محه‌مه‌د چه‌لكى
مامێ عه‌لۆ و هه‌وارێ مه‌لاى هه‌ڤالێن دێرینن, لێ وه‌كو (كێر و په‌نیرانن) و دانێ وان ب هه‌ڤڕا ناكه‌لت. هه‌ر كه‌سێ وان ببینت و گوهداریا ئاخفتنێن وان بكه‌ت باوه‌ر ناكه‌ت ئه‌و هه‌ڤالێن هه‌ڤن و بێى هه‌ڤ هه‌دارێ ناكه‌ن.
ب گۆتنا هه‌وارى ئه‌زمانێ مامێ عه‌لۆى یێ بێ به‌رسڤه‌ و (شلدم بلدم كه‌سێ ناپارێزم) تنێ ل سه‌ر وى دچه‌سپت، به‌لێ ساخله‌تا هه‌رى باشا مامێ عه‌لۆ كو ل با كێم كه‌سان په‌یدا دبت، ئه‌و د به‌رژه‌وه‌ندیا كورداتیێ ڕا ل هه‌ر لڤین و كریاره‌كێ دمه‌یزنت و دپیڤت و هه‌ر لادانه‌كا ژ كورداتیێ تیره‌كێ دبه‌ردته‌ وى كه‌سى و پلا وى چه‌ندا بلند بت و خودانێ چ پاشناڤى بت (مانێ هوین دزانن ئه‌ڤه‌ سه‌رده‌مێ پاشناڤایه‌ و پاشناڤ شویرها چینێیه‌ بۆ پاراستنا خودانى)، هه‌ر ئه‌ڤه‌یه‌ به‌رپرس و كاربده‌ست خوه‌ ژێ دكڕن. ڤێ ساخله‌تێ گه‌له‌ك هه‌ڤالێن ژ وى كرین و پاتكا خوه‌ دده‌نێ، چه‌نكو دترسن ب تیره‌كا خوه‌ سه‌خه‌ركا وى ببت و گه‌نده‌لیه‌كا وى دیار بكه‌ت یان هه‌ر چ نه‌بت، رۆژانێن به‌رێ و نانێ خاله‌تێ و كوردینییا ڕاسته‌قینه‌ بهینته‌ بیرێ.
نۆچێ بله‌ز ئه‌وێ ب سۆرى ل بن شاشا تێله‌فزیۆنێ نڤێسى، سه‌رنجا هه‌وارى بۆ لایێ خوه‌ كێشا و د وى ده‌مى دا مامێ عه‌لۆ رۆژبخێره‌ك دا هه‌وارى:
ـ فه‌ره‌ ناڤێ ته‌ بكه‌ین كۆلانى!
• ئه‌ز گه‌له‌كێ باشم، تۆ بخێر هاتى.
ـ تۆ ژ دره‌وێن خوه‌ ڤه‌نابى و باشیا چ و تڕه‌ماشا چ!
• من زه‌وقێ ته‌ نینه‌ و بهێله‌ داگوهداریا ڤى نۆچێ بله‌ز بكه‌م، كا چ روودایه‌!
ـ به‌رێ خوه‌ بدێ به‌رپرسه‌كێ پله‌ دوو یێ دئاخڤت و ب ئه‌نیا ته‌ یا كه‌ڤه‌ر كه‌م ژ مالێ ئه‌و گێسكه‌، ڤێجا دێ چ كه‌ت و بێژت، كون یا ژ پاته‌ى مه‌زتر لێهاتى.
• ما دزانى دێ به‌حسێ چ كه‌ت، تۆ هۆساى تێبڕ و …
ـ تمام نه‌كه‌، به‌لێ ئه‌ز دزانم!
• هههههه‌ ته‌ وه‌كو سیاسیێن مه‌ كر…
ـ دێ به‌حسێ وێ ئاریشێ كه‌ت یا خه‌لكێ ڤى باژێرى هه‌موو ژ به‌ر دنالت و هه‌تا هنده‌كا په‌رده‌ ل سه‌ر نه‌هلداى، ئه‌ڤ جامێرێ تۆ دبینى های ل بایى فه‌له‌كێ نه‌بوو و هه‌تا ئاریشه‌ ژ لایێ هنده‌ك كه‌سێن كه‌یس په‌رێس نه‌هێنه‌ زوخاندن، به‌رپرسێن مه‌ ب به‌رسڤ ناهێن، یا وان ژى تنێ ئه‌زمانه‌ و په‌حنكا ده‌ڤى.
• هه‌چكۆ ڤێ هاڤینێ تۆ نه‌چوویه‌ چ جهان و هه‌رێ ل مال!
ـ وه‌ى سه‌حه‌ت و قوه‌تا ته‌ خوه‌ش، هه‌وارۆ، بۆ سه‌رك لێبادانێ، ته‌بیرا من ئینا به‌رپرسێن مه‌ باهرا پتر ل توركیا و … خه‌لك ژى یێ ده‌ردێ بێ ئاڤێ، كاره‌ب، مۆچه‌ و مزێ ره‌وشنامه‌یا*(عه‌ریزه‌یا) ژى هاته‌ بسه‌ردا، دكێشن.
• ئه‌رێ ره‌وشنامه‌ ل وه‌لاتێن پێشكه‌فتى ژى هه‌یه‌؟
ـ ته‌لاقێن سه‌ید به‌تاڵى* ژ من بكه‌ڤن ئه‌گه‌ر ل وه‌لاته‌كێ پێشكه‌فتى ئه‌ڤ دیاردا دڵڕه‌ش و نه‌شارستانى هه‌بت، ما كارێ كارمه‌ندێن حوكمه‌تێ چیه‌! ما نه‌خزمه‌تا وه‌ڵاتیانه‌!
• تۆ هه‌ر به‌رێ مرۆڤى دده‌ى تێلا حوكمه‌تێ!
• هندى حوكمه‌ت ل كێشێن وه‌لاتیان نه‌بان بت و هه‌موو ژى ئوپۆزسیۆن بن، كه‌یس په‌رێس دێ ڤێ خاڤیا حوكمه‌تێ كه‌نه‌ هێجه‌ت و به‌رپسان ب نه‌چارى ئیننه‌ سه‌ر شاشێن تیڤیان و پاساوان بۆ بێكێریا خوه‌ بینن.
• ڤێجا حوكمه‌تا هه‌موو ئوپۆزسیۆن یا چاوایه‌؟
ـ وه‌كو حوكمه‌تا به‌رێ، به‌لێ باشه‌ ڤێ حوكمه‌تێ ده‌رگه‌هێ ل ڤێ دیاردێ گرتى و ئه‌ز ڤێ خالێ ب باش دبینم و پێنگاڤه‌كه‌ جددیه‌ بۆ هه‌ڤ ته‌ریبكرنا بریار و كاركرنێ.
• مالا تۆرێن جڤاكى ئاڤا، ئه‌گه‌ر كى دا ڤان به‌رسێن دچلخانا خوه‌شیان دا حه‌مه‌ر بووین، ئینته‌ سه‌ر شاشان و دانپێنانێ ب شاشیێن خوه‌ بكه‌ن وه‌كو ڤى ئه‌فه‌ندێى ل سه‌ر شاشێ!
ـ “ترس نه‌كه‌ڤته‌ دئامانێ سفرى دا ئه‌گه‌ر دێ كون كه‌ت”.
• مامۆستا ئیسماعیل تاهر جانگیرى ره‌وشنامه‌ پێشنیاركریه‌ ل جاى عه‌رزوحالچى و من ژى بكار ئینا.
• سه‌ید به‌تال: گوندیه‌كێ مه‌بوو ب ره‌به‌نى چوو به‌ردلۆڤانیا خودێ ئانكو ژن نه‌ئینابوو.

محه‌مه‌د چه‌لكی
نیق نیقا كاره‌بێ كه‌ربێن مامێ عه‌لۆ گه‌له‌ك یێن ڤه‌كرین، نه‌ ژبه‌ر گه‌رمێ به‌لكو ژ به‌ر گرنگیا نووچه‌یان و رێیا سلكێتی ڕاكرنێ، نه‌زانی كانێ بێژه‌ری چ گۆت و كێرفێ كه‌ربێن وی ژ به‌ژنا سپیندارێن گه‌لیێ هرۆرێ بلندترلێهات ژ خوه‌ به‌حسێ چاره‌كرنا پرسێ كاره‌بێ و مۆچه‌ی و ئه‌ڤه‌ پرسا ئاڤێ ژی هاته‌ سه‌ر، پاساوێن وی هه‌تا به‌ری چه‌نده‌كێ بۆ شه‌پلینا حوكمه‌تێ و سۆزێن ددانه‌ خه‌لكی ددیتن و ب گۆتنا وی باب و باپیرێن مه‌ دبێ كاره‌ب بوون و ب باوشینكان شه‌رێ چلێ هاڤینێ دكرن و ئه‌گه‌ر دبێ كار بانه‌ ژی داچنه‌ بن چناره‌كێ, لێ ئه‌ڤرۆ سیبه‌را چناران ژی یا بوویه‌ بڕینا هنگڤێ هۆزۆمیران و ده‌ربازبوون ژ زڤرۆكا به‌رمۆدا بێ مه‌ترسیتر لێ هاتیه‌، ژ وێرێ وێڤه‌ مانێ هوین سه‌ده‌مان دزانن.
گه‌رمێ و بێ ئاڤیێ ته‌ڤنێ هزرێن مامێ عه‌لۆ ئالزاندیه‌ و چ ژ ناڤ چ نابته‌ ده‌رێ و ب تایبه‌ت داخوازناما بۆ ساخكرنا بیره‌وه‌ریێن ئه‌نفالان كو بۆ وی دو داخوازنامه‌ هاتنه‌ و نزانت ل په‌ی كیش داخوازنامێ بچت، چونكو ل ڤێره‌ به‌روه‌كرن (موفزله‌) یا بزه‌حمه‌ته‌ و ل هه‌ردو جهان (كورێمه‌ و گویزێ) خوه‌شتڤیێن وی د هه‌وا ئه‌نفالان دا هاتینه‌ شه‌هیدكرن و شه‌هید ب خوه‌ دبێ جوداهینه‌ و ته‌ڤ ناسناما كوردبوون و مرۆڤبوونا مه‌نه‌، هێش بریار نه‌دای كانێ دێ ل كیش جهی ئاماده‌ بت، هه‌ڤالێ وی هه‌وارێ مه‌لای سڵاڤ كرێ و گۆتێ: هه‌چكو دانیكێن ته‌ دپر به‌ڵاڤن و سه‌له‌فا بێ ئاڤی و كاره‌بێ خارییه‌؟
• مرۆڤێ نساخ هندی ئێش بهێنێ هه‌ر یا ئێكێ ل بیرێیه‌!
ـ نه‌ فه‌لسه‌فینه‌ و هه‌ما ئێكسه‌ر وه‌كو شڤانا هه‌ڕه‌ د بابه‌تیدا.
• هه‌وارۆ “گۆتن هزاره‌ و ئێكا بكاره‌” لێ ل ده‌ف مه‌ كوردان ئه‌و ئێك ژی ناهێته‌ جێبه‌جێ كرن و “كۆن یا ژ پاته‌ی مه‌زنتر لێهاتی”.
ـ ڤێ جارێ ئێك جار تۆ نه‌ی ب دلێ منی، خودێ خێر بكه‌ت، نه‌هێله‌ د دلێ خوه‌ دا چونكو دبێژن: ب ده‌ره‌هیكرنا ئێشان رێیا چاره‌سه‌ریێ دهێته‌ دیتن!
• ئها بۆ ڤێ ئه‌ز نه‌ دگه‌ل ته‌مه‌ چونكو ئه‌ڤ ملله‌ته‌ هه‌موو دبێژن و سه‌ركرداتیا مه‌ ژی دبێژت، جهێ خیانه‌تكار و گه‌نده‌لان د ناڤ مه‌ دا نینه‌ و تۆ یێ دبینی كۆڕێن خیانه‌تكار و گه‌نده‌لان یێ ل گۆپیتكێ و یاریان ب كۆڕێن شه‌هید و وه‌ڵاتپارێزان دكه‌ن و تۆ هزر كه‌ پار ل بیره‌وه‌ریا ئه‌نفالان ل گوندێ كورێمێ كۆڕێ جاشئه‌نفالچیه‌كی ل ویرێ بوو و ئه‌فه‌ندی په‌رله‌مانته‌ر بوو، سینگێ خوه‌ ده‌رخستبوو ب دفن بلندی ل بنه‌مالێن شه‌هیدێن كورێمێ دنێڕا و ده‌ما كۆڕێ شه‌هیده‌كی به‌حسێ سه‌رۆك جاشێ پشكدار د كوشتارگه‌ها گوندێ كورێمێ دا كری كو دبوو بابێ وی ئه‌فه‌ندیێ په‌رله‌مانته‌ر ناڤ چاڤ لێ تێكچوون و بوو بۆڵه‌ بۆڵا وی و ژ وێرێ چوو، بۆ زانینا ته‌ پرانیا به‌رپرسێن ل وێرێ دئاماده‌ كۆڕه‌ جاش بوون، ڤێجا ته‌ دڤێت ئه‌ز نه‌ یێ تێكچوویی بم.
ـ ب بوورینا ده‌می ئه‌و ژی دێ هێته‌ چارسه‌ركرن، كا بێژه‌ ل بیره‌وه‌ریا ئه‌نفالا به‌هدینا دێ چ كه‌ی!
• ڤێ جارێ وه‌كو هه‌ر ساڵا ناكه‌م، هه‌تا نه‌زانم كانێ كی دێ ئاماده‌ بت و خوه‌ نه‌ڤیێ سه‌رۆكجاشه‌كی ئاماده‌ ببت، ناچم و بلا ئه‌ڤ ساڵه‌ وه‌كو ئاگرێ نه‌ورۆزا پیره‌مێرێ شاعر دێ د دلێ خوه‌ دا ساخ ڤه‌كه‌م، دا ئه‌و نان حه‌رام بزانن ئه‌م مالباتێن شه‌هیدان قه‌ت ل وان نابوورین و دیتنا سه‌روچاڤێن وان یێن حولی و هه‌ڕمی تۆلڤه‌كرنا شه‌هیدان هندی ده‌م بسه‌رڤه‌ بچتن ژی د دلێ مه‌ دا ساخ و ژیندار دهێلت.
ـ ئه‌گه‌ر ب هندێ بكه‌ی دڤێت ئه‌م ژ مالێن خوه‌ ده‌رنه‌كه‌ڤین، به‌ری چه‌ند رۆژان ئه‌ز چوومه‌ فه‌رمانگه‌هه‌كێ بكار، رێڤه‌به‌رێ فه‌رمانگه‌هێ پرسیار ژ من كر و گۆت: تۆ نه‌ كۆڕێ حوسێنێ چایچیی! تو دزانی ئه‌و كی بوو، ئه‌و كه‌س بوو یێ د سه‌رهلدانا پیرۆز دا (1991) پڕانیا سیخۆر و زه‌بانیێن ئه‌منێ د مالا خوه‌ دا ڤه‌شارتین و ژ كه‌ربا سه‌رهلدایا دا ڤه‌شارتین و ب سلامه‌تی گه‌هاندینه‌ مووسل!
• ب گۆڕا هه‌موو شه‌هیدا جاش و كۆڕێن جاشان دخه‌لاتكرینه‌، بمخابنیڤه‌ دبێژم: كوردستان یا بوویه‌ ملكێ نان حه‌رامان.
ـ ئها بۆ دووماهیكا ته‌ مامێ عه‌ڵۆ!

محه‌مه‌د چه‌لكی
روودانێن ب له‌ز و مه‌ترسیدارێن حه‌فتیا چووی باندۆره‌ك نه‌رێنی ل سه‌ر ره‌وشا ده‌روونی یا مامێ عه‌لۆ هێلایه‌، د دووربینا وان روودانان ڕا ل كارڤه‌دان و ڤه‌رێژا ژێ په‌یدا دبن مێزه‌ی سوبه‌هی دكه‌ت و دبێژت:
هیڤیخوازم شاش د من نه‌گه‌هن كو ناڤێ ڤێ نڤیسێ من ب تیفكل ڤه‌ نڤیسیه‌، چونكو پێشمه‌رگه‌ ل جه‌م من گه‌له‌ك (دعه‌زیزن) و هه‌ما ناڤێ پێشمه‌رگه‌ی بخوه‌ دیرۆكا به‌رخوه‌دانا ملله‌تێ مه‌ ڤه‌ دگێڕت و شایسته‌ی رێز لێ گرتنێیه‌، لێ نه‌وه‌ك سیاسی دبێژن، چونكو یا وان مه‌ره‌مێن به‌رویك و پاساو ڤه‌دیتنه‌ بۆ شاشیێن ده‌رحه‌ق ڤی ملله‌تی و پێشمه‌رگه‌ی دكه‌ن، لپشته‌. به‌لێ ڕاستیه‌ك هه‌یه‌ و دخوازم ل گه‌له‌ هه‌وه‌ پارڤه‌ بكه‌م، ئه‌و ژی مه‌ چه‌ند جۆر پێشمه‌رگه‌ هه‌نه‌ و سیاسیا ژی ل گۆر كه‌یفا دلێ خوه‌ پۆلین كرنه‌ و یا ژ هه‌موویێ سه‌یرتر دبێژن: پێشمه‌رگێن فلان به‌رپرسی، ئه‌ڤه‌ ژی به‌لكو پیچه‌ك رێ بچیتێ لێ یا نه‌خوه‌ش ئه‌وه‌ پێشمه‌رگه‌ ل به‌ر ده‌رگه‌هێن به‌رپرسان ده‌وامێ دكه‌ن، ئه‌ڤه‌ (حاشا) بێ روومه‌تكرنا پێشمه‌رگانه‌، چونكو ئه‌ركێ پێشمه‌رگه‌ی یێ دیاره‌ و پاراستنا كه‌س و كارێن به‌رپرسان ئه‌ركێ هێزێن ئێمناهیێنه‌ و ژ له‌و فه‌ره‌ پیرۆزیا ناڤێ پێشمه‌رگه‌ی نه‌هێته‌ به‌رژێكرن و هه‌كه‌ ئه‌ڤ كارێ قێزه‌وه‌ن به‌رده‌وام بت فه‌ره‌ ناڤێ پێشمه‌رگێن ئاخر زه‌مانی لێ بهێته‌كرن.
هێش مامێ عه‌لۆی نڤیسا خوه‌ بداوی نه‌ئینای هه‌ڤالێ وی یێ سه‌رده‌مێ شۆره‌شێ هه‌وارێ مه‌لای (ب ڤی ناڤی یێ ناڤدار بوو) ده‌ستێ خوه‌ ل ملی داو گۆتێ:
ـ ب سه‌رێ كێلیا بابێ ته‌ كه‌م تۆ كه‌سه‌كی نابینی بخوینت و ئاڤرویه‌كێ لێ ناده‌ت، ئه‌ڤجا خوه‌ نه‌وه‌ستینه‌!
• بۆ كه‌سه‌ك نانڤیسم و هه‌ما من دڤیا پیچه‌كێ خوه‌ مژوول كه‌م، من یا گوهلێبووی نۆشدارێن ده‌روونی دبێژن: خوه‌ مژوولكرن ده‌رمانێ چ ژێ نه‌هاتنێیه‌! ما كێ های ژ ده‌ردێن مه‌ هه‌یه‌ و ڤێجا بلا وان بت یێن ب شه‌ڤ و رۆژ ل پێشیا له‌شكرێ داگیركه‌ران دكه‌فتن و قۆنتوتیك ل مه‌ هزره‌ت بوو!
ـ ئه‌و رۆژه‌ك بوو و چوو و ژبیر نه‌كه‌ ئه‌م ژی یێن پیر بووین و بووینه‌ خانه‌نشین و پاشی كاڵۆته‌وو خوه‌ تۆ ب كێری پاسه‌وانیا به‌رده‌رگه‌هێ به‌رپرسه‌كی ژی ناهێی.
• ب خودێ بمرم ژی پاسه‌وانیا به‌رده‌رگه‌هێ وان ناكه‌م، ئه‌ز پێشمه‌رگه‌مه‌ نه‌ك پاسه‌وان. یا دن هه‌ما ئه‌م پیربوونه‌ خوه‌ ناسناڤێ پێشمه‌رگه‌ی نه‌شێن ژ مه‌ وه‌رگرن!
ـ ئه‌م پێشمه‌رگێن دێرینین ئانكو نوكه‌ ئه‌م نه‌ پێشمه‌رگه‌ینه‌!
• ئێ ب خودێ ته‌ كه‌نیا من ئینا… هه‌كه‌ ئه‌م پێشمه‌رگێن دێرین بین پا بۆچی ئه‌و ژی نابنه‌ به‌رپرسێن دێرین و ئه‌و ژی بلا بچنه‌ كلێسێن خوه‌ و رێكێ بۆ هنده‌كێن دن خوه‌ش بكه‌ن!
ـ ما ئاغا ژ ئاغاتی دكه‌ڤن، هه‌تا به‌رپرسێن مه‌ ژ به‌رپرسیێ بكه‌ڤن!
• بابێ ته‌ شاشیه‌كا مه‌زن یا كری!
ـ ڤێجا بابێ من چ ل ناڤ چیه‌!
• دڤیا ناڤێ ته‌ كربا ئارام نه‌ك هه‌وار چونكو ب ڕاستی تۆ مرۆڤه‌ك مل پانی و پاساوان بۆ به‌رپرسان دبینی، ما ده‌م تۆ هنده‌ی مل پانی دڤیابا ئه‌ڤ سه‌خله‌تا ته‌ هاتبایه‌ خه‌لاتكرن!
ـ ته‌ به‌حسێ خه‌لاتا كر، ئه‌و نه‌ باهرا مه‌نه‌ ئه‌و بۆ جاش و جاش قه‌له‌م و كوڕه‌ جاشایه‌ و به‌لكو ژی به‌رپرسه‌ك كه‌رمێ بكه‌ت پێشمه‌رگه‌كێ ئاخر زه‌مانی ئه‌وێن پاسه‌وانیێ ل مالێن وان دكه‌ن، هه‌ژی خه‌لاته‌كی ببینن.
• هه‌كه‌ سه‌یدایێ ئه‌حمه‌دێ خانی نوكه‌ ل گه‌ل مه‌ بایه‌، یی پشتڕاستم دا چته‌ سه‌رێ چیایێ زاوا یان سه‌رێ منارا هه‌ولێرێ ژ كه‌ربێن ڤی ملله‌تێ بێ بیردانك و جاش حه‌بین دا خوه‌ كوژت.
ـ باوه‌ر ناكه‌م به‌لكو داچت ده‌ستێن پێشمه‌رگێن بووینه‌ پاسه‌وانێن به‌رپرسان گرت و ل حوجره‌یێ ده‌رسێن مرۆڤبوونێ ده‌تێ.

محه‌مه‌د چه‌لكی
ل 17 ته‌مووزێ قونسلێ توركیا ل هه‌ولێرێ هاته‌ تیرۆكرن، به‌ری ده‌سته‌سه‌ركرنا وان كه‌سێن ئه‌ڤ كریاره‌ ئه‌نجامدای, گه‌له‌ك كه‌س و مالپه‌رێن تۆرێن جڤاكی بزاڤ دكرن ڤێ كریارێ ب لاڕێ دا ببن و ب هندێ ژی نه‌ڕاوه‌ستان، به‌لكو وه‌ك شكۆیه‌كا نه‌ته‌وی و سه‌رفرازی بۆ لایه‌نێ ئه‌نجامدای هه‌ژمارتن! هه‌لبه‌ت هه‌ر كه‌س و لایه‌نه‌ك یێ ئازاده‌ چاوا ل روودانان دمه‌یزنت و شرۆڤه‌ بكه‌ت، لێ هه‌ژمارتنا كریارێن تیرۆری ب شكۆمه‌ندی، ئه‌ڤه‌ ته‌نێ كۆله‌واریا سیاسی و ل به‌رچاڤنه‌گرتنا ره‌وشا ئه‌و كریار تێدا هاتیه‌ ئه‌نجامدان، دهێته‌ هه‌ژمارتن به‌لكو پاساو (موبه‌رر) ڤه‌دیتنه‌ بۆ هه‌ر كارڤه‌دانه‌كا زیانبه‌خش یا ژ ئه‌نجامێ وێ كریارێ ڤه‌ په‌یدا دبت.
ره‌وشا ئه‌ڤرۆ هه‌رێما كوردستانێ تێدا ده‌رباز دبت یا پر هه‌ستیاره‌ و ڤه‌مانا وێ وه‌ك هێلیڤانك بۆ ده‌وله‌تا كوردی یا پاشه‌رۆژێ به‌رپرسیاریا هه‌موو لایه‌نێن سیاسی و جڤاكێ كورده‌ستانێ یه‌. روودانێن ب له‌ز یێن ده‌ڤه‌را رۆژهه‌ڵاتا ناڤین و گرژیا د نابه‌ینا توركیا ـ ئه‌مریكا و رۆژئاڤا، ئیران ـ ئه‌مریكا و رۆژئاڤا و پرانیا وه‌ڵاتێن عه‌ره‌بی دا باندۆره‌كا مه‌زن ل نه‌خشێ سیاسیێ ده‌ڤه‌رێ دێ هێلت و ل گۆره‌ی ڤه‌رێژێن ژ ڤان گرژیان په‌یدا دبن وێ نه‌خشێ رۆژهه‌ڵاته‌كا ناڤین یا جودا دێ هێته‌ شكه‌ڤێ و هه‌رێما كوردستانێ خالا هه‌ری بێهێزه‌ د ڤێ هه‌ڤكێشێ دا ئه‌و ژی سه‌ده‌مێن جیۆپۆلیتیكا هه‌رێما كوردستانێ یه‌ و پارڤه‌بوونا وێ ب سه‌ر چه‌ند ده‌وله‌تێن سیسته‌م جودا و ڤه‌خواندێن جودا هه‌ین بۆ پرسا كوردی، هه‌لبه‌ت ته‌ڤ ژی دژی سه‌ربه‌خۆیا هه‌رێما كوردستانێنه‌ وه‌ك هه‌رێمه‌كا فیدڕال.
هه‌تا نوكه‌ حوكمه‌تێن ئێك ل په‌ی ئێكێن هه‌رێما كوردستانێ و ب ڤێ حوكمه‌تا نوو ڤه‌ ژی هه‌موو شیانێن خوه‌ دانه‌ خه‌بتاندن خوه‌ ژ ده‌ستێوه‌ردانا ناڤ كێشێن ده‌وله‌تێن داگیركه‌رێن كوردستانێ خوه‌ دوور ڕابگرت و بێلایه‌ن مایه‌، هه‌لبه‌ت ئه‌ڤه‌ نه‌ داگێڕانه‌ بۆ داگیركه‌ران وه‌ك هنده‌ك لایه‌نێن پۆپۆلیست و چه‌پڕه‌و و …تد دده‌نه‌هه‌ژمارتن، به‌لكو پاراستنا هه‌رێما كوردستانێ یه‌ و خوه‌ دوور ڕاگرتنه‌ ژ ئالۆزبوونا كێشه‌یان و ژ بن كونترۆل ده‌ركه‌فتنێ و ته‌ڕ و هشك پێكڤه‌ بهێنه‌ سۆتن.
تیرۆركرنا قونسلێ توركیا ل هه‌ولێرێ د ڤی ده‌می دا (دڤێت نه‌هێت ژبیركرن كو رێگرتن ل كریارێن تیرۆری كاره‌ك ب زه‌حمه‌ته‌ و ب كێمانی بۆ حوكمه‌تێ نازڤڕت) ئه‌وێن ئه‌نجامدای چه‌ند مه‌ره‌م پێ هه‌نه‌:
• ل سه‌ر ئاستێ ناڤخوه‌:
تێكدانا ره‌وشا ئارامیا كوردستانێ و وێ كۆده‌نگیا هه‌یی ل سه‌ر دامه‌زراندنا كابینا نوو بۆ ده‌ربازكرنا ڤان قه‌یرانێن ئابووری، سیاسی، رێڤه‌به‌ری و گه‌نده‌لیێ یێن به‌رووكا حوكمه‌تێ گرتین و نه‌هێلانا شوونوارێن شه‌رێ تیرۆرێ و ڤه‌ژاندنا ئابوورێ كوردستانێ ب ڕاكێشانا سه‌رمایێ بیانی و ڤه‌ژاندنا كه‌رتێ تایبه‌ت. بازار پێدڤی كه‌شێ ئارام و ئازاد هه‌یه‌ دا بكارت كاربكه‌ت، هه‌ر جهێ ئارام سه‌رمایه‌دار قه‌ستا وی جهی دكه‌ن.
خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ گه‌له‌ك هیڤی ل سه‌ر كابینا رێزدار مه‌سروور بارزانی ئاڤاكرنه‌ و ئه‌ڤه‌ ژی ڤه‌دگه‌رت بۆ كه‌ساتیا رێزداری كو مرۆڤه‌ك جدی و ده‌ستپاكه‌ و رۆلێ جه‌نابێ وی د به‌رقه‌راكرنا ئارامیێ ل هه‌رێما كوردستانێ دا یێ به‌رچاڤه‌.
2- ل سه‌ر ئاستێ ده‌ڤه‌رێ:
ئالۆزو یێن ل كه‌نداڤێ (فارس ـ عه‌ره‌ب)ی ل به‌ر په‌قینێنه‌ و ئه‌گه‌رێن شه‌ره‌كێ مه‌زن دبه‌رهه‌ڤن ل نابه‌ینا ئه‌مریكا و هه‌ڤالبه‌ندێن وێ دژی ئیرانێ، سه‌ره‌ڕای نه‌قۆله‌یێن ئیرانێ ئه‌مریكا شیایه‌ هه‌ستێن خوه‌ بكه‌ته‌ د به‌فرینكێ دا(سه‌لاجه‌) لێ هه‌تا كه‌نگی دێ شێت ئارام بت و مسته‌ر ترامپ یێ پێگۆتیه‌ ب ده‌ركرنا بریارێن سه‌رپلكی و ها ته‌ دیت رپێن ژبنێ گوهێ ئیرانێ. ل ئالێ دن توركیا یا شه‌رێ ده‌می دكه‌ت كو خوه‌ ژ عه‌مبارگۆیا قۆلپا ناتۆ وب تایبه‌ت یائه‌مریكا بپارێزت و ئه‌نجامێن ژ شه‌رێ ناڤخوه‌یێ سووریا په‌یدا دبن و وه‌ك دیار دێ ستاتۆیه‌كا وه‌كو هه‌رێما كوردستانێ هێته‌ شكه‌ڤا كوردی كو بۆ توركیا ئه‌ڤه‌ مرنه‌كا هێدیه‌ و نه‌جهێ قه‌بوولكرنێ یه‌، بۆ پێك نه‌هاتنا ڤی ستاتۆی توركیا بنێ هاونان كون دكه‌ت و جار ل گه‌ل روسیا هه‌ڤپه‌یمانه‌ و جار ل گه‌ل ئه‌مریكا و جار دلنه‌وازیا رژێما ئه‌دسه‌دێ دكتاتۆر دكه‌ت. ته‌ڤ ژی بۆ هندێ یه‌ دا رێكێ ل دروستبوونا ستاتۆیه‌كه‌ دن ئێ كوردی بگرت.
ئیران ـ توركیا ل سه‌ر هێلا په‌یدابوونا ساتۆیه‌كا كوردی هه‌ڤ ئاوازن و ته‌ڤ كارتێن خوه‌ پێكڤه‌ دده‌ن خه‌بتاندن و ئه‌ڤرۆ په‌كه‌كه‌ و باسكێ ئیسلاما سیاسی ل دژی هه‌رێما كوردستانێ و نه‌خشێ ستاتۆیا ئاینده‌ ل رۆژئاڤایێ كوردستانێ دده‌ن ئازراندن. ئه‌نجامدانا كریارا تیرۆركرنا قونسلێ توركیا په‌كه‌كێ ب فیتا ئیرانێ و ئاگه‌هیا ده‌وله‌تا توركی ئه‌نجامدایه‌ دا حوكمه‌تا رێزدار مه‌سروور بارزانی ئیحراج بكه‌ت به‌رامبه‌ری وێ متمانا رێزداری هه‌ی ل سه‌ر ئاستێ ناڤنه‌ته‌وی و ناڤخوه‌یی و بزاڤێن پێكئینانا حوكمه‌ته‌كا ب هێز و ئابووره‌كا گه‌شه‌دار.
ئه‌ڤه‌ ده‌مه‌كێ درێژه‌ په‌كه‌كه‌ ل دژی حوكمه‌تا هه‌رێمێ ته‌ڤگه‌رێ دكه‌ت و هێرشێن تۆند و ناڕه‌وا دكه‌ته‌ سه‌ر و به‌رده‌وام كێشه‌یان بۆ دروست دكه‌ت و شیانێن خوه‌ ته‌ڤ ل سه‌ر سنوورێ توركیا ـ هه‌رێما كوردستان (عیراقێ) چڕكرنه‌ دا هێجه‌تێ بده‌ت ده‌وله‌تا توركیا سنوورێ هه‌رێمێ ببه‌زینت.
ژ ئه‌نجامێ ڤێ سیاسه‌تا شاشا په‌كه‌كێ ب هه‌زاران گوندێن سنووری هاتنه‌ ڤاله‌كرن ژبلی بارگرانی بۆ باژێران و ئاریشێن نیشته‌جهكرن و بلندبوونا بهایێ خانی و كرێیا خانیان، ئاریشا بێكاری و بێبه‌هربوونا ئابوورێ كوردستانێ ژ گه‌شتیاران چونكو ئه‌و ده‌ڤه‌رێن هاتینه‌ ڤاله‌كرن ته‌ڤ د گه‌شتیارینه‌.
تیرۆركرنا قونسلێ توركیا نه‌ د به‌رژه‌وه‌ندیا كوردان دایه‌، به‌لكو خزمه‌تا ئه‌نجندا ئیران ـ توركیا دكه‌ت و بزاڤه‌كه‌ بۆ بێهێزكرنا پێگه‌هێ كوردان ل ده‌ڤه‌رێ.

محه‌مه‌د چه‌لكی
ژ ده‌ستووریا مامێ‌ عه‌لۆ
(1)
روودانێن ب له‌ز و نه‌به‌رهزر یا ڕاستر بێژین ژ بۆ چاڤدێرێن سیاسیێن هه‌رێمێ‌، چونكو هه‌ر كه‌سێ‌ ئه‌لیف بێتكه‌كێ‌ فێربووی، پێشناڤێ‌ چاڤدێرێ‌ سیاسی ل به‌ری ناڤێ‌ خوه‌ رێزكرنه‌، لێ‌ ده‌ما ل شرۆڤه‌یا وان گوهدار دكی دێ‌ بۆ ته‌ ته‌ڤنه‌كێ‌ ژ به‌رێكچوویی و ڤه‌جوویێ‌ بێ‌ ڕامان و دووری ڕاستیێ‌ ڤه‌گێرن و هه‌موو شیانێن خوه‌ بۆ دلنه‌وازیا ده‌ستهه‌ڵاتێ‌ بكاردئێخن، ب ڤێ‌ زهنیه‌تێ‌ نه‌شێن چ مفای بگه‌هینن ده‌ستهه‌ڵاتێ‌ و چاڤرۆنیه‌كێ‌ پێشكێش بكه‌ن، ژ بلی بێده‌نگبوونا وان ل سه‌ر روودانێن گرنگ ئه‌وێن ل ده‌ڤه‌رێ‌ و جیهانێ‌ روو دده‌ن و ڤه‌رێژا ژ وان روودانا دهێته‌ شكه‌فێ‌، وه‌كو د ڤان رۆژێن بووری دا سێ‌ روودانێن گه‌له‌ك مه‌ترسیدار روودا كو ژ ڤه‌رێژان وان دێ‌ پاشه‌رۆژا هه‌رێما كوردستانێ‌ و مانا وێ‌ وه‌ك هێلیڤانك بۆ ده‌وله‌تا كوردی دیار بت، ئه‌و ژی كریارا تیرۆركرنا شوونگرێ‌ قونسلێ‌ توركیا ل هه‌ولێرێ‌ (17ـ07)، ئێخستنا فرۆكا بێ‌ فرۆكڤانا ئیرانێ‌ ل ده‌ربه‌ندا هۆرمز ژ لایێ‌ ئه‌مریكا ڤه‌ و ده‌ست بسه‌ردا گرتنا پاسدارێن ئیرانێ‌ ل پاپۆڕا په‌ترۆل هه‌لگرا بریتانی(19ـ7.). ئه‌ڤ هه‌ر سێ‌ روودانه‌ بێ‌ مز بۆ نه‌خشه‌یێ‌ رۆژهه‌ڵاتا ناڤین ده‌رباس نابن و هه‌رێما كوردستانێ‌ خالا هه‌ری بێچاره‌یه‌ و ئه‌گه‌ر گه‌له‌كن و یا ژ هه‌موویێ‌ گرنگتر نه‌بوونا قه‌واره‌یێ‌ سیاسیێ‌ دانپێنای ل نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتی و په‌رته‌وازه‌یا هێزێن سیاسیێن كوردستانی كو بكارت خوه‌ ل به‌ر بارۆڤا گوهۆڕینان بگرت. دڤێت نه‌هێت ژبیركرن كو ئیرانێ‌ و توركیا هه‌رێما كوردستانێ‌ و سووریا كریه‌ چاهێرا خوه‌ ژێك سافیكرنێ‌ دگه‌ل رۆژئاڤای و دڤێت كریارا تیرۆركرنا قونسلێ‌ توركیا د ڤی چارچووڤه‌ی دا بهێته‌ پۆلینكرن.
ئیران و توركیا ب هه‌موو ئاوایان بزاڤێ‌ دكه‌ن دا هه‌رێما كوردستانێ‌ نه‌هێلن، ژ بۆ ڤێ‌ ئارمانجێ‌ دئاماده‌نه‌ هه‌موو داگێرانان بۆ رۆژئاڤا بكه‌ن ژ به‌ر هندێ‌ ب ڤێ‌ تداره‌كێ‌ دارژیانه‌ هه‌رێما كوردستانێ‌ و رۆژانه‌ سنوورێن وێ‌ دبه‌زینن و سیاسه‌تا سۆتماكێ‌ ل كوردستانێ‌ په‌یاده‌ دكه‌ن. د به‌رامبه‌ر دا هێزێن سیاسیێن كوردستانێ‌ دپه‌رتوبه‌ڵاڤن و شیان و ده‌رفه‌تێن د به‌رێك كه‌فتنا به‌رژه‌وه‌ندیێن زلهێزان دا بۆ پشت شكاندنا هه‌ڤ بكار دئینن! چ سوسره‌ته‌.
(2)
هزار ره‌حمه‌ت ل گۆڕا وی بن یێ‌(یا) گۆتی: “شام شه‌كره‌، وه‌لات شرینتره‌.”، ئێ‌ ب خودێ‌ و ب گۆڕا كفن دزێن به‌رێ‌ ئه‌گه‌ر تۆ ببیه‌ ماجه‌لان و بهۆست بهۆستا ڤێ‌ جیهانێ‌ هه‌موویێ‌ بپیڤی و وێنه‌كی بۆ بگری، تۆ مه‌مله‌كه‌ته‌كێ‌ وه‌كو یا مه‌ ل بن خلوله‌هیا دونیایێ‌ نابینی ژ هه‌موو لایان ڤه‌، به‌لێ‌ هوون و خودێ‌ سه‌رۆكێن باژێرڤانی و وه‌زیرێن ڤێ‌ مه‌ملكه‌تێ‌ و موستشارێن چاڤساخی بۆ داگیركه‌ران دكرن و هه‌تا ئه‌ڤرۆ ژی هه‌ر دكه‌ن و هه‌ر كه‌سێ‌ هوون هزره‌كێ‌ بۆ دكه‌ن دێ‌ كه‌ڕبێن وی ژ ده‌ره‌ه‌هی بوونا ڕاستیان ڤه‌بن، پێ‌ نه‌حه‌سینن، هشیار بن لێڤا ژووری ل یا ژێری نه‌ده‌ن، چونكو و به‌لكو و چێدبت دلێ‌ وی بێشت و داواكارێ‌ گشتی بهه‌وه‌ڕا به‌رده‌ت، مانێ‌ ل ڤێ‌ مه‌مله‌كه‌تێ‌ قانوون سه‌روه‌ره‌!! هه‌ر بۆ نموونه‌:
• ل گۆر ڕاپۆرتا چاڤدێرێ‌ داریی یا مه‌مه‌له‌كه‌تێ‌ ل وه‌زاره‌تا كه‌هره‌بێ‌ 46 ملیار دینار بۆ خوارنێ‌ هاتنه‌ مه‌زاختن! ئوحوووووووووووو.
• مری ل جه‌م مه‌ دساخن و مافێ‌ وه‌رگرتنا مۆچه‌ی و ده‌نگدانێ‌ ژ ده‌ست نه‌دایه‌! هههههههه‌.
• هه‌كه‌ حوكمداری و پێشكه‌فتنا وه‌ڵاتان ب هه‌ژمارا وه‌واره‌تان بت، بێگۆمان هه‌رێما كوردستانێ‌ دێ‌ یابان و ئه‌مریكا ب تلسكۆپان ژێهه‌ل لێ‌ مێزه‌كه‌ن، ژ خوه‌ به‌حسێ‌ پله‌دارێن له‌شكری نه‌كه‌ن و هشیار بن ئه‌مریكا و ئیسرائیلێ‌ پێ‌ نه‌حه‌سینن نه‌كو چاڤێن وان ب نه‌خشێن وان ڕانه‌بن، مانێ‌ هه‌وه‌ دیت چ ب سه‌رێ‌ داعش و حه‌شدا شه‌عبی ئینا!!
د ڤی كه‌ڤالێ‌ سوریالیێ‌ ده‌ڤه‌ر گرتی دا و مه‌ترسیا ل سه‌ر هه‌بوونا هێلیڤانكا ده‌وله‌تا كوردی (یا پاشه‌رۆژی) ئێكه‌تیا كوردی و ناڤمالا كوردی بارمته‌یه‌ بۆ ده‌رباز بوون ژ ڤێ‌ ره‌وشێ‌ و پاپۆرا ئارمانجان ل كه‌نارێ‌ ئێمانهیێ‌ له‌نگه‌ر بگرت. ژ به‌ر هندێ‌ ئه‌ركێ‌ هه‌ر كورده‌كی یه‌ خودان ل هه‌رێما كوردستانێ‌ بده‌ركه‌ڤت.

محه‌مه‌د چه‌لكى
دیاریه‌ بۆ پۆلیسێن كوردستانێ
رۆژه‌كێ هه‌ڤاله‌كى پرسیاره‌ك ژ من كر و گۆت: حوكمه‌ت ل ده‌ف ته‌ چ واته‌یێ دده‌ت؟ هه‌لبه‌ت به‌رسڤا ڤێ پرسیارێ پڕانیا فه‌یله‌سۆف و سۆسیۆلۆگ و قانوونزان و زانا سێوراندنه‌ و هه‌ر ئێكى د كوژیه‌كى ڕا لێ مه‌یزاندیه‌ و ئه‌رك و مافێن حوكمه‌تێ دیاركرینه‌ و بۆ منه‌كێ مینا من یێ شه‌پلى د هه‌ر بیاڤه‌كێ زانینێ دا پرسیاره‌كا گه‌له‌ك بزه‌حمه‌ته‌. بێهنه‌كێ مام و ل وى نێڕا به‌لكو ب ئیماژه‌كێ ب سه‌ر مه‌ره‌ما وى هه‌لببم! نه‌ هه‌رێ ژ بلى مجدى و حه‌سره‌تێ تشته‌ك دن لێ خویا نه‌بوو و هه‌ر مت ما و به‌رێ خوه‌ ژ من نه‌ وه‌رگێرا و هه‌ر یێ ل هیڤیا به‌رسڤێ. ب ڕاستى ژى ئه‌رك و مافێن حوكمه‌تێ ل سه‌ر وه‌لاتیان هه‌نه‌ و هه‌ر وه‌سا یێن وه‌لاتیان ژى ل سه‌ر حوكمه‌تێ هه‌نه‌، لێ حوكمه‌تێن ب ناڤ یێن جیهانا سێیه‌مین و ب تایبه‌ت یێن ڤێ رۆژهه‌لاتا ناڤین تنێ ماف ل سه‌ر وه‌لاتیان هه‌نه‌ و خوه‌ بێ ئه‌رك دزانن و ژ بلى وه‌سا دده‌ن دیاركرن كو مننه‌تێ ژى ل وه‌لاتیان دكه‌ن كو جامێران ب خێرا ده‌یبابێن خوه‌ فه‌روه‌ریێ دكه‌ن و ئه‌ڤجا مافێ وان و زارۆك و خلمه‌تكارێن وان ژى هه‌یه‌ فه‌روه‌ریێ بكه‌ن و ب هیچ ره‌نگه‌كى نابت وه‌لاتى گازندان بكه‌ن و چونكو گانده‌ دچنه‌ د خانا نه‌وه‌لاتپارێزیێ دا و دلێن وان دڕه‌نجینن و وه‌لاتى ل ناڤ كۆما ملله‌تات دا سوى شكاندى دكه‌تن!! ژ به‌ر هندێ ب نه‌چارى من ژێ پرسیاركر ژ چ لاڤه‌؟
• وه‌ح .. مامێ عه‌لۆ ته‌ چ شول مه‌زنكر و مه‌ره‌ما من ژ لایێ رێزگرتنێڤه‌یه‌!
– هه‌ر مرۆڤه‌ك به‌رپرسه‌ ژ رێزگرتن و نه‌رێزگرتنێ ژ لایێ به‌رامبه‌رى خوه‌.
• به‌لێ دبێژن: “رێزێ ل یێ به‌رامبه‌رى خوه‌ بگره‌، دارێز ل ته‌ بهێته‌ گرتن”!
– ما رێزنه‌گرتنا حوكمه‌تێ چ په‌یوه‌ندى ب بابه‌تێ ته‌ ڤه‌ هه‌یه‌!
• به‌لێ …
– چه‌وان؟
• ما نه‌ ل هه‌ر پارێزگه‌هكا ڤێ كوردستانێ ب ره‌نگه‌كى ده‌ستهه‌لات برێڤه‌ دچت، بۆ نموونه‌: ل هه‌ولێرێ ئه‌مپێرا كاره‌بێ ب نرخه‌كیه‌ و ل سلێمانیێ ب نرخه‌ك جودایه‌ و ل حه‌له‌بچه‌ ب نرخه‌ك دنه‌ و ل دهۆكا مه‌ ژ یا هه‌موویان گرانتره‌ و بۆ پرسێن دن هه‌ما ژێ بگه‌رهه‌؟
– به‌لێ ئه‌ڤێ چه‌ندێ چ په‌یوه‌ندى ب پرسیارا ته‌ كرى ڤه‌ نینه‌!
• ئها شنویكا ژ ته‌ بێهیڤى بووم و نیق نیقا كاره‌بێ و حره‌را مووه‌لیدان و بلندبوونا بهایێ هه‌ر تشتى و گه‌رمێ سه‌رێ ته‌ یێ خلوله‌ كرى و چ ژ ناڤ چ نابه‌یه‌ ده‌رڤه‌، حه‌یف بۆته‌ مامێ عه‌لۆ!
– لا حه‌یله‌ل وه‌الله … ما خۆ نه‌ كلیلێن حوكمه‌تێ د ده‌ست من دانه‌ و ئه‌ز به‌رپرسێ ڤێ گێله‌شۆكیا به‌رووكا حوكمه‌تێ گرتى مه‌!
• گێله‌شۆكیا چ، ئه‌ز یێ پرسیارێ ژ ته‌ دكه‌م، كانێ حوكمه‌ت چ واته‌یێ ل ده‌ف ته‌ دده‌ت و تۆ ژى تۆپز ل كه‌ندان هه‌ر ته‌ڤشویه‌كى ل جهه‌كى دده‌ى، مه‌ره‌ما من: بۆ چى هنده‌ بێرێزى ل حوكمه‌تێ دهێته‌كرن و كه‌س لێ ناپرست؟ هه‌ر رۆژه‌كێ كارمه‌نده‌كێ حوكمه‌تێ یێ ل سه‌ر جاددێ ل پێش چاڤێن خه‌لكى بێریزى لێ دهێته‌كرن لێ كه‌س پرسیارا ماف و رێزێن وان ناكه‌ت و ب تایبه‌ت حوكمه‌ت بخوه‌!
– رۆهنتر بێژه‌ چونكو ئه‌م بخازین یا نه‌خازین رێزگرتنا كارمه‌ندێن حوكمه‌تێ ئه‌ركه‌ و ب تایبه‌ت یێن پۆلیسا چونكو پۆلیس گیانێ قانوونێیه‌ ل سه‌ر جاددێ و هه‌ر بێریزیكرنه‌ك ل پۆلیسان بێرێزیكرنه‌ ل حوكمه‌تێ
• هه‌ی سه‌حه‌ت و قووه‌تا ته‌ خوه‌ش ئها مه‌ره‌ما من ئه‌ڤه‌یه‌ و دبێژم: ئه‌گه‌ر حوكمه‌ت ل كارمه‌ندێن خوه‌ نه‌بت خودان و نه‌پارێزت ب تایبه‌ت پۆلیسێن ل سه‌ر جاددێ، پا دێ چه‌وا كارت مه‌ ژ كاسۆتیا ڤان بازرگانێن بێ وژدان پارێزت!
– رێزگرتن و نه‌شكاندنا روومه‌تا مرۆڤى پیرۆزیا پیرۆزیێیه‌ و هه‌ر پێشێلكرنه‌ك د ڤى بیاڤى دا ل بن چ ناڤ و قانوون بهێته‌كرن، ڤاله‌بوونه‌ ژ مرۆڤبوونێ و بزاڤه‌ بۆ ڤه‌گه‌راندنا سیسته‌مێ كوله‌تیێ كو ل ڤى سه‌رده‌مى ب فهێتیه‌كا مه‌زن دهێته‌ هه‌ژمارتن.
2019،07،06

مه‌حه‌مه‌د چه‌لكى
جار جار هنده‌ك ئامار ل هه‌رێما كوردستانێ دهێنه‌ به‌ڵاڤكرن ئه‌ڤجا ئه‌ڤ ئاماره‌ ژ لایى حوكمه‌تا هه‌رێمێ ب خوه‌ڤه‌ بت یان ژى ژ لایێ هنده‌ك لایه‌نێن په‌یوه‌ندیدار، گه‌له‌ك دلئێشن و به‌لاڤبوونا وان ئاماران و شوندا چ پێنگاڤ ناهێنه‌ هاڤێتن بۆ چاره‌سه‌ریا وان ئاریشێن د وان ئاماران دا هاتین، ژ به‌ر هندێ هه‌ر لایه‌نه‌كێ په‌یوه‌ندیدار پاساوان رێز دكه‌ن و مینا موویێ ژ ماستى كێشاى پاكژ ده‌ردكه‌ڤن.
ژ به‌ر هندێ مامێ دبێژت:
ل ڤێ سه‌یرستانا مه‌ كه‌ربێن من هندى دنیایه‌كێ ژ ئاماران ڤه‌دبت، ئامار ئه‌ڤجا ئامارێن چ بن، نه‌ هێته‌ هزركرن كو ئه‌ز مرۆڤه‌كێ حه‌سویدم و چاڤێن من ب وان كه‌سان ڕانابت، ئه‌وێن د نابه‌ینا چاڤ زولقتاندنه‌كێ دا بووینه‌ خودان ئولى و له‌شكه‌ره‌كێ خزمه‌تكارێن ئه‌نده‌نوسى، فلپینى و جورجى لبن فه‌رمانا وانن، نه‌خێر. به‌س “هه‌موو تشت ب خوێ و خوێ ژى ب مه‌عنێ”!
به‌رێ خوه‌ بده‌ن ڤێ ڕاپۆرتا دیوانا چاڤدێریا دارایى یا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ دبێژت:
ل وه‌زاره‌تا كاره‌با هه‌رێما كوردستانێ 46 ملیار دینار بۆ خارنێ هاتنه‌ مه‌زخاتن! یێن مایى نابێژم و خانده‌ڤان ب خوه‌ دكارت لێ مێزه‌ بكه‌ت، ما چه‌وا شاخ ل مرۆڤێن ڤێ هه‌رێمێ قلۆز نه‌بن! ئه‌رێ ما كولب ل ڤێ سه‌یرستانا مه‌ ڕابوویه‌ و پرته‌كا نانى خوه‌ ل ملیۆن دینارا دابت و مه‌ نه‌زانى بت!! هه‌ى هه‌وار كانێ داواكارێ گشتى و وژدان! ئه‌ز باوه‌ر دكه‌م ره‌وشا وه‌زاره‌تێن دن نه‌ ژ یا كاره‌بێ باشتره‌، لێ هه‌ما من ئه‌ڤه‌ ژێ گرت و بیرا من ل گۆتنه‌كا سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ هات كو نوكه‌ بوویه‌ سه‌رۆكێ هه‌رێمێ ئه‌و ژى رێزدار نێچیرڤان بارزانییه‌، ده‌ما فه‌رمووى: گه‌نده‌لى بوویه‌ كولتۆر! ئه‌ڤا نوكه‌ ل كوردستانێ دهێته‌كرن ژ لایێ هنده‌ك كه‌سێن كاربده‌ستڤه‌ نه‌ گه‌نده‌لییه‌ بلا جه‌نابێ سه‌رۆكێ هه‌رێمێ ل من ببوورت به‌لمكو بن حه‌رامییه‌ كورد دبێژن كه‌سێن هۆسا بن حه‌رام و بن حه‌رام ئه‌ڤرۆ ل سه‌یرستانا مه‌ یێن بووینه‌ زۆرینه‌ و هه‌ما ل پرسا مووه‌لیدا و ده‌رمان و خۆراكێن ده‌م بسه‌رڤه‌ چوویى مێزه‌ بكه‌ن دێ زانن كو ئه‌ڤه‌ نه‌گه‌ندلییه‌ به‌لكو بن حه‌رامییه‌.
2019،06،29
دهۆك

محه‌مه‌د چه‌لكى
ب سه‌دم یان بێ سه‌ده‌م و هه‌ر چاوا بت، پرسا كوردى یا بوویه‌ قاچكێ ده‌ڤێ هه‌ر وه‌لاته‌كێ كێشه‌ك ل گه‌ل توركیا، ئیران، سووریا و عیراقێ هه‌بت و ته‌ هندیت سه‌ركرده‌كێ وه‌لاته‌كه‌كێ دوور ده‌راز شه‌كره‌ك بۆ پرسا كوردى شكاند و ئه‌ڤجا ل په‌ى خوه‌ باهۆزه‌كا پاییزى دهلێت و ئه‌گه‌ر ل دژى وان وه‌لاتێن كوردستان داگیركرى بت و هه‌موو پێكڤه‌ ل دژ ڕادبن و پلنگێ ڤى سه‌رده‌مى ژى سۆفى و مه‌لا ئه‌ردۆغانه‌ و نڕێنێن وى مرۆڤێ كیلۆیه‌كا ڤاڵیۆم داعویراى ژ خه‌وێ هشیار دكه‌ت و بایێ زڕتێن وى شیانێن وه‌رگه‌راندنا سه‌متا تسۆنایمیێ هه‌یه‌! به‌لێ ئه‌گه‌ر ل دژى پرسا كوردان بت، ته‌ڤ دبێ ده‌نگ دمینن و ده‌ستخوه‌شیێ لێ دكه‌ن، وه‌ك ڤێجارێ بێده‌نگى به‌رامبه‌رى شه‌كرشكاندنا راوێژكارا ئه‌لمان خاتوین ئه‌نجیلا مێركل بێده‌نگ ماى ده‌مێ گۆتى: ده‌وله‌تا كوردى دێ نه‌ئارامیێ ل رۆژهه‌لاتا ناڤین په‌یداكه‌ت! هه‌روه‌كو پرسا كوردى سه‌ده‌ما تسۆنامیا په‌هاندێن به‌رێخوه‌ داینه‌ ئه‌لمانیا و رۆژئاڤایه‌! به‌رى خاتوین مێركلێ گه‌له‌كان ئه‌ڤ شه‌كره‌ شكاندیه‌ و ئه‌ز ب نۆرمال دزانم، چونكو پرسا كوردى كورد بخوه‌ لێ دنه‌بانن و سه‌یدایێ جگه‌رخوین د هه‌لبه‌ستا سه‌رخوه‌بوونا مریشكان دا ب جوانى ئینایه‌ زمان و هێشتا مه‌ره‌كه‌بێ ریفراندۆمێ هشكنه‌بوویه‌ و پرێزه‌ دیاره‌! ب داخویانیا بێ سه‌ده‌ما خاتوین مێركلێ مامێ عه‌لۆ پر ته‌نگاڤ بوو و یا ژ وێ وێژى كۆڤانتر كه‌سى به‌رسڤا خاتوینێ نه‌دا و ئینا ده‌ستدا قه‌له‌مى و ئه‌ڤه‌ نڤیسى:-
كوردان ژ مێژه‌ یا گۆتى:” هه‌ر ڕه‌شۆ بده‌ستێن خوه‌، ئه‌گه‌ر ئاڤێ تۆ برى.” مخابن كوردێن ئه‌ڤرۆ په‌ند ژ ڤێ هه‌ڤۆكا پرى هۆشمه‌ندى وه‌رنه‌گرتیه‌ و هه‌ر كه‌س بوویه‌ ته‌ڤشۆیێ به‌رێ خوه‌ و سالسكیێ بۆ داگیركه‌رێن كوردستانێ دكه‌ن و هه‌ر كه‌س ل گۆڕه‌ى به‌رومنێن خوه‌! ژ ده‌ستویریا شاعرێ مه‌زنێ عه‌ره‌ب موزه‌فه‌ر نه‌وابى ئه‌ز ژى هه‌موویان دده‌م به‌ر.
گه‌له‌ك سه‌یره‌ كوردستان ب سه‌ر عه‌رد و بن عه‌ردێن خوه‌ڤه‌ یا دهێته‌ تالانكرن و سۆتن و بۆهسته‌كا ئارام ل ڤى وه‌لاتى نه‌مایه‌ بۆمبه‌كا داگیركه‌ران نه‌هنگافت بت و ژ كچینیێ نه‌ئێخست بت، لێ خوه‌شمێرێن مه‌ دبێ ده‌نگن و ل مزگه‌فتا و ل هه‌ر جهێ دوو مرۆڤ سه‌رێنخوه‌ بده‌ن ئێك یێ سه‌له‌واتان بۆ مورسى و ئه‌ردۆغان و ئاخۆندان دهنێرن و بۆ وان په‌پۆكن و داگێرانێن وه‌سا بۆ وان دكه‌ن ئه‌گه‌ر بۆ مه‌یمونه‌كێ ڤه‌گێرى دێ شاخ لێ قلۆز بن و چوك لێ فشن، لێ بۆ هه‌ڤ رامبۆیێن زه‌مانینه‌! مێزه‌ بكه‌ن ئه‌ردۆغانى گۆت: ده‌وله‌تا كوردى بێرێزیكرنا كوردانه‌! مورسى گۆتبوو: كوردستان وه‌لاتێ ته‌ڤ بۆسلمانانه‌ و ئاخۆندێ ته‌هرانى گۆت: كورد پشكه‌كا هه‌رى ڕه‌سنا ملله‌تێ ئیرانێنه‌، ئێ ب هه‌موو ئۆل و مه‌سه‌بێن مرۆۆڤان جامێران ڕاست دبێژن و ما ئه‌گه‌ر ته‌ كه‌سێن مینا سمبێل قه‌یتانێ مه‌حمود سه‌نگاوى هه‌بن و وه‌كو مه‌لایێ خه‌تێ فه‌توایێن نه‌فه‌یرعامكرنێ بده‌ن، ده‌وله‌تا كوردى نه‌ك بێریكرنا كوردانه‌ بولكو دڤێت ریهگه‌ڤۆزێن مورسى و ئه‌ردۆغان پێ گه‌هاندین فه‌توایێن خه‌ساندنا كوردان بده‌ن و به‌لكو پشتى چه‌ند سالێن دن ئێدى تۆڤێ كوردان بقه‌لت و رۆژهه‌لاتا ناڤینا مێرگا دیمۆكراسى و پێكڤه‌ژیانێ ل بن ئالایێ ئیسلاما پیرۆز سه‌رێ خه‌لكى ژ سه‌رگێژیا پرسا كورد ته‌نا بت!
ملله‌تێ كورد هێدى هێدى یێ دهێته‌ ترۆركرن و كاره‌كته‌رێن سه‌ره‌كى یێن ڤێ ته‌رۆكرنێ هه‌ر كورد بخوه‌نه‌ و پاساوێن ڤان كاره‌كته‌ران هه‌مان پرسا سه‌رخوه‌بوونا مریشكێن سه‌یدایێ جگه‌رخوینن!
ته‌رۆركرنا كوردان یا حه‌لاله‌ هه‌تا وى ده‌مێ پرسا مریشكێن سه‌یدایێ جگه‌رخوین دهێته‌ چارسه‌ركرن و ئه‌م ته‌ڤ ببین ته‌ڤشۆیێ كوردینیێ.

محه‌مه‌د چه‌لكى

شه‌رێ د ناڤبه‌را هه‌ردو عه‌شیره‌تێن گراڤیێن كوردستانێ هه‌ركى ـ زێبارى دا دلێ مامێ عه‌لۆى و هه‌موو كوردستانیان نه‌ك به‌س ئێشاند، به‌لكو په‌رچقاند و هندى هاته‌ خوه‌ نه‌شیا سوولاڤا رۆندكێن خوه‌ ب ڕاوه‌ستینت و دبه‌را له‌عنه‌ت ل كولتۆرێ بیابانێ ب خوه‌ ڕا ئینایه‌ كوردستانێ باراند و گۆت:
نه‌خوه‌شترین شه‌ر شه‌رێ برایه‌ و سه‌ده‌م چ بن، نابت بگه‌هته‌ وى ئاستى كو تۆ چه‌كى ل هه‌مبه‌ر برایێ خوه‌ بكاربینى. چه‌ك تنێ بۆ خوه‌ پاراستنێیه‌ ژ هێرشێن داگیركه‌رێن بیانى ده‌ما هێرشێ دكه‌ن دا وه‌لاتێ ته‌ داگیربكه‌ن. نه‌فره‌ت ل وێ مێرانیێ بن یا تو ل دژى وه‌لاتیێ خوه‌ بكاربینى و هێشتا وه‌لاتێ ته‌ یێ داگیركرى بت و داگیركه‌ر پلیپتانێ بخێر و بێرێن وه‌لاتێ ته‌ بكه‌ن. نه‌فره‌ت ل وى كولتۆرى بن یێن پاشناڤان پیرۆز دكه‌ت و هێلێن جودابوونێ د نابه‌ینا پێكهاتیێن وه‌لاتى دا بكێشت و ئه‌ز و تۆ رێزێ ل وێ فهێتیێ بگرین و ئه‌و میر و خولامێن وان گزیر و ئه‌ز و تو ژى ستۆشكه‌ستیێن هه‌موو بریارێن وان ل سه‌ر مه‌ ببن جهگیر. وه‌لات ب باسكێن هه‌موویان دهێته‌ ئاڤاكرن و هه‌ر كه‌س ل گۆڕه‌ى شیان و پێچێبوونێن خوه‌. سیسته‌مێن گێتۆیان ل ناڤ وه‌لاتى ئاڤا دكه‌ن، هه‌ستا وه‌لاتینێ دكوژن و نكارن خوه‌ ل به‌ر نه‌رمه‌ پێله‌كا بایێ گوهۆڕینان بگرن و هه‌ما به‌حسێ هێرشێن ده‌ره‌كى هه‌ر نه‌كه‌ و ل كوردستانێ هه‌وجه‌ى چ نموونا نینه‌ و ئه‌م ل رێزا داویا ملله‌تێن ماینه‌ بێ ده‌له‌ت دهێین! ده‌ما قانوون نه‌ سه‌روه‌ر بت، پێدڤى ناكه‌ت تو به‌حسێ پێشڤه‌چوون و ئاڤادنكرن و پێكڤه‌ژیان و ئارامیێ بكه‌ى، وه‌لات دبت جه‌نگه‌لستان و هه‌ر چه‌ند مرۆڤه‌ك خوه‌ دگه‌هینن هه‌ڤ و پاشناڤ و دیرۆكه‌كا وه‌همى بۆ خوه‌ ئاڤا دكه‌ن و یێ دن ب هه‌ڤدژ و هه‌ڤڕك دزانت و هینگێ بازارێ چه‌كى ب جۆش دكه‌ڤت و بچووكترین ئاریشه‌ ئه‌ڤجا سه‌ده‌م چه‌ند دپرپووچ و بێ ڕامان بن، دبته‌ هه‌ودانا شه‌ره‌كێ بێ ئامان و زیان ب شیرازه‌یا وه‌لاتیبوونێ دكه‌ڤت و … چه‌ك دڤێت ته‌نێ د ده‌ستێ حوكمه‌تێ دا بت و ب چ ره‌نگان نابت بگه‌هته‌ ده‌ستێ وه‌لاتیان، ده‌وله‌ت به‌رپرسیاره‌ ژ ئێماناهیا وه‌لاتیان.
ئه‌م هیڤیخوازین ژ سه‌رۆكوه‌زیرێن ڕاسپاردى یێ كابینا نوو رێزدار مه‌سرور بارزانى سیسته‌مێ گێتۆیان و دیاردا چه‌كهه‌لگرتنێ ژ ده‌رڤه‌ى هێزێن حوكمه‌تێ نه‌هێلێت. ئه‌ز باوه‌ر دكه‌م جه‌نابێ وى دكارت ڤێ پێنگاڤێ پاڤێژت، چونكو خودان سه‌ربۆڕه‌ك سه‌ركه‌فتیه‌ د بیاڤێ ئێمانهیێ دا. چاڤێن ته‌ڤ كوردستانیان ل ڤێ كابینێیه‌ و هیڤى ل سه‌ر ئاڤاكرنه‌ بۆ ده‌ربازكرنا ڤێ قۆناغا هه‌ستیار و پرى ئاریشه‌ و گرفت.

محه‌مه‌د چه‌لكى
(هه‌ر كه‌س ته‌ڤشویێ به‌رێخوه‌یه‌، ئه‌م ته‌ڤشویێن خه‌لكینه‌)،
( وه‌لاتیێن هه‌ر وه‌لاته‌كى نیشتمانپه‌روه‌ر و وه‌لاتپارێزن، یێن سه‌یرستانا مه‌ داگیركه‌رپارێزێن بێ میسالن)،
( پارتیێن هه‌ر وه‌لاته‌كى ئاڤه‌دانكرن و پێشڤه‌برنا وه‌لاتى ئه‌جندا پیرۆزه‌، یێن سه‌یرستانا مه‌ پارڤه‌كرنا پۆست و كێكا ده‌ستهه‌لاتداریێیه‌، ئو ئه‌گه‌ر مینا وێ نه‌بت، ده‌ستهه‌لاتا داگیركه‌رى و سالسكى بۆ داگیركه‌رى خوه‌ بگره‌ ئه‌ڤه‌ هاتم، (ما پرسا ئه‌فواج خه‌فیفه‌ و 16 ئوكتۆبه‌رێ ژبیرا هه‌وه‌ چوویه‌ و پێكئینانا كابینا نوى هوین یێ دبینن))،
(ل ڤێ سه‌یرستانا مه‌ پارت و وه‌لاتى پێكڤه‌ ئوپۆزسیۆنن و تۆ كه‌سه‌كى نابینى بێهنا ئوپۆزسیۆنێ ژێ نه‌هێت، ما ڤێجا هه‌وجه‌یه‌ حكومه‌ت پێك بهێت! پا حكومه‌ت دێ بیته‌ ته‌ڤشویێ كێ)!
( حكومه‌ت و وه‌لاتى پێكڤه‌ دژى گه‌نده‌لیێ نه‌، لێ هێشتا گه‌نده‌له‌ك نه‌بوویه‌ په‌ند و رۆژ بۆ رۆژێ یێ مه‌رته‌بێن وان بلندتر لێ دهێن، ئانكو گه‌نده‌لى نیعمه‌ته‌ك خودایییه‌ و هوین بڤێ ره‌مه‌زانا پیرۆز و بیروه‌ریا 26ى گۆلانا پیرۆز كه‌ن په‌یڤا گه‌نده‌لیێ ژبیر بكه‌ن وه‌كو مه‌ په‌یڤا وه‌لاتپارێزى و تۆلهلدانا شه‌هیدێن ئازادیا كوردستانێ ژبیركرین!)
( ده‌نگێ ته‌ڤشویێ مسته‌ر ترامپى هه‌موو پێشبینى و نه‌خشه‌یێن سیاسى و ئابووریێن جیهانێ یێ تێكده‌ت و بێهنا ته‌ڤان یا مالقكرى و یێ ڕاسته‌ ڕاسته‌ دبێژت: یێن ل گۆڕه‌ى ئه‌جندا من كار نه‌كه‌تن دێ چویڤێ زانستى لێ هه‌ژینم و گه‌میێن جه‌بلخانێن خمخماندى برێڤه‌نه‌ و هشێن خوه‌ بیننه‌ سه‌رێ خوه‌، ئه‌گه‌ر نه‌ گۆگل و ده‌سته‌ خویشكێن وێ دێ هه‌وه‌ كرۆم كه‌ت و هه‌وه‌ به‌ته‌ چه‌رخێ به‌ردین، ژ ترسا ته‌ڤشویێ ترامپى هه‌موو یێن خوه‌ به‌رهه‌ڤ دكه‌ن دا خوه‌ ژێ بپارێزن، لێ ته‌ڤشویێ كوردان وه‌كو زێڤزێڤكا دوو سه‌ر به‌ره‌ك ل ته‌هرانێیه‌ و به‌رێ دن ل ئه‌نقه‌ره‌ و هه‌ردوو ژى(ته‌هران و ئه‌نقه‌ره‌) ژ ترسا ته‌ڤشویێ مسته‌رى یێن هێكێن سۆر و زه‌ر دكه‌ن و ها ئه‌ڤرۆ ها سوبه‌هى خوه‌ لبه‌ر ته‌ڤشویێ مسته‌رى ده‌شت كرن و بتایبه‌ت ئه‌نقه‌ره‌ چونكو موهله‌تا دوو حه‌فته‌یان یا بۆ دیاركرى.).
خوه‌ ره‌هماندن ل گه‌ل ته‌ڤشویێ مسته‌ر ترامپى(ئه‌مریكا) سیمایێ ڤى سه‌رده‌مییه‌ و جامێرا كلیلا زانستى یا دده‌ستاندا و هه‌ر كه‌سێ كلیلا زانستى دده‌ستاندا بت هه‌لبه‌ت دێ فه‌روه‌ریا جیهانانێ دده‌ستاندا بت، هه‌ر ژ كه‌ڤندا ئه‌ڤه‌ ده‌ستووره‌ و ئیمپراتۆریێن دیرۆكێ ل سه‌ر ڤى ده‌ستوورى ئاڤابوونه‌ و هه‌رده‌ما زانست ژ ده‌ستان ده‌ركه‌فتینه‌، نه‌كارینه‌ خوه‌ لبه‌ر بایێ گوهۆرینێن زانستى بگرن، ته‌نێ ناڤێن وان ددیرۆكێدا مانه‌.
ده‌ما مرۆڤ ل ره‌وشا زانستى ل سه‌یرستانا مه‌ مێزه‌ دكه‌ت، ته‌نێ ئاخینك و حه‌سره‌ت و وه‌یله‌ منۆ بۆ مرۆڤى دمینت و ته‌ڤشویێ كوردان پشتا ل زانستى و به‌رێ ل گه‌نده‌لى و سالسكیا داگیركه‌ران…
ئه‌رێ به‌گێن من ما ده‌م نه‌هاتیه‌ ئه‌م ببینه‌ ته‌ڤشویێن كوردستان پارێز و زانست حه‌ز و له‌عنه‌تان بكریار ل ته‌ڤشوى پارێزێن داگیركه‌ر و گه‌نده‌ل پارێزان ببارینین و ب ڕاستى ببین ته‌ڤشویێن كوردستانى و بۆ خوه‌ په‌ندان ژ ته‌ڤشوى پارێزێن ئه‌مریكى بگرین!
ژبیر نه‌كه‌ن ڤان هه‌ردوو په‌ندان:
1- سه‌گ به‌، ژ قه‌ومێ خوه‌ به‌.
2- شولكه‌رێ(ته‌ڤشویێ) خوه‌ به‌، خوه‌شتڤیێ خه‌لكى به‌.
دگه‌ل رێزێن مامێ عه‌لۆ بۆ ته‌ڤشوى پارێزێن كوردستانێ و پێشمه‌رگێن پێ ل شه‌ڤتاریا نه‌كسا 1975ێ ده‌یناى و چریسكێن شۆره‌شا 26ى گولانێ هه‌لكرى.
پیر ۆز بت یادا شۆره‌شا 26ى گۆلانا نیشتمانى.
2019،05،25