دلهین حەمدی

پشتی ژناڤچوونا ڕژێما سەدام حسێنی ل بهارا سالا ٢٠٠٣یێ كورد بوونە ستوینا سەرەكی یا دامەزراندنا دەولەت و حوكمەتا نوی یا ئیراقێ و هەتا د وارێ نڤیسینا دەستوورێ هەردەمی یێ ئیراقێ دا ژی ڕۆلەكێ بەرچاڤ و كارێگەر گێڕایە سەرەڕای لێك نێزیككرنا لایەنێن سیاسی یێن ئیراقێ و خڕڤەكرنا وان ل سەر ئێك مێزا دانوستاندنێ، پشتی بۆرینا (١١) سالان حوكمەتا ئیراقێ پێگەهێ خۆ موكم دكەت و ئێدی هەولا دژایەتیكرنا كوردان ددەن و ل هاڤینا سالا (٢٠١٤) كو وی وەختی (نووری مالكی) سەرۆكوەزیر و فەرماندێ گشتی یێ هێزێن چەكدارێن ئیراقێ بوو ب بڕیارەكێ بودجە و مووچەیێ هەرێما كوردستانێ دبڕیت و سەرەڕای ڤێ چەندێ ژی هەر ل سەردەمێ مالكی دا ڤالاهیا ئەمنی د ناڤ ڕێزێن سوپایێ ئیراقێ دا پەیدا دبیت و د ئەنجام دا ئیراق دكەڤیتە بەر هێرش و پێلەكا دژوار یا تیرۆرستێن داعشێ و هەتا چەند باژێڕێن ئیراقێ ژی داگیردكەن ژ وان باژێڕێ مووسل كو گرنگییەكا ئێكجا زۆر بۆ ئیراقێ ب گشتی هەیە و ژ لایێ هەرێما كوردستانێ ڤە ژی كورد دكەڤنە بەر شەڕەكێ بێ ئەمان ل گەل ڤێ ڕێكخراوا تیرۆرستی كو شەش سالان ڤەكێشا و د ئەنجام دا چەند هزار شەهید و بریندار و پەككەفتی هاتنە تۆماركرن و د گەرمە گەرما ڤی شەڕی دا ژی، هەر حوكمەتا ئیراقێ پشت ل كوردان دكر و ڕێ نەددا كو هاریكاریێن سەربازی یێن نیڤدەولەتی ب دروستی بگەهنە دەستێ هێزێن پێشمەرگەی، د سەرەدەریكرنا نوكە یا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دگەل حوكمەتا ب ناڤ فیدڕال یا بەغدا پشتی كو حوكمەتا هەرێمێ دۆسیەیا نەفتێ و داهاتێ ناڤخۆ ژی ڕادەستی حوكمەتا ناڤەند كری ب مەرجێ دەستەبەركرنا مووچەیێ فەرمانبەران و خەلكێ هەرێما كوردستانێ لێ هەم جار حوكمەتا ناڤەندی یا بەغدا كێشەیان بۆ مووچەیێ فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ دروست دكەت یان هەر نافڕێ كەت.
ئەڤا من دایە دیاركرن وێ چەندێ دگەهینیت كو ئیراق ب هەڤپشكیا كوردان یا ڕازی نینە، بەلكی دڤێن مەركەزیەتێ ل هەرێما كوردستانێ بچەسپینن و ناڤێ هەرێما كورستانێ نەهێلن، ژ بەر ڤێ چەندێ ژی ڤیابا كوردان مفا ژ رویدانێن ساڵا (٢٠٠٣)یێ و هەڕفینا ڕژێما سەددامی وەرگرتبان پێخەمەت دروستكرن و ڕاگەهاندنا دەولەتا كوردستانێ، چونكی ئیراق هەر د كەڤن دا یا نوقوم بوویە د سیستەمێ تائیفەگەریێ و عەشیرەتگەریێ د ناڤبەرا شیعە و سوننەیان دا لێ هەتا نوكە ژی كورد هەر خەونا ب هەڤپشكیا ڕاستەقینە ڤە دگەل بەغدا دبینن، د وارێ ڕوی ب ڕوی بوونا تیرۆرێ دا ژی هەتا نوكە حوكمەتا ئیراقێ ئاماژە ب ڕۆلێ پێشمەرگەی و هێزێن ئەمنی یێن هەرێما كوردستانێ نەكریە و سەركەفتنا ل سەر داعشێ ژی ب دەسكەفتێ هێزێن ئەمنی یێن ئیراقێ زانییە نەك هێزێن پێشمەرگەی و نموونە ژی لسەر ڤێ چەندێ ل (١٥) ئادارێ دۆنالد تڕەمپێ سەرۆكێ ئەمریكایێ ڕادگەهینیت كو ب هەڤكاری دگەل هێزێن ئەمنی یێن ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ ئەم شیاین مەزنترین ئەمیرێ داعشێ یێ بەرنیاس ب (ئەبۆ خەدیجە) ل ئیراق و سووریایێ ژناڤببەین لێ سەرۆكوەزیرێن ئیراقێ بێی كو ئاماژێ ب ڕۆلێ هێزێن ئەمنی یێن هەرێما كوردستانێ بكەت ڤێ ئوپەراسیۆنێ ب مولكێ هێزێن ئەمنی یێن ئیراقێ دزانیت ب هەڤكاریا هێزێن هەەڤپەیمانان و ئەڤە ژی ڕاگەهاندنا ڕەتكرنا هەڤپشكیێ یە.

دلهین حەمدی

ئەگەر ئەم لسەر ناڤەڕۆكا بابەتی ڕابوەستین دێ بینین كو هەرجار ملیشیاتان ب مۆشەك و درۆنان هەولێرا پایتەخت دكرنە ئارمانج، لێ نها سۆدێ ژ بارودۆخێن ناڤخۆیی یێن هەرێما كوردستانێ دبینن و ب ڕێیا گرۆپێن تێكدەر دچنە د ناڤ خڕڤەبوون و خۆنیشادانێن خەلكێ هەرێما كوردستانێ دا هەروەكی بەری چەند ڕۆژەكا ل بن دریشمێ مامۆستایێن نەڕازی ئەڤ گرۆپێن تێكدەر دچنە د ناڤ ڕێزێن مامۆستایێن نەڕازی و گرەڤكرتی ل باژێڕێ سلێمانیێ و هەولدان خۆنیشادان و نەڕازیبوونێن خۆ وەك مامۆستایێن نەڕازی و گرەڤگرتی بیننە هەولێرا پایتەخت ژ بۆ مەرەمێن خۆ یێن تیكدەرانە، ل ڤێرێ هێزێن ئاساییشا ناڤخۆ یا هەرێما كوردستانێ ژ هەژی ڕێزگرتن و سۆپاسییەكا بێ پایانن، هەرچەندە خۆنیشادەران ب بەرا هێرشی وان كرن و چەند بریندارەك ژی هەبوون، لێ ب هێمنانە و ڕەوشت بلندی چوونە د ناڤ مامۆستایێن نەڕازی یێن خۆنیشادەر و ب لێك تێگەهشتنێ جارەكا دی ڤەگەڕاندنەڤە و یا پتر جهێ سەرنجڕاكێشانێ ئەفسەرەكێ هێزێن ئاساییشێ وەك كارەكێ مرۆڤایەتی ئاڤا ڤەخوارنێ لسەر مامۆستایێن نەڕازی دابەش دكر.
ل ڤێرێ وەزارەتا ناڤخۆ یا هەرێما كوردستانێ ڕاگەهاندنەكێ لسەر ڤێ ڕەوشێ بەلاڤ دكەت و ددەنە ڕاگەهاندن كو ئەڤە چەند ڕۆژەكن ل سنوورێ سلێمانیێ خڕڤەبوونا ژمارەیەكا فەرمانبەران دهێتە دیتن و ژ لایێ مە ڤە ژی وەك حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ماف و داخوازیێن فەرمانبەران و گشت چین و تۆێژێن هەرێما كوردستانێ خالا ئێكێ یا كارنامەیا كارێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بوویە و ژ بەر ڤێ چەندێ ژی ب بەردەوامی ل گەل حكومەتا فیدڕال د دانوستاندنان دا بووینە و تا ڕادەیەكێ باش ژی ڤان دانوستاندنان پێشڤەچوون ب خۆڤە دیتینە، لێ ئەوا جهێ سەرنجێ لدەف مە ئەوە كو كۆمەكا كەس و لایەنێن دەرەكی و ناڤخۆیی ل ئیراقێ و هندەك گرۆپێن ڤەدەر ل یاسایێ مینا پەكەكێ دڤێن ڤان خۆنیشادانان بۆ مەرەم و مەبەستێن خۆ یێن گۆمانكری بكاربینن و مفای ژ ڤێ دەرفەتێ وەربگرن بۆ تێكدانا ئێمناهیا هەرێما كوردستانێ و ئەم وەك وەزارەتا ناڤخۆ یا هەرێما كوردستانێ ب هەمی شیانێن خۆ دێ ڕێگریێ ل ڤان جۆرە هەوڵان كەین.
هەر لسەر ڤێ چەندێ ل باژێڕێ سلێمانیێ لایەنێن تێكدەر دەهان پاسێن پڕ ژ خەلكێ عەرەب ئامادەكربوون داكو بەشداری خڕڤەبوونێ و خۆنیشادانێ بكەن چونكی د ڕاستیێ دا نەدشیان خەلكی خڕڤەكەن و مەرەم ب ڤێ چەندێ تێكدانا بارێ ئێمناهیا هەولێرا پایتەخت بوو، ژ لایێ خۆ ڤە (ناسح عەبدولرەحمان)، نڤیسەرێ بەرنیاسێ حەلەبچەیی نامەیەكێ ئاڕاستەی خەلكێ هەولێرا پایتەخت دكەت و دبێژیت (من خۆ هاڤێتە بەر پێیێن هەوە وەكی مە نەكەن، مە خەلەتی كر و هوین نەكەن، مە ل خۆ تێكدا و هوین ل خۆ تێكنەدەن).

دلهین حەمدی

ئێك ژ بنەمایێن هەرە ب هێز یێن ئاڤاكرنا هەر كیان و قەوارەیەكێ نەتەوەیی ئێكدەنگی و ئیرادەیەكا بهێزن كو دبنە ئەگەرێن رێكخستنا هزر و بیرێن هەر تاكە كەسەكێ ژ بۆ خزمەتكرن و گەهشتن ب ئارمانجان، ئەگەر ئەم نموونەیەكێ ژی ل سەر ڤێ چەندێ وەربگرین دێ بەحسێ جوهیێن ڕۆژهەلاتا ناڤەڕاست ب گشتی كەین كو ب سەر وەلاتێن ڕۆژهەلاتا ناڤەڕاست دابەش ببوون و ل سەردەمێ شەڕێ جیهانیێ دوویێ ژی تووشی قڕكرنەكا مەزن ببوون ل سەر دەستێ سۆپایێ نازییان، ئێدی ڤێ چەندێ هەستێ وان یێ نەتەوایەتی و مرۆڤایەتی ڤەلڤاند و جوهیێن ڕۆژهەلاتا ناڤەڕاست ب گشتی و ل هەر وەلاتەكێ هەولدان و ل هەڤدوو خڕڤەبوون و ل دوماهیێ گەهشتنە ڕێكەفتنەكێ و بڕیار دان كو ب سەروەت و سامانێ خۆ قەوارەیەكێ بۆ ئاكنجیبوونێ و پەروەردەكرنا نەوەیێ خۆ یێ داهاتی بكڕن و دابمەزرینن و ل دوماهیێ پلانا وان سەرگرت و قەوارەیێ ئیسڕائیلا نوكە ژ عەرەبان كڕین و لێ ئاكنجی بوون و بوونە خۆدان وەلات و سەروەری، د بنەڕەت دا ژی كۆمەلگەها جوهییان یا پڕە ژ زانا و بلیمەتان و پشتی كو دەولەت دامەزراندین و قەوارەیێ خۆ یێ سەربەخۆ ڕاگەهاندین بوونە جهێ سەرنجڕاكێشانا وەلاتێ ئەمریكایێ و وەلاتێن ڕۆژئاڤایی، د وارێ تەكنەلوژیا سەردەم و سیستەمێ بڕێڤەبرنێ ژی وەلاتێ ئەمریكایێ سۆدێ ژ فان زانایێن جوهی وەردگریت و هەر ژ بەر ڤێ چەندێ ژی گرنگییەكا ئێكجار زۆر ب دەولەتا ئیسڕائیلێ و كۆمەلگەها جوهییان ددەن .ئەگەر ئەم سەرنجێ بێخینە سەر نەتەوێ كورد ژی دێ بینین هەر ل سەردەمێ دابەشبوونێ هەتاكو نوكە د وارێ خۆڕێكخستن و ئێكدەنگیێ دا هیچ جۆرە وەرارەك ب خۆ ڤە نەدیتیە كو بشێن دووبارە سەروەری و شكۆمەندیا بەری سەد سالان بدەستخۆڤە بینن بەلكی پتر پەرتەوازەیی و ژێك ڤەقەتیان لسەر جڤاكا كوردی یا زالە و نموونەیەكا هەرە سەرنجڕاكێش ژی لسەر ڤێ چەندێ ئەوبوو كو بەری ب دوماهی هاتنا سالا (٢٠١٣) ڤیابا كۆنگرەیێ نەتەوا كورد ب بەرهەڤبوونا (٧٢) حزب و (١١٤) ڕێكخراوان ل هەر چار پارچێن كوردستانێ هاتبا گرێدان لێ ژبەر كێشە و گرفتێن كەڵەكەبوویی هێز و لایەنێن كوردستانی نەشیان ڤی كۆنگرەی گرێ بدەن، ئەگەر ئەڤ كۆنگرە هاتبا گرێدان نەتەوا كورد هەم لسەر ئاستێ ناڤخۆ هەم لسەر ئاستێ هەرێمی و نیڤدەولەتی دا پێشكەفتنەكا ئێكجار زۆر ب خۆ ڤە بینن، ژ بەر ڤێ پەرتەوازەیا نەتەوا كورد ل هەر چار پارچێن كوردستانێ دەسهەلاتێن ناڤەندی یێن وان دەولەتا زال بووینە بسەر ئیرادەیا گەلێ كورد و كارتێكرن ژی ل بارێ ژین و ژیان و ئابۆر و خۆبڕێڤەبرنا كوردان ژی كریە.

ب ڤێ پارچە شعرا پیرەمێردێ شاعێر دوماهیێ ب بابەتێ خۆ دئینم دەما كو دبێژیت:.
بە چوڕە چوڕە ئەدرێ مەعاشمان
هێشتا هەر نەزان ئەیگێڕێ ئاشمان
شەرتی ئەوەلمان ڕێكی ناوخۆیە
ڕێك نەبین نابین بە هیچ درۆیە

دلهین حـەمـدی

بێ گومان ل ڤێرێ دێ بەحسێ سەركردێ نەمر (ئدریس بارزانی) كەین كو ل ئادارا سالا (١٩4٤)ێ ل دەڤەرا بارزان ژ دایك دبیت و ل دەمێ تەمەنێ وی دبیتە دو سال بابێ وی (مەلا مستەفایێ بارزانی) قەستا رۆژهەلاتێ كوردستانێ دكەت ب مەرەما پشتەڤانیكرنێ ل خەباتا گەلێ كورد و كۆمارا كوردستانێ ل مهابادێ، پشتی ژناڤچوونا كۆمارا كوردستانێ بارزانیێ نەمر و هەڤالێن وی قەستا ئێكەتیا سۆڤیەت دكەن و خێزان و ژن و زارۆكێن وی ژی ب هاریكاریا (شێخ ئەحمەدێ بارزانی) برایێ مەزنێ مەلا مستەفای ڤەدگەڕنە ئیراقێ و كاك ئدریس ل وی وەختی تەمەنێ وی سێ سال بوون و پاشان دەسهەڵاتا پاشایەتیا ئیراقێ وان ڤەدگوهێزنە باشۆرێ ئیراقێ و ل تەمەنێ شەش سالیێ ل باژێرێ كەربەلا دچیتە بەر خواندنێ، پشتی ڤەگەڕیانا بارزانیێ نەمر ل ئێكەتیا سۆڤیەت و سەرهەلدانا شۆڕەشا ئەیلولا مەزن ل سالا (1961) ئدریس بارزانی ل ڕێزا پێشیێ بوو دگەل وێ دەستەیا پێشمەرگا یێن كو پەیوەندی ب ڕێزێن شۆڕەشێ كری و چەكێ شەرەفێ مل ب ملێ وان پێشمەرگا هەلدگریت و پشتی نەه سالان ل خزیرانا سالا (1970) ل كۆنگرەیێ هەشتێ یێ پارتی دا ل ناوپردان بۆ جارا ئێكێ دبیتە ئەندامێ كۆمیتا ناڤەندی یا پارتی دیموكراتی كوردستان.
دگەل دەسپێكا پڕۆژێ ئاشتی و دانوستاندنێ د ناڤبەرا شۆڕەشێ و دەسهەلاتدارێن بەغدا ئدریس بارزانی ب هەڤكاری دگەل برایێ خۆ سەرۆك (مسعود بارزانی) ئەندامێن شاندێ دانوستانكارێ شۆڕەشێ بوون ل بەغدا كەفتنە شەڕێ سیاسی و دیبلۆماسی بۆ بدەستڤەئینانا ماف و داخوازیێن شۆڕەشا گەلێ كورد و سەرەنجام ب سەرپەرشتیا مستەفا بارزانی مافێ ئوتونۆمی بۆ كوردستانا ئیراقێ بدەستڤە هات و ڤێ ڕێكەفتنێ چار سالێن پڕ خۆشی و ئارامی ل دویڤ خۆ دا ئینان، پاشان جارەكا دی دەسهەلاتدارێن بەعسیا دژایەتیا كوردان دەست پێ كرەڤە و بۆ ڤێ چەندێ ژی ڕێكەفتننامەیا جەزائیرێ دگەل شاهێ ئیرانێ (محەمەد رزا شاهێ پەهلەوی) ئیمزا كرن و شۆڕەشا كوردی تووشی نسكۆیێ كرن و ئدریس بارزانی ب هەڤكاریا كەسوكار و مالبات و بەشەك ژ هێزا پێشمەرگەیێ كوردستانێ ئاوارەی وەلاتێ ئیرانێ دبن و ل وێرێ هەر زوی ب هەڤكاری دگەل سەرۆك (مسعود بارزانی) هەولا رێكخستنا ژێرخانەیا پارتی و هێزا پێشمەرگەیێ كوردستانێ دان و ل دوماهیا سالا (1986) بناغەیێ بەرەیێ كوردستانی داڕشتن و ل خزیرانا (1988)، وەك هێزەكا نوی ل گۆڕەپانا سیاسی یا كوردستانێ بەرەیێ كوردستانی ڕاگەهاندن، ئدریس بارزانی ل مێژوویا بزاڤا ڕزگاریخوازا نەتەوەیی دا ب (ئەندازیارێ ئاشتییا نیشتیمانی) دهێتە نیاسین و ل گۆڕەپانا سیاسی یا ئیراقێ ژی ب كەسایەتیەكێ دیار و كەریگەر دهاتە هەژمارتن و ل كۆنگرەیێ بەرهەلستكارێن ئیراقێ ژی كو ل تەهران هاتبوو سازدان بانگەوازی بۆ ئێكخستنا شیانێن بەرهەلستكاران بۆ ڕوی ب ڕوی بوونا ڕژێما بەعس دكر، ب مخابنی ڤە ل (31) كانوونا دوویێ یا سالا (1987)ێ ب ئەگەرێ نەخۆشیێ كۆچا داویێ دكەت و ل باژێڕكێ (سلیڤانا) سەر ب پارێزگەها (ئورمیێ) یا ڕۆژهەلاتێ كوردستانێ ب ئاخێ دهێتە سپاردن و پاشان پشتی ڕاپەرینا سالا (١٩٩١)ێ و ل ڕێكەفتی (٦)ی تشرینا ئێكێ یا سالا (١٩٩٣)یێ تەرمێ هەر ئێك ژ (مەلا مستەفایێ بارزانی) ڕێبەرێ بزاڤا نەتەوەیی و (ئدریس بارزانی) سەركردەیێ هەرە دیارێ ڤێ بزاڤێ بۆ دەڤەرا بارزان دهێنە ڤەگوهاستن .
ل دوماهیێ دێ ئاماژێ ب گۆتنێن سێ سەركردێن دیارێن كورد كەم لسەر كاك ئیدریسێ جوانەمەرگ:.
* سەرۆك (مسعود بارزانی) دبێژیت (دشێم بێژم كاك ئدریس وێنەیەكێ سازگارێ بابێ من بوو و هەمی سیفاتێن بابێ من د كردار و ڕەوشتێ كاك ئدریس دا دهاتنە دیتن و هەست پێ كرن).
* (جەلال تەلەبانی) سەرۆكێ وەغەركریێ ئێكەتیا نیشتیمانی یا كوردستانێ و سەرۆك كۆمارێ بەرێ یێ ئیراقێ دبێژیت (ڕۆڵە دلسۆزەكەی بارزانی كاك ئدریس مژدە بێت ئەو ئامانجەی ژیان و خەباتی خۆتان لە پێناوی دا بەخت كردبوو وا دێتە دی).
* (عەبدولا ئوجەلان) سەرۆكێ زیندان كریێ پەكەكێ ژی دبێژیت (نابیت رۆلێ ئدریس بارزانی بهێتە ژبیركرن د وارێ كۆنگرێ نەتەوەیی دا.

دلهین حەمدی

هەردو نڤیسەرێن ئەمریكی (تۆماس كاپلان) و (بێرنارد هێنری لیڤی) ئاماژێ ب وێ چەندێ ددەن كو (كەفتنا ڕژێما ئەسەدی شانسەكە بۆ پشتەڤانیكرنا كوردان)، ل ڤێرێ بابەت سەرنجێ دئێخیتە سەر ڕۆلێ بێ بەرامبەر یێ كوردان ل شەڕێ دژی تیرۆرستێن داعشێ و پابەندبوونا كوردان ب پڕەنسیپێن دیموكراسی و پاراستنا ئایینی و كەمینەیان دبنە ئەگەرێ هندێ كورد ببنە هەڤپەیمانێن گرنگ ل دەڤەرێ، ژناڤچوونا ڕژێما بەشار ئەسەدی دەرفەتەكا بێ وێنە بۆ ئەمریكایێ دڕەخسینیت كو هەولێن دامەزراندنا دەولەتا كوردی بدەت و ڕێزێ ل قوربانیدانا كوردان بگریت و بەرژەوەندیێن ئەمریكایێ ژی ل ڕۆژهەڵاتا ناڤەڕاست بهێز بكەت.
پشتی بۆرینا سەدەیەكێ لسەر ڕێكەفتننامەیا (لۆزان) كو ل ڕێكەفتی
(٢٤/ ٧/١٩٢٣) د ناڤبەرا وەلاتێن سەركەفتی د شەڕێ جیهانیێ ئێكێ و وەلاتێ توركیایێ دا هاتبوو ئیمزاكرن د ئەنجامێ وێ ڕێكەفتنێ ڕێكەفتننامەیا (سیڤەر)ێ دهێتە هەلوەشاندن و دوماهی ب خەونا سەربەخۆیا گەلێ كورد دئینن و وەلاتێ كوردستانا مەزن دابەشبوونەكا نەڕەوا و نەدادپەروەرانە ب خۆڤە دبینیت، ئەنجامێن نەرێنی یێن ڤێ دابەشبوونێ ل ڤان دوماهیان ئاشكرا دبن ئەو ژی زۆربەیا جاران ئەڤ دابەشبوونە بوویە ئەگەرێ ئالۆزی و نەسەقامگیریێ ل دەڤەرێ سەرەڕای ژناڤبرنا بەرژەوەندیێن وەلاتێن زلهێزێن جیهانی مینا ئەمریكایێ و وەلاتێن ئەورۆپی و رۆژئاڤایی ل رۆژهەلاتا ناڤەڕاست.
ل ڤێرێ چەند ئەگەرەك هەنە كو دسەلمینن دەولەتا كوردی چەند یا گرنگە ژ لایێ هەرێمی و نیڤدەولەتی ڤە:
1- هەڤسەنگكرنا كاریگەریێن توركیا و ئیرانێ ل دەڤەرێ لدویڤ بەرژەوەندیا ئەمریكا و وەڵاتێن رۆژئاڤایی.
2- دەولەتا كوردی هەڤپشكیەكا سەقامگیر و دیموكراسی یا مینا (ئیسڕائیل و یۆنان) ل دەڤەرەكا پڕ ژ ڕژێمێن خۆسەپێن دابین دكەت.
3- ل دویڤ مێژوویا كوردان د وارێ پاراستنا كەمینەیان دا؛ دەولەتەكا ب ڤی ڕەنگی دشێت جۆرە مۆدێلەكا پێكڤەژیانێ دابین بكەت ژبۆ بەرفرەهكرنا سەقامگیریا دەڤەرێ و پاراستنا مافێ كەمینەیان.
هەر لسەر ڤێ چەندێ ڕۆژنامەیا (وڵ ستریت جۆرناڵ) یا ئەمریكی د بەشێ بۆچوون دا ل ڕێكەفتی (٢٥) كانوونا دوویێ یا سالا (٢٠٢٤) ددەتە دیاركرن كو (نوكە وەختێ هندێ یە ئەمریكا ب شێوەیەكێ ئێكلاكەر پێنگاڤان ژ بۆ پشتەڤانیكرنا كوردان بهاڤێژیت)، ل سالا (٢٠٢٦) ئەمریكا دێ ئاهەنگا (٢٥٠) سالییا سەربەخۆیێ گێڕیت و پشتەڤانیكرن ل كوردستانەكا ئازاد دشێت ببیتە ئێك ژ دەستكەفتێن هەرە مەزن بۆ نەتەوەیا كورد و پاراستنا بەرژەوەندیێن ئەمریكایێ ل دەڤەرێ.
ژ لایێ خۆڤە ژی (ڤلادیمێر پۆتین)ێ سەرۆكێ ڕۆسیایێ دبێژیت (پێدڤیە كێشەیا كوردان بهێتە چارەسەركرن و هندەك ژ سیاسەتمەدارێن ئەورۆپی ل دوماهی كۆمبوون دا ب من گۆتبوون پشتی شەڕێ جیهانیێ ئێكێ سۆزا دەولەتا سەربەخۆ یا كوردی هاتبوو دان لێ كورد هاتنە بسەردابرن و ڤێ چەندێ سەرنەگرت)، هەروەسا (دۆناڵد تڕەمپ) سەرۆكێ نوی هەلبژارتی یێ ئەمریكایێ ژ لایێ خۆ ڤە گلۆپا كەسك بۆ دامەزراندنا دەولەتا كوردی ب هەڤكاریا دۆستێن خۆ یێن ئیسڕائیلی هەلكریە و لسەر ڤێ چەندێ ژی (بنیامین نەتەنیاهۆ) یێ سەرۆكوەزیرێن ئیسڕائیلێ دا دیاركرن (ب هەڤكاری دگەل دۆستێن خۆ یێن ئەمریكی دێ ڕێڕەوێ ئیبراهیمی ل ڕۆژهەلاتا ناڤەڕاست دامەزرینین) بۆ بنبڕكرنا دەستێ تیرۆر و تیرورخوازان ل دەڤەرێ، لێ یا جهێ پێكەنینێ ئەوە یا كو نوكە (رەجەب تەییب ئەردوغان) سەروككۆمارێ توركیایێ و هەڤپەیمانێ وی (دەولەت باهچەلی) یێ سەرۆكێ مەهەپێ بڕێڤەدبەن ئەو ژی دەسپێكرنا پڕۆسێسا ئاشتیێ ل گەل كوردان و ڤەخواندنا (عەبدولا ئوجەلان)ێ سەرۆكێ زیندانكریێ پەكەكێ ژ بۆ پەڕلەمانێ توركیایێ و پێشكێشكرنا گۆتارا خۆ د پەراوێزا كۆمبوونا پەڕلەمانێ توركیایێ دا، هەروەسا دڤێت عەبدولا ئوجەلان پەكەكێ بهەلوەشینیت و بهێنە ژێر سیبەرا ئالایێ توركیایێ بێی كو ئاماژی ب مافێن بنەڕەتی و خۆڕێڤەبەریێ بۆ كوردان بكەن، ل ڤێرێ دیاردبیت كو ئەردوغان و هەڤپەیمانێ وی یێ پیلانگێڕیەكا ئاشكرا ل دژی گەلێ كورد دكەن و دڤێن كوردان بخاپینن.