافی چ گرنگیا خوه‌ نه‌مایه‌ به‌لكو ته‌كنۆلۆژیایێ جهێ وێ گرتیه‌. باشترین نموونه‌ ده‌ما ئه‌مریكا نه‌فیرعام ل سه‌ر رژێما سه‌ددامی ڕاگه‌هاندی، ئه‌ردۆغانێ ئه‌ڤرۆ هاوارا خوه‌ دبه‌ته‌ به‌ر كۆچكا سپیا ئه‌مریكی ئه‌وێ رۆژێ هه‌موو ده‌رگه‌هێن خوه‌ ب روویێ ئه‌مریكا و ناتۆ داخستن، لێ ئه‌ڤێ چه‌ندێ چ كاریگه‌را خوه‌ نه‌بوو چنكو ته‌كنۆلۆژیا شه‌ری وه‌سا یا پێشكه‌فتی كو ئێدی هه‌وجه‌ی ب هشكاتیا عه‌ردی نه‌مایه‌ به‌لكو ژ عه‌سمانی و ده‌ریایێ ڤه‌ بارانا بۆمبا باراندن سه‌ر سه‌ددامی و رژێما وی ژبن برن. توركیا ژبلی ژ ده‌ستدانا گرنگیا پێگه‌هێ جۆگرافی ل سه‌ر ئاستێ ده‌ڤه‌رێ ژی توشی ئاریشێن چاره‌نوس ساز بوویه‌ ب تایبه‌ت پرسا كێشا كوردی و گه‌رم بوونا شه‌رێ تیرۆرێ و كو توركیا هه‌تا نوكه‌ ب مجدی هه‌لویستێ خوه‌ ڕانه‌گه‌هاندیه‌ و شێلو بێلی و مژاتی پێڤه‌ دیاره‌ و ل كۆربه‌قكا سووریێ وه‌ك پشته‌ڤانێ هنده‌ك گرۆپێن تیرۆرستی ب تایبه‌ت به‌ره‌یا نوسره‌ و به‌ری چه‌نده‌كێ داعش ژی هاتیه‌ گونه‌هبار كرن. د سیاسه‌تا ئه‌ڤرۆ دا پێگه‌هێ جۆگرافی بهایێ خوه‌ یێ ستراتیژی نه‌مایه‌ به‌لكو كانێ تو دكیژان به‌ره‌یی دا رۆلێ خوه‌ دبینی، چنكو جیهانا ئه‌ڤرۆ ل سه‌ر دوو باسكان پارڤه‌ بوویه‌ باسكێ دیمۆكراتی و مافێ مرۆڤی یێ دن به‌ره‌یێ ئه‌نتی دیمۆكرات و تیرۆرێ و ئه‌ڤان هه‌ردوو باسكان رۆژهه‌لاتا ناڤین كریه‌ مه‌یدانا خوه‌ ژێك سافی كرنێ و كوردان ئه‌ڤ باسكێ ئه‌مریكا و رۆژئاڤا هه‌لبژارتیه‌ و رۆله‌كێ سه‌ره‌كی د شه‌رێ دژی تیرۆرێ دا دبینن و بۆ جارا ئێكێ یه‌ ئه‌مریكا ب ئاشكرا پشته‌ڤانیا كوردان دكه‌ت، لێ ژده‌رڤه‌ی زلهێزا روسی كو سیاسه‌ته‌كا خوه‌سه‌ر هه‌لبژارتیه‌ و دخازت ناڤ و بانگیا خوه‌ یا سه‌رده‌مێ سۆڤیه‌تێ بڤه‌گه‌رینت و توركیا ب ساناهی روسیا ب هه‌موو تداره‌كا وێ یا له‌شكه‌ری كێشا ناڤ كێشا سووریا ب ئێخستنا فرۆكه‌كا روسی(24. 11. 2015) كو ئه‌ڤه‌ بوویه‌ سه‌ده‌م توركیا ژ هاوكێشا سووریا و كێكا وێ یا دێ هێته‌ پارڤه‌كرن ده‌ست ڤالا بمینت؛ ژبلی كو دێ كورد براوه‌یێن هه‌ری مافدار ژێ ده‌ركه‌ڤن كو ئه‌ڤه‌ بۆ توركیا پیاله‌كا ژه‌هرێ یه‌. له‌وا توركیا هه‌موو بزاڤان دكه‌ت ئه‌مریكا ل كوردان پشته‌ رێ بكه‌ت و ئه‌ردۆغانی گه‌له‌ك هیڤی ل سه‌ر په‌یوه‌ندیا خوه‌ یا ته‌له‌فونی بۆ سه‌رۆكێ ئه‌مریكا ئۆبامای ئاڤا كربوون(19. 02. 2016) لێ ئۆبامای ته‌كه‌زی ل پشته‌ڤانیا خوه‌ بۆ كوردان كر و د هه‌مان ده‌م دا ژی ب زمانه‌كێ دبلۆماسیێ خاڤ هنده‌ك داخاز ژ یه‌په‌گێ كرن بوَ كه‌سێن دسیاسه‌تێ دگه‌هن نه‌ك فه‌رمانن به‌لكو پشته‌ڤانی و به‌رده‌وامیا پێشڕه‌ویان ل دژی داعش و گرۆپێن تۆندڕه‌و ژێ خاستن و ئه‌ردۆغان د ڤێ په‌یامێ باش گه‌هه‌شت و ب دله‌كێ شكه‌ستی خوه‌ مت كر و سه‌رتیلا وی ب به‌ری كه‌فت.

دووری نوچه‌یێن ژ به‌رووكا شه‌رێ دژی تیرۆر دهێن و بزاڤێن قۆتبڕكرنا رهۆڕیشالێن گه‌نده‌لی و گه‌فێن بایكۆت كرنا ده‌وامێن فه‌رمی و هێجه‌تێن ده‌ستهه‌لاتێ بۆ چاره‌سه‌ر كرنا قه‌یرانێن هه‌رێما كوردستانێ ڤه‌گرتین و ب ژانه‌كا زۆر ڤه‌ گه‌هشتنا خه‌ونا ده‌له‌تبوونێ یا دبته‌ گۆری به‌رویكێن مه‌ د ڤی كه‌ڤالێ سوریالی دا ئم یێن به‌ره‌ڤ رۆژه‌كێ دچین د بێژنێ رۆژا ئه‌ڤینێ”ڤاله‌نتاین” و ل سه‌رانسه‌ری جیهانێ چ ب ئاشكه‌را یان ژی ب نهێنی ڤه‌ ئه‌ڤێ رۆژێ ئه‌ڤیندار ل هه‌ڤ پیرۆز دكه‌ن. ب راستی ل كوردستانێ د ڤی كاودانێ نوكه‌ ئه‌م تێدا دژین ژیان یا هاتیه‌ شێلاندن و هه‌موو بهایێن مرۆڤی یێن دهێنه‌ په‌لخاندن ل بن ناڤێن جودا جودا، ئه‌ڤه‌ وێ ناگه‌هینت كو به‌ری نوكه‌ بها و نرخێن مرۆڤێ كورد دباشتر بوون وه‌كو هنده‌ك ده‌هۆلا بۆ سه‌رده‌مێ داگیركه‌ریێ و ب تایبه‌ت بۆ سه‌رده‌مێ دراكۆلایێ چه‌رخێ بیستێ سه‌ددامێ ب خوینا كوردا تێرنه‌بووی، دقۆتن؛ ب هێجه‌تا چارسه‌ر نه‌بوونا ڤان هه‌موو قه‌یرانێن هه‌رێما مه‌ گرتین، بیێ هزر دهندێدا بهێته‌ كرن كو ئه‌ڤ ره‌وشه‌ قه‌له‌نێ ده‌وله‌تبوونێ یه‌ و دڤێت هه‌ر بده‌ین چ ئه‌ڤرۆ یان سوبه‌هی و یا ل سه‌ر مه‌ تنێ ب ئێك دل و ب ئێك جان به‌رسینگا ڤێ قۆناغێ بگرین و گه‌له‌ك ئیشكا ل حه‌ز و به‌رویكێن خوه‌ بده‌ین و هه‌تا ئه‌ڤ قۆناغه‌ ژی وه‌كو قۆناغێن دی ده‌رباز ببت و دێ هه‌ر ده‌رباز بت و وه‌كو مه‌ دڤێت. وه‌ك مه‌ ل سه‌ر گوتی دوور ژ قره‌ قرا ره‌وشا ئه‌ڤرۆ یا هه‌رێمێ و ده‌ڤه‌رێ و شه‌رێ داعشێن ژ كووراتیا هزرێن ره‌شێن رۆژهه‌لاتی هاتین و ئافاتا به‌ری 1400 سالان ب سه‌رێ مرۆڤاتیێ ئانین ژ سه‌ربرین و تالان كرن و كڕین و فرۆتن كرن ب مرۆڤان یێن دووباره‌ دكه‌نه‌ ڤه‌ ئها د ڤی ده‌می دا ب ئه‌ڤین كرنا ژیانێ و ڤه‌گه‌راندنا بها و نرخێن مرۆڤی كاره‌كێ هه‌ری پیرۆزه‌ و به‌ری پتر ژ 1750 سالان ڤاله‌نتاینێ دیندار دوور ژ چاڤێن قه‌یسه‌رێ رۆمێ دوو ئه‌ڤیندار ل هه‌ڤ ماره‌كرن و ژ باخچێ خوه‌ ده‌ستكه‌كێ گولا پێشكێشی هه‌ردوو ئه‌ڤیندارا كرن و چه‌وا قه‌یسه‌ری زانی سه‌رێ ڤاله‌نتاینێ دیندار بڕی. به‌لێ ڤاله‌نتاینی خوه‌ كره‌ قۆربانی ئه‌ڤینێ و بتنێ دوو كه‌سان هه‌تا ئه‌ڤرۆ هه‌ر سال ئه‌ڤرۆژه‌ دهێته‌ پیرۆز كرن و ب رۆژا ئه‌ڤینێ دهێته‌ ب ناڤ كرن. بۆ ڤه‌گه‌راندنا روومه‌تا مرۆڤێ كورد ئه‌ڤرۆ پێشمه‌رگێن كوردستانێ یێ ل هه‌مبه‌ر داعش و هه‌موو نه‌حه‌زێن د خازن نیركێ داگیركه‌ریا خوه‌ وه‌كو جاران ل سه‌ر مه‌ بسه‌پینن و روومه‌ت و بها و نرخێن مرۆڤاتیێ ژ مه‌ بستینن، پێشمه‌رگه‌ ئه‌ڤرۆ وه‌كو ڤاله‌نتاینی خوه‌ دكه‌نه‌ چه‌په‌ر و گیانێ خوه‌ دكه‌نه‌ قۆربانی هه‌موو مرۆڤێن ل كوردستانێ دژین، دا ب روومه‌ت و ب ئه‌ڤینی بژین و بها و نرخێن مرۆڤاتیا وی دپارستی بن و ئه‌ڤیندار ب ئه‌ڤینا خوه‌ شاد ببن. پێشمه‌رگه‌ ڤاله‌نتایننێن ڤی سه‌رده‌می نه‌ و ژ له‌و دخازم رۆژه‌ك بهێته‌ ب ناڤكرن ب رۆژا پێشمه‌رگه‌ی و ل رۆژا ئه‌ڤینێ دبێژم پێشمه‌رگێن كوردستانێ و هه‌ر كه‌سێ ئه‌ڤینا كوردستانێ ل پێشیا هه‌ر تشتێ خوه‌ دانای: رۆژا ئه‌ڤینێ ل هه‌وه‌ پیرۆزبت.

ل وه‌لاتێ سه‌یرستانێ(كوردستانێ)هه‌ر كێشه‌یه‌ك چ جڤاكی، سیاسی، ئابووری،ره‌وشه‌نبیری، په‌روه‌رده‌یی، ئولی و هه‌تا دگه‌هته‌ رێڤه‌برنا حوكمه‌تێ ل جای چاره‌ رێكێن بنچینه‌یی بگه‌ڕهن و ئه‌ڤه‌ ئه‌ركێ پیرۆز ڕاده‌ستی مرۆڤێن شاره‌زا و خودان شیان بكه‌ن و ئه‌ڤ بسپۆره‌ د سه‌ر پشك بن د هه‌لبژارتنا بژارده‌یێن چاره‌سه‌ریێ دا و چ كه‌سه‌ك درێكا وان وان دا ئاسته‌نگ یان به‌رپێكا ل كارێ وان نه‌ده‌ن ب هێجه‌تێن بێ بنه‌ما بۆ ده‌ربازبوونێ ژ ڤێ ڕیپا وه‌لاتێ “سه‌یرستانێ” توش بووی ب سایا كه‌له‌كه‌ بوونا شاشیێن رێڤه‌به‌ران و بیێ كو هه‌ست ب ئابروو چوونێ یان دلئێشیا ده‌روونی بكه‌ن یان ژی هه‌ر چ نه‌بت داخازا لێبوورینێ ژ قۆربانیێن ڤان شیاشیان بكه‌ن، دا پیچه‌كێ دلێ وان ژی خوه‌ش ببت و هه‌ست بكه‌ن ئه‌ڤ شاشیێن په‌یدا بووین ژ ئه‌نجامێ رێڤه‌برنێ نه‌ و ماكی هه‌یه‌ كار بكه‌ت و شاشیان نه‌كه‌ت؟ سه‌یره‌ به‌لكو گه‌له‌ك سه‌یره‌ ئه‌ڤه‌ نێزیكی سه‌رێ دوو سالانه‌ قه‌یران یا دبێژته‌ قه‌یرانێ جهێ من بكه‌ و شه‌ره‌نیخا قه‌یرانایه‌ لێ ده‌هۆلقۆتێن مه‌له‌ڤانیا د كۆربه‌قا قه‌یرانان دكه‌ن و ئه‌ڤ ره‌وشه‌ دبته‌ هۆلكا وان دا پاریێن قه‌له‌وتر بچنه‌ دگه‌وریێدا(مه‌ره‌م ژێ گه‌نده‌لكارن) به‌لكو هه‌ر ئه‌ڤ ده‌هۆلقۆته‌ پشكه‌كن ژ دروستبوونا قه‌یرانان، ملێ خوه‌ دانه‌ ده‌ستهه‌لاتێ د وارێ پێشكێش كرنا پرۆژان دا و تنێ پرۆژه‌ پێشكێش د ڤی ده‌می دا بیێ دیاركرنا سه‌ده‌مێن سه‌ره‌كی یێن قه‌یران ژێ زایین و ب ڤی ره‌نگی قه‌یران هه‌ر وه‌كو خوه‌ دمینن و هه‌موو حه‌زێن ده‌ستهه‌لاتێ بۆ چاكسازیێ ب هه‌روه‌ دچن و دكۆما ڤان پرۆژان دا هه‌تا نوكه‌ سیناهیا چاكسازیه‌كا ته‌كوز بۆ قه‌یرانێن “سه‌یرستانێ” نه‌دیاره‌ و نه‌هاتینه‌ پێشكێش كرن و هه‌موو د ده‌مكینه‌ و ئه‌ڤا نوكه‌ حوكمه‌ت په‌یاده‌ دكه‌ت د پاشه‌رۆژێ دا دێ بیته‌ بارگرنیه‌كا مه‌زنتر بۆ سه‌ر ئابوورا “سه‌یرستانێ” وه‌كو ئه‌م ب كوردی دبێژین” ده‌عوا ده‌ینی هه‌ر دانه‌”. ئانكو چاره‌یێن ده‌مكی قه‌یران پێ چاره‌سه‌ر نابن به‌لكو دێ ره‌وشا ئابووری خرابتر لێهێت و نابت ب چ ئاوایان چاكسازی بۆ ده‌مكی بن. چنكو هه‌تا ژێرخانا ئابووری نه‌هێته‌ ئاڤاكرن و داهاتێ نیشتمانی نه‌هێت پر ڕه‌نگ كرن و هندی ئه‌م گرنگیێ بده‌ینه‌ پترۆل و غازێ ئه‌م دێ ژ قه‌یرانه‌كێ گرێلی قه‌یرانه‌كا دی بین و مه‌حاله‌ ئه‌م بشێین سه‌ربه‌خۆیا ئابووری پشتڕاست بكه‌ین. ئه‌و وه‌لاتێن تنێ ئێك ڕه‌نگیا ئابووری هه‌ی به‌رده‌وام توشی قه‌یرانان دبن، مخابن رێڤه‌به‌رێن مه‌ ل سه‌ر شۆپا وه‌لاتێن ئێك ڕه‌نگێ ئابوورێ كه‌فتن رێ و ئه‌نجام ژی هه‌ر زوو دیار بوون. ژبه‌ر هندێ ئه‌ڤ چاكسازیا دهێته‌ په‌یاده‌ كرن ب تایبه‌ت كێمكرنا مووچێن فه‌رمانبه‌ران و یاریا پاشه‌كه‌فت كرن و ده‌رمالان كێشێ چاره‌سه‌ر ناكه‌ت به‌لكو دێ جوداهیا د ناڤبه‌را ده‌ستهه‌لات و خه‌لكی دا مه‌زنتر لێكه‌ت و كمباختر لێكه‌ت و دێ حوكمه‌تا “سه‌یرستانێ” بته‌ دیلا خوه‌نیشاندان و نه‌رازیبوونێن خه‌لكی و هه‌موو كار و پرۆژه‌ دێ شه‌پلن و به‌رامبه‌ری حوكمه‌تا ناڤه‌ند و جیرانا دێ لایه‌نێ هه‌ری بێهێز و كه‌یس لێگرتی بت و ئه‌ڤه‌ ژی دێ رێ خوه‌شكه‌ر بن بۆ پاشڤه‌ چوونا پرۆژێ ریفراندۆم و ده‌وله‌تبوونێ، كو سه‌ركرداتیا كوردی وب تایبه‌ت جه‌نابێ سه‌رۆكێ هه‌رێمێ هه‌موو شیانێنخوه‌ ته‌رخان كرین یۆ سه‌ركه‌ڤتنا ئه‌ڤی پرۆژه‌ی به‌لكو پاشه‌رۆژا خوه‌ یا سیاسی ژی دانایه‌ سه‌ر ڤی پرۆژه‌ی. ژبلی ئه‌و پرێن باوه‌ریێ یێن ماین د ناڤبه‌ر ده‌ستهه‌لات و خه‌لكی دا ب ڤێ رێكێ دێ هلوه‌شیێن و دێ ئاكامێن خراب ژێ په‌یدابن و مه‌ترسیێ دێ ل سه‌ر ئه‌زموونا خوه‌سه‌ریا “سه‌یرستانێ” هێلت و د سه‌ر هه‌موو كێم و كاسیان ڕا ژی ژ باشترین ده‌ستهه‌لاتا داگیركه‌ر باشتره‌ و ناهێته‌ هه‌ڤبه‌هر كرن و روومه‌تا گه‌لێ”سه‌یرستانێ” یا پاراستیه‌!! وه‌ك ل پێشیێ مه‌ گوتی: بۆ چاره‌سه‌ریێ دڤێت كه‌سێن بسپۆر ب ڤی ئه‌ركی ڕاببن و ده‌ستهه‌لات مایێ خوه‌ د كارێ وان دا نه‌كه‌ت و خوه‌ ئه‌گه‌ر ساتۆڕا چاره‌سه‌ریێ بگه‌هته‌ ده‌ست و تبلێن هنده‌كا ژ وان ژی. ئانكو ئه‌ڤا دهێته‌ كرن ب ناڤێ چاكسازیێ هه‌ر ژ رۆژا ڕگه‌هاندنێ مری ژ دایك بوویه‌ چنكو به‌رپرسیاریا ڤان قه‌یرانان نه‌هاتیه‌ دیاركرن و سه‌ده‌مێن بووینه‌ پالده‌ر وهه‌ر ئه‌و كاره‌كته‌رێن هه‌تا ئه‌ڤرۆ وه‌لاتێ “سه‌یرستانێ” برێڤه‌ دبن، ال سه‌ر ده‌هو دووا خوه‌ دبه‌رده‌وامن. چاكسازیێن بێی ساتۆرا وێ بگه‌هته‌ ده‌ست و تبلێن گه‌نده‌لكاران و راپێچی دادگه‌هان نه‌كه‌ت و قه‌ره‌بۆیێن زیانێن وان گه‌هاندینه‌ ئابوورا ڤی وه‌لاتی، نه‌هێته‌ ستاندن چ ڕامانا خوه‌ نابت و دێ وه‌كوچیرۆكا عزێری لێهێت و ده‌ما هاتیه‌ ڤه‌گێران ناڤێ وی بوو فزێر و چیرۆك به‌روپشت هاتیه‌ گوتن و چاكسازیێن مه‌ ژی گه‌له‌كل سه‌ر هاته‌ گوتن و گه‌نگه‌شه‌ كرن لێ داویێ هه‌ر وه‌لاتی بوون قۆربان و هه‌موو گلاانی كه‌فته‌ سه‌ر ملێن وان پرۆژێ چاكسازیان ژ ”
“عزێری بوو فزێر”
6. 02. 2016

بۆ هه‌ر كه‌سی یا دیاره‌ كو هه‌رێما كوردستانێ كۆمه‌كا قه‌یرانان به‌رووكا وێ گرتیه‌ و ئاسۆیێن چاره‌سه‌ریا ڤان قه‌یرانان د ته‌م و مژه‌كا تاری دا هاتن و چوونێ دكه‌ت و سه‌ره‌داڤ ل به‌ر حوكمه‌تا مه‌ گه‌له‌ك ئالۆز بوویه‌ و نزانت دێ ژ كیژان سه‌كته‌ری ده‌ست پێ بكه‌ت. كۆمی سه‌ر هه‌ڤبوونا ڤان قه‌یرانان د ده‌مه‌كی دانه‌ كو پرۆژێ ده‌له‌تبوونێ یێ نێزیكی كنارێ دووماهیێ بووی و نه‌خشێ رۆژهه‌لاتا ناڤین ل به‌ر بایێ حه‌زێن ده‌وله‌تێن زلهێز یێ به‌ره‌ف نه‌خشه‌كێ جودا ژ یێ هه‌ردوو مسته‌ران سایكس – پیكۆی دچت. نه‌ تنێ نه‌خشێ رۆژهه‌لاتا ناڤین كێشا سه‌ره‌كیا زلهێزێن ڤی سه‌رده‌می یه‌ و بوویه‌ گرێكا ل به‌ر ڤه‌بوونێ به‌لكو كێشا ئاواران ژی بوویه‌ ئێك ژ كێشێن هه‌ری ئالۆز و مه‌ترسیدار بۆ زلهێزان. راسته‌ مافێ هه‌ر مرۆڤه‌كی یه‌ ده‌ما ژیان ل وه‌لاتێ وی نه‌ما، وه‌لاتێ خوه‌ بجه بهێلت و قه‌ستا واره‌كێ ته‌نا بكه‌ت و دووباره‌ ده‌ست ب ژیانه‌كا ژ هه‌ژی بكه‌ت و ئه‌ڤ مافه‌ د جاڕناما نافێن مرۆڤی دا دپاراستینه‌. ئانكو نابت ب چ ئاوایان بازرگانی ب ئاواره‌یان بهێته‌ كرن. به‌ری چه‌ند سالان پێله‌كا ئاواره‌یان قه‌ستا هه‌رێما كوردستانێ كرن و حوكمه‌ت و گه‌لێ كوردستانێ ده‌رگه‌هێن خوه‌ هه‌موو بۆ هێلانه‌ ل تاق و هه‌ر تشتێ ژ ده‌ستی هاتی كێمانی نه‌كرن. هه‌ر د وی ده‌می دا من چه‌ند گوتار ل سه‌ر ڤێ پرسێ نڤیسین كو ئه‌ڤا حوكمه‌تا مه‌ دكه‌ت شاشه‌ و نابت هه‌ما هوسا ده‌رگه‌هێن هه‌رێمێ بۆ هه‌ر كه‌سی ل تاق بن و به‌لكو ئه‌ڤ پێلا ئاواران و ب تایبه‌ت یێن ژ شه‌رێ ناڤخوه‌ یێ عێراقێ كو پشكه‌ك ژ وان ئاواران ده‌ست د هه‌وا ئه‌نفال و ب عه‌ره‌بكرنا كوردستانێ دا هه‌بوون. گه‌له‌كێن دن ژی مینا من ل سه‌ر مه‌ترسیا ئاوارا بۆ سه‌ر ئاسایشا نه‌ته‌وی و ئابووریا كوردستانێ نڤێسین لێ هه‌ر دیسا حوكمه‌تێ ب چ ڤه‌ نه‌گرت. ئاواره‌ نوكه‌ بوونه‌ بارگرنیه‌كا دن ل سه‌ر فینانسا(میزانی) هه‌رێمێ ژبلی هندێ هه‌رده‌ما UNو ناڤگینێن په‌یوه‌ندیدار سوحبه‌ت ل سه‌ر ئاواران بكه‌ن ب تایبه‌ت یێن ژ سووریێ هاتین خوه‌ ل به‌ر كۆچكێن بالاڤیان ژی به‌حشێ ئاوارێن ل هه‌رێما كوردستانێ ناهێته‌ كرن و ناكه‌ن، هه‌روه‌كو ئه‌و نه‌ ئاواره‌نه‌!! هه‌رچه‌نده‌ هژمارا ئاوارێن ل كوردستانێ دژین نه‌هاتیه‌ زانین لێ ئه‌وێن پێزانیێن جار جار ژ زارده‌ڤێ به‌رپرسێن هه‌رێمێ ده‌ردكه‌ڤن نێزیكی دووملیۆن ئاواره‌ ل هه‌رێمێ هه‌نه‌!! باشه‌ ماده‌م ئه‌ڤ هژمارا مه‌زنا ئاواران ل هه‌رێمێ هه‌یه‌ چه‌وان هه‌تا نوكه‌ ل چاره‌كرنا ئه‌ڤێ پرسێ نه‌هاتیه‌ كرن و هزر د چاره‌سه‌ركرنا ڤێ پرسێ دا ناهێته‌ كرن!! هیچ شه‌رم نینه‌ كو ئێدێ د شیانێن حوكمه‌تا مه‌ دا نه‌بت بۆ ب خودان كرنا ڤان ئاواران و بلا ئه‌م ژی چاڤ ل ئه‌لمانیا بكه‌ین و دووهی بریاردایه‌ كو 400 هزارا ئاواران ژ ناڤ خاكا خوه‌ ب ده‌رێخت و ئه‌م هه‌موو دزانین شیانێن ئه‌لمانیا و كوردستانێ ناهێنه‌ وه‌كئ ێك لێكرن. بۆ بارسڤك كرنا ڤێ قه‌یرانێ فه‌ره‌ حوكمه‌ت په‌روه‌ندێ ئاواره‌یێن ل كوردستانێ ڕاده‌ستی UNێ بكه‌ت و ب ڤێ چه‌ندێ ئه‌م دێ ژ كریزا ئاواران و ئاریشێن وان رزگار بین و چنكو ئاواره‌ ژبلی بارگرانیا ئابووری مه‌ترسیا وان یاهه‌ی بۆ سه‌ر ته‌ڤنێ جڤاكی بگشتی و ب تایبه‌ت روودانێن تاوانان.

ئه‌ڤه‌ ده‌مه‌كێ درێژه‌ ل ڤێ هه‌رێما دبێژنێ كوردستان به‌حس به‌حسێ چاكسازیانه‌ و هه‌ی له‌ وی پرۆژه‌كێ ته‌كوز یێ چاكسازیێ پێشكێش بكه‌ت و ده‌هۆل قۆتێن ده‌ور و به‌ر ژی ئه‌م یێن هێر كرین چنكو ئه‌و پرۆژێ ده‌هۆل قۆت ژێ خه‌به‌ر دده‌ن یێ ئێكانه‌یه‌ و ئه‌گه‌ر ل گۆڕه‌ی وی پرۆژه‌ی حوكمه‌تا مه‌ بچت ب سال و چارێكه‌كێ دێ یابان و ئه‌لمانیا ل پاش خوه‌ هێلین!! ئانكو چه‌وا بازارێ بێ مووچه‌یی یێ گه‌رمه‌ وه‌سا بازارێ پرۆژێن چاكسازیان ژی یێ گه‌رمه‌ و به‌لكو گه‌له‌ك یێ گه‌رمتره‌ ژی چنكو به‌رپرسێن پارڤه‌كرن و دابینكرنا مووچه‌ی تنێ زێده‌كرنا رۆژێن بێهندانێ یا پێ مای داكو ب ڤێ رێكێ مووچه‌خۆرێن كوردستانێ ژ خه‌رجیێن هاتن و چوونێ و روودانێن ترومبَلا بهێنه‌ پاراستن!! ئه‌ڤجا چاكسازی بهێنه‌ كرن، نه‌ هێنه‌ كرن، بۆ خودانێن پرۆژان نه‌خه‌مه‌ یا گرنگ پرۆژه‌یه‌ و گووز شكاندنه‌ ل سه‌ر دلێ ڤی خه‌لكێ ژ هه‌ر پرۆژه‌ و قه‌ره‌بۆ و سۆزێن ده‌ستهه‌لاتێ حه‌مه‌ر بووی چنكو د پراكتیكێ دا هه‌موو ل به‌ر چاڤان یێن بووینه‌ “ئه‌زمان و په‌حنكا ده‌ڤی”. هه‌ر كه‌س باش دزانت كو مه‌حاله‌ ب ڤی ده‌ستوداری چاكسازی بهێنه‌ كرن یان هه‌ر چ نه‌بت پیچه‌كێ باوه‌ریا وه‌لاتیان بۆ خوه‌ ڤه‌گه‌رینن؛ وه‌كو دبێژن:”ئه‌ڤه‌ گه‌ز و ئه‌ڤه‌ مه‌قه‌س” ما ئه‌گه‌ر هه‌ر گوتن و سۆز بن و ژبلی ڤه‌دیتنا هێجه‌تان بۆ شكه‌ستنێن ئێك ل په‌ی ئێكێن ده‌ستهه‌لاتێ د بیاڤێ دابینكرنا خوه‌شگوزه‌رانیێ بۆ وه‌لاتیان دا. هه‌ر ئاریشه‌كا توشی ده‌ستهه‌لاتێ دبت بارگرانی دكه‌ڤته‌ سه‌ر ملێن وه‌لاتیان و باجا گران ئه‌و دده‌ن و دڤێت نه‌هێت ژبیركرن كو به‌ره‌ڤانێن ڤی وه‌لاتی(پێشمه‌رگه‌) كورێن وانن. وه‌لاتی ل ڤێ هه‌رێمێ تنێ خودان ئه‌ركه‌ لێ یێ بێ مافه‌ و ئه‌گه‌ر گازنده‌ ژی كر، ئه‌و خودێ ژێ ستاند و دێ هێته‌ تومه‌تباركرن ب دوژمنێ ئه‌زموونا هه‌رێمێ، لێ بۆ مافێن خوه‌ دڤێت یێ ده‌ڤ بێنای بت و موویه‌كی ژ خوه‌ شاش نه‌كه‌ت دا گێولێ به‌رپرسێن مه‌ تێك نه‌چت. ناهێت ماندالكرن كو مه‌ترسیه‌كا مه‌زن یا ل سه‌ر هه‌رێمێ و ژ مه‌ هه‌موویان دهێته‌ خاستن ئه‌ڤێ چه‌ندێ ل به‌ر چاڤ وه‌ربگرین و ب نیتشمانپه‌روه‌رانه‌ سه‌ره‌ده‌ریا ئه‌ڤی دۆخی بكه‌ین لێ د هه‌مان ده‌م دا ده‌ستهه‌لات ژی دڤێت به‌رپرسیارانه‌ ب ئه‌ركێن خوه‌ به‌رامبه‌ری وه‌لاتیان را ببت و هه‌ر چ نه‌بت پێداویستیێن فه‌ر بۆ دابین بكه‌ت، ئه‌گه‌ر وه‌نه‌كه‌ت هنگی دڤێت لۆما ژ خه‌لكی نه‌كه‌ت ب هه‌ر كاره‌كی رابن. باوه‌ر ناكه‌م وه‌لاته‌ك هه‌بت توشی قه‌یرانێن دارایی و سیاسی نه‌بت لێ جورێ سه‌ره‌ده‌ریێ د گه‌ل قه‌یرانان ده‌ستهه‌لاتدارێن نیشتمانپه‌روه‌ر ژ یێن دن جودا دكه‌ت. پێشكێش كرنا پرۆژێن چاكسازیێ و بێی ده‌رباز بوون بۆ وارێ كارپێكرنێ، دووم درێژ كرن و كوورتر كرنا قه‌یرانایه‌ و بێهیڤی كرنا وه‌لاتیانه‌ ژ ده‌ربازبوونا قه‌یرانێ چنكو به‌ری به‌حس ژ پرۆژان بهێته‌ كرن دڤێت حوكمه‌ت بازاری كونترۆل بكه‌ت و نه‌هێلت به‌ڕه‌لایی د بازاری دا به‌لاڤ ببه‌ت و هه‌روه‌سا ئه‌رزنكرنا كریێن خانیان، دختوران، هاتن و چوون، كاره‌ب، ئه‌مێرێن كاره‌بێ و. . هه‌تا داویێ؛ لێ ئه‌گه‌ر به‌رێ خوه‌ بده‌ینێ دێ بینین حوكمه‌تا مه‌ هزر دڤی بیاڤی دا نه‌كریه‌ و وه‌لاتی هێلاینه‌ به‌ر ووژدانا بازرگانێن هۆڤ و بارگرانی یا قه‌یرانێ ته‌نێ وه‌لاتی دده‌ن و كه‌سێن د ده‌ستهه‌لاتێ دا های ژ ڤێ بارگرانیێ نینه‌. پرۆژه‌ و مرۆژه‌ چ فایده‌ی نا گه‌هینن ئه‌گه‌ر رێ بۆ نه‌هێته‌ خوه‌ش كرن و متمانه‌یا وه‌لاتیان بۆ خوه‌ ڕا نه‌كێشت. هه‌ر ده‌ستهه‌لاته‌كا تنێ به‌حسێ پرۆژێن چاكسازی و بازاری ب هه‌لویستێن نیشتمانی بكه‌ت و چ پێنگاڤێن جدی بۆ چاره‌سه‌ریا نه‌هاڤێژت هه‌روه‌كو ئه‌ڤرۆ ل هه‌رێمێ دهێته‌ په‌یاده‌ كرن؛ بلا چاڤه‌رێی پشته‌ڤانیا وه‌لاتیان نه‌كه‌ت و به‌لكو دڤێت ئه‌و خوه‌ به‌ری هه‌رتشتی ب گوهۆڕت و بزاڤێ بكه‌ت بۆ رازی كرنا وه‌لاتیان و پێنگاڤا ئێكێ ڤی شه‌ره‌ پرۆژه‌ی ب راوه‌ستینت و بازار بهێته‌ كونترۆل كرن و وه‌لاتی ژ ڤان بێ ووژدانا بهێنه‌ پاراستن. شه‌ماتا پرۆژێن چاكسازیان ئه‌م گێژ كرینه‌ و ئه‌ڤجا ده‌ستا ژ پرۆژان به‌رده‌ن و نه‌ ده‌مێ چاكسازیانه‌ به‌لكو ده‌مێ كونترۆلكرنا بازاری و لغاڤ كرنا بازرگانێن بێ ووژدانه‌.
23. 01. 2016

ده‌ما ئه‌ز ڤێ گوتارێ دنڤیسم بریارا پێدانا نیڤ مووچه‌ی وه‌كو ئاگرێ به‌ربووی پووشێ هاڤینان وه‌سا خوه‌ش یێ دناڤ خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ دا به‌لاڤ بووی و ده‌نگێن كه‌سێن ژیرمه‌ند و كار پێچووبووی د ناڤ ڤێ گێله‌شۆك و شه‌ماتا نیڤ مووچه‌ی ل پشت خوه‌ هێلای دا ناهێت بهیستن و ئه‌ڤ كاره‌ساتێن ب سه‌رێ ڤی گه‌لێ دیرۆكێ و جوگرافیێ غه‌در لێكری هه‌موو د چركه‌كێ دا ژبیرێ چوون. بریارا نیڤ مووچه‌ی دبت ل گۆڕه‌ی پێداویستیێن خه‌لكی نه‌بت و هه‌روه‌سا سۆزێن چاكسازیێ یێن حوكمه‌تا هه‌رێمێ داینه‌ وه‌لاتیان دئێخته‌ به‌رپرسیار و گومانێ كو ئه‌ڤ حوكمه‌ته‌ نه‌ ل ئاستێ به‌رپرسیاریا نه‌ته‌ویی یه‌ د ڤێ قۆناغێ دا. به‌لێ ئه‌گه‌ر ئه‌م ژ لایه‌كێ دن ڤه‌ مێزه‌ی ڤێ بریارێ بكه‌ین دێ بینین كو روونێ ژ ئاڤێ گرتیه‌ و بۆ ڤێ قۆناغا قه‌یرانا سیاسی و ئابووریا هه‌رێم گه‌هشتیێ گرۆڤه‌كه‌ كو ده‌ستهه‌لاتدارێن هه‌رێمێ هه‌موو شیانێن خوه‌ د مه‌زێخن بۆ ده‌ربازبوون ژ ڤێ قه‌یرانێ و ب دیتنا من ئه‌ڤه‌ ژی خاله‌ك ئه‌رێنی یه‌ بۆ ده‌ستهه‌لاتدارێن هه‌رێمێ دهێته‌ نڤێسین. لێ یا سه‌یر و حێبه‌تی ئه‌وه‌ هه‌موو ته‌خ و چینێن هه‌رێمێ ب تایبه‌ت نڤشێ فه‌یسبووكێ ل دژی ڤێ بریارێ ده‌ركه‌فتنه‌ و گه‌له‌ك ب نه‌گه‌تیڤ ل سه‌ر هاتنه‌ ده‌نگ و شه‌ماته‌كا وه‌سا دكه‌ن و د گێله‌شۆكا وێ دا هه‌موو مه‌ترسیێن ل سه‌ر ئاینده‌یێ هه‌رێمێ ب تایبه‌ت ئێكرێزیا به‌ره‌یێ ناڤخوه‌ یێ هه‌رێمێ ل هه‌مبه‌ر وان گه‌فێن ئێكسه‌ر په‌یوه‌ندی هه‌یی ب ئه‌زموونا هه‌رێما كوردستانێ د رێكا ئاڤاكرنا هیمێن ده‌وله‌تا سه‌ربخۆیا كوردستانێ دا، بهێزتر دكه‌ڤن، نه‌خاسمه‌ گه‌له‌ك ژ وان ده‌نگان داخاز دكه‌ن فه‌رمانبه‌ر و مامۆستا بهێنه‌ سه‌ر جادان و ده‌ست ب خوه‌نیشادانان بكه‌ن. راسته‌ خوه‌نیشاندان مافه‌كێ سروشتیێ هه‌ر وه‌لاتیه‌كی یه‌ لێ ئایا ئه‌زموونا خوه‌نیشاندانێن ل ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتا ناڤین و كوردستانێ هاتینه‌ كرن چ پێشكێشی چاره‌سه‌ریا كێشان كریه‌، ژبلی خرابكاری و تێكدانا ره‌وشا ئاسایشی و ئارامیێ و خرابكرنا ژێرخانێن ئابووری و ب لارێ برنا وان خوه‌نیشاندانان ژ خوه‌سته‌كێن وان یێن ڕه‌وا و پاشی چ هاته‌ شكه‌ڤا خوه‌نیشانده‌ران. كوردستان یا دقۆناغه‌كا گه‌له‌ك هه‌ستیار دا دبوورت و ژ هه‌ر ده‌مه‌كی پتر ئه‌م یێن نێزیكی گه‌هشتنا خه‌ونا ده‌وله‌تبوونێ بووین و دوژمنێن مه‌ ڤێ ئێكێ باش دزانن و بڕینا بۆدجێ هه‌رێما كوردستانێ ژ لایێ حوكمه‌تا ناڤه‌ند ڤه‌ ژ ڤاڵه‌هیێ نه‌ هاتیه‌ و هه‌روه‌سا هێرشا داعش و ئێك ده‌نگییا شیعا و سوننا ل سه‌ر پرسا ماددێ 140 و ده‌وله‌تێن ده‌ور و به‌رێن كوردستانێ ل سه‌ر پرسا سه‌ربخۆبوونا هه‌رێمێ. ئه‌ڤ هه‌ڵایه‌ و شه‌ماتا بریارا نیڤ مووچه‌ی ل په‌ی خوه‌ ئینای و گوت گوتكێن ل سه‌ر تۆرێن جڤاكی دهێنه‌ به‌لاڤكرن و ئه‌گه‌ر هنده‌ك د راست بن ژی لێ ئه‌ڤه‌ دێ بته‌ سه‌ده‌م كو ئه‌و كاره‌ساتێن ب سه‌ر گه‌لێ مه‌ دا هاتین و هه‌روه‌سا ئه‌و خه‌بات و قۆربانیێن پێشه‌نگێن مه‌ داین د قادا خه‌باتێ دا بۆ گه‌هشتنا ڤێ رۆژێ ژبیر ببن و هه‌ر بۆ نموونه‌ ل 18. 01. 1918 شه‌ریف پاشایێ خه‌ندان ل كۆنگرا ئاشتیێ ل پاریس پشكدار بوو و راپۆرته‌كا ته‌كوز ل سه‌ر داخازیێن كوردان پێشكێشی زلهێزێن وێ ده‌مێ كرن و هه‌روه‌سا بابێ روحیێ نه‌ته‌وا كورد ل رۆژا 19. 01. 1948ێ ل باكۆ پشكداری د كۆنگرا ئێكه‌تیا سۆڤیه‌تێ دا كر و ب درێژی ل سه‌ر شۆڕه‌شێن كوردی ئاخڤی و ره‌وشا كوردستانێ پشتی كه‌فتنا كۆمارا كوردستانێ 1947ێ بۆ رایه‌دارێن ئێكه‌تیا سۆڤیه‌تێ دیاركرن و داخازا پشته‌ڤانیێ لێ كرن. مافێن هه‌ر كه‌سی هه‌یه‌ داخازا مافێن خوه‌ بكه‌ت و ب چ ره‌نگا ناهێت په‌ژراندن كو ده‌ما ئه‌و ڤان داخازیان بكه‌ت رێگری ژ لایێ ده‌ستهه‌لاتێ ڤه‌ لێ بهێته‌ كرن لێ دیسا ل گۆر مه‌رج و ده‌رفه‌تان نه‌ك وه‌ك ئه‌ڤا ئه‌ڤرۆ داخاز دهێته‌ كرن و دیرۆكا به‌رخوه‌دان و له‌هنگیا ڤی ملله‌تی و كاره‌ساتێن دوژمنان بهێنه‌ ژبیركرن و ل ده‌ستهه‌لاتا خوه‌ یا خۆمالی پشته‌ رێ ببن و بیێ خوه‌سته‌كا خوه‌ دبنه‌ پالێن داگیركه‌رێن كوردستانێ بۆ ژ ناڤبرنا پرۆژێ ده‌وله‌تبوونێ كو خه‌ونا مێژینه‌یا ڤی ملله‌تێ هه‌تا نوكه‌ خێر ژ خوه‌ و وه‌لاتێ خوه‌ نه‌دیتی یه‌. ترس ژ ڤێ شه‌ماتا مووچه‌و نیڤ مووچه‌ی ل پاش خوه‌ هیلای ئه‌وه‌ ئه‌وا ب سه‌رێ ترواده‌یان هاتی خودێ نه‌كه‌ت ب سه‌ری هه‌رێما كوردستانی بهێت و دوژمن د ڤێ ده‌رزا قه‌یرانا ئابووری ل پاش خوه‌ هێلای دا ده‌ست د كار و بارێن هه‌رێمێ دا بكه‌ت و ببته‌ سه‌ده‌م ئه‌ڤ په‌یسكا ئه‌م نوكه‌ گه‌هشتینێ و ئه‌و پالپشتیا جیهانی یا بۆ دۆزا مه‌ په‌یدا بووی (كو دڤێت نه‌هێت ژبیركرن) ئه‌و ژی ژ ئه‌نجامێ وێ خه‌بات و بزاڤێ یه‌ یا سه‌ركرداتیا سیاسیا هه‌رێما كوردستانێ ل سه‌ر شانۆیا جیهانی ب ده‌ستڤه‌ ئینای. هه‌رێما كوردستانێ یا گه‌هه‌شتیه‌ دووریانه‌كێ و سه‌ره‌ڕای هه‌موو قه‌یران و بێ دادی و ب هه‌ده‌ردانا سامانێن گشتی و خراب ب كار ئینانا ده‌ستهه‌لاتێ، دڤێت ب به‌رپرسیارانه‌ سه‌ره‌ده‌ری ل گه‌ل بهێته‌ كرن و دوور ژ هه‌ستداری و به‌رژه‌وه‌ند پارێزیا كه‌سۆكی و ده‌ڤه‌ری و به‌رگه‌یا هه‌موو ڤه‌رێژێن خراب دگه‌ل نیڤ مووچه‌یێ ژی بگرین!! دا پاپۆرا خه‌بات و به‌رخوه‌دانێن گه‌لێ مه‌ نه‌بته‌ قۆربانی شاشیێن ده‌ستهه‌لاتا مه‌ و بگه‌هته‌ كنارێ ئارامێ ده‌وله‌تبوونێ.
18. 01. 2016

ئه‌ڤه‌ ده‌مه‌كه‌ ل هه‌رێما كوردستانێ ل سه‌ر هه‌موو ئاستین بلند و نزم چ حوكمه‌ت و چ جاده‌ به‌حسێ چاكسازیان دهێته‌ كرن لێ به‌ری حوكمه‌ت ب خوه‌ به‌حسێ چاكسازیان بكه‌ت، كه‌سه‌كی ل ڤی وه‌لاتی ئه‌و جورعه‌ت نه‌بوو بێژت ب ڤی ده‌ست و دارێ هه‌تا نوكه‌ ده‌وله‌تداری برێڤه‌ دچوو، ئێدی بۆ حوكمه‌تا مه‌ یا گراڤی یا ئه‌ڤه‌ چه‌ند ساله‌ قۆناغا ساڤاتی و سنێله‌تی ده‌ربازكریه‌ و ڤێجا ده‌م هاتیه‌ ئه‌م بێژین حوكمه‌تا مه‌ یا بالق بووی و ئه‌وا هه‌تا به‌ری نوكه‌ بۆ دچوو سه‌ری، ئێدی بۆ وێ ناچت سه‌ری و گه‌ڕ گه‌ڕا ڤه‌خاندنا وان قۆناغایه‌ و خوه‌ تافیل كرنه‌ ژ وان گه‌نده‌لی و بێ دادیا ل وه‌لاتیێن هه‌رێمێ هاتیه‌ كرن. هه‌لبه‌ت ئه‌و قۆناغ یا پری كێشمه‌كێش و داكه‌فتن و هه‌روه‌سا سه‌روه‌ری بوویه‌. لێ د عورفێ ده‌وله‌تداریێ دا به‌حس ل خالێن باش و پێشكه‌فتنێن د پێڤاژوویێ هاتینه‌ ئه‌نجام دان ب كه‌پی بلندی ناكه‌ن تنێ ئه‌و خالێن بووینه‌ سه‌ده‌م دئینن زمان، نه‌ك وه‌ك ده‌ستهه‌لاتدارێن مه‌ كو رۆژ نینه‌ به‌حسێ وان سه‌روه‌ریان نه‌كه‌ن و وه‌كه‌ متایه‌كێ هه‌لبژارتنان دفرۆشنه‌ وه‌لاتیان، به‌لكو ل سه‌ر خالێن بووینه‌ سه‌ده‌مێن سه‌تمین و رێگر ل پێشكه‌فتن و خوه‌شگوزه‌رانیا وه‌لاتیان د سه‌كنن، هه‌ر ژبه‌ر ڤێ سه‌ده‌مێ یه‌ ئه‌و وه‌لاتێن په‌یڕه‌ویێ ل ڤان عورفان دكه‌ن زوو ب زوو ناكه‌ڤن ته‌نگاسیان و قه‌یران به‌رووكێن وان ناگرن و ئه‌گه‌ر بگرن ژی ب ئارامی و زانستیانه‌ سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل دكه‌ن. جاده‌یا هه‌رێما كوردستانێ یا حه‌مه‌ر بووی ژ سۆزێن خاڤێن ده‌ستهه‌لاتێ و بارگرانیا شاشیێن ده‌ستهه‌لاتدارێن مه‌ یێن سیاسی و ئابووری یا كه‌فتیه‌ سه‌ر ملێن وه‌لاتیان و ب تایبه‌ت چینا ناڤه‌ڕاست كو ب مووچه‌خۆڕان دهێته‌ ناڤكرن. ئه‌ڤه‌ چه‌ند سالن ل كوردستانێ به‌حس به‌حسێ گه‌نده‌لی و خراب بكار ئینانا ده‌ستهه‌لاتێ دهێته‌ كرن ب تایبه‌ت ژ لایێ ده‌ستهه‌لاتێ ب خوه‌ ڤه‌ژی و هه‌تا گه‌هشتیه‌ ئه‌ڤرۆ كو كۆمه‌كا قه‌یرانان به‌رووكا حوكمه‌تا مه‌ گرتینه‌ و بهێن لێ مالق كریه‌ و ئێدی گه‌هشتیه‌ وی ڕاده‌ی بچووكترین ئه‌ندامێ كۆمه‌لگه‌ها كوردستانێ هه‌ست ب گه‌نده‌لی و ڤه‌رێژا خراب بكار ئینانا ده‌ستهه‌لاتێ و قه‌یرانان بكه‌ت و كێنجا ڤان قه‌یرانان هه‌موو ته‌خ و چینێن وه‌لاتی ڤه‌گرتینه‌ و ئاسۆیێن چاره‌سه‌ر كرنێ هه‌ردیار نینن و ئه‌وێن دیار ژی “تنێ ئه‌زمان و په‌حنكا ده‌ڤینه‌”، چنكو د وارێ پراكیتیزه‌كرنێ دا چ ل پرێزێ دیار نینه‌ و هه‌ر د مینن سۆزێن خاڤ و ب سۆزێن خاڤ ژی ئه‌ڤ قه‌یرانه‌ چاره‌سه‌ر نابن. جادا كوردستانێ نه‌ جادا سالێن نۆتان و ده‌ستپێكا 2003یانه‌ به‌لكو جاده‌كا زانا و ژیره‌ و هه‌ستا نیشتمانپه‌روه‌ری ل ده‌ف گه‌له‌كا بلنده‌ و هه‌ر ژبه‌ر ڤێ هه‌ستێ یه‌ شیایه‌ خوه‌ ل به‌ر ڤێ بارگرانیا ئابووری بگرت، لێ هه‌تا كه‌نگی دێ د شیانێن وان دا بت و مرۆڤ دترست به‌رده‌وام بوونا ڤێ ڤان قه‌یرانان و خه‌مساریا حوكمه‌تێ د بیاڤێ چاكسازیان دا ببن سه‌ده‌م ئێدی خوه‌ لبه‌ر نه‌گرن و ره‌وشا ئاراما هه‌رێمێ به‌ره‌ف ره‌هه‌ندێن ئاسۆ نه‌دیار بچت. دڤێت ده‌ستهه‌لاتدارێن مه‌ ڤێ چه‌ندێ بزانن كو ئێدی ئه‌و پاكه‌چا چاكسازیا به‌حس ژێ دهێته‌ كرن، هێشتا ژ قۆناغا به‌حس كرنێ شۆڕی زه‌ڤیا پراكتیزه‌بوونێ نه‌بوویه‌ و رۆژ بۆ رۆژێ بارێ ئابووریا هه‌رێمێ لاوازتر دبت، هه‌ژاری د ناڤ ته‌خێن جڤاكی دا یا به‌ر به‌لاڤ دبت و وه‌به‌رهێنه‌ر ئێك ل په‌ی ئێك یێن ئیفلاسا خوه‌ ڕادگه‌هینن و یێن ماین ژی یێ به‌ره‌ف هه‌نده‌ران خۆرچكێن خوه‌ لێكده‌ن و دچن. د ڤێ ره‌وشا هوسا كمباخ دا و پێرابوونێن ده‌ستهه‌لاتێ بۆ چاره‌سه‌ر كرنا ره‌وشێ نه‌ د ئاستێ خاسته‌كێن وه‌لاتیان دایه‌ و متمانه‌ بۆ وه‌لاتیان په‌یدا نه‌كریه‌ و هه‌رده‌ما ساتۆرا چاكسازیا ده‌ست و تبلێن هنده‌ك گه‌نده‌لكارن كرۆپه‌كرن و ره‌وانه‌ی پشت شفشێن زیندانان كرن، دێ بێژین ئه‌ڤه‌ پێلا چاكسازیا هات و هاوار ل گه‌نده‌لكارن و ئه‌مژی دێ شێین هنده‌ك گرێ هشكێن قه‌یرانا ئابووری ل خوه‌سته‌كێن خوه‌ بده‌ین و نیركێ خوه‌راگریا جاران بكێشین.
16. 01. 2016

توركیا ل رۆژهه‌لاتا ناڤین وه‌ك زلهێزه‌كا لۆكالی(هه‌رێمی) خوه‌ دبینت و ب تایبه‌ت پشتی پارتیا داد و گه‌شه‌پێدانێ(ئاكپارتی) هاتیه‌ سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ و توركیا ژ ده‌وله‌ته‌كا عه‌سكه‌ر- مافیایی رزگاركری و چاكسازیێن ئابووری د هه‌ر بیاڤه‌كێ ئابووری دا كرین و ئه‌ڤه‌ ژی بۆ سه‌ده‌م كو توركیا ب گه‌هته‌ رێزبه‌ندا وه‌لاتێن به‌رهه‌مدار و كاڵایێن خوه‌ بۆ بازارێن جیهانێ بهنێرت و ئابوورێ توركیا گه‌شه‌ بكه‌ت و بهایێ لیرێ توركی به‌رامبه‌ر دۆلاری مریچۆك نه‌مینت و هه‌تا ڕاده‌كی بهایێ وی جهگیر ببت. لێ چاكسازیێن ئابووری و دوور كرنا عه‌سكه‌ر و بالێن مافیایی د ده‌ستهه‌لاتێ دا نه‌بوون سه‌ده‌م توركیا سیاسه‌تا خوه‌ یا هوندری و ده‌رڤه‌ ژ شۆڤینی و ڕه‌گه‌زپه‌رستیا تورك، دوورپه‌رێز بكه‌ت و هه‌ر ب عه‌قلیه‌تا كه‌مالیزمێ و ئۆسمانیێ ته‌ڤگه‌رێ دكه‌ت. ب تایبه‌ت پشتی سه‌رهلدانێن بهارا عه‌ره‌بی و بیێ هێرڤه‌ و وێڤه‌ پشته‌ڤانی ل ئیسلاما سیاسی ب هه‌موو باسكێن وێ یێن میانگه‌ر، سه‌له‌فی و جیهادی(تۆندڕه‌و) كر و هزركر دێ رۆلێ ده‌وله‌تا ئۆسمانی ڤه‌ژینت و ل جیهانا ئیسلامی دێ بته‌ لێڤه‌گه‌ر(مه‌رجه‌ع) و هه‌موو دێ چنه‌ د بن سیهوانا توركیا دا و وه‌ك زلهێزه‌ك د ته‌رازیا ڕاگرتنا بالانسا هێزێ ل ده‌ڤه‌رێ به‌رامبه‌ری سوپه‌ر زلهێزێن جیهانێ(ئه‌مریكا، روسیا، چین و ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپا) ڕاگرت و د هه‌مان ده‌م دا سه‌ره‌ده‌ری ل گه‌ل بهێته‌ كرن وه‌ك زلهێزه‌كا لۆكالی!! ژبۆ گه‌هشتنا ڤێ مه‌ره‌مێ حوكمه‌تا ئاكپارتی(ئاكه‌په‌) هه‌موو ده‌رگه‌ه قۆتان و پشته‌ڤانیا حوكمه‌تا ئیخوانا ل مسرێ و نه‌هزه‌ ل تونسێ و ئیسلامیێن لیبیا كرن و ده‌ما شۆڕه‌شا گه‌لێن سووری ل دژی ده‌ستهه‌لاتا ئه‌سه‌دی سه‌رهلدان كری، پشته‌ڤانیا باسكێن ئیسلامی ب تایبه‌ت جه‌بهه‌ت ئه‌ل نوسره‌ كو ب تیرۆرێ تاوانباره‌ و هه‌روه‌سا داعش ژی و ئه‌ڤا دووماهیێ بۆ سه‌ده‌م كو زلهێزێن جیهانێ ل توركیا پشته‌ڕێ ببن و بزاڤێن كورۆپه‌كرنا تبلێن ئه‌ردۆعانی بهێته‌ كرن. ل به‌رچاڤێن جیهانێ توركیا ئه‌ردۆعانی پشته‌ڤانی ل ئیسلاما تۆندڕه‌و دكه‌ت و هه‌تا كار گه‌هه‌شته‌ هندێ ده‌ریێن سنوورێ خوه‌ بۆ ڤان گرۆپان ل تاق بهێلت و ب كه‌یفا دلێ خوه‌ بهێن و بچن و ئه‌ڤ كار ئاسانیی یه‌ بۆ سه‌ده‌مێ هندێ ده‌ستێ تیرۆرێ بگه‌هت هه‌موو باژێرێن ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپا و روودانا پاریسێ باشترین نموونه‌یه‌ و ژبلی سه‌متێ ئاواره‌یێن سووری و عێراقی و ئه‌فغانی دانه‌ ئه‌ورۆپا و سنوورێن ڤان وه‌لاتان به‌زاندن و ب ڤێ رێكێ تیرۆرستێن ئیسلامی ب ساناهی گه‌هشتن ئه‌ورۆپا و ئه‌ورۆپا ئێكسه‌ر روو ب روو تیرۆری بوو و روودانا سه‌رێ سالێ ل باژێرێ كۆلن ده‌ستپێكا قۆناغه‌كا نوویه‌ ژ روو ب روو بوونا ئه‌ورۆپا ل گه‌ل ڤان گرۆپێن ب پشته‌ڤانیا توركیا گه‌هشتینه‌ وێرێ. هه‌لبه‌ت ئه‌ڤه‌ هه‌موو توركیا دكه‌ت ژبه‌ر دوو سه‌ده‌مان، ئێك: دبێژته‌ ئه‌ورۆپا ئه‌گه‌ر هوون من وه‌ك ئه‌ندام نه‌په‌ژرینن، ئه‌ز دكارم بۆ هه‌وه‌ گه‌له‌ك سه‌ر گێژیان دروست كه‌م و فه‌رموون ئه‌ڤه‌ من ده‌ستپێكر.
دوو: وه‌ك زلهێزه‌كا هه‌رێمی سه‌ره‌ده‌ری ل گه‌ل بهێته‌ كرن و مه‌ره‌م ژێ نه‌خشێ پشتی سایكس – پیكۆی یه‌ د به‌رژه‌وه‌ندیا وێ دابت یان هه‌ر چ نه‌بت نه‌بته‌ سه‌ده‌ما دروستبوونا ده‌وله‌ته‌كا كوردی و پرسا دیمۆكراسی و مافێن مرۆڤی ل توركیا نه‌هێته‌ كرن. هه‌تا به‌ری داكه‌تنا روسیا بۆ كۆربه‌قا سووریێ، پرۆسه‌سا گوهۆریِنا نه‌خشێ رۆژهه‌لاتا ناڤین ل گۆر خوه‌سته‌كێن توركیا برێڤه‌ دچوو و سیاسه‌تمه‌دارێن توركیا و ب تایبه‌ت ئه‌ردۆغان گه‌له‌ك گه‌رم و گۆرێغ بوون و ڤێ گه‌رماتیێ وه‌كر پشتا خوه‌ بده‌ن پرۆسا ئاشتیێ و جاڕدانا شه‌ری ل گه‌ل كوردان و هه‌روه‌سا به‌ره‌یا دیمۆكراتخاز دا، هه‌رچه‌نده‌ پشكا شێری ژ راوه‌ستاندنا پرۆسا ئاشتیێ ب به‌ر هه‌ده‌پێ و په‌كه‌كێ دكه‌ڤت و دهات خاستن ئه‌ردۆغانی نه‌چار بكه‌ن به‌رده‌وامیێ بده‌ت پرۆسا ئاشتیێ. وه‌سا دهێته‌ ته‌خمین كرن، ئه‌ردۆغانی ب زانه‌بوون هه‌ده‌پ و په‌كه‌كه‌ نه‌چار كربن، دگه‌ل وان حوكمه‌تێ پێك نه‌ئینن دا ب كه‌یفا دلێ خوه‌ حوكمڕانیه‌كا بێ به‌ڤڵ بكه‌ت. به‌لێ وه‌كو دبێژن: ته‌خمینا شوڤێ و بێده‌رێ ل هه‌ڤ نه‌هاتن، و توركیا ب پیێن خوه‌ چوو د ناڤ ته‌لها روسیا دا و ئه‌و روسیا پشتی ژ ئه‌فغانستانێ هاتی ده‌ركرن(15. 02. 1989) و پاشی ژ به‌لتیك و نه‌مانا باسكێ وارشۆ هه‌ست ب برینداری و شكاندنا ئاڤروویا خوه‌ دكر، ئها د ڤی ده‌می دا بوو توركیا باله‌فره‌كا روسی ئێخسته‌ خارێ و ئه‌ڤه‌ خوه‌ش هێجه‌ت بوو بۆ روسیا كو ب ڤێ تداره‌كا گران ڤه‌ داكه‌ڤته‌ كۆربه‌قكا كێشێن سووریێ، دا ئاڤروویا خوه‌ ژ وان كه‌تینێن توشبووی پاقژ بكه‌ت و ب ڤێ داكه‌تنا خوه‌ روسیا هاوكێشه‌ به‌رۆڤاژی كر و توركیا ژ هاوكێشێ ده‌رپه‌ڕاند و كره‌ ته‌ماشه‌ڤانه‌كێ بال شكسه‌تی. چه‌وان ده‌رپه‌ڕاندنا روسیا ژ ئه‌قغانستانێ بوو سه‌ده‌ما هلوه‌شیانا ئێكه‌تیا سۆڤیه‌تێ و نه‌مانا شه‌رێ سار ب هه‌مان ره‌نگ شكه‌ستنا سیاسه‌تا ئه‌ردۆغانی یا ناڤخوه‌ ب تایبه‌ت چاره‌سه‌ر نه‌كرنا پرسا كوردی و پرسا مافێن مرۆڤی و سیاسه‌تا ده‌رڤه‌ ب تایبه‌ت پشته‌ڤانیا باسكێن ئیسلاما سیاسیا تۆندڕه‌و و كریارێن وان یێن تیرۆرستی دێ بنه‌ سه‌ده‌م توركیا رۆلێ خوه‌ یێ هه‌رێمی ژ ده‌ست بده‌ت و ب دلێ شكه‌ستی ته‌ماشه‌ی نه‌خشێ نوو یێ رۆژهه‌لاتا ناڤین بكه‌ت و هه‌روه‌كو ل سالا 1916ێ ل نه‌خشێ سایكس-پیكۆی كری.