د دیرۆكێ دا ده‌وله‌ته‌ك نه‌بوویه‌ ب ناڤێ عێراقێ و چ بنه‌مایێن هه‌ڤگرتنا پێكهاته‌یێن وێ نین كو سنوورێن ڤێ ده‌وله‌تێ ب پیرۆز بزانن یان ژی هه‌ستا عێراقی بوونێ ل جه‌م په‌یدا بكه‌ت. عێراق وه‌ك بیژیه‌كێ نه‌فره‌تبار ژ پێسیرا مسته‌ر سایكس ـ پیكۆی په‌یدا بوویه‌ و ل گۆری به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ خیچ بۆ ڤی وه‌ڵاتێ كێشاینه‌ و پێكهاته‌یێن ب چ ره‌نگا ل هه‌ڤ ناكه‌ن و دانێن وان ب چ ئاوایان د قازانه‌كێ دا ناكه‌لن، كۆمی سه‌رهه‌ڤ كرن بێی كو به‌رژه‌وه‌ندی و خوه‌سته‌كێن ڤان پێكهاته‌یان ل به‌ر چاڤ بهێنه‌ گرتن؛ بۆ نموونه‌:
1ـ یه‌هۆدیێن عێراقێ گوهێن وان ل دامه‌زراندنا ده‌وله‌تا ئیسرائیلێ بوون و ل سه‌ر باركرنێ بوون.
2ـ شیعا به‌رێ وان ل دامه‌زراندنا ده‌وله‌تا فه‌قیهی بوون و خه‌ون ب ڤێ ده‌وله‌تێ ڤه‌ ددیتن بۆ راستڤه‌كرنا وێ زۆرداریا ل ئال به‌یت هاتیه‌ كرن.
3ـ سوننا خه‌ون ب ده‌وله‌ته‌كا عه‌ره‌بیا ئێكگرتی ڤه‌ ددیتن و هه‌موو بزاڤێن خوه‌ د ڤی بیاڤی دا ددان كار و ئه‌نجام ژێ دیكتاتۆریه‌تا نه‌ته‌وه‌په‌ره‌سیا عه‌ره‌بی هاته‌ سه‌رته‌ختێ فه‌روه‌ریێ(1968-2003).
4ـ كورد هه‌تا ئه‌ڤرۆ ژی خوه‌ ب عێراقی نزانن چونكو بێی پرسا كوردان باشوورێ كوردستانێ ب ڤی وه‌ڵاتێ بیژی ڤه‌ هاته‌ گرێدان و هه‌موو بزاڤێن خوه‌ د پێخه‌مه‌تا ئاڤاكرنا ده‌وله‌تا كوردی دا ل سه‌ر ئاخا كوردستانێ بشاڤتن و هه‌تا ئه‌ڤرۆ به‌رده‌وامه‌.
5ـ مه‌سیحیێن عێراقێ به‌رێ وان هه‌ر یێ ل ڤاتیكانێ و ژ به‌ر كاودانێن عێراق تێدا ده‌رباز بووی پرانیا وان پشتا خوه‌ دایه‌ ڤی بیژی و هه‌نده‌ران بۆ خوه‌ كریه‌ ئارمانج.
6ـ ژ خوه‌ چیرۆكا توركومانێن عێراقێ ژ یا یه‌هودی و مه‌سیحی و كوردان رێنگزتر نینه‌ و هه‌رده‌ما لێ ته‌نگاڤ دبت، توركیا خوه‌ بگره‌ ئه‌ڤه‌ هاتم!
ب ڤی ره‌نگی ئه‌ڤه‌ نێزیكی سه‌د سالا ب سه‌ر ل هه‌ڤهاتنا سایكس ـ پیكۆی ده‌رباز بوون و عێراق ل دۆر بازنه‌كا ڤاله‌ دزڤڕت و رۆژ بۆ رۆژێ جوداهی د ناڤبه‌را پێكهاته‌یێن وێ مه‌زنتر دبت و ده‌رز كوورتر لێ دهێت و هه‌ڤ په‌ژرندن یا بوویه‌ خه‌ونا چوچكان. هه‌موو بزاڤێن پشتی هه‌ره‌سا دكتاتۆریا نه‌ته‌وه‌په‌رێسیا عه‌ره‌بی (9. 04. 2003) بۆ په‌رچوومكرنا ده‌رزێن نابه‌ینا پێكهاته‌یێن عێراقێ ته‌ڤ ب هه‌روه‌ چوون و به‌لكو شه‌ڕێ ناڤخوه‌ گه‌رمتر لێهات و كوشتن ل سه‌ر ناسنامێ ل وه‌لاتێ بیژیستانێ (عێراقێ) بوویه‌ دیارده‌ و كون ژ پاته‌ی مه‌زتر لێهات. ئه‌مریكا وه‌ك زلهێزه‌كا بێ به‌ڤڵ و رزگاركه‌را عێراقیان ژ دۆزه‌خا دیكاتۆریه‌تێ پشتی ژ هه‌ر نه‌خشه‌ریێن بۆ چاره‌سه‌ركرنا كێشێن ناڤخوه‌ یێن عێراقێ بێهیڤی بووی ب په‌یاده‌كرنا وێ سیاسه‌تا دلنه‌وازیێ (ئانكو دلێ چ پێكهاته‌یان ژ خوه‌ نه‌ ئێشینت) زیانه‌كا مه‌زن گه‌هاندیه‌ به‌رژه‌وه‌ندیێن وێ ل ده‌ڤه‌رێ، شنوی هشێن وێ هاتنه‌ سه‌ری كو ب ره‌نگه‌ك دن ل ڤی بیژی ب مه‌یزینت ب تایبه‌ت كو وه‌ڵاتێن هه‌ڤ سنوورێن وی چاڤ به‌ردانه‌ سامانیێن وی وه‌ك ئیران و بزاڤێن وێ بۆ ئاڤاكرنا شاڵۆكا هه‌یڤا شیعی و بزاڤێن سعودیا بۆ پارڤه‌كرنێ و كێمكرنا رۆلێ ڤی بیژی چ ل سه‌ر ئاستێ عه‌ره‌بی و چ د بازارێ پترۆلێ دا و بزاڤێن توركیا بۆ راگرتا ڤی بیژی ب ره‌نگه‌ك وه‌سان كو هه‌ر بمینت ئێكگرتی ئه‌و ژی ژبه‌ر نه‌هێلانا حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و ڤه‌رێژا ژ هه‌بوونا ڤێ حوكمه‌تێ بۆ دروستبوونا ده‌وله‌ته‌كا كوردی په‌یدا دبت؛ چونكو توركیا باش دزانت دێ چه‌ند باندۆرا خوه‌ ل سه‌ر ره‌وشا ئێكگرتی مانا توركیا هێلت. ب ڤی ئاوایی بۆ ئه‌مریكا دیاربوو كو عێراق یا ل به‌ر بازاری ئێدی خوه‌ د سه‌ر ڤێ ره‌وشێ دا هاڤێتن دێ بته‌ خوه‌كوژیا هه‌ژموونا وێ وه‌ك زلهێزا بێ به‌ڤل ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ ژبه‌ر هندێ ئه‌ڤرۆ(29. 04. 2015) كۆنگرێسا ئه‌مریكی دێ ده‌نگدانێ ل سه‌ر پرۆژه‌ قانوونا سه‌ره‌ده‌ری كرن د گه‌ل سوونا و كوردان ده‌ت وه‌ك دو وه‌لاتێن سه‌ربخوه‌. هه‌رده‌ما ڤی پرۆژه‌ی سه‌رگرت و هه‌موو هێل بۆ وێ ئێكێ دچن كو دێ سه‌رگرت، ب ڤی ره‌نگی ئێدی دڤێت فاتحێ ل سه‌ر بیژیێ سایكس ـ پیكۆی بخوونین و باوه‌ر ناكه‌م كه‌سه‌ك ل بیژیستانێ هه‌بت رۆندكان بۆ ببارینت.

د رۆژا 24. 04. 2015 دا سه‌د سال ب سه‌ر كۆمكوژیا گه‌لێ ئه‌رمه‌ن دا ده‌رباز دبن(24. 04. 1915) ئه‌و كۆمكوژیا هه‌تا نوكه‌ ب فه‌رمی ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ دان پێ نه‌هاتیه‌ دان. كاره‌كته‌رێن سه‌ره‌كی یێن ئه‌ڤ كۆمكوژیه‌ ئه‌نجامداین ده‌وله‌تا ئۆسمانی بوو د گه‌ل چه‌كدارێن حه‌میدی(سووارێن حه‌میدی) كو پرانی ژ چه‌كدارێن عه‌شیره‌تێن كورد بوون (جاشێن كورد، مێزه‌ بكه‌ن هه‌ر جاشێن كورد بوون دگه‌ل سوپایێ عێراقێ پشكداری د هه‌وێن ئه‌نفالان دا(23. 02. 1988 – 06. 09. 1988) ل دژی گه‌لێ كوردستانێ). پێنه‌ڤێت كۆمكوژیا گه‌لێ ئه‌رمه‌ن یه‌كه‌مین جینوسایده‌ د چه‌رخێ بیستان دا و ته‌ڤ پیڤه‌رێن جینوسایدێ ل سه‌ر ڤێ كۆمكوژیێ دئێنه‌ چه‌سپاندن؛ وه‌كو پێشوه‌خت نه‌خشه‌دانان و خوه‌ به‌رهه‌ڤ كرن و دیاركرنا جه و ئالاڤێن پێدڤی بۆ ئه‌نجامدانێ. توركیا بخازت یان نه‌خازت ئه‌و كاره‌ساتا ب سه‌ر گه‌لێ ئه‌رمه‌ن دا هاتی جینوسایده‌ و چه‌ند خوه‌ ترش و ته‌حل بكه‌ت دێ هه‌ر رۆژه‌ك هێت دان ب به‌رپرسیاریا خوه‌ كه‌ت و سینگێ ئه‌رشیڤا خوه‌ ڤه‌كه‌ت و راستیا وێ كاره‌ساتێ ل پێشیێ بۆ گه‌لێ تورك ب خوه‌ و پاشی بۆ جیهانێ دیار كه‌ت. لێ توركیا ب هه‌موو شیانێن خوه‌ ڤه‌ نكۆلیا ڤێ كۆمكوژیێ دكه‌ت و ب چ ئاوایان هه‌تا نوكه‌ نه‌یا ئاماده‌یه‌ دان پێنانێ بكه‌ت و ئه‌ڤ كریارا توركیا بوویه‌ سه‌ده‌ما وێ یه‌كێ به‌رده‌وام بكه‌ڤت به‌ر شه‌یێ ره‌خنێ و سو شكاندنێ و رێ ل به‌ر چوونا توركیا د ناڤ ئه‌ورۆپا ئێكگرتی دا ئاڵۆزتر لێ بهێت كو خه‌ونا مێژینه‌یا توركیایه‌. پرانیا ده‌وله‌تێن جیهانێ دان ب ڤێ كۆمكوژیێ كریه‌ و یێن دان پێنان نه‌كری ژی پاساوێن خوه‌ هه‌نه‌ ئه‌رێ گه‌لۆ فه‌ره‌ حوكمه‌ت یان په‌رله‌مانێ كوردستانێ د ڤی سه‌رده‌می دا بریارا دان پێنانێ ب جینۆسایدا برایێن مه‌ یێن ئه‌رمن بكه‌ت، دجهێ خوه‌ دایه‌؟ به‌ری هه‌ر تشتی كوردستان هێ نه‌بوویه‌ ده‌وله‌ت و پشكه‌كه‌ ژ عیراقا فیدراڵ و په‌یوه‌ندیێن عێراقێ توركیا د پێشڤه‌چوونه‌كا به‌رده‌وام دانه‌ و حه‌تا نوكه‌ عێراقێ دان ب ڤێ جینۆسایدێ نه‌كریه‌ و باوه‌ر ناكه‌م د ده‌مه‌كێ نێزیك دا عێراقێ ئه‌و نیاز هه‌بت. یا دن په‌یوه‌ندیێن هه‌رێمێ د گه‌ل توركیا دباشن و مرۆڤ دكارت بێژت باشترین په‌یوه‌ندیێن حوكمه‌تا هه‌رێمێ ل سه‌ر ئاستێ ناڤده‌وله‌تی دگه‌ل توركیانه‌ و كوردستان مێرگا كالایێن توركیایه‌ ژ بلی ئه‌ڤرۆ ل توركیا پرسگرێكا كوردی رێكێن دیالۆگێ گرتیه‌ به‌ر و پرۆسه‌سا ئاشتیێ ده‌ستپێكریه‌. هه‌ر پێنگاڤه‌كا حوكمه‌تا كوردستانێ یان په‌رله‌مانێ كوردستانێ بۆ داناساندن و دانپێنانا جینۆسایدا ئه‌رمه‌نیان ب هاڤێژت؛ دێ زیانه‌كا ئێكجار ب هه‌رێما كوردستانێ كه‌ڤت و ئه‌ڤ دان پێنانه‌ چ ل حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ل سه‌ر ئاستێ ناڤده‌وله‌تی زێده‌ ناكه‌ت. چونكو هه‌رێما كوردستانێ نه‌ ده‌وله‌ته‌ ژ به‌ر ئه‌گه‌رێن سه‌ری نه‌ د به‌رژه‌وه‌ندیا گه‌لێ هه‌رێما كوردستانێ دا یه‌. ئه‌ڤا بزاڤا 49 په‌رله‌مانته‌رین كوردستانێ نیشانا كۆله‌واریا سیاسیا وان ئه‌ندام په‌رله‌مانته‌رانه‌ و ل به‌رچاڤ نه‌گرتنا به‌رژه‌وه‌ندیێن وه‌ڵاتیێن ئه‌و هه‌لبژارتینه‌ چونكو كوردستان یا د قه‌یراه‌نه‌كا ئابووری و سیاسیی دا دبوورت و ئه‌ڤ بزاڤه‌ دێ ڤێ قه‌یرانێ كوورتر لێكه‌ت. دوور ژ بازارێن سیاسی و یاریكرن ب هه‌ستێن مرۆڤانه‌تی كۆمكوژیا ئه‌رمه‌نیان جینۆسایده‌ و ده‌ستێن مه‌ كورد د ڤێ جینوسایدی دا هه‌بوویه‌ و فه‌ره‌ ئه‌م ب وێره‌كی ل ڤێ پرسێ مێزه‌بكه‌ین و داخوازا لێبۆرینێ ژ برایێن خوه‌ یێن ئه‌رمه‌ن بخوازین و به‌رپرسیاریا خوه‌ د وێ كۆمكوژیێ دا دیار بكه‌ین. لێ چونكو مه‌ ده‌وله‌ت نینه‌ ئه‌ڤ پرسیاره‌ دێ مینت بۆ وێ رۆژا كوردستان دبته‌ ده‌وله‌ت هنگی بیێ ئێكو دوو دڤێت ئه‌م دان پینانێ بكه‌ین و مزێ به‌رپرسیاره‌تیا خوه‌ بده‌ین.

پێدڤی ناكه‌ت ل سه‌ر كار و ئه‌ركێن په‌رله‌مانی تشه‌كی بێژم؛ چونكو هه‌ر كه‌سه‌ك هنده‌كێ ژ كار و ئه‌ركێن په‌رله‌مانی دزانت، له‌و ئێكسه‌ر بێی پێشه‌كی دێ چمه‌ د ناڤ بابه‌تی دا. ڤه‌رێژا ڤێ گه‌ڕا په‌رله‌مانی وه‌كو یێن به‌ری خوه‌ چ گوهۆرین نه‌ئێخستیه‌ ره‌وشا برێڤه‌برنا وه‌لاتی و كێشێن هه‌ڤرووشی وه‌لاتیان بووین وه‌ك پرسا گه‌نده‌لیێ، قه‌یرانا دارایی، بێكاری، ب پیشه‌سازیكرن، كاره‌بێ، ئاڤاكرنا گوندان، كێمكرنا جوداهیێن ئابووری د ناڤبه‌را وه‌لاتیان دا، سیسته‌مێ په‌روه‌ردێ، سه‌رده‌ستكرنا قانوونێ، ساخله‌می و.. . هتد، ئه‌ڤه‌ و چه‌ندین پرسێن دن كو ئێكسه‌ر په‌یوه‌ندی ب ژیارا وه‌لاتیان ڤه‌ هه‌یه‌ وه‌كو بندبوونا بهایێ هه‌رتشتی و ب تایبه‌ت یێن خارنێ و كریێن خانیان و پلێتێن دختوران و وه‌لاتی مایه‌ به‌ر وژدانا مرۆڤێن بێ وژدان و تنێ چاڤێن وان یێن ل به‌رووكا وان و بلا وه‌تی بچن ئێك ئاڤا مه‌زن! ژ قه‌رقه‌شێن بێ مفا و داخوه‌یانیێن په‌رله‌مه‌نتارێن مه‌ وه‌لاتی بێزار بوونه‌ و به‌لكو بوونه‌ جهێن ترانه‌پێكرنێ. یا ژ په‌رله‌مانته‌رێن مه‌ ڤه‌ كا كی پتر داخویانیان بده‌ت و بۆتلا دوورتر بهاڤێژت و پتر بكه‌ته‌ قره‌قر و بۆكسێن بهێزتر ل سینگێ هه‌ڤ بده‌ن، خزمه‌ته‌ و دێ كورسیكێ خوه‌ بۆ گه‌را بهێت یا په‌رله‌مانی مسۆگه‌ر كه‌ت! نه‌ئاماده‌یا په‌رله‌مانێ كوردستانێ ب ره‌نگه‌كێ كارا د چاره‌سه‌ركرنا پرسگرێكێن مه‌ یێن ناڤخوه‌یی و نه‌ته‌ویی دا هۆَڵا په‌رله‌مانی كریه‌ مه‌یدانا ب حزبیكرنا هه‌ر كێش و گرفته‌كێ ب ڤی ره‌نگی ئه‌ركێ چاڤدێریكرنا حوكمه‌تێ و هه‌ر سه‌رپێچیه‌كا قانوونی ژ لایێ كۆمپانیا و حزبێن كوردستانی و ده‌زگه‌هێن مه‌ یێن ئێمناهیێ ڤه‌ ژ لایێ په‌رله‌مانی ڤه‌ سستیه‌كا مه‌ترسیدار ب خوه‌ڤه‌ دیتیه‌ و به‌ره‌ڵایی و بێ به‌رپرساتی بوویه‌ سیمایه‌كێ ئه‌ڤرۆ یێ جڤاكا كوردستانی باشترین نموونه‌: كاره‌ساتا شنگالێ، په‌قینێن جار جار ل هه‌ولێرا پایته‌خت و بلندبوونا بهایێ هه‌رتشتی لێ مه‌ نه‌دیتی یه‌ په‌رله‌مانی كه‌سه‌ك گازی په‌رله‌مانی كربت و هلپێچین ل به‌رپرسیاریا كه‌سه‌كی كربت و هنارتبیته‌ دادگه‌هێ یان پارێزیا یاسایی ژێ ستاندبیت!! نه‌ كارا بوونا په‌رله‌مانی خاڤێی دئێخته‌ هه‌ر گه‌هه‌كا جڤاكی و مه‌دوای خوه‌ش دكه‌ت بۆ په‌یدابوونا گه‌نده‌لی و به‌لاڤبوونا دیاردا مرۆڤكانێ (مه‌حسوبیه‌ت) و سنگه‌پێبوونا وه‌رارا جڤاكی و بێی دوو دلی مرۆڤ دكارت بێژت: كوردستان ئه‌ڤرۆ د ڤێ قۆناغێ دایه‌. ل پیش چاڤێن مه‌ و په‌رله‌مانته‌رێن مه‌ ئه‌ڤه‌ چه‌ندین جارن ره‌وتێ ئیسلاما سیاسی پیرۆزیێن مه‌ ئه‌ته‌ك دكه‌ن، لێ ڤێ جارێ ژ هه‌موو جاران پتر ئه‌ڤ بێرێزیه‌ بژانتر بوو چونكو ل رۆژا بیره‌وه‌ریا ئه‌نفالێ بوو!! ئه‌رێ هه‌وجیه‌ مرۆڤ ل سه‌ر ژانا كاره‌ساتا ئه‌نفالێ ب ئاخڤت؟ ما ئه‌نفال ب خوه‌ نه‌پێناسا ژانا گه‌لێ كوردستانێ یه‌؟ ئه‌ڤا عه‌لی باپیری كری و ل پێش سروودا نیشتمانی نه‌رابووی دچته‌ دخانا بێرێزیكرنا پیرۆزیێن نه‌ته‌وه‌یی دا نابت ب پاساوێن بێ بنه‌ما ب هه‌روه‌ ده‌رباز ببت چونكو ئه‌ڤه‌ نه‌جارا ئێكێ یه‌ ره‌وتێ ئیسلاما سیاسی بێرێزیێ ل پیرۆزیێن مه‌ یێن نیشتمانی دكه‌ن؛ هه‌ر بۆ زانین د هه‌وا هه‌لبژارتنێن ڤێ خۆلا په‌رله‌مانی دا(21. 09. 2013) یاری ب ئاڵایێ كوردستانێ كربوون(وێنه‌ دپارزتینه‌) لێ دیسا ئه‌وژی هه‌ر دیسا كه‌سه‌ك لێ ب ده‌نگ نه‌هات!! ئه‌گه‌ر ب ڤی ده‌سته‌داری بچت و لێپرسین ل ڤان تۆڤه‌ لایه‌ن و كه‌سان نه‌هێته‌ كرن و سنووره‌ك بۆڤان بێرێزیان نه‌هێته‌ دانان؛ ترسا هندێ ل جه‌م مرۆڤی په‌یدا دبت، ده‌مه‌ك بهێت كو ئێدی سه‌رۆك، خه‌بات، له‌هه‌نگ و شه‌هیدێن مه‌ ژی ژ هه‌وا ڤان كه‌سان نه‌هێن پاراستن. ئه‌ڤجا هه‌تا كه‌نگی هوون دێ دبێ ده‌نگ بن و سنووره‌كی بۆ ڤێ بێرێزیێ نادانن. ئه‌ڤه‌ عه‌لی باپیری زه‌نگا مه‌ترسیێ لێدا و ده‌م هاتیه‌ هوون ل پیرۆزیێن مه‌ ببن خودان و ل ئاستێ به‌رپرسیاریێ بن و نه‌مینن نڤستی.

((پیته‌ر گرایمه‌ز: ئه‌ز وه‌لاتی مه‌ و ریهێن من ژ ڤێره‌ ده‌ست پێدكه‌ن ل مێرگێن به‌رنیاس)).
دبت، گه‌له‌ك ل سه‌ر مه‌ترسیا داعشێ و تیرۆرێ بۆ سه‌ر ئه‌زموونا هه‌رێما كوردستانێ هاتبته‌ كرن و هه‌روه‌سا ره‌نگێ سه‌ره‌ده‌ریا حوكمه‌تا هه‌رێمێ بۆ ڤێ مه‌ترسیێ بۆ گه‌له‌ك كه‌س و لایه‌نێن سیاسی، هه‌روه‌سا پێكهاته‌یێن كوردستانێ (وه‌ك ئێزدی، كاكه‌یی، كریستیانی) نه‌ جهێ رازیبوونێ بت؛ به‌لكو رۆژانه‌ گلی و گازندێن خوه‌ دكه‌ن. ب تایبه‌ت پشتی داعشێ ب فیتا ده‌وله‌تێن داگیركه‌رێن كوردستانێ مه‌نگه‌نێ شه‌رێ خوه‌ بادایه‌ هه‌رێما كوردستانێ (3. 08. 2014) و ب ده‌مه‌كێ كێم شیایی مه‌ترسیێ بۆ ئه‌زموونا كوردستانێ دروست بكه‌ت. د پرۆسا به‌رهنگار بوونا داعشێ دا پێنه‌ڤێت شاشیان روودایه‌ و مافێ هه‌ر كه‌سیه‌ گازندان بكه‌ت، لێ پرسیار ئه‌ڤه‌یه‌: ئه‌رێ ئه‌ڤ شاشیه‌ ب پلان بوویه‌؟ وه‌ك پاشی دیار دبت، نه‌خێر نه‌ ب پلان بوویه‌ و به‌رسینگ گرتنا هێرشێن داعشێ و شكاندنا وێ د هه‌موو به‌روكێن شه‌ڕی دا ل سه‌ر ده‌ستێ پێشمه‌رگێن كوردستانێ باشترین به‌رسڤه‌ یێن دخوازن د كووڕ به‌قان دا مه‌له‌ڤانیان بكه‌ن. تیرۆر ئاتافه‌كه‌ و دووماهیك چه‌كه‌ د ده‌ستێن وان كه‌سان دا یێن دخوازن به‌نداڤان د رێیا لێشاوا گلۆبالیزمێ دا دروست بكه‌ن و ئه‌ڤ شه‌ڕه‌ دێ ڤه‌كێشت و پشكا شێری به‌ر ب حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ دكه‌ڤت، وێ ژی بێی دو دلی هه‌موو هێكێن خوه‌ كرنه‌ د مه‌نجه‌لوكا وێ دا لێ ژێ دهێته‌ خواستن ئه‌ڤ ئێكه‌ نه‌كربا و مرۆڤ دترست كو ئه‌م ده‌ستڤاڵه‌ ژ ڤی شه‌ڕی ڤه‌گه‌رهین. ده‌وله‌تێن ده‌ڤه‌رێ ب تایبه‌ت توركیا و ئیران و سوننه‌ یێ بازرگانیێ ب تیرۆرێ دكه‌ن و پرسا پێكهاته‌یێن كوردستانێ وه‌ك گه‌فه‌ك ل دژی حوكمه‌تا هه‌رێمێ دهێته‌ بكار ئینان، ئه‌ڤه‌ وێ ئێكێ ناگه‌هینت كو حوكمه‌تێ مافێن وان پێكهاته‌یان بن پێ كرنه‌، نه‌خێر د ڤی بیاڤی دا داله‌هی لێ ناهێته‌ كرن؛ لێ دیسا ژ حوكمه‌تێ دهێته‌ خواستن خوه‌ ب ئێك ئاست نێزیكی گشت پێكهاته‌یان بكه‌ت بێی به‌روه‌كرنا (موفازه‌له‌) ئێكی ل سه‌ر هه‌ژموونا ئێكێ دن بۆ نموونه‌: پێكهاته‌یا ئێزدیان ب كوردێن ڕه‌سه‌ن دهێت ناڤكرن؛ كو ئه‌ڤه‌ شاشه‌ و گشت مرۆڤ د ڕه‌سه‌نن، هه‌تا ب گه‌هته‌ وی ئاستی هه‌ر مرۆڤه‌ك ل كوردستانێ هه‌ست بكه‌ت ئه‌ڤه‌ وه‌ڵاتێ ویه‌. پێكۆلێن دامه‌زراندنا حه‌شدا شه‌عبی و ب كانتۆنكرن و دامه‌زراندنا هه‌رێما ده‌شتا نه‌ینه‌وا ئارمانج ژێ تێكدانا ته‌ڤنێ جڤاكا كوردستانێ، كرۆپه‌كرنا ئه‌زموونا حوكمه‌تا هه‌رێمێ و ژبن برنا بزاڤێن دامه‌زراندنا ده‌وله‌تا كوردیه‌ ل سه‌ر ته‌ڤ ئاخا كوردستانێ. بازرگانیا شه‌رێ تیرۆرێ یێ گه‌رمه‌ و یاریكه‌رێن سه‌ره‌كی ل سه‌ر پرسا كوردی د هه‌ڤ ده‌نگه‌ن (توركیا، ئیران، عێراق و سووریا) و هنده‌ك كه‌سێن بیڤ په‌ره‌ست بۆ ب ده‌ستڤه‌ ئینانا پاریه‌كی ب هه‌ر ره‌نگه‌كی بت ب به‌هانا پاراستنا پێكهاته‌یا خوه‌ ته‌ڤی ڤی شه‌ڕی بوونه‌ و تومه‌تێن بێ بنه‌ما و دوژه‌نێن (خه‌به‌ر) دوور ژ ره‌وشتێ كوردستانیان دده‌نه‌ پال كوردستانیان و بزاڤا نیشتمانیا كوردستانی، ئه‌و دوژه‌نێن ئه‌ڤرۆ ئه‌و دبێژن كوردستانیان مرۆڤ شه‌رم دكه‌ت خوه‌ بتنێ بێژت، لێ دیاره‌ ئه‌ڤه‌ ده‌ربرینێ ژ ره‌وشت نزمیا وان دكه‌ت و مانێ دبێژن: د بازرگانیێ دا جهێ ره‌وشتی نینه‌ و تنێ قازانج ئارمانجه‌! ب هیڤیا یاریكه‌رێ كورد د ڤێ بازرگانیێ دا ده‌ستڤاڵه‌ نه‌زڤرت. ئامین

د ڤێ ستوونێ دا من نه‌خاستیه‌ چ جاران بكه‌مه‌ ستوونا ره‌خنێ ل سه‌ر گوتار و بابه‌تێن وێژه‌یی، به‌لكو دید و بوچوونێن خوه‌ ل سه‌ر روودان و كێشێن جڤاكی ب چاڤه‌ك ره‌خنه‌یی بۆ خانده‌ڤان دیاربكه‌م. به‌لێ ڤێجارێ ژ نه‌چاری دێ خوه‌ ژ گڤاندێ ڤارێ كه‌م و گوتارا (ماسیگر به‌ بلا تو نه‌زانی.. . بخۆیی) یا محه‌مه‌د مورادی ئه‌وا ل رۆژا 2. 04. 2015 د رۆژناما ئه‌ڤرۆ دا به‌لاڤبووی، دێ ئێخمه‌ به‌ر ته‌ڤشویێ ره‌خنه‌یه‌كا بله‌ز هه‌رچه‌نده‌ دهێت خاستن مرۆڤ گه‌له‌ك ل سه‌ر وێ نڤیسینێ یا ب ناڤ گوتار براوه‌ستت و رسته‌ ب رسته‌ شرۆڤه‌ بكه‌ت و ئه‌گه‌رێن بوینه‌ پالده‌ر بۆ ڤێ نڤیسێ دیار بكه‌ت؛ لێ ژبه‌ر كێمیا ده‌می دێ بتنێ ل سه‌ر هنده‌كا راوه‌ستم و تومه‌تێن بێ بنه‌مایێن وی پالداینه‌ ته‌خه‌كا هه‌ری مه‌زنا جڤاكێ كوردستانێ(مووچه‌خۆر) كو ئه‌ركێن برێڤه‌برنا ڤی وه‌لاتی دكه‌ڤته‌ سه‌ر ملێن وان، دیاركه‌م. به‌ری بچمه‌ د ناڤ بابه‌تی دا دخازم بێژم هه‌ر نڤیسه‌ك نابت گوتار و گوتارێ مه‌رجێن خوه‌ هه‌نه‌ وه‌كو ده‌ستپێك و مژار و شرۆڤه‌كرن و دوماهیك لێ ڤێ گوتارێ چ ژ ڤان مه‌رجان تێدا نینن و دیسا ناچته‌ د خانا په‌خشانێ دا و ئه‌گه‌ر هه‌ر نڤیسه‌ك بۆ گوتار باوه‌رناكه‌م رۆژنامه‌ و گوڤارێن مه‌ تێرا هندێ بكه‌ن و هنگی ته‌ڤ وه‌لاتی دێ بنه‌ رۆژنامه‌نڤیس و نڤیسه‌ر!! دا بڤه‌گه‌رین سه‌ر كرۆكا بابه‌تی، نڤیسه‌ر بێی هێرڤه‌ و وێڤه‌ و ئیناندنا چ به‌لگه‌ و گرۆڤان دبێژت: مووچه‌خورێن حوكمه‌تێ ته‌مبه‌ل بووینه‌ و ئه‌ڤرۆ ل كوردستانێ دوو ته‌خێن جڤاكی بووینه‌ مووچه‌خور و بێ مووچه‌ و ئه‌ز گه‌له‌ك حه‌ز ژ وان مرۆڤێن نه‌ مووچه‌خور دكه‌م) مێزه‌ بكه‌ن بیێ ده‌ستپێك و ب ره‌نگه‌ك ره‌هایی دبێژت: مه‌ ل كوردستانێ دوو ته‌خه‌ هه‌نه‌ كو ئه‌ڤه‌ دیتنه‌ك گه‌له‌ك شاشه‌ و دووره‌ ژ پیڤه‌رێن جڤاكی و تیورێن جڤاكی و هه‌ر كۆمه‌كا مرۆرۆڤا نابت ته‌خ به‌لكو ئه‌و كۆم دبن ته‌خ یێن رۆل د به‌رهم ئینانێ دا هه‌بن و مووچه‌خور ناهێنه‌ هه‌ژمارتن ژ ته‌خان به‌لكو ب هوورده‌ بورجواز تێنه‌ هه‌ژمارتن. بۆ نه‌ مووچه‌خوران ژی هه‌ر ب وی ره‌نگی و دبت كارساز بت، جوتكار بت و تا دوماهیێ، ل ڤێره‌ دیار دبت كانێ نڤیسه‌ر چه‌ند د كێش و پێكهاته‌یێن جڤاكێ كوردستانێ دا یێ شاره‌زایه‌! یا ژ هه‌موویێ حنێرتر كو ئه‌ز پالدایم به‌رسڤا وی بده‌م ئه‌ڤه‌یه‌ كه‌ربێن جامێری ژ مووچه‌خوران ڤه‌دبن و كه‌یفا وی گه‌له‌ك ب نه‌ مه‌ مووچه‌خوران دهێت!! ئانكو نه‌راسته‌وخو داخازێ ژ حكومه‌تێ دكه‌ت مووچه‌خوران نانبر بكه‌ت چونكو كه‌یفا نڤیسه‌ری پێ ناهێت! ب ڤی دیتنێ كو فه‌ره‌ بۆ وی ب پیتێن زێرین ل به‌رده‌رگه‌هێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ بنڤێسن چونكو قه‌یرانا ئایووری یا هه‌رێما كوردستلنێ دێ ب ڤێ ئه‌فراندنا وی چاره‌ بت!! مانێ ئه‌ڤ ته‌خه‌(مووچه‌خور) د ته‌مبه‌لن و چ كارا پێشكێشی جڤاكا كوردستانێ ناكه‌ن. دبت ئه‌گه‌ر ئێكێ نه‌خانده‌ڤان و چ ژ ئه‌رك و كارێن برێڤه‌برنا حكومه‌تێ نه‌زانت ڤان گوتنا بكه‌ت، مرۆڤ دێ لێ بورت لێ ئه‌گه‌ر ئێكێ نڤیسه‌ر وه‌بێژت، دیار دبت كو ئاستێ تێگه‌هشتنا تاكێ كورد بۆ ره‌نگی برێڤه‌برنا كار و بارێن حكومه‌تێ گه‌له‌كێ نزمه‌. ئه‌رێ گه‌لو ل كیش وه‌لاتی حكومه‌ته‌كا بێ مووچه‌خور هه‌یه‌؟ ئه‌رێ ئه‌ركێ حكومه‌تێ ژبلی پارستنا ئێمناهی و ڤه‌دیتنا هه‌لێن كاری و دابینكرنا پاشه‌رۆژه‌كا گه‌ش و سه‌روه‌ریكرنا قانوونێ و. .. تا دوماهیێ، ئه‌گه‌ر حكومه‌تێ شیانا دابینكرنا مووچێن فه‌رمانبه‌ر و كارمه‌ند و. .. نه‌بت و ژ قه‌یرانه‌كێ گرێلی قه‌یرانه‌كا دن بت، نه‌ گونه‌ها مووچه‌خورانه‌ به‌لكو بۆ حكومه‌تێ دزڤڕت، ئه‌ڤجا ئه‌م حه‌ز ژ مووچه‌خوران بكه‌ین یان نه‌كه‌ین، پرس چاره‌ نابت. گه‌له‌ك خالێن دن یێن ماین كو فه‌ره‌ بهێن به‌رسڤدان ویا ژ گشتان گرنگتر ئه‌وه‌ نڤیسه‌ر ب چاڤه‌ك دن و زانستیانه‌تر ل كێشێن جڤاكی و وه‌رارا وی مێزه‌ بكه‌ت و دبێژم: ماسیگرێن نه‌ نێچیرڤان هه‌ر تم ده‌ستڤاله‌ دزڤرن و مه‌زنان ژی گوتیه‌: نه‌زانی چاڤده‌ جیرانی.

ئه‌گه‌ر سیاسه‌تمه‌دارێن كورد و مه‌دیا كوردی خوه‌ ب داخویانیێن په‌رله‌مانتار و سیاسه‌تمه‌دارێن عه‌ره‌بێن عێراقێ ڤه‌ مژوول بكه‌ن، هنگی ناگه‌هن كاره‌كی بۆ كوردستانێ بكه‌ن و دڤێت كار و كۆكێن مه‌ ببت به‌رسڤدان؛ چونكو جامێران بۆ په‌یداكرنا نانێ خوه‌(كو حه‌لال بكه‌ن) و په‌یداكرنا لایه‌نگران باشترین رێك هێرشكرنه‌ سه‌ر حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و كرۆپكرنا ئه‌زموونا وێ یه‌! ئه‌ڤجا رۆژ نینه‌ ب سه‌ده‌م و بێ سه‌ده‌م هێرشی سه‌ر حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ نه‌كه‌ن و ئێدی ب به‌رسڤ هاتن خاڤ بوویه‌ و حوكمه‌ت و مه‌دیاكارێن پێڤه‌ وه‌ستیانه‌ و مانێ ژمێژه‌ باپیرێن مه‌ گۆتیه‌:(سه‌ دره‌وت و كاروان برێكا خوه‌ دچت). ئه‌ڤ داخ دلیا وان وێ ئێكێ به‌ر روو دكه‌ت كو چاڤێن وان ب پێشكه‌ڤتنا هه‌رێما كوردستانێ یا د ڤی ده‌مێ كێم دا ب خوه‌ڤه‌ دیتی، رانابت. لێ سه‌یر ئه‌وه‌ ده‌ما ل جای خه‌لكێ كوردستانێ دئاخڤن و پێشڤه‌ بریارا دده‌ن، هه‌روه‌كو خاتوون عالیه‌ نسیه‌ف ئه‌ندام په‌رله‌مانتارا سه‌ر ب ده‌وله‌تا قانوونێ ڤه‌ ب پشتراستیڤه‌ گوتی: (ئه‌گه‌ر رێفراندوَمه‌ك ل هه‌رێما كوردستانێ بهێته‌ ئه‌نجامدان ل دۆر پرسا جودابوونێ ژ عێراقێ، دێ هه‌مان ئه‌زموونا ئوسكوتله‌ندا دووباره‌ بیت ده‌مێ ل رۆژا 18ێ ئیلۆنا 2014 وه‌لاتیێن ئوسكوتله‌ندا جودابوون ژ بریتانیا ره‌تكری)”رۆژناما ئه‌ڤرۆ 1. 04. 2015″. ئه‌ز نزانم كانێ خاتوونێ ژدل وه‌گوتیه‌ ئانژی خواستیه‌ دره‌وا نیسانێ ل عێراقیان بكه‌ت و پیچه‌كێ كه‌نیێ وان بینت؛ چونكو ژ ده‌وله‌ت سه‌رێ وان و سیاسه‌تا وان ژبلی مالوێرانی و گه‌شكرنا شه‌ڕێ تایفی و تولڤه‌كرنێ ل ڤی وه‌ڵاتێ دبێژنێ عێراق هه‌ر ژ رۆژا دامه‌زراندنێ(23. 03. 1921) هه‌تا ئه‌ڤرۆ تشته‌ك ل عێراقیان زێده‌ نه‌كریه‌ و ب تایبه‌ت هه‌رێما كوردستانێ كو هه‌رده‌م بوویه‌ مێرگا ڤه‌رێتنا كینا وان و سه‌پاندنا سیاسه‌تا ئینكار و ب عه‌ره‌بكرن و ڤه‌گوهازتنا كوردا و ئاكنجیكرنا وان د كۆمه‌ڵگه‌هێن ب خۆرتی چێكری دا زێده‌باری هه‌وێن ئه‌نفال و جینۆسایدا ل دژی هه‌موو پێكهاتێن هه‌رێما كوردستانێ. خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ دگه‌ل ته‌ڤ سیاسه‌تمه‌دار و مه‌دیاكارێن عێراقی خوه‌دی سه‌ربۆره‌ك مه‌زنه‌ و ته‌ڤ دبێژینگا به‌رژه‌وه‌ندیێن كوردستانێ دا پارزناندنه‌ و نیڤشكێ گشتان وه‌ك هه‌ڤه‌ و به‌رامبه‌ر ره‌واتیا دوزا گه‌لێ كوردستانێ خوه‌دی ئێك جیهانبینینه‌ و ئه‌وژی دڤێت كوردستان هه‌ر گرێدای عێراقێ ببت و وه‌سان دده‌ن دیاركرن كو ئه‌م نه‌شێین بێ وان بژین؛ ژبیرا خوه‌ دبن د ڤان سالێن داویێ دا حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ پێنگاڤێن وه‌سا هاڤێتنه‌ د هه‌ر بیاڤه‌كی دا كو بوویه‌ جهێ دلخوه‌شیا دوستێن گه‌لێ كورد و نیگه‌رانی و حه‌سوودیا نه‌حه‌زێن وێ و عالیه‌ نسیه‌ف ژی ئێكه‌ ژ وان و هه‌ر هه‌یام هه‌یام داخویانیێن تژی كین و گه‌ف و هه‌ستیار دده‌ت، لێ ڤێجارێ ب ره‌نگه‌ك دن و خوه‌ مینا پارێزڤانه‌كا مافێن كورد دا نیشاندان و لێ كراسكری ب گه‌ف و هۆشداریێن مه‌ترسیدار! هه‌ڤبه‌ركرن د سیاسه‌تێ دا شاشیه‌ ب تایبه‌ت ئه‌گه‌ر ل سه‌ر پرسێن چاره‌نڤیساز بن مینا ریفراندوم و هلبژارتن دا. راسته‌ ریفراندوما ئوسكوتله‌ندا ب سه‌ركه‌فتنا لایه‌نگرێن بریتانیا ب دووماهی هات ل ڤێره‌ پرسیاره‌ك خوه‌ دهلاڤێت: ئه‌رێ حكومه‌تا بریتانیا هه‌وێن ئه‌نفال و جینۆساید و ب بریتانی كرنا ئوسكوتله‌ندیا كریه‌؟ ڤه‌گوهازتن و گوند و باژێرێن وان ل گه‌ل ئه‌ردی ده‌شتكرنه‌؟ وه‌لاتیێن ئوسكوتله‌ندی ب پله‌ دوو و كێمتر هه‌ژمارتنه‌؟ و هزره‌ها پرسیارێن دن كو خاتوونێ خوه‌ ل سه‌ر دا بازدایه‌، ئه‌و باش دزانت كو ئاخفتنێن وێ دبێ واته‌نه‌ و به‌رسڤا خوه‌ باش دزانت كو هه‌رده‌ما ریفراندۆمێ ده‌ستپێكر، ئه‌گه‌ر وه‌ك هلبژارتنێن ده‌ستهه‌ڵاتدارێن عه‌ره‌ب ژ سه‌دی نۆتو نه‌ه و نیڤ نه‌بت، ئه‌ز گه‌ره‌نتیێ دده‌م خانمێ ژ سه‌دی نۆت خه‌لكێ كوردستانێ دێ بێژن: به‌لێ بۆ جودابوونێ ژعێراقێ و ئه‌ڤه‌ داخازا سه‌ركرداتیا هه‌رێما كوردستانێ یه‌ و مزگینیێ دده‌م عالیه‌ نسیه‌فێ كو جه‌نابێ سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ رێزدار مه‌سعود بارزانی ریفراندوم كریه‌ د رۆژه‌ڤا سیاسه‌تا خوه‌ دا و هه‌رده‌ما ئه‌ڤ شه‌رێ سه‌پاندی ل سه‌ر هه‌رێمێ ژ لایێ داعش و حوكمه‌تێن ده‌ڤه‌رێ ڤه‌ ب دوماهی هات، دێ كار بۆ ریفراندومێ هێته‌كرن. ئه‌ڤجا بلا یێن ژ پێشكه‌ڤتنا هه‌رێما كوردستانێ نه‌خوه‌ش دكه‌ڤن و نه‌شێن ڤێ ئه‌زموونێ د گه‌ودێ دا هه‌ره‌س بكه‌ن، له‌زێ نه‌كه‌ن و پێش خه‌لكێ كوردستانێ ڤه‌ بریارا نه‌ده‌ن و ده‌ست دزانت كیش جه دخۆرهت و ئه‌م ژ وه‌ ب له‌زترین بۆ ریفراندومێ و باوه‌ر دكه‌م وێ رۆژێ دێ ل دژی بریارا خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ راوه‌ستی و بێژی: دره‌وا نیسانێ بوو!!

رۆژهه‌ڵاتا ناڤین یا ل سه‌ر ته‌نووره‌كا شاریایی دكه‌لت و سه‌رپرچكێن وێ دێ ده‌ست و تلێن گه‌له‌كان سۆژن و پیرۆزیا سنۆرێن مسته‌ر سایكس ـ پیكۆت (1916) بێی خواسته‌كێن خه‌لكێ ده‌ڤه‌رێ كێشاین، ل نیڤا رۆژێ دئێنه‌ هه‌تككرن و وه‌سا دیاره‌ ئه‌ڤه‌ ژمێژه‌یه‌ كار بۆ ڤی ئاگری دهێته‌كرن، نه‌خاسمه‌ پشتی رۆلێ ئه‌مریكا وه‌ك هێزه‌كا بێ به‌ڤڵ ل سه‌ر ده‌پێ شانۆیا جیهانێ دیاربووی و بوویه‌ خودان بریار د هه‌ر بیاڤه‌كی دا، ب تایبه‌ت پشتی 11. 09. 2001ێ ئێدی ب راشكاوانه‌تر پرسا نه‌خشه‌كێ نووی بۆ رۆژهه‌ڵاتا ناڤین كرن. ژبه‌ر باڵاده‌ستیا ئه‌مریكا كه‌سه‌كی نه‌ ل سه‌ر ئاستێ ناڤده‌وله‌تی و نه‌ژی ل سه‌ر ئاستێ ده‌وله‌تێن رۆژهه‌ڵاتا ناڤین كو ئێكسه‌ر په‌یوه‌ندی ب وانڤه‌ هه‌یه‌، چپێن ژ یه‌كی نه‌هاتن و خوه‌ متكرن و ده‌ستێن خوه‌ ب سه‌رێ خوه‌ ڤه‌نان. ئه‌گه‌رێن بێ ده‌نگی هه‌لبژارتنا ده‌ستهه‌ڵاتدارێن ده‌ڤه‌رێ ل به‌رامبه‌ری ڤێ سیاسه‌تا نوو یا ئه‌مریكا گه‌له‌ك هۆكار و سه‌ده‌م هه‌نه‌، لێ یا ژ گشتان به‌رچاڤتر نه‌بوونا سیسته‌مه‌كێ دیمۆكراتیك كو مافێن وه‌ڵاتیان تێدا دپاراستیبن. به‌رهه‌مێ ڤێ سیاسه‌تا ئه‌مریكا (سیاسه‌تا ئاڤاكرنا رۆژهه‌ڵاته‌كا ناڤینا نوو) گه‌له‌ك پرسێن نوو و گرنگ ل ده‌ف خه‌لكی دروستكرن و هه‌ستێن ئتنی و مه‌زهه‌بی ل ده‌ف وان ڤه‌ژاندن ب ڤی ره‌نگی ئێدی ئارامی و ته‌ڤنێ جڤاكیێ ڤان وه‌ڵاتان كو ب كۆته‌ك و زۆرێ هاتبوو بێده‌نگ كرن؛ كه‌فته‌ به‌ر ته‌ڤشوویێ كینا په‌نگییا خه‌لكی. په‌قینا ڤان هه‌ستێن په‌نگیایی به‌رامبه‌ری ده‌ستهه‌لاتداران ب بهارا عه‌ره‌بی دهێته‌ ناڤكرن (ژ2011و هێرڤه‌) و بوویه‌ ده‌ستپێكا هلوه‌شیانا پیرۆزیا سنووران و ده‌وله‌تێن ده‌ڤه‌رێ شیانا پاراستنا سنووران ژده‌ستدان. ڤه‌بوونا سنووران ب ڤی ره‌نگی رێیا توندڕه‌و تیرۆرستێن سه‌ر ب ره‌وتێ ئیسلاما سیاسیڤه‌ ده‌شت بوو، ئێدی چ وه‌ڵاتێن ده‌ڤه‌رێ ژ كریارێن ڤان تیرۆرستان بێ به‌هر نه‌مان و عێراق، مسر، سودان، تونس، لیبیا، لبنان. . و یه‌مه‌ن بوونه‌ چاهێرا تیرۆرستان. ب ڤێ نه‌ئارمی و شڵۆق بوونا ته‌ڤنێ جڤاكیی و په‌یدا نه‌بوونا چ ئاسۆیێن ل هه‌ڤكرنا پێكهاته‌یێن ڤان وه‌ڵاتان ده‌ڤه‌ر بریه‌ سه‌رده‌مێ پێش درستبوونا ڤان سنۆران و هه‌ر پێكهاته‌ك خوه‌دی ل ناسناما خوه‌ ده‌ركه‌ڤتیه‌ و بێی دو دلی مرۆڤ دكارت بێژت: ل رۆژهه‌ڵاتا ناڤین شه‌رێ ناسنامێ ده‌ستپێكریه‌ و چ هێز (ژبلی ئه‌مریكا) ب تنێ نه‌شێن ڤی شه‌ڕی براوه‌ستینن یان ژی بۆ ده‌مه‌كی لغاڤ بكه‌ن. ئه‌ڤا ل یه‌مه‌نێ روو دده‌ت، په‌یقینا به‌رمیلێ بارووتێ یه‌، ئه‌و به‌رمیلێ مسته‌ر سایكس ـ پیكۆی قه‌فیس كری و ئه‌مریكا ب زانه‌بوون و وه‌كو تۆلڤه‌كرنه‌ك ژ په‌قاندنا بۆرجێن هه‌ڤاڵ جێمكێن نیۆیۆركێ ل 11. 09. 2001 ب رۆژهه‌ڵاتا ناڤین ڤه‌ په‌قاند؛ دا ب ڤی ره‌نگی بكارت نه‌خشێ رۆژهه‌ڵاتا ناڤین ل گوری به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ هنده‌ك خیچكێن دن ل نه‌خشێ ده‌ڤه‌رێ بكێشن. ئه‌گه‌ر نه‌ دێ چاوا ئه‌مریكا تیشكا كه‌سك بۆ سعوودیێ و ئیماراتێ و. .. هتد. هلكه‌ت كو ده‌ستێن خوه‌ بكه‌نه‌ د ناڤ كاروبارێن یه‌مه‌نێ دا؟ ئه‌رێ سعوودیێ یان ئیماراتێ چ رۆل د سیاسه‌تا جیهانێ دا هه‌یه‌؟ ل به‌ر رۆناهیا ده‌ستێوه‌ردانا كۆمبه‌ندا عه‌ره‌بی ل یه‌مه‌نێ ل سه‌ر سه‌ركرداتیا سیاسیا كوردی فه‌ره‌ ڤه‌خواندنه‌كا دن بۆ ته‌ڤ سیاسه‌تا خوه‌ بكه‌ت و خوه‌ به‌رهه‌ڤ بكه‌ت بۆ پێشهاتان. به‌ری نوكه‌ دهاته‌ گۆتن كو رۆژهه‌ڵاتا ناڤین به‌رمیله‌كێ بارووتێ یه‌ و ل به‌ر په‌قینێ یه‌! به‌لێ ئه‌ڤه‌ په‌قی یا دروستره‌ بێژین؛ ئه‌مریكا په‌قاند و نه‌خشێ نوو برێڤه‌یه‌. وه‌كو دبێژن: مێرێ باش په‌ڵاڤێ دخوون، هوون بێژن د كاودانێن ئه‌ڤرۆ دا سێنیكا په‌ڵاڤێ به‌ر مه‌ ژی بكه‌ڤت؟
28. 03. 2015

چیرۆكا مه‌ و عێراقێ چیرۆكا پاشایێ ئامێدیێ و ئاغایێ زێبارێ یه‌، یێن ئه‌ڤ سه‌رهاتیه‌ گوه لێ نه‌بووی دێ بۆ ڤه‌گێرم و بلا پاشی ئه‌و ب خوه‌ وه‌ك ئێك لێكرنه‌كێ بكه‌ن د نابه‌ینا ره‌وشا مه‌ یا ئه‌ڤرۆ دا ل گه‌ل حكومه‌تا عێراقێ، دبێژن: پاشیێ ئامێدیێ دا هنێرته‌ په‌ی ئاغایێ زێبارێ و هه‌رده‌ما گه‌هشتبا سه‌رایا پاشی، پشتی چه‌وانی و باشی و پرسا ره‌وشا ده‌ڤه‌را زێبارێ، پاشا دا داخوازا باجێ ژێ كه‌ت و ئه‌و ژی دابێژت؛ سه‌رچاڤا ئه‌زبه‌نی هه‌ما ئه‌ز گه‌هشتم مال دێ باجێ هنێرم و ما كه‌نگی ئه‌م ژ بن فه‌رمانا ته‌ ده‌ركه‌ڤتینه‌! ب ڤی ره‌نگی دا دلێ پاشی خوه‌ش بت و ب دل خوه‌شی ئاغایێ زێبارێ دا ڤه‌گه‌رته‌ ناڤ مال و ده‌ڤه‌را خوه‌. هندی پاشا دا مینت ل به‌ندێ، لێ چ دیار نه‌دبوو، ئه‌ڤجا پاشا دارا بت نامه‌مه‌كێ یان زه‌لامه‌كی ڤرێكه‌ته‌ ده‌ف ئاغای و داخازا باجێ ژێ كه‌ت. ئاغا دا بێژت؛ باجا چ حالێ چ، نه‌ دده‌م و نه‌ هنده‌. درێژ ناكه‌م گه‌له‌ك ده‌م ب ڤی ده‌ستوداری ده‌رباز بوو و ئاغای باج نه‌دهنارت و هه‌رده‌ما ئێلچی چووبان و ئاغا ئینابا سه‌رایێ، دا بێژت: پاشا هه‌ما ئه‌ز چوومه‌ مال بێی هێرڤه‌ و وێڤه‌ دێ هنێرم، لێ هه‌ما گه‌هشته‌ مال، هه‌ر نه‌ دهنارت. پاشا تۆره‌بوو و ژیرمه‌ندێن خوه‌ كۆمكرن و كێشا ئاغایێ زێبارێ گوتێ كانێ ئه‌م چ بكه‌ین، دێ باجێ ژ ئاغای چێكه‌ین؟ هه‌ر ئێكی تشته‌ك گۆت، لێ چ ب دلێ ئاغای ڤه‌ نه‌ نویسان هه‌تا عیسێ ده‌لا گوتێ: پاشای خوه‌ش بت، ئاخا زێبارێ یا هاره‌، هه‌كه‌ ته‌بڤێت تو باجێ ژێ چێكه‌ی، دڤێت تو وی ل ڤێره‌ بهێلی هه‌تا باج نه‌هێت، نابت ئه‌و ژ ڤێره‌ بچت. پاشای گۆتێ چاوا دێ شێی سه‌لمینی كو ئاخا زێبارێ یا هاره‌؛ عیسۆی گۆتێ پاشا چانته‌كێ ئاخێ ژ زێبارێ بینه‌ و دانه‌ بن دۆشه‌كا ئاغایێ زێبارێ ل سه‌ر دروونت و پاشی داخازا باجێ ژێ بكه‌! وه‌كو عیسۆی خاستی پاشای كر و داخوازا باجێ ژێكر، لێ ئێكسه‌ر ئاغای گوت: وه‌ڵه‌ه چ باجا ناده‌م. ئه‌ڤجا پاشا نه‌چار بوو ئه‌و كر یا عیسۆی گۆتی. (ل ڤێره‌ ئه‌م نه‌چارین بچین به‌غدا).
مێزه‌كه‌ن چه‌ند شاندێ حوكمه‌تا مه‌ دچیته‌ به‌غدا رایه‌دارێن عێراقێ دبێژن: مه‌ چ كێشه‌ ل گه‌ل هه‌رێمێ نینن و دێ بودجێ هنێرین و هه‌رده‌ما پشتا شاندێ مه‌ كه‌فتێ دێ هزار و ئێك هێجه‌تا بینن و بودجه‌ی ناهنێرن. گه‌لۆ چاره‌ چیه‌، ما ئه‌م ئه‌ڤرۆ دبێ عیسۆنه‌! به‌لێ پا كا پاشیێ گوهێ خوه‌ بدتێ! بێی هێرڤه‌ و وێڤه‌ فه‌ره‌ حوكمه‌تا مه‌ ل چاره‌ رێكێن دن بگه‌رهت، هه‌كه‌ نه‌ به‌هانه‌ هه‌ر دێ هه‌بن چونكو نیازێن رایه‌دارێن عێراقێ نه‌ دسافینه‌ و ل به‌ندا بیڤه‌كێ نه‌ و هه‌رده‌ما ئه‌و بیڤ هات، قه‌ت باوه‌ر نه‌كه‌ن ئه‌وا سه‌ددامی كری ژ یا وان كێمتربیت. ئاخ بۆ عیسۆیه‌كی و پاشایه‌كی.

سه‌ره‌دانا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ رێزدار مسعود بارزانی بۆ باژێرێ كه‌ركووكێ د ڤی ده‌می دا كو ره‌وشا سیاسی و ئابووریا عێراقێ به‌ره‌ڤ هلوه‌شانێ دچت، زێده‌باری داگیركرنا پشكه‌كا مه‌زن ژ ئاڤاخا عێراقێ ژ هێلا تیرۆرستێن داعش و گه‌رمبوونا شه‌رێ ناڤخوه‌ یێ عێراقێ كو هندی وێڤه‌تره‌ ئه‌ڤ شه‌ره‌ گه‌رمتر و گه‌رمتر دبت و بوویه‌ سه‌ده‌ما نه‌مانا باوه‌ریا پێكڤه‌ژیانێ د نابه‌ینا ته‌ڤ پێكهاته‌یێن عێراقێ دا، سه‌ره‌دانه‌كا پر دجه و ده‌مێ خوه‌ دایه‌. گه‌له‌ك رامان و په‌ژن ژێ ڤێ سه‌ره‌دانێ دچن و د هه‌مان ده‌م دا نامه‌كا هۆشداریێ یه‌ بۆ وان كه‌سێن دخازن ڤی باژێرێ بوویه‌ سومبۆلا خه‌بات و كوورها به‌رخوه‌دانا كوردان ب درێژیا سه‌د سالێن ده‌رباز بووی؛ بێخنه‌ به‌ربازارێ سیاسه‌ت و هه‌لویست نڤیساندنێ و شكه‌ستنێن خوه‌ یێن سیاسی و جڤاكی پێ بشۆن! هه‌روه‌ك ئه‌ڤرۆ هنده‌ لایه‌نێن شیعه‌ دكه‌ن و ب هێجه‌تێن بێ بنه‌ما دخازن دلێ كوردستانێ(كه‌ركووكێ) ژی بكه‌نه‌ مه‌یدانا كریارێن خوه‌ یێن تیرۆرستی، هه‌ره‌كو كه‌ركووك یا بێخودانه‌! سه‌ره‌دانا رێزدار سه‌رۆك بارزانی به‌رسڤه‌كه‌ بۆ گشت لایه‌نێن دخازن ده‌رزێ بێخنه‌ ناڤ هه‌لویستێ كوردان ل سه‌ر پرسا كه‌ركووكێ و كوردستانی بوونا ڤی باژێرێ كوردان و سه‌ركرداتیا كوردی ب تایبه‌ت بابێ روحیێ نه‌ته‌وا كورد بارزانیێ نه‌مر چ داگێری ژی نه‌كری و ب پیرۆزترین پیرۆزا نه‌ته‌وا كورد هه‌ژمارتی و فه‌رمووی و گوتی: كه‌ركووك دلێ كوردستانێ یه‌ و ئه‌ڤ هه‌لویستێ سه‌رۆكێ نه‌مر ل جه‌م مه‌ بوویه‌ رێباز و د كه‌ساتیا سه‌رۆكێ پێشمه‌رگه‌ مه‌سعود بارزانی دا كه‌سك بوویه‌، ئێدی پرس ل جه‌م مه‌ ئێكلا بوویه‌ و ب چ ئاوایان داگێری و بازاركرنا كوردستانی بوونا كه‌ركووكێ نه‌جهێ پێ ئاخڤتن و گێنگه‌شێ یه‌. نه‌ حشد ئه‌لشه‌عبی و نه‌ژی گه‌فێن به‌رمایێ سێویێن به‌عسیان دكارن ره‌وشا كه‌ركووكێ بۆ به‌ری ساڵا 2003ێ ب ڤه‌گه‌رینن. گه‌فێن حشد ئه‌لشه‌عبی و تاری په‌رێسێن داعش و سێویێن به‌عسیان تڤه‌نگێن داوه‌تیانه‌ تنێ بۆ ڤه‌شارتنا شكه‌ستنێن ئێك ل دووڤ ئێكێن خوه‌یه‌ د هه‌ر بیاڤه‌كی دا، تنێ دخازن ره‌وشا ئاراما كه‌ركووكێ ب هاتنا خوه‌ تێك بده‌ن، مانێ پرێزا هه‌رسێ لایه‌نا ل عێراقێ دیاره‌ و هه‌ر جهێ ره‌شه‌كێن حشد ئه‌لشه‌عبی و داعش و سێویێن به‌عسیان گه‌هشتینێ دبیته‌ كاڤل و كوشتارگه‌هێن مه‌زن لێ روو دده‌ن و سه‌ربازگه‌ها سبایكه‌ر و شنگال باشترین نموونه‌نه‌! كریارێن هۆڤانه‌یێن وێ سێكۆچكێ(حشد ئه‌لشه‌عبی و داعش و سێویێن به‌عسیان) ده‌ر مافێ ته‌ڤ پێكهاته‌یێن عێراقێ دیارن، لێ كو ئه‌و بزاڤێ بكه‌ن ڤی كولتۆرێ خوه‌ یێ سه‌ربرینێ ده‌ربازی كوردستانێ بكه‌ن، باوه‌رناكه‌م چ لایه‌نێن كوردستانی ڤێ ئێكێ ب په‌ژرینن، نه‌خاسمه‌ سه‌رۆك بارزانی كو هه‌لگرێ ب وه‌فا یێ رێبازا بارزانیێ نه‌مره‌ ڤێ ئیكێ ب په‌ژرینت. ژ خوه‌ هه‌ما ئه‌ڤ سه‌ره‌دانه‌ بۆ كه‌ركووكێ دووپاتكرنا هه‌لویستێ نه‌گۆرێ كوردانه‌ و زێده‌باری بۆ ئێكرێزیكرنا ناڤمالا كوردان و گه‌رماتیه‌كه‌ بۆ به‌ره‌ڤانێن كورد و كوردستانێ پێشمه‌رگه‌هێن قاره‌مان ل به‌رۆكێن شه‌رێ داعش و ته‌ڤ هزر گه‌نیێن نه‌ته‌وه‌په‌رستێن عه‌ره‌ب و پشته‌ڤانێن وان ل ده‌ڤه‌رێ.

ژ زارده‌ڤێ به‌رپرسێن حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ رێژا ئاواران ل هه‌رێمێ زێده‌ بوویه‌ و گه‌هشتیه‌ رادێ كو ل هنده‌ك ده‌ڤه‌ران هژمارا وان ژ خوه‌ جهان زێده‌تر لێ هاتیه‌ و ئامارێن فه‌رمی ڤێ ئێكێ پشت راست دكه‌ن. به‌ری بچمه‌ د ناڤ ڤی بابه‌تی دا كو ئێكسه‌ر په‌یوه‌ندی ب ئاسایشا مه‌ یا نه‌ته‌وی ڤه‌ هه‌یه‌، فه‌ره‌ بێژم د ڤێ ستوونێ (گڤانده‌) دا من گه‌له‌ك جاران ئه‌ڤ بابه‌ته‌ ئازراندیه‌، نه‌ من ب تنێ به‌لكو پرانیا ده‌زگه‌هێن مه‌ یێن راگه‌هاندنێ مه‌ترسیا ڤێ پێلا ئاواره‌یان بۆ هه‌رێمێ دیار كرنه‌، لێ رایه‌دارێن مه‌ وه‌ك بانگه‌شه‌ و رتۆشكرنا رێڤه‌به‌ریا خوه‌ ب كار دئینا و یا ژ وانڤه‌ ئه‌ڤ یه‌كه‌ دێ بته‌ ئه‌گه‌را ب ده‌ستڤه‌ ئینانا پشته‌ڤانی و ناڤ و بانگه‌كێ باش ل جیهانێ. وه‌راستی دڤێت گه‌له‌ك جاران دلێ مرۆڤی ب ره‌نگێ سیاسه‌تكرنا رایه‌دارێن كوردستانێ دسۆژیت و ره‌نگێ سه‌ره‌ده‌ری كرنێ دگه‌ل روودان و ڤه‌خاندنا ئه‌جندایێن وه‌لاتێن زلهێز و یێن ده‌ڤه‌رێ! چ وه‌ڵات ده‌رگه‌هێن خوه‌ بۆ هاتنا ئاواره‌یان ناهێلن ل تاق، باشترین نموونه‌ ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپی و ئه‌مریكا و كه‌نه‌دا كو ب قانوون سه‌ره‌ده‌ریێ دكه‌ن و هزار و ئێك هێجه‌تا دگرن بۆ سنووردار كرنا وه‌رگرتنا ئاواره‌یان و به‌ری وه‌ربگرن ژی به‌ری هه‌رتشتی ژ لایێ ساخله‌میێ ڤه‌ دئێته‌ چێككرن و پاشی دبنه‌ كه‌مپێن تایبه‌ت. ب چ ره‌نگا ناهێلن بێی ده‌ستووری ژ كه‌مپان ده‌ركه‌ڤن! نموونا دن شه‌رێ ناڤخوه‌ یێ یوگسلاڤیایه‌(1991-1999) كو تێدا پاكتاو كرنا ره‌گه‌زی هاته‌ په‌یره‌وكرن، ڕێك وه‌ك ره‌وشا نوكه‌ یا عێراقێ یه‌ و تێدا كه‌سه‌كی كرواتی قه‌ستا ده‌ڤه‌رێن سربی نه‌كر و به‌رو پشت ژی كه‌سه‌كی سربی قه‌ستا ده‌ڤه‌رێن كرواتی، بۆسنی یان سڵۆڤێنی نه‌كرن. ئه‌ڤ هه‌ردو نموونه‌ دڤیا حوكمه‌تا هه‌رێمێ مفا ژێ بگرتا نه‌خاسمه‌ سه‌ربۆرا یوگسلاڤیا. حوكمه‌تێن ئێك ل دووڤ ئێكێن عێراقێ سیاسه‌تا پاكتاوكرنا ره‌گه‌زێ كورد و سیاسه‌تا ب عه‌ره‌بكرنا كوردستانێ په‌یره‌وكریه‌ و ئالاڤێن بكار ئینای عه‌ره‌بێن سوونه‌ بووینه‌ و هه‌تا ئه‌ڤرۆ ژی ئه‌ڤ پێكهاته‌ دان ب تاوانیێن ل دژی نه‌ته‌وا كورد و پێكهاته‌یێن دن ئه‌نجامداین، ناكه‌ن و به‌لكو هێشتا درژدن ل سه‌ر ده‌هو دووا خوه‌. د سه‌ر ڤان تاوانێن ئه‌وێن سوونا ل دژی مه‌ ئه‌نجامداین و ئه‌نجام دده‌ن دا حكومه‌تا مه‌ یا گراڤی ده‌رگه‌هێن كوردستانێ بۆ هێلان ل تاق و بێی كو پرسه‌كێ ژێ بكه‌ت یانژی هه‌ما په‌نجه‌مۆرێن وان بگرن و هه‌رئێكی په‌روه‌نده‌كی بۆ ئاماده‌ بكه‌ن و پاشی د كه‌مپان دا كۆم بكه‌ن و راده‌ستی یۆئێنێ بكه‌ن و داخاز ژ یۆئێنێ كربا ب زووترین ده‌م ڤان ئاواره‌یان بۆ جهه‌كی دی ده‌رڤه‌ی كوردستانێ ڤه‌گوهێزن! نه‌خێر حكومه‌تا مه‌ وه‌نه‌كر و هه‌تا ئه‌ڤرۆ ئه‌و ئاواره‌ بووینه‌ خوه‌ش هشار بۆ داعش و گرۆپێن تودره‌و ژبلی بارگرانیا ئابووری و ركابه‌ری كرن د هه‌لێن كاری دا ل گه‌ل كوردستانیان. گازی و بانگینا حوكمه‌تێ ل سه‌ر ره‌وشا ئاواره‌یان و مه‌ترسیێن ژێ په‌یدا دبن گه‌له‌ك دره‌نگ كه‌فت لێ چاوا بت هه‌ر باشتره‌ ژ بێده‌نگ بوونێ، به‌لێ تو بێژی حوكمه‌تا مه‌ هند وێره‌كی هه‌بت و ڕابت هه‌موو ئاواره‌یێن عه‌ره‌ب د كه‌مپان دا كۆمی سه‌ر هه‌ڤ بكه‌ت و پاشی داخازێ ژ یۆئێنێ بكه‌ت ڤان ئاواره‌یان بۆ سعودیێ و وه‌ڵاتێن كه‌نداڤا فارسی بهنێرن؟ بۆچی ژ هه‌موو وه‌ڵاتان سعودیا و وه‌ڵاتێن كه‌نداڤا فارسی؟ ژبه‌ركو:
پشته‌ڤانیێ ل گرۆپێن توندره‌و دكه‌ن. سوونه‌ مه‌زهه‌بن. پشته‌ڤانیێ ل هێلا نه‌ته‌وه‌په‌رستیا عه‌ره‌بی دكه‌ن.
مه‌ هیڤی یه‌ هشێن حوكمه‌تا مه‌ هاتبن سه‌ری و سه‌ره‌ده‌ریه‌كا باش دگه‌ل پرسا ئاواره‌یان بكه‌ت كو خزمه‌تا ئاسایشا مه‌ یا نه‌ته‌وی بكه‌ت.