روسیا هێشتا ب عه‌قلێ ئێكه‌تیا سۆڤیه‌تا به‌رێ جار جار زه‌ڤله‌كێن خوه‌ نیشانی جیهانێ و ب تایبه‌ت زلهێزا ئێكانه‌ ل جیهانێ كو ئه‌مریكایه‌، نیشان دده‌ت و خوه‌ وه‌كو به‌ڤلێ هێزا ئه‌مریكا و رۆلێ ئه‌مریكا ل سه‌ر ده‌پێ شانۆیا رویدانێن جیهانێ خوه‌ نه‌قوله‌ دكه‌ت و دخازت رۆلێ خوه‌ یێ د شه‌رێ دا ساردا هه‌یی، ڤه‌گه‌رینت. ئه‌ڤ چه‌نده‌ ل قرم و ئالۆزیێن ناڤخوه‌ یێن ئوكرانیا وه‌ك هێزه‌كا ئه‌نتی پرۆژێ ئه‌مریكا خوه‌ نمایش كر و لێ ئه‌مریكا و هه‌ڤپه‌یمانێن وێ د ناتۆ دا ئه‌ڤ چاڤ سۆركرنا روسیا ب هێمنی و ل سه‌ر خوه‌ شیان وان كێشان كونترۆل بكه‌ن و روسیا بۆ پاشڤه‌ بر. روسیا ژ هه‌ر وه‌لاته‌كی پتر هێزا خوه‌ ناس دكه‌ت و باش دزانت كو د گلۆبالیزمێ دا رۆلێ وێ هاتیه‌ كورۆپه‌ كرن و د شیانێن وێ دا نینه‌ رۆلێ ئێكه‌تیا سۆڤیه‌تا به‌رێ ب له‌یزت. د سه‌ر كێشێن ناڤخوه‌یێن خوه‌ دا و ئابووره‌كێ هلوه‌شیایی و بێكاریا به‌رۆكی وه‌لاتیێن وێ گرتی، شیانێن وێ د مه‌یدانا ناڤده‌وله‌تی دا د سنووردارن، راسته‌ خودان هێزه‌كا ئه‌تۆمیه‌ و یاری ب هێزا ئه‌تۆمی ناهێته‌ كرن لێ ئه‌ڤرۆ ناتۆ ب سه‌رۆكاتیا ئه‌مریكا سه‌ركێشیا جیهانێ دكه‌ت. ئه‌ڤا روسیا ل سوریێ دكه‌ت و پشته‌ڤانیا ئه‌سه‌دی رۆلێ وێ یێ به‌رێ ناڤه‌گه‌رینت و چه‌ند هێزا خوه‌یا ئه‌سمانی ب ده‌ته‌ كاری و پاشڤه‌كێشانێ ب هێزێن ئۆپۆزسیونێ بكه‌ت، نكارت پارسه‌نگا هێزێ بۆ لایێ رژێما ئه‌سه‌دی ڤه‌ بشكێنت، چنكو خه‌لكێ سوریا ژمێژه‌ بریارا خوه‌ دایه‌ و ئه‌مریكا و ده‌وله‌تێن عه‌ره‌بی وتوركیا پشته‌ڤانییێ ل وان دكه‌ن. ئه‌ڤ چه‌ند ه‌توركیا باش دزانت كو ئه‌مریكا و ناتۆ كو توركیا ب خوه‌ ژی ئه‌ندامه‌ تێداب چ ره‌نگا ناهێلن رژێما ئه‌سه‌دی ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ بمینت و تنێ پرسا ده‌میه‌ و نه‌ تشته‌ك دن. ئه‌مریكا هه‌تا راده‌كی متمانه‌ دایه‌ توركیا كو پارسه‌نگا هێزێ ل ده‌ڤه‌رێ ل دژی وێ نه‌هێت شكاندن و ب تایبه‌ت پشتی هه‌لبژارتنێن توركیا و بالا ده‌ست بوونا ئه‌ردۆغانی د هه‌لبژارتنان دا. هه‌ر ڤێپشت راستیێ وه‌كریه‌ كو توركیا باله‌فرا روسیا بینت خارێ و بێی كو هزره‌كێ بۆ كارڤه‌دانا روسیا بكه‌ت. ئێخستنا خارێ یا باله‌فرا روسی ده‌ستپێكا خوه‌ پاشڤه‌كێشانا روسیایه‌ ژ كوربه‌قكا سوریێ و ئه‌ڤه‌ توركیا بیێ پرسا ئه‌مریكا و ناتۆیێ نه‌كریه‌ و قیره‌ قیرا روسیا و گه‌فێن وێ تڤه‌نگێن داه‌وتیانه‌ و كه‌س هزره‌كێ بۆ ناكه‌ت و ئوڤرویدانه‌ دێ روسیا نه‌چار بكه‌ت ژ ءه‌ڤرۆ پێڤه‌ پێن خوه‌ هندی به‌ڕكا خوه‌ درێژ بكه‌ت.

دبت ئه‌ڤ مانشێته‌ هنه‌كی ل هنده‌كان نه‌خوه‌ش بهێت ب تایبه‌ت سیاسه‌تمه‌دارانێن دلسۆزێن پارێزڤانیێ ژبه‌رژه‌وه‌ندیین بلندێن نه‌ته‌وا مه‌ دكه‌ن و ناخازن به‌روكه‌كێ دن ل به‌روكێن شه‌ری ل مه‌ ڤه‌كه‌ن. راستی ژی وه‌سایه‌ ل ڤی ده‌می هندی ده‌رگه‌ه ل به‌روكێن شه‌ری و ناكۆكیێن ناڤخوه‌ بهێت گرتن و شیان ته‌ڤ بهێنه‌ مه‌زاختن بۆ روو ب روو بوونا هۆڤ و تیرۆرستێن داعش هندی بێژی دجهێ خوه‌ دا یه‌، لێ ئه‌ڤ نیاز پاكیه‌ به‌رامبه‌ری وان ئاریشێن هه‌ڤ رووشی حكومه‌تا هه‌رێمێ دبن ب تایبه‌ت به‌رامبه‌ری حشدا شه‌عبی دجیێ خوه‌ دانه‌؟ ئه‌رێ حشدا شه‌عبی یا ئاماده‌یه‌ ژ ده‌ڤه‌رێن كوردستانێ یێن ده‌رڤه‌ی ئیدارا هه‌رێمێ خوه‌ ڤه‌كێشن و مل ب ملێ پێشمه‌رگه‌هێ كوردستانێ ب چیته‌ د به‌رووكێ روو ب روو بوونا داعشێ دا؟ وه‌ك دیار و نه‌جهێ گومانێ یه‌ كو حشدا شه‌عبی دروستكریا ئیرانێ یه‌ و وه‌ك پشكه‌ك ژ به‌سیج و پاسدارێن خوه‌ سه‌ره‌ده‌ریێ دگه‌ل دكه‌ت. هه‌لویستێ ئیرانێ ده‌رباره‌ی دءزا نه‌ته‌وا كورد دیاره‌ و هه‌وجی چ فیلیان نینه‌ كو هه‌لویستێ وێ بهێته‌ شرۆڤه‌كرن و ب تایبه‌ت پرۆژێ ده‌وله‌تبوونێ یا سه‌رۆك بارزانی هه‌موو شیانێن خوه‌ ئێخستینه‌ د ڤێ شوپێ دا پێخه‌مه‌تی گه‌هشتنا ڤێ خه‌ونا نێزیكه‌ دێ بیته‌ راستی، كو ئیران ب هه‌موو شیانێن خوه‌ ڤه‌ ل دژی پرۆژه‌ی كار دكه‌ت و ئه‌ڤ نه‌ ئیًكرێزی و ده‌رزا كه‌فتیه‌ ناڤ مالا كورد دا ئێكه‌ ژ ئه‌نجامێن بزاڤا وێ د ناڤخوه‌یا هه‌رێما كوردستانێ دا؛ ژبلی سه‌ركه‌فتنێن پێشمه‌رگێ كوردستانێ ل دژی ئه‌فسانا داعشێ توماركرین و پاشه‌كشه‌ د هه‌موو به‌رووكێن شه‌ری دا پێكری و دفنا وان شكاندی. به‌رامبه‌ری ڤێ سه‌ركه‌فتنێ و شكه‌ستنێن له‌شكه‌رێ عێراقێ و سوریا و حشدا شه‌عبی، ئیران ب چ رێكا رازی نابت به‌رهه‌مێ سه‌ركه‌فتنێن پێشمه‌رگه‌ی داوی ببت رگه‌هاندنا ده‌وله‌تێ و ئیران و ته‌ڤ دوژمنێن كوردان باش دزانن كو ده‌لیڤه‌ هه‌یه‌ و ل باره‌ بۆ راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردی و پالپشتیا ناڤده‌وله‌تی بۆ كوردان مسۆگه‌ر بوویه‌ ب تابه‌ت پشتی بۆ جیهانێ دیار بووی كو پشتی ئیسرائیلێ تنێ كورد ب دروستی شه‌رێ تیرۆرێ دكه‌ن و هه‌روه‌سا پشته‌ڤانیا علمانیه‌تا ده‌ستهه‌لاتێ دكه‌ن. هلئێخستنا ڤێ ئالۆزیێ ژ لایێ حشدا شه‌عبی د ڤی ده‌می دا ل توزخورماتۆ نه‌خشه‌ ئیرانێ دارێتیه‌ ب تایبه‌ت پشتی رزگاربوونا شنگال و هێوربوونا ناكۆكیێن ناڤمالا كوردی و هه‌موو لایه‌ن گه‌هه‌شتین وێ باوه‌رێ كو تنێ چاره‌سه‌ركرنا گشت كێشێن ناڤخوه‌یی ب رێكا دانوستاندنێ چاره‌ دبن و ئه‌ڤ ئه‌زموونه‌ دهێته‌ پاراستن؛ ئیرانێ ب ڤێ هێورربوونێ گه‌له‌ك نه‌خوه‌شه‌ و دخازت چاڤێن زلهێزێن جیهانێ ب لارێ دا ببه‌ت و سه‌ركرداتیا كوردستانی نه‌چار بكه‌ت بكه‌ڤته‌ ناڤ شه‌رێ تائیفی دا كو ب چ ره‌نگا د به‌رژه‌وه‌ندیا كوردان دا نینه‌. داخوَیانیێن سه‌ركردێن حشدا شه‌عبی دبێ واته‌نه‌ یێن دبێژن: مه‌ و كوردان پێكڤه‌ شه‌رێ دكتاتۆریێ كریه‌ و ئه‌م هه‌ڤ چه‌په‌رن! راسته‌ لێ ئه‌گه‌ر نیه‌تا وان یا سافی بایه‌، هێرشی سه‌ر سڤیلێن كورد نه‌ دكرن و مالێن وان نه‌ دشه‌وتاندن و هێزێن خوه‌ ل كوردستانێ بجیه نه‌ دكرن، ئه‌و ژ هه‌ر كه‌سی باشتر دزانن كو هه‌رێما كوردستانێ پێدڤی ب وان نینه‌ و پارێزڤانێن خوه‌ یێن هه‌یی و جیهان ب دلێریا خوه‌ سه‌ر سام كریه‌ نه‌ك وه‌ك حشدێ ب هه‌زاران پێكڤه‌ چه‌كێن خوه‌ هاڤێتن و خوه‌ راده‌ستی داعشێ كرنه‌ و ژبلی ئه‌ڤه‌ چه‌ند هه‌یڤه‌ ب هه‌موو پالپشتیا هێزێن ئه‌مریكا و له‌شكه‌رێ نه‌شیانه‌ ئه‌نبارێ رزگار كه‌ن!! وه‌ك دیار هیچ جوداهی د ناڤبه‌را حشدا شه‌عبی و داعشێ ل سه‌ر پرسا كوردی دا نینه‌ و كۆكا وان یه‌كه‌ چنكو هه‌ردوو دره‌ستكریێن ده‌وله‌تێن داگیركه‌رێن كوردستانی نه‌ بۆ لێدانا پرۆژێ ده‌وله‌تا كوردی هاتنه‌ دامه‌زراندن و به‌ردانه‌ سه‌رو چاڤێن مه‌. ژبه‌ر هندێ دڤێت ب ئێك چاڤ ل هه‌ردووا مێزه‌ بكه‌ین و وه‌ك گه‌ف ل سه‌ر پرۆژێ مه‌ یێ نه‌ته‌وی سه‌ره‌ده‌ری ل گه‌ل بهێته‌ كرن.
21. 011. 2015

مه‌زن دبێژن:” تۆله‌ به‌سه‌بره‌، ئه‌ما به‌زه‌بره‌”
كاره‌ساتا داگیركرنا شنگالێ ژ لایێ هۆڤێن داعشێ ڤه‌(3. 08. 2014) برینه‌ك كوور د جه‌سته‌یێ نه‌ته‌وا كوردا دا ڤه‌كربوو و كه‌یفه‌ك بێ هه‌مپا ل دوژمنێن پرۆژێ راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردی ب سه‌رۆكاتیا رێزدار سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ مه‌سعود بارزانی ڤه‌، په‌یدا كربوو و قیره‌ قیرا وان بوو و سه‌ده‌مێن دروستبوونا كاره‌ساتا شنگالێ ڤه‌د گه‌راندن بۆ له‌زكرن ل به‌رهه‌ڤیێن سه‌رۆك بارزانی بۆ راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردی. دبت هه‌تا راده‌كی راست بت كو به‌رهه‌ڤیێن راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردی دوژمنێن مه‌ ژ كه‌شێ دووبه‌ركیا دناڤبه‌را وان دا هشیار كربن و ژ كۆمبوون و ئۆین و ده‌كو دولابێن وان داعش و ماش هاتبنه‌ به‌رهه‌م و ب هه‌موو كین و هۆڤه‌تیا كولتۆرێ بیابانێ هێرشی كوردستانێ كرن؛ گه‌له‌ك ئاسایی یه‌ ژ خالا هه‌ری زراڤ كو شنگاله‌ ده‌ستپێ بكه‌ن، ئه‌و ژی ب سه‌ده‌ما جوگرافیا شنگالێ كو ده‌ڤه‌ره‌كا ده‌شته‌ و گه‌له‌ك یا به‌رفرهه‌یه‌ و پاراستنا وێ ژ لایێ زانستێ له‌شكه‌ریڤه‌ گه‌له‌كیا بزه‌حمه‌ت و سه‌خته‌. ئه‌ڤ به‌ره‌یه‌(به‌ره‌یا دژی پرۆژێ راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردی) ب ڤێ ئێكێ ژی رانه‌وستان ل جهێ ته‌ڤ ل خوه‌ موكر بهێن و په‌ندان ژ وێ هێرشا هۆڤانه‌ و كاره‌ساتا شنگالێ بگرن و ئێكرێزیه‌كا دیرۆكی بهێته‌ شكه‌ڤا كوردی و برینێن شنگالێ سارێژ بكه‌ن؛ چه‌پدانه‌ دروستكرنا تۆمه‌تان و هێرشه‌ك دووری ره‌وشتێ كوردانه‌، كرنه‌ سه‌ر پێشمه‌رگه‌هێن سمبۆلا نه‌ته‌وا كورد كو د هه‌موو گه‌هێن دیرۆكا مه‌ دا ب مێرخاسی ل هه‌مبه‌ر داگیركه‌رێن كوردستانێ شه‌ركرنه‌ و چ جاران مه‌یدان چوول نه‌كرنه‌. هه‌لبه‌ت مه‌ره‌م ژ ڤان تۆڤه‌ تۆمه‌تان نه‌ راسته‌وخۆ سه‌رۆكێ هه‌رێمێ رێزدار مه‌سعود بارزانی بوو چنكو ب به‌رده‌وامی خوه‌ وه‌ك پێشمه‌رگه‌هه‌ك دده‌تنیاسین و شانازیێ ب پێشمه‌رگاتیا خوه‌ دبت. مخابن هه‌تا نوكه‌ ئه‌و هێرشا ژ نشكاڤه‌ یا داعشێ كریه‌ سه‌ر كوردستانێ ژ لایێ لایه‌نێن سیاسی و له‌شكه‌ریێ كوردستانێ ڤه‌ نه‌هاتیه‌ لێكۆلین كرن و فه‌ربوو ئه‌ڤ هێرشه‌ هاتبایه‌ گه‌نگه‌شه‌كرن و خالێن بهێز و خاڤێن وێ هێرشێ هاتبانه‌ دیاركرن دا ببایه‌ په‌ند و د شه‌رێن بهێت دا مفا ژێ بهاتبا دیتن. ئه‌گه‌ر هوورك مێزه‌ی هێرشا داعشێ بكه‌ین دێ دیار بت هه‌مان ستراتیجا له‌شكه‌رێ ئیسرائیلێ یه‌ ئه‌وا ل دژی ده‌وله‌تێن عه‌ره‌بی د شه‌رێ 5. 6. 1967ێ دا بكار ئینای ئانكو هێرشێن بروسی و تۆقینه‌ر و ئه‌نجامدانا كارێن هۆڤانه‌ بۆ به‌لاڤكرنا كه‌شه‌كێ ب سه‌هم و رۆخاندنا گیانێ به‌رخوه‌دانێ ل ده‌ڤ به‌ره‌یا دوژمنی. لێ د سه‌ر وێ هێرشا هۆڤانه‌ را پێشمه‌رگه‌هێن كوردستانێ شیان ل به‌رخوه‌ بدن و ل ده‌مه‌كی حكومه‌تا عێراق و سوریا نه‌شیان خوه‌ لبه‌ر بگرن و هێزێن تیرۆرستێن داعشێ نێزیكی به‌غدا بوون و هه‌تا ئه‌ڤرۆ ژی هێشتا مه‌ترسی ل سه‌ر به‌غدا یامای. داعشێ و هێزێن ئیسلاما سیاسی ره‌وشا ده‌ڤه‌رێ به‌ره‌ف ره‌هه‌ندێن فڕاكه‌ و مه‌ترسیدار بریه‌ و هه‌لبه‌ت كوردستان ژی به‌ده‌ری ڤێ ره‌وشێ نینه‌ و باندۆره‌ك نه‌رێنی ل سه‌ر سه‌رجه‌م پرۆسا سیاسی هێلایه‌ ب ره‌نگه‌ك دن داعشێ و فشارێن ئیسلاما سیاسی و حكومه‌تا ناڤه‌ند و زێده‌باری ره‌وشا فشارێن قه‌یرانێن به‌رووكا حكومه‌تا هه‌رێمێ گرتین؛ نه‌شیان وره‌یا پێشمه‌رگه‌ی و رژدیا به‌رهه‌ڤیێن رزگاركرنا شنگالێ ژ ده‌ستێن داعشێ چركه‌كێ ژی بهینته‌ خارێ. به‌ره‌ڤاژی ئه‌ڤه‌ گشت بۆ پالده‌ر كونه‌خشێ رزگاركرنێ هێدی و ل سه‌رخوه‌ و دووری گوه ڤه‌چنینا مه‌دیاكارێن تێهنیێن نوچه‌یه‌كێ هاته‌ دارێتن و هه‌روه‌سا بێی ئاگه‌هیا لایه‌نێنب شه‌ڤ و رۆژ بۆریزانێن تومه‌تباركرن و خه‌مساریێ ددانه‌ پال سه‌ركرداتیا سیاسیا كوردستانێ و پرۆژێ ده‌وله‌تبوونێ ب كه‌لا نیسكێ ب ناڤ دكر ژبلی هه‌زاره‌ها تومه‌تێن بێ بنه‌ما، ئه‌ڤ پلانه‌ ب سه‌رۆكاتیا سه‌رۆكێ هه‌رێمێ هاته‌ ئه‌نجامدان و شنگال ڤه‌گه‌رانده‌ ڤه‌ بۆ همبێزا كوردستانێ و گورزه‌كێ كوژه‌كه‌ بۆ تیرۆرست و داگیركه‌رێن كوردستانێ و مانێ ژ مێژه‌ هاتیه‌ گوتن:” تۆله‌ به‌سه‌بره‌، ئه‌ما به‌زه‌بره‌”. رزگاربوونا شنگالێ به‌رسڤه‌كا دژواره‌ بۆ به‌ره‌یێ دژی پرۆژێ ده‌وله‌تبوونێ و هه‌روه‌سا رژدی و پێگیری بوونه‌ بۆ وی پرۆژێ هه‌موو خه‌ون و هیڤیێن مه‌ پێڤه‌ هلاویستی.
15. 011. 2015

دبێژن: “دوماهیا شه‌ری هه‌ر ئاشتی یه‌” لێ پرسیار ئه‌ڤه‌یه‌ بۆچی بهێته‌ كرن ماده‌م داوی هه‌ر پێكهاتنه‌ و ل هه‌ڤ كرنه‌؛ ئه‌ڤجا پتر ده‌ستكه‌فتی بهێته‌ شكه‌فا كێ گرنگ نینه‌ یا گرنگ به‌رقه‌رار بوونا ئاشتیێ یه‌ و تێدا ته‌ڤ دبراوه‌نه‌. ئه‌ڤێ دیدێ هه‌ر كه‌س دزانت و بتایبه‌ت سیاسه‌تمه‌دار و كه‌سێن گه‌ز و مه‌قاسێن ڤی وه‌لاتی دده‌ستدا نه‌خاسمه‌ د ڤی بیاڤی دا سیاسه‌تمه‌دارێن مه‌ خودان سه‌ربۆره‌كا گه‌له‌گ زه‌نگینن و ژ ئه‌نجامێ وێ سه‌رهشكیێ گه‌له‌ك ده‌لیڤێن زێرین ژ ده‌ست مه‌چوونه‌ و تبل گه‌زینا ته‌ڤان پشتی چ(چیرۆكا شه‌رێ براكوژیێ 1978- 1998، ژبلی چه‌ند ساله‌كێن به‌ره‌ی كوردستانی و ئه‌و ده‌لیڤێن بۆ مه‌ په‌یدابووین ژ ئه‌نجامێ داگیركرنا كوێت(2. 08. 1990) و هلوه‌شیانا بلۆكێ وارشۆ و شه‌رێ تیرۆرێ11. 9. 201 و هێرڤه‌)*. ده‌ستدانا ڤان ده‌لیڤان ته‌ڤان ژ ئه‌نجامێ نه‌ئێكرێزیا ناڤمالا كورده‌، هه‌رچه‌نده‌ ته‌ڤ لایه‌نێن سیاسیێن كوردستانی ل سه‌ر وێ یه‌كێ دكۆكن كو ته‌ڤ كێش و گرفتێن د ناڤبه‌را لایه‌نێن سیاسی دا ب رێكا دانوستاندنێ دێ هێنه‌ چاره‌سه‌ركرن لێ چ لایه‌نا ئه‌و سینگ فره‌هیی یا پێدڤی ل سه‌ر مێزا دانوستاندنێ نینه‌ و هه‌ر لایه‌نه‌ك، لایه‌نێ دن ب تێكده‌ر و خوه‌سه‌پینه‌ر دده‌ته‌ نیاسین و ئه‌ڤ ره‌نگێ سه‌ره‌ده‌ریێ ل كوردستانێ بوویه‌ كولتۆر و ئه‌ڤه‌ ژی دووره‌ ژ ئه‌تێكه‌تا سیاسه‌تێ و زانستێ سیاسی و سیاسه‌ت ژبلی كو زانسته‌ هونه‌رێ برێڤه‌برنێ یه‌؛ لێ مخابن لایه‌نێن سیاسی یێن كوردستانێ چ پێگیریێ ب پره‌نسیبێن زانستێ سیاسه‌تێ ناكه‌ن. ب هه‌ر حال ره‌وشا په‌یوه‌ندیێن ناڤخوه‌یی یێن لایه‌نێن سیاسی د ئاسته‌ك خراب دایه‌ و كار گه‌هشته‌ وێ چه‌ندێ ده‌رگه‌هێن دانوستاندنێ ل هه‌ڤ بگرن و كارێن حكومه‌تا هه‌رێمێ ئفلیج بوون و ناڤ و بانگێن هه‌رێمێ ل ناڤ مه‌دیا جیهانێ ئێدی وه‌كو به‌رێ نه‌ما مێرگا ب هه‌ڤرا ژیان و ئارامیێ. ره‌وشا ئیرۆ و به‌رده‌وامیا ڤێ ره‌وشێ دێ ئه‌نجامێن گه‌له‌ك نه‌گه‌تیڤ ل سه‌ر مانه‌ڤه‌یا هه‌رێمێ د ڤی چارچۆڤێ نوهه‌ دا هێلت ب تایبه‌ت پشتی هاتنا روسیا بۆ سه‌ر هێلا شه‌رێ داعشێ و سه‌ركه‌فتنا ئاكپارتی د هه‌لبژارتنێن(1. 11. 2015) دا و نه‌زه‌لالیا هه‌لویستێ ئه‌مریكا به‌رامبه‌ری ده‌ستێوه‌ردانێن ئیرانێ د كار و بارێن ده‌وله‌تێن هه‌رێمێ دا؛ ژبلی ئالۆزتر بوونا كێشێن مه‌ د گه‌ل حكومه‌تا ناڤه‌ندی دا. ره‌وشا ناڤخوه‌یا هه‌رێمێ و كێش و گرفتێن به‌رووكا خه‌لكێ هه‌رێمێ گرتین ب تایبه‌ت درێژبوون و كوورتر بوونا قه‌یرانا دارایی و نه‌به‌لی بوونا چ تیشكێن هیڤی به‌خش بۆ نێزیكبوونا چاره‌سه‌ریا ڤان قه‌یرانان و كێشمه‌كێشا لایه‌نێن سیاسی بۆ هنده‌ك پرسێن قانوونی و چه‌په‌ر ل هه‌ڤگرتن و رژدبوون ل سه‌ر هه‌لویستێن خوه‌ بێی ل به‌ر چاڤ گرتنا خوه‌سته‌كێن خه‌لكێ كوردستانێ نیشتمانی بوونا ڤان لایه‌نان ل ده‌ف تاكێ كورد بوویه‌ جهێ گومان و پرسیارێ؛ نه‌خاسمه‌ پشتی نابه‌ینچی ژ به‌غدا هاتین بۆ ئاسایی كرنا ناڤبه‌را لایه‌نێن كوردی!! وه‌ی ل ڤێ سوسره‌تێ ئه‌رێ ما چ ئاقلدار ل كوردستانێ نه‌مانه‌ بشێت ته‌ڤ لایه‌نێن سیاسی ل سه‌ر مێزا دانوستاندنێ كۆم بكه‌ت؟ ئه‌رێ كه‌نگی ژ به‌غدایێ بۆ مه‌ قه‌نجیه‌ك هاتیه‌ هه‌ر ژ دامه‌زراندنا به‌غدا(145ك-762ز) هه‌تا ئه‌ڤرۆ ژبلی فه‌رمانێن قركرن و ئه‌نفالان و برینا قووتێ خه‌لكێ هه‌رێمێ!! باشترین رێیا چاره‌سه‌ریێ هه‌ر یا ل ناڤمالا كوردان بخوه‌ و هه‌ر پرسه‌كا ده‌ستێن ده‌ره‌كه‌ هاته‌ دناڤدا، ئه‌و كێش دێ ئالۆزتر لێهیت و چونكو هه‌ر كه‌س ته‌ڤشوَیێ به‌رێ خوه‌یی وه‌كو دهێته‌ گوتن و باشترین نموونه‌ شه‌رێ ناڤخوه‌ یێ لبنانێ یه‌(1975-1990). ئه‌ڤجا بلا سیاسه‌تمه‌دارێن مه‌ ڤێ رێكێ ل (به‌ر خێرخازێن ده‌ركه‌) بگرن و ده‌رگه‌هێن خوه‌ بۆ ئێك دوو ڤه‌كه‌ن چونكو ئه‌و ژ هه‌ر كه‌سی باشتر شه‌هره‌زایی هه‌ڤن و پرۆژێ هه‌ر لایه‌نه‌كی ژبۆ خزمه‌تكرنا كوردستانێ یه‌ و گه‌هه‌شتنا ئارمانجا ته‌ڤ ل سه‌ر دكۆك كو ده‌وله‌تبوونه‌ و لێ ب ریێن جودا و هێلێن هه‌ڤپشك بۆ گه‌هشتنا ڤێ ئارمانجێ دپرن و به‌لیه‌ كلیلا هێووركرنا ڤێ ره‌وشێ و گه‌هشتنا وێ ئارمانجا پیرۆز تنێ دانوستاندنه‌.

كه‌س نه‌شێت ئه‌ڤرۆ ل كوردستانێ لافا وێ ئێكی بكه‌ت كو مه‌ سه‌ربۆره‌كا باش د بیاڤێ برێڤه‌ برن و ده‌وله‌تداریێ دا هه‌یه‌ و ئه‌وێن بێژن نه‌خێر مانێ ئه‌ڤه‌ بیستو سێَ سالن مه‌حكومه‌ت و په‌رله‌مان و نزا چ و چ هه‌نه‌، راسته‌ لێ پرسیار ئه‌ڤه‌یه‌ ئه‌رێ مه‌شیایه‌ وێ سه‌ربۆرێ د كه‌تواری دا مفای ژێ وه‌بگرین و مینا زارۆكه‌كێ ئێكانه‌ چاڤێ خوه‌ بده‌ینێ و هه‌موو شیانێن خوه‌ بده‌ین خه‌بتاندنێ بۆ پاراستنا وێ؟ ب تایبه‌ت د ڤێ قۆناغێ دا كو رۆژهه‌ڵاتا ناڤین ل سه‌ر سێله‌كا شاریای دا و مینا كه‌له‌خه‌كێ قه‌له‌و ل مه‌یدانێ چاڤ برسیێن هه‌ر چار ئالیێن جیهانێ لیك ب ده‌ڤی كه‌فتینه‌ و ب هه‌موو هێزێن خوه‌ ڤه‌ دارژیانه‌ ڤێ ده‌ڤه‌رێ. هه‌وجه‌ ناكه‌ت مرۆڤ ل سه‌ر ئه‌گه‌رێن په‌یدابوونا ڤێ ره‌وشێ بئاخڤت چونكو سه‌ده‌م ددیارن ئه‌و ژی دروست بوونا ڤان ده‌وله‌تان د پرۆسه‌سا خوه‌یا سروشتی دا ده‌رباز نه‌بوویه‌ و به‌لكو ل گۆره‌ی خوه‌سته‌كێن زلهێزێن جیهانێ نه‌خشێن ڤان ده‌وله‌تان هاتیه‌ كێشان و بێی لبه‌ر چاڤگرتنا به‌رژه‌وه‌ندیێن پێكهاتێن وێ؛ ژبلی دامه‌زراندنا ته‌خه‌كا ده‌ستهه‌لاتدار ل سه‌ر دلێ خه‌لكی بۆ برێڤه‌برنا به‌رژه‌وه‌ندیێن وان و ڤێ ته‌خێ چ قسووری د گه‌رمكرنا كێشێن ئتنی و مه‌زهه‌بی دا نه‌كریه‌ د به‌ڵاڤكرنا كولتۆرێ هه‌ڤ نه‌په‌ژراندن و دژاتی كرنا هه‌ڤ و ته‌ڤ هێلێن ب هه‌ڤرا ژیانێ پێكڤه‌ گرێ دده‌ت. ب هه‌ر حال ره‌وشا ئه‌ڤرۆ به‌رهه‌مێ وێ شیاشیێ یه‌ یا زلهێزێن جیهانێ ده‌ر مافێ خه‌لكێ ڤێ ده‌ڤه‌رێ كرین و ژبه‌ر هندێ هه‌موو بزاڤێن دهێنه‌ كرن بۆ پاته‌كرنا وێ شاشیێ دبه‌ر ئاڤدا دچن و نه‌خشه‌كێ جودا یێ رۆژهه‌ڵاتا ناڤین برێڤه‌یه‌. د ڤێ ره‌وشا ئاڵۆز و شه‌ره‌ به‌رژه‌وه‌ندی دا هێزێن مه‌ یێن سیاسی هه‌رچه‌نده‌ ئه‌و ژ هه‌ركه‌سی باشتر دزانن كو ئه‌ڤ قۆناغه‌ پێدڤی بئێكرێزی و ب هه‌ڤرا كاركرنێ یه‌ و پاراستنا به‌رژه‌وه‌ندیێن مه‌ یێن نه‌ته‌وی دڤێت ل پێشیا هه‌رئه‌جندایه‌كا سیاسیا حزبی بت؛ لێ پتریا لایه‌نێن مه‌ سیاسی ته‌ڤگه‌ره‌كا دوور ژ به‌رپرسیاریا نه‌ته‌وی دكه‌ن و جیهانبینیا خوه‌ دخازن ب هه‌ر شێوه‌یه‌كی بت، د ڤی كاودانێ ئاڤز ب روودانێن نه‌ چاڤه‌رێكری دا و دووری ل هه‌ڤهاتنێن سیاسی و پره‌نسیبێن یاریا دیمۆكراتیێ ب چه‌سپینن و بڤی ره‌نگی ره‌وشا ناڤخوه‌یا كوردستانێ شلۆق بوویه‌ و ئاشته‌واریا جڤاكی و ده‌ستكه‌فتیێن مه‌ یێن نه‌ته‌وی ئێخستنه‌ به‌ر مه‌ترسیێ. د ڤی كاودانی دا كو كۆمه‌كا قه‌یرانان به‌رووكا حكومه‌تا هه‌رێمێ گرتیه‌ و ب تایبه‌ت شه‌رێ داعش و كێشێن مه‌ دگه‌ل حكومه‌تا ناڤه‌ندی سه‌ره‌ڕای چاڤ پێ نه‌رابوونا ده‌وله‌تێن چاركنار ب حكومه‌تا هه‌رێمێ و پێكۆلێن وان یێن به‌رده‌وام بۆ هه‌ره‌س پێ ئینانا ڤێ حكومه‌تێ ل جهێ هه‌موو شیان بهێنه‌ بشافتن بۆ ده‌ربازبوون ژڤێ ریپێ تو بهێی و خه‌لكی دارێژیه‌ سه‌ر جادا و ئاراسته‌ی لایه‌نه‌كی بتنێ بكه‌ی و ته‌ڤ كێشێن دن توپشته‌گوه بكه‌ی، ئه‌رێ ئه‌ڤه‌ چ دگه‌هینت؟ د قه‌یرانان دا خه‌مخۆری و نیشتمانپه‌روه‌ری دیار دبت و ئه‌ڤرۆ ژ هه‌ر رۆژه‌كێ پێتر مه‌ پێدڤی ب ئێكرێزی و هه‌ڤگرتنێ هه‌یه‌؛ هه‌موو دزانن سیاسه‌ت هونه‌رێ برێڤه‌برن و مشۆتا ئانكویانه‌ و نه‌ رۆكمانیه‌ دگه‌ل یێ دی ب تایبه‌ت ئه‌گه‌ر یێ دی هه‌ڤپشكێ ته‌ یێ وه‌لاتی و حكومه‌تێ بت. پێداگیری و رۆكمانی ل سه‌ر هه‌لویستێن خوه‌ و بزاڤكرن بۆ سه‌پاندنا جیهانبینیا خوه‌، سنێله‌تیا سیاسیه‌ و پرۆسا سیاسی ل وه‌لاتی به‌ره‌ڤ ره‌هه‌ندێن مه‌ترسیدار دبت؛ ئه‌ڤجا هه‌رچار لایه‌ن+1(ئێكه‌تی، گۆڕان، یه‌كگرتوو و كۆمه‌ڵ+ پدك) یێ ل سه‌ر دووریانه‌كا ئێكلاكه‌ر و هه‌ر لایه‌نێ ده‌ستبه‌رداری رۆكمانیا خوه‌ بت و تاگیریێ بۆ پاراستنا به‌رژه‌وه‌ندیێن مه‌ یێن نه‌ته‌وی بكه‌ت وی گۆله‌كا زێرین ل دیرۆكێ تۆماركر و هیڤی خازین ته‌ڤ ببن گۆلكه‌ر.

ل سالێن 1976-1977 مسر تۆشی قه‌یرانه‌كا ئابووری و سیاسیا مه‌زن ب بوو و ده‌وله‌تێ هێرشه‌كا مه‌زن كربوو ل سه‌ر ره‌وشه‌نهزر و نڤیسه‌ران و زیندان ژ وان خمخمان دبوون و یێن شیاین ژی خوه‌ ژ وێ هه‌وێ قورتال بكه‌ن رێكا ئاوه‌ره‌ بوونێ هلبژرات و مسر ب شوون دا هشتن، د وان رۆژێن سه‌خت و دژوار دا رۆژنامه‌ڤانه‌كی پسیار ژ نڤیسه‌رێ مه‌زنێ مسرێ یوسف ئدریسی كرن كانێ بۆچی ئه‌و ژ مسرێ ده‌رناكه‌ڤیت به‌ری بهێته‌ گرتن یان نڤیسین و په‌رتووكێن وی بهێنه‌ قه‌ده‌غه‌ كرن؟ به‌رسڤا ڤی نڤیسه‌ری ئه‌ڤه‌بوو: ده‌ركه‌فتن ژ وه‌لاتی ئانكو به‌هره‌ كوشتن و بێبار بوونا مرۆڤیه‌ ژ زانینا راستیا سه‌ده‌مێن روودانان و ئه‌ڤ وه‌ڵاته‌ د پرن ژ روودانانێن ژ نشكاڤه‌ په‌یدا دبن و دووری هه‌ر شرۆڤه‌كێ و پێزانین و خیڤزانكیه‌كێ، ئه‌ڤجا ما كی دێ بۆ من راستیا ڤه‌گێریت؟ ره‌وشا ئه‌ڤرۆ یا كوردستانێ نێزیكی وێ قۆناغا مسرێ یه‌ لێ نه‌ ژ لایێ گرتن و ترساندنا ره‌وشه‌نهزر و نڤیسه‌رایه‌ به‌لكو ژ لایێ روودانێن هزر بۆ نه‌كری و پێشهاتێن ده‌مل ده‌ستی كو باندوره‌ك نه‌رێنی ل پرۆسه‌سا سیاسی و جڤاكا كوردستانێ دهێلت. ب تایبه‌ت ل سه‌ر پرۆسه‌سا سیاسی كو ئه‌ڤرۆ ل كوردستانێ گه‌هشتیه‌ سه‌رێ كه‌نداله‌كێ فڕاكه‌ و ئاینده‌یێ كوردستانێ و پێگه‌هێ كوردان ئینایه‌ به‌ر بازاری. كوله‌واری د ده‌ستنیشان كرنا پێشهات و روودانان دا نه‌خوه‌شییه‌كه‌ ته‌ڤ سیاسه‌تمه‌دارێن رۆژهه‌لاتی ڤه‌دگرت بێ جوداهی ئه‌ڤه‌ ژی ب سه‌ده‌مێ نه‌بوونا سیسته‌مێ ب ده‌زگه‌هبوونا ده‌وله‌تێ و ده‌زگه‌هێن راوێژكاریه‌ و زێده‌باری داژاتیا سیاسه‌تمه‌داران بۆ ب ده‌زگوهبوونا ده‌وله‌تێ و هه‌ر قانوونه‌كا رێ خوه‌شكه‌ر بۆ ب ده‌زگه‌هبوونێ. ژبه‌ر ڤێ چه‌ندێ یه‌ قه‌یران به‌رووكا حكومه‌تا هه‌رێمێ به‌رناده‌ن و ته‌ڤ ل هه‌ڤی ل نه‌خشه‌ رێیان په‌یدا دبت و ئه‌نجام ئه‌ڤرۆ ل كوردستانێ بوویه‌ شه‌ڕه‌ پرۆژه‌ و چ ئاسۆیێن دلخوه‌شكه‌ر ژ ڤێ ره‌وشێ په‌یدا نابن به‌لكو چاڤه‌رێیا كمباختر لێ بهێت، دهێته‌كرن. ئه‌رێ كێ ژ سیاسه‌تمه‌دارێن كوردستانێ پێشبینیا هندێ دكر كو روسیا ب ڤێ گرانیێ ڤه‌ بهێته‌ ناڤ ئاریشا سوریێ؟ یان په‌یدا بوونا داعش بڤی ره‌نگێ نها كو هه‌ژموونا وێ ل ته‌ڤایا وه‌ڵاتێن ئیسلامی بوویه‌ مه‌ترسی و زێده‌باری ل سه‌ر جیهانێ! ئه‌رێ سیاسه‌تمه‌دارێن مه‌ هزرا خوه‌ د قۆناغا پشتی داعشێ دا كریه‌، ئه‌رێ دێ ده‌ستكه‌فتیێن مه‌ چه‌ند بن؟ ئه‌رێ ما ترسا هندێ نینه‌ ده‌ستكه‌فتیێن مه‌ هندی یێن ب دووماهی هاتنا شه‌رێ عێراق-ئیرانێ بن! گه‌ره‌نتی چیه‌ ئه‌م ده‌ستڤاله‌ ژێ نه‌زڤرین؟ ئه‌رێ ما عه‌بادی ل نیویوركێ ئه‌ڤ زه‌نگه‌ لێ نه‌دا! كێ ژ به‌رپرسێن مه‌ به‌رسڤا وی دا یانژی هۆشداریه‌كا توند ئاراسته‌ی لایه‌نێن شه‌رێ داعشێ دكه‌ن، كر؟ ئه‌ڤه‌ و چه‌ندین پسیارێن بنگه‌هینێن دن هه‌نه‌ و چاڤه‌رێی به‌رسڤێنه‌، لێ مخابن سیاسه‌تمه‌دارێن مه‌ ل نهاڵا هه‌ڤرویشی ئێكن و زلهێز و ده‌وله‌تێن ده‌ور و به‌رێن مه‌ د نهاڵا كێشانا نه‌خشێ رۆژهه‌ڵاته‌كا بێ داعش دا دووری چاڤ و گوهێن مه‌دیایێ دانوستاندنا دكه‌ن! ب راستی دلێ مرۆڤی ب ره‌وشا ئه‌ڤرۆیا كوردستانێ دسۆژت و ڤێ خه‌مساریا سیاسه‌تمه‌دارێن مه‌ ده‌رمافێ كێشێن ناڤخوه‌ و هه‌روه‌سا ڤه‌خاندنا سیاسه‌تا جیهانێ بۆ ده‌ڤه‌را رۆژهه‌ڵاتا ناڤین. ب لارێ برنا پرۆسه‌سا سیاسی ل كوردستانێ و بازدان ل سه‌ر ڤان گه‌فێن رۆژ بۆ رۆژێ ل سه‌ر مانا هه‌رێما كوردستانێ زێده‌ دبن، ئاكامێن هه‌پاره‌یێ ب دوماهیك هاتنا شه‌رێ عێراق-ئیرانێ 1988ێ ل ساسه‌ر دوزا گه‌لێ مه‌ هێدی هێدی یێ دیار دبن لێ ڤێ جارێ ب به‌هانه‌یا شه‌رێ دژی تیرۆر و داعشێ. ره‌وشا ئه‌ڤرۆیا كوردستانێ به‌رگێ شاشی و به‌هانه‌یێن سیاسه‌تمه‌دارێن مه‌ بۆ شكه‌ستنیێن ئێك ل په‌ی ئێكێن وان ناگرت و ده‌م هاتیه‌ ب ئێك دل و دووری به‌رژه‌وه‌ندیێن حزبی و ده‌ڤه‌ری ل خوه‌ موكر بهێن و كار بكه‌ن بۆ ده‌رباز بوون ژڤێ ره‌وشێ و ره‌وش نه‌گه‌هت وێ یه‌كێ وه‌كو رۆژا گوینێ دایكێن مه‌ بێژن: خودێ مه‌ ستار بكه‌ت!!

كێشێن ئه‌ڤرۆ یێن روو ب رووی حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بووین، به‌رهه‌مێ سیاسه‌تا شاشا حكومه‌تا بنكه‌ فراوان و سازانێ یه‌. ل چ ده‌وله‌تێن دونیایێ نه‌وبوویه‌ حزبه‌كا خودان ئێك كورسی ئه‌ندامێ وێ ب سه‌رۆك فراكسیۆن بهێته‌ ناڤكرن! به‌لكو هه‌ر حزبه‌كا رێژا به‌نداڤا په‌رله‌مه‌انی ده‌رباز نه‌كه‌ت ئه‌ندام په‌رله‌مانێن وێ د بێ فراكسیۆنن و ل ئه‌لمانیا دبێ مێزه‌نه‌ ژی! ئانكو تنێَ ل سه‌ر كورسیكی و ل رێزا دوماهیكا په‌رله‌مانی دروونن! لێ ل كوردستانا مه‌ دبێنێ سه‌رۆك فراكسیۆن. مانێ هون دزانن مرۆڤێن رۆژهه‌ڵاتی چه‌ند حه‌ز ژ په‌یڤا سه‌رۆك دكن! د گه‌له‌ك نڤیسێن خوه‌ دا مه‌ ئاماژه‌ كریه‌ كێش و گرفتێن حكومه‌تا هه‌رێمێ و گه‌فێن ده‌ركه‌ كو دكارن كێشێن ناڤخوه‌ یێن هه‌رێمێ بۆ مه‌ره‌مێن خوه‌ بكار بینن، ب تایبه‌ت پشتی كێشێن مه‌ دگه‌ل حكومه‌تا ناڤه‌ندی گه‌هه‌شتینه‌ بن به‌ستێ و برینا پشكا بودجا هه‌رێمێ و داكه‌تنا بهایێ پێترۆلێ وسه‌ره‌ڕایی شه‌رێ داعشێ؛ مخابن لایه‌نێن پشكدار د حكومه‌تێ دا ل جهێ چاره‌سه‌ركرنا ڤان كێشان و وه‌ك تیمه‌ك كار بكه‌ن. ئه‌ڤ كێشه‌ و ئاڵۆزیه‌ بۆ خوه‌ ب ده‌رفه‌ت دیتنن و بزاڤ كرن خوه‌ ژ به‌رپرسیاریا ڤان كێشان ڤه‌كێشن و تومه‌ت پالدانه‌ لایه‌نێ دی بێی كو خوه‌ ب به‌رپرس بزان و كێش برنه‌ ناڤ جادێ كو ئه‌ڤه‌ ب خوه‌ مه‌زنترین شاشیه‌ و ره‌ڤینه‌ ژ به‌رپرسیاریێ. كه‌س نكارت مانده‌ل بكت كو خه‌مساری بۆ چاره‌سه‌ركرنا قه‌یرانێن هه‌رێمێ هه‌یه‌ لێ كێشانا جادێ بۆ ناڤ پرسێن سیاسی و وه‌ك ئاڵاڤه‌ك بۆسه‌پاندنا ئه‌جندایێن خوه‌، مه‌ودایێ چاره‌سه‌ریا قه‌یرانان ئاڵۆزتر و ب كێشه‌تر دكه‌ڤت و متمانه‌ د ناڤبه‌را هێزێن سیاسی خلوله‌ دبت و ب هه‌ڤڕا كاركرن ب ئیشك دكه‌ڤت، چونكو كۆنترۆلكرنا جادێ ب زه‌حمه‌ت دكه‌ڤت؛ هه‌ر ئه‌ڤه‌یه‌ سه‌ده‌م كو كۆمبوونێن لایه‌نێن سیاسی هه‌موو خرش ده‌ركه‌ڤن و بوویه‌ شه‌ره‌ پرۆژه‌ ب ره‌نگه‌ك كۆمیدی. بێزاربوونا خه‌لكێ كوردستانێ و خوه‌نیشاندانێن وان دڕه‌وانه‌ لێ ب ره‌نگه‌ك هێور و سه‌رخوه‌ و دووری توند و تیژیێ و د ئاره‌سته‌ نه‌كری بن بۆ لایه‌نه‌كی بتنێ به‌لكو بۆ ته‌ڤ هێزێن سیاسی ب تایبه‌ت یێن پشكدار د حكومه‌تێ دا ب ڤی ره‌نگی حكومه‌ت نه‌چار دبت ل چاره‌كێ بگه‌رهت و داخازێن وان ب به‌رچاڤ وه‌ر بگرت. لێ ئه‌ڤا ل كوردستانێ دگوزه‌رت چه‌پدانه‌ ل خوه‌سته‌كێن خه‌لكێ هه‌رێمێ و كوورتر لێكرنا قه‌یرانانه‌. خوه‌نیشاندان به‌رپرسیاریه‌ و ب چ ره‌نگان ناهێت قه‌بوولكرن ب ئاره‌سته‌ك دن دا بچت و ئاشته‌وارا جڤاكی بكه‌ڤت بن گه‌فا خوه‌سته‌كێن هنده‌ك ئاژاوه‌چی و داخ ل دلێن ئه‌زموونا هه‌رێما كوردستانێ. ل ئالێ دن ژی ژ حكومه‌تێ دهێت خاستن ببهێن فرهه‌یی و سینگه‌كێ ڤه‌كری پێشوازی ل خوه‌پیشانده‌ران بكه‌ت و وان ژ هه‌ر ره‌نگه‌كێ تۆڕه‌كرنێ بپارێزت و داخازێن وان هندی دشیاندا بت بهێنه‌ دابینكرن، ب ڤی ره‌نگی ئه‌م دێ ژ ڤێ قه‌یرانێ ده‌رباز بین ب كێمترین زیان. لێ ئه‌گه‌ر ئه‌م ب زمانه‌كێ زڤر و گه‌رم كرنا روو ب روو بوونێ ب هه‌لبژێرین و خوه‌پیشانده‌ران ب ئاژاوه‌چی و هاندنا ده‌ستێن ده‌ركه‌ تۆمه‌تبار بكه‌ین، هینگێ ئه‌وا ل سوریێ و لیبیا روودای دێ ب چاڤ یا مه‌ ڤه‌ سه‌یران بت، چونكو هێشتا مه‌ برینا شه‌رێ ناڤخوه‌ یێن سالێن نۆتان چاره‌سه‌ر نه‌كریه‌ و ئه‌ڤه‌ ژی بهێته‌ سه‌ر خودێ هاریكار بت. ئه‌ز باوه‌ر دكه‌م هێشتا خوه‌ش جامێر ل ناڤ مه‌ تمام نه‌بووینه‌ و دێ به‌رپرسیاریا خوه‌ هلگرن و ناهێلن ئه‌ڤ ئاگره‌ ژ كۆچكی ده‌ر بكه‌ڤت و هێوری و ته‌ناهی دێ ڤه‌گه‌رهت ناڤمالا كوردستانێ.

سه‌رۆكێ توركیا ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغانی ل مه‌راسیما ب داوای هاتنا مه‌زنترین پاپۆر ل باژێرێ بوَرسا(3. 10. 2015) كراسێ سوَفیتی و دلنه‌وازیا خوه‌ هاڤێت و ب روویێ راسته‌قینه‌یێ خوه‌ هاته‌ ناڤ مه‌یدانا سیاسه‌تێ، لێ نه‌وه‌ك سیاسه‌تمه‌دار به‌لكو ب كنجێن مارشاڵ و گه‌نه‌راڵان و ب دله‌كێ تژی شه‌رخازی ل دژی پرۆسه‌سا ئاشتی، دیموكراتی و علمانیا ده‌وله‌تا توركی هاته‌ مه‌یدانێ كو ئه‌ڤه‌ژی ل دژی بنه‌مایێن ده‌ستوورێ بنگه‌هینێ توركیایه‌؛ ئه‌و ده‌ستوورێ ب چ ئاوایا رێ ناده‌ته‌ سه‌رۆك كۆماری پشته‌ڤانیا خوه‌ بۆ پارته‌كا سیاسی ده‌ربكه‌ت و مه‌رجه‌ یێ بێ لایه‌ن بت. د وێ مه‌راسیمێ دا ئه‌ردۆغانی گوت:” مه‌ نه‌خشه‌رێ ئانكو ئاكپارتی هه‌ر ل ساڵا 2002ێ بۆ ساڵا 2023ێ نه‌خشه‌ كریه‌ و بۆ گه‌هشتنا ڤێ ئارمانجێ ژی ئه‌م قه‌ت ده‌ستبه‌ردای نابین، هه‌روه‌سا گوت ژی: بۆ ب ده‌ستڤه‌ ئینانا ئاشتیێ ل توركیا پێدڤیه‌ ئه‌م شه‌ری بكه‌ین. ” به‌ری هلبژارتنێن هه‌یڤا حه‌فت ئه‌ردۆغان ب زمانه‌كی دئاحڤت یێ تژی گوتنێن پێغمبه‌ری و ئایه‌تێن قورئانا پیرۆز بوون و خوه‌ مینا سۆفیه‌كێ دلپاقژ و كه‌ڤۆكێ ئاشتیێ و براتیێ و فه‌ریاد ره‌سێ هه‌موو كێشێن توركیا ددا نیاسین؛ هه‌لبه‌ت ئه‌ڤه‌ ته‌ڤ دووروویاتی بوو بۆ ب سه‌ردا برنا خه‌لكێ بوسلمان و ب تایبه‌ت كوردان چونكو ئه‌ڤه‌ بۆجارا ئێكێ یه‌ پارتیه‌ك ب ناڤێ كوردان پشكداری هلبژارتنان ببت و ترس ئێحستبوو دلێ ته‌ڤ پارتیێن توركیا و ئه‌ڤ ترسا وان لجه بوو و هه‌ده‌پ شیا مێشا ته‌ڤان ل كوردستانا باكوور ببڕت و ببته‌ پارتا یه‌كه‌مین و پارتا ئه‌ردۆعانی مه‌زترین شكه‌ستن ڤێ كه‌فت و نه‌شیا پرانیا كورسیێن په‌رله‌مانی بده‌ست بێخت و بڤی ره‌نگی ته‌ڤنێ ئه‌ردۆعانی بۆڤه‌ ریس. ئه‌ڤێ چه‌ندێ ئه‌ردۆغان و نه‌ته‌وه‌په‌رێسێن تورك شێت و هار كرن و ب تایبه‌ت پارتیا ئه‌ردۆغانی ب تایبه‌ت پشتی هه‌ده‌پێ خوه‌ ئێكلا كری و ته‌ڤی حكومه‌ته‌كا هه‌ڤپه‌یمانی ل گه‌ل ئاكپارتی ره‌تكری ب دیتنا من ئه‌ڤه‌ مه‌زنترین شاشی بوو هه‌ده‌پ توشبووی و دڤیا ل گه‌ل ئاكپارتی حكومه‌ت پێك ئینا بایه‌ و ب ڤی ره‌نگی دا رێ ل به‌ر ڤێ خوین رێتنێ ئێته‌ گرتن و ره‌وش نه‌ دگه‌هشته‌ ئه‌ڤرۆ؛ لێ دیسا دڤێت نه‌هێته‌ ژبیركرن كو ئاكپارتی چ نه‌خشه‌ رێ بۆ چاره‌سه‌ریا پرسگرێكا كوردی نه‌بوون و تنێ دخاست كورد چه‌كی دانن و پاشی دانوستاندن بهێنه‌ كرن كو ئه‌ڤه‌ ب خوه‌ نیه‌ت پاكیێ نیشان ناده‌ت. شكه‌ستنا بزاڤێن پێك ئینانا حكومه‌تێ ئاكپارتی وه‌ك تۆلڤه‌كرن ژ خه‌لكێ ده‌نگێ خوه‌ نه‌دایێ ب تایبه‌ت كوردان پرۆسه‌سا ئاشتیێ ل گه‌ل كوردان راوه‌ستاند و هێرشێن خوه‌ ل سه‌ر ده‌ڤه‌رێن كوردان و لایه‌نگرێن هه‌ده‌پێ و رۆژنامه‌ڤان و كه‌سێن دیمۆكراتخاز خۆرتكرن و ره‌وشا ئاوورته‌ راگه‌هاند و ب ڤی ره‌نگی ره‌وشا ناڤحوه‌یا توركیا ڤه‌گه‌رانده‌ بۆ سالێن 1990ان. سه‌ده‌مێن توركیا گه‌هاندی ره‌وشا ئه‌ڤرۆ سیاسه‌تا تاكڕه‌ویا ئه‌ردۆغانی یه‌ و پشتدانه‌ ل پرۆسه‌سا دیمۆكراتی و ئاشتی و علمانیا ده‌وله‌تێ یه‌ و هه‌رچه‌نده‌ هه‌تا به‌ری ده‌مه‌كی ژی هه‌ر لافا دیمۆكراتی و ئاشتیێ ددا و بانگه‌شا تورك و كورد برانه‌ ددا لێ ل مه‌رسیما بوَرسایێ روویێ خوه‌ راسته‌قینه‌ نیشاندا و سه‌فه‌ربه‌رلكا شه‌ری ل دژی كوردان و هێزێن دیمۆكراتخاز دیاركر. شه‌ر بۆ ئاشتیێ ناهێت كرن به‌لكو ل سه‌ر مێزا دانوستاندنان هێدی و ل سه‌ر خوه‌ و بێی گرژی و بزمانه‌كێ نه‌رم و ب روویه‌كێ تژی گرنژین و ب دیالۆگێ ب ئه‌رگومێنتێن مرۆڤانه‌ دهێته‌ كرن و ئاشتی به‌رقه‌رار دبت. شه‌ر مالوێرانیه‌ و كه‌سه‌كی براوه‌ نینه‌ و ته‌ڤ زیان پێكه‌فتینه‌ و مه‌ نه‌بهیستیه‌ شه‌ر بۆ ئاشتیێ بهێته‌ كرن چ جار ئاشتی بێدڤی ب شه‌ری نه‌بوویه‌، تنێ دوژمنێن ئاشتیێ نه‌بن كو ئه‌و ژی گه‌نه‌ڕاڵ و بازرگانێن شه‌رینه‌ كو ئه‌گه‌ر شه‌ر نه‌بن دێ مینن بێكار و ل مالێن خوه‌ پالدایی و ئه‌ڤه‌ ژی ب دلێ ئه‌ردۆغانی نینه‌ ب تایبه‌ت پشتی بۆ دیار بووی ئێدی نه‌خشێ وی بۆ توركیا كێشای ل ڤی سه‌رده‌می مه‌حاله‌ بجه بهێت و له‌وما جلكێن گه‌نه‌ڕاڵان ل خوه‌ كرن و جاردانا شه‌ری ل دژی هێزێن دیمۆكراتخاز و كوردان و علمانیێن توركیا دا، پرسیار ئه‌ڤه‌یه‌ ئه‌رێ دێ ئه‌ڤ داخوازا وی بجه هێت؟

ده‌ركه‌فتنا روسیا ل سه‌ر ده‌پێ شانۆیا سیاسه‌تا ناڤده‌وله‌تى ل ساڵا 1989ێ هێرڤه‌ و لاوازبوونا رۆلێ وێ ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ بوو سه‌ده‌ما هلوه‌شیانا سنوورێن چه‌ند ده‌وله‌تان و په‌یدابوونا چه‌ند ده‌وله‌تێن نوو ل نه‌خشێ ئه‌تله‌سا جیهانى( هلوه‌شیانا یوگسلاڤیا و چیكوسلوڤاكیا و ئێكه‌تیا سۆڤیه‌تى)؛ رۆژئاڤا ب سه‌رۆكاتیا ئه‌مریكا وه‌ك زلهێزه‌كا بێ به‌ڤڵ سه‌ره‌ده‌رى د گه‌ل ته‌ڤ كێشێن جیهانێ كرن و خوه‌ مینا پۆلیسێ جیهانى دا ناسكرن و هه‌ر سه‌رپێچیه‌ك وه‌ك هه‌ڕه‌شه‌ بۆ سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ و رۆژئاڤا پێناسه‌ دكر. بۆ سه‌پاندنا دیدا خوه‌ سلى ژ چ ئالاڤێن قانوونى و نه‌قانوونى نه‌كر و سنوورێن ده‌وله‌تان ب ساناهى به‌زاندن و ژ ئه‌نجامێ ڤێ سیاسه‌تا تاكڕوانه‌ و خوه‌سه‌پینه‌ر گرۆپێن توندڕه‌و هاتنه‌ مه‌یدانێ بۆ په‌رچدانا وێ سیاسه‌تێ و بڤى ره‌نگى بورجێن نیویوركێ و میترۆیێن له‌نده‌ن، پاریس و مه‌دریدێ بوونه‌ ئارمانجێن ڤان توندڕه‌وان. به‌رهه‌مێ سیاسه‌تا ئه‌مریكا و رۆژئاڤا ب گشتى توندڕه‌وێن ئیسلاما سیاسى و نه‌ته‌وه‌په‌رێسێن شۆڤینى ب زاخ ئێخستن و ڤه‌ژاندن و ئه‌ڤرۆكه‌ بوونه‌به‌ڵا سه‌رێ مرۆڤاتیێ و ڤان توندڕه‌وان هه‌موو سنوورێن ڕه‌وشتى و مۆرالى بن پێ كرن وهاوار هاوارا ئه‌مریكا و رۆژئاڤایه‌ كانێ دێ چه‌وان كارن ڤان توندڕه‌وان زه‌ربێنك و لغاف كه‌ن. هه‌ر ژبه‌رهندێ یه‌ ئه‌مریكا و رۆژئاڤا وه‌كو پێدڤى ل دژى ده‌ستتێوه‌ردانا روسیا ل سوریێ ده‌رنه‌كه‌فتن.
ڤه‌ خاندنا مه‌ بۆ دووباره‌ په‌یدابوونا روسیا ل سه‌ر ده‌پێ شانۆیا سیاسه‌تا جیهانێ دڤێت یا جودا بت و ب داخویانیێن نه‌رمێن سێرگى لافرۆڤى نه‌هێینه‌ خاپاندن؛ هاتنا روسیا ب ڤێ هێزێ ڤه‌ بۆ رۆژهه‌ڵاتا ناڤین ژبه‌ر چه‌ند سه‌ده‌مانه‌:
• پارستنا سنوورێن سایكس-پیكۆ نه‌.
• رێگرتن ل به‌ر نه‌خشێ ئه‌مریكا ئه‌وێ بۆ ڤێ ده‌ڤه‌رێ كێشاى.
• ڤه‌گه‌راندنا هه‌ژموونا خوه‌ ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ و داگرتنا وێ ڤاله‌هیا ژ لاوازبوونا وێ په‌یدا بووى ب تایبه‌ت ل رۆژهه‌ڵاتا ناڤین.
ئه‌ڤ هه‌رسێ سه‌ده‌مه‌ و چه‌ند سه‌ده‌مێن دن كو د ستراتیجیه‌تێ دا ته‌ڤ ل دژى ئه‌زموونا هه‌رێما كوردستانێ نه‌ و ڤه‌گه‌راندنا ده‌وله‌تێن مه‌ركه‌زیه‌ و هه‌ر ژبه‌رهندێ ئیران و عێراق و سوریا و هه‌تا راده‌كى توركیا ژى(به‌رى پۆتین بچیته‌ نیویۆركێ سه‌رۆكێ توركیا و ئیرانێ بانگهێشتى روسیا كربوون) خوه‌شحالیا خوه‌ بۆ ڤێ پێنگاڤا روسیا دیاركرن و هه‌تا گه‌هشته‌ وى ڕاده‌ى عه‌بادى د په‌یڤا خوه‌ دا ل باره‌گایێ یۆئێنێ چ به‌حسێ پێشمه‌رگه‌ى نه‌كه‌ت ل شه‌رێ دژى داعشێ و هه‌موو دزانن تنێ پێشمه‌رگه‌نه‌ وه‌ك هێزه‌كا خوه‌ڕاگر و چۆكشێن ل دژى داعشێ.
بێده‌نگیا رایه‌دارێن مه‌ بۆ ڤێ پێنگاڤا روسیا دێ ئه‌نجامێن گه‌له‌ك زیانبه‌خش ب خوه‌را ئینت و كاره‌ساتا كۆمارا مهاباد و 1975ێ دێ ب چاڤ وانڤه‌ یار گوزه‌ل بت، فه‌ره‌ مه‌ژى وه‌كو هه‌موو ده‌وله‌تێن جیهانێ شانا قه‌یرانان هه‌بت و پێكاهتى بت ژ ئه‌كادیمیك و بسپۆرێن بیاڤێ سیاسه‌تێ و ئابوورى و به‌رده‌وام شرۆڤێن سیاسى و پێشهاتان پێشكێشى رایه‌دارێن مه‌ بكه‌ت دا بشێن مه‌ ژ وان پێشهاتێن زیانبه‌خش بپارێزن و پاپۆڕا حكومه‌تا هه‌رێمێ ب ئێمناهى بگه‌هیته‌ مه‌یاڤى بێى زیان.

قه‌یرانێن هه‌رێما كوردستانێ ڤه‌گرتین، رۆژ بۆ رۆژێ یێ زێده‌ دبن و ئاسۆیا چاره‌سه‌ركرنێ ژی نه‌دیار و دبن كه‌له‌كه‌بوونا ڤان قه‌یرانان دا نه‌خشێن چاره‌سه‌ریێ پتر ئالۆز و گرێ حشك دكه‌ڤنێ و بۆ چاره‌سه‌ركرنێ پێدڤی ب نشته‌رگه‌ریێن قه‌یسه‌رینه‌. گه‌له‌ك ل سه‌ر قه‌یران و ئه‌گه‌رێن په‌یدابوونا قه‌یرانا هاتیه‌ ئاخڤتن لێ ماكا ڤان قه‌یرانان سه‌ركرده‌ و لایه‌نێن سیاسی ب خوه‌ڤه‌ شه‌پلاندین، پرسا پۆستێ سه‌رۆكاتیا هه‌رێمێ یه‌؛ هه‌رچه‌نده‌ مرۆڤ نكارت بێژت ئه‌ڤ پرسه‌ گه‌له‌كا ئالۆز و مه‌ترسیداره‌ وێ كارڤه‌دانه‌كا نه‌گه‌تیڤ ل سه‌ر ئه‌زموونا هه‌رێما كوردستانێ په‌یدا بكه‌ت، هه‌كه‌ لایه‌نێن سیاسی نه‌رمیێ نیشان بده‌ن و ڤێ پرسێ راده‌ستی قانوون زانان بكه‌ن (هه‌لبه‌ت هه‌كه‌ لایه‌نێن سیاسی ل گه‌ل خوه‌ و دۆزا نه‌ته‌وا كورد دراستگۆ بن) دا چاره‌سه‌ر بكه‌ن ب مه‌رجێ ده‌ست د كار و بارێن قانوون زانان دا نه‌كه‌ن. لێ ب ڤێ شێوێ سه‌ره‌ده‌ری كرنا لایه‌نێن سیاسی و كۆمبوونێن خرش و ڤاڵا مرۆڤ دترست كو هنده‌ك ئه‌جندایێن ده‌ره‌كی ل پشت ڤێ پرسێ بن و ڤێ كه‌لێنێ ب ده‌لیڤه‌ بزانن بۆ هه‌ره‌س پێ ئینانا ئه‌زموونا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و ئه‌ڤ ئه‌زموونه‌ نه‌بته‌ نه‌خشه‌رێ بۆ چاره‌سه‌ركرنا پرسگرێكا كوردی ل هه‌ر چار پارچێن كوردستانێ.
لایه‌نێن سیاسی پرسا پۆستێ سه‌رۆكاتیا هه‌رێمێ ژ هۆلا په‌رله‌مانی ئینایه‌ ده‌رڤه‌ و رۆلێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ كرۆپ كریه‌ و بێ باندۆر ل كنارێ روودانا وه‌ك ته‌ماشه‌ڤان هشتیه‌، د پێڤاژۆیا پروسه‌سا سیاسی دا په‌رله‌مانی بۆ لایه‌نێن سیاسی دیاركر كو نه‌شێن چ گرفت و قه‌یرانان چاره‌سه‌ركه‌ن بێی لایه‌نێن سیاسی چونكو په‌رله‌مان بوویه‌ مه‌یدانا خوه‌ ژێك سافی كرنا لایه‌نێن سیاسی و سه‌رباری گه‌له‌ك ئه‌ندام په‌رله‌مان د كه‌توارێ سیاسی و جیهانبینا سه‌رده‌م دا ب مخابنیڤه‌ دوورن ژ له‌یزتنا رۆله‌كێ ئه‌كتیف و كارا.
ئه‌ڤێ ره‌وشێ ره‌وشا چاره‌سه‌ر نه‌كرنا قه‌یرانێن به‌رووكا هه‌رێمێ گرتین، باندۆره‌ك نه‌گه‌تیڤ ل سه‌ر وه‌لاتیان هێلایه‌ و ب تایبه‌ت ته‌خا مامۆستا و خودان شیانان و رێكا ئاوه‌ره‌بوونێ دگرن، كو ئه‌ڤه‌ مه‌ترسیه‌كا مه‌زنه‌ ل سه‌ر ئایینده‌یێ ڤی ولاتی. راسته‌ مافێ هه‌ر مرۆڤه‌كیه‌ وێ رێیێ ب هه‌لبژێرت یا د به‌رژه‌وه‌ندیا وی دا و ئه‌ڤه‌ مافه‌كێ سروشتیێ هه‌ر مرۆڤه‌كیه‌، لێ ل سه‌ر رایه‌دارێن وه‌لاتی فه‌ره‌ هه‌موو بزاڤ و شیانان بده‌ن خه‌بتاندن دا رێ ل به‌ر ئاواره‌بوونا مامۆستا و ته‌خێن خودان شیان بگرن دا ئاواره‌ نه‌بن و شیانێن وان بهێنه‌ مه‌زاختن د رێكا پێشكه‌فتن و ئاڤه‌دانكرنا وه‌لاتی دا.
كاره‌ساته‌ مامۆستا رێكا ئاواره‌بوونێ بگرن چونكو ئه‌و بالبه‌رێن (موره‌بی) نڤشێن ئه‌ڤرۆ و سوبه‌هی نه‌ و هیمێن ئاڤه‌دانكرن و پێشكه‌فتنا وه‌لاتی دكه‌ڤته‌ سه‌ر ملێ وان و ده‌ستهه‌لاتا مه‌ وه‌ك دیده‌ڤان لێ مێزه‌ بكه‌ت و بێی كو ئاڤرۆیه‌كێ ل ئه‌گه‌رێن ئاواره‌بوونا وان بده‌ت!!
ته‌خا خودان شیان (خودان سه‌رمایه‌ و كارساز) ده‌ما ئاواره‌ ببت و وه‌كو نوكه‌ ل كوردستانێ روو دده‌ت زیانه‌كا مه‌زن دگه‌هینت ئابوورا وه‌لاتی و بازار دشه‌پلت و ده‌رگه‌هێن هه‌لێن كاری دهێن گرتن و بیكاره‌ زێده‌ دبت و زێده‌باری سه‌رمایه‌دار و كارسازێن بیانی ده‌ما ل ڤێ ره‌وشێ مێزه‌ دكه‌ن و دبینن سه‌رمایه‌ و كارسازێن وه‌لاتی یێن ده‌ردكه‌ڤن، ئه‌و ژی پشتا خوه‌ دده‌ن وه‌لاتی و سه‌رمایێن خوه‌ نائینن و هه‌كه‌ ل ناڤ وه‌لاتی هه‌بن ژی دێ ده‌ركه‌ڤن و متمانه‌ نامینت، ب ڤی ره‌نگی ئانكو قه‌یرانا ئابووری دێ مه‌زنتر لێ هێت و بارگرانی دكه‌ڤته‌ سه‌ر ته‌خێن كێم ده‌رامه‌ت و نه‌ دووره‌ ئێدی وه‌لاتی شیانێن خوه‌ راگرتنێ نه‌مینن و ل دژی ده‌ستهه‌لاتێ سه‌رهلدانێ بكه‌ن؛ هه‌روه‌كو ل ئه‌ورۆپا رۆژهه‌لات و وه‌لاتێن عه‌ره‌بی روودای.
نه‌بوونا چ نه‌خشه‌ رێ یێن چاره‌سه‌ركرنا قه‌یرانان وه‌لاتیێن كوردستانێ ب تایبه‌ت مامۆستا و خودان شیانێن د بیاڤێ جودا دا بێ ئومید كرنه‌ له‌وا رێكا ئاوه‌ره‌بوونێ گرتنه‌ و هێدی هێدی وه‌لات یێ ژ ڤان هه‌ردوو ته‌خێن گرنگ ڤاڵا دبت و به‌ری وان ژی گه‌نجان ئه‌ڤ رێكه‌ گرتنه‌. ئه‌ڤه‌ كاره‌ساته‌كا مه‌زنه‌ به‌رووكا هه‌رێما كوردستانێ ڤه‌گرتی، چاره‌سه‌ركرنا ڤێ پرسێ مجدیا حكومه‌تێ دئینت زمان و به‌رۆڤاژی ژی راسته‌، هینگی بلا حوكمه‌تا مه‌ یا گراڤی له‌وما ژ كه‌سه‌كی نه‌كه‌ت، هه‌كه‌ هێرسا وه‌لاتیێن هه‌رێمێ په‌قی و ئه‌ڤ ئه‌زموونه‌ كه‌فته‌ به‌ر پێلا هاتوباتێ.