سندس سالح سلێڤانەی

ل دویڤ سالێن بۆری، دەنگێ موەلیدەیان بوویە پشكەك ژ ژیانا مە یا رۆژانە. ئەڤ دەنگە د گەلەك شەڤان دا خەو ژ چاڤێن مە رەڤاندی. هەر وەسا بوویە ئەگەرێ پیسبوونا ژینگەهێ و زیانێن ساخلەمیا مرۆڤی. لێ نها ب راكرنا مولیدەیان و دابینكرنا كارەبا یا بەردەوام، ئەم دێ گوهۆڕینێن مەزن د ژیانا خۆ دا بینین كو ژ گرنگترین وان گوهۆرینان ئەوە كو ئەم دێ ژ دەنگێ بێزاركەر یێ مولیدەیان رزگار بین. ئەڤ دەنگە یێ بوویە سەرئێشیەكا مەزن بۆ هەمی خەلكی، نەخاسمە بۆ نەخوەشێن دلی و زارۆیێن بچویك. دیمەنێ موەلیدەیێن ل سەر بانان و ب رەنگێن جودا ژی دێ نەمینیت. باژارێن مە دێ رۆناهیتر بن و كەش و هەوایەكێ باشتر ژی دێ هەبیت، ژ بەر كو موەلیدە دویكێلەكا زۆر ژێ دەردكەن كو دبیتە ئەگەرێ پیسبوونا هەوایی، هەروەسا گەلەك مال و دوكان دێ ژ خەرجیێن موەلیدەیا رزگار بن. هەتا نها بهایەكێ مەزن بۆ مولیدەیان دهاتە دان، هەم بۆ كڕینێ‌ و هەم بۆ گازوایلێ‌. ئەڤ پارە دشێن ژ بۆ تشتێن گرنگتر بێنە مەزاختن. ئەم دێ ژ مەترسیێن كو مولیدە دروست دكەن ژی رزگار بین وەكی شەوتان كو ژ ئەنجامێ هندەك شاشیێن بچویك دروست دبن كارەبا دێ هاریكاریا باشتركرنا ئابووریا وەلاتی ژی كەت. ب نەبوونا كارەبا، گەلەك كارگەه نەشیان ب شێوەكێ دروست كار بكەن. نها دێ شێن بەرهەمێن باشتر دروست بكەن، كو ئەڤە دێ هاریكاریا ئابورویا مە كەت. كارەبا دێ هاریكاریا پێشكەفتنا ئامێرێن تەكنیكی و كارێن ئەلیكترۆنی ژی كەت ئەگەر ئەم تەماشەی وەلاتێن پێشكەفتی بكەین، دێ‌ بینین كو گەلەك ژ وان ژ مولیدە نینن. ئەو ل سەر كارەبا گشتی پشت بەستنێ دكەن. ژبەر هندێ، دابینكرنا كارەبا دێ كوردستانێ نێزیكی وان وەلاتێن پێشكەفتی كەت. دێ بیتە نیشانا پێشكەفتنا وەلاتی.
د دویماهیێ دا، راكرنا مولیدەیان دێ گرنگیەكا مەزن بۆ داهاتیا كوردستانێ هەبیت. نەخاسمە كو ئەم دكەڤینە سەردەمەكێ نوی یێ تەكنۆلۆجیایێ كو پێدڤی ب كارەبێ‌ هەیە. ئەڤە دێ رویەكێ شارستانی دەتە وەلاتێ مە و دێ ژیانەكا باشتر بۆ مە هەمیان دابین كەت.

سندس سـالح سلێڤانەی

ژن رۆلەكێ گەلەك گرنگ د ئاڤاكرنا جڤاكەكا ئازاد و یەكسان د دیرۆكێ دا دگێرن، ژنان ب رێكێن جۆر ب جۆر د وارێن جودا جودا دا دەستنیشانی هەیە، هەر ژ مالا خۆ و پەروەردەكرنا زارۆكان هەتا كارێن دەرڤەی مالێ و گەهشتنە جهێن بلند یێن رێڤەبەریێ.
د دەمێ بەرێ دا، گەلەك جڤاك ب چاڤەكێ كێم ل ژنان دیتێن و مافێ دەنگێ وان یێ كێم بوو. لێ نها، ب خەباتا ژنان و وان كەسێن كو باوەری ب یەكسانیێ هەین، گەلەك تشت هاتینە گوهۆرین. ژن بووینە پارلەمانتار، وەزیر، سەركێش، دكتۆر، ئەندازیار، مامۆستا، و گەلەك كارێن دی كو بەرێ نەدهاتە قەبوولكرن. هەر چەندە ژن نیڤا جڤاكی پێك دئینن، لێ هێشتا د گەلەك جهان دا ماف و دەرفەتێن وان یێن كێم و سنووردارن. ل گەلەك وەلاتان، ژن رووبەری ئاستەنگێن جودا دبن، وەك مافێن كێم، ئاستێ پەروەردەیا نزم، بێكاری، و توندوتیژی. دەما ئەم ژن ژ ڤان ئاستەنگان رزگار نەكەین، ئەم نیڤەكا ژ هێزا جڤاكی بێ كار دهێلین و ئەڤ چەندە زیانێ دگەهینیت هەمی كەسان.
د جڤاكێ مە دا، ژن ب سالان دەنگێ وان نەدهاتە گوهلێبون و نەشیان پشكداری د هەلبژارتنان دا بكەن. ئەڤرۆ، ئەم دبینین كو ژن نە ب تنێ دەنگ ددەن، لێ هەروەسا ژ بۆ پۆستێن گرنگ ژی دهێنە هەڵبژارتن. دیسا ژی، رێژەیا ژنان د جهێن بریاردانێ دا هێشتا گەلەك كێمە و پێدڤیە ئەڤ چەندە باشتر ببیت.د بوارێ پەروەردەیێ دا، ژن نیشا دایە كو ئەو دشێن گەلەك سەركەفتی بن و هندەك جاران پیتر ژ زەلامان پێش دكەڤن. لێ د گەلەك جهان دا، ژن هێشتا دەرفەتا پەروەردەیا باش نینە و ئەڤ چەندە رێ ل بەر وان دگریت كو ئەو پێش بكەڤن.
د وارێ كاری دا، ژن هێشتا تووشی جوداهیێ دبن. گەلەك جاران، ژن بۆ هەمان كاری پارەیەكێ كێمتر ژ زەلامان وەردگرن. هەروەسا، گەلەك جاران ژن ناگەهنە پوستێن بلند یێن رێڤەبەریێ، هەر چەندە ئەو شیان و زانینا پێدڤی هەنە.
توندوتیژی ل دژی ژنان ژی ئاستەنگەكا مەزنە. د گەلەك جڤاكان دا، ژن تووشی توندوتیژیا جەستەیی، دەروونی و جنسی دبن. ئەڤ چەندە كاریگەریەكا خراب ل سەر ژیانا وان و سەرجەم جڤاكی دكەت.
بۆ چێكرنا جڤاكەكێ ئازاد و یەكسان، پێدڤیە ژن هەمان دەرفەت و مافێن كو مێر هەین وەربگرن. پێدڤیە ژن بشێن بخوینن، كار بكەن، و د بریاردانێ دا پشكدار بن، بێی كو تووشی جوداهی و رەفتارێن نەباش ببن. ئەڤ چەندە نە ب تنێ بۆ ژنان باشە، لێ بۆ هەمی جڤاكی یە، چونكی دەما ژن پێش دكەڤن، جڤاك ژی پێش دكەڤیت.
ئەڤرۆ ل وەلاتێن پێشكەفتی، ژن د هەمی واران دا رۆلێن گرنگ دگێرن ئەو بووینە رێبەر، زانا، و د بوارێن نوی و تەكنیكی دا سەركەفتینە. ل وەلاتێن پێشكەفتی، ژن بووینە سەرۆكێن وەلاتان، وەزیر، دادوەر، خودانێن كۆمپانیان، و زانایێن ناڤدار.
پێدڤیە جڤاك هەمی، ب ژن و مێرڤە، كار ژ بۆ راوەستاندنا وان یاسا و نەریتێن بكەن كو رێ ل بەر یەكسانیێ دگرن. یاسایێن نوی پێدڤینە كو پشتگیریا مافێن ژنان بكەن و دژی توندوتیژیێ بن. هەروەسا، پێدڤیە پەروەردە و فێركرن هەبیت ژ بۆ گوهۆرینا وان باوەریێن كەڤن یێن كو دژی ژنان بوون.
ل دوماهیێ، ژن ستوینەكێ جڤاكی نە و بێی وان، ژیانا مە یا كێماسی دبیت. پێدڤیە ئەم كار بكەین ژ بۆ جڤاكەكێ كو هەر كەس تێدا ئازاد بیت و هەمان دەرفەتان وەربگریت، بێی جوداهی ب ڤێ چەندێ، ئەم دێ بەرەڤ جیهانەكا باشتر و یەكسانتر ڤە چین.

سندس سالح سلێڤانەیی

خێزان بناغێ ژیانا مە یە، جهێ كو ئەم تێدا گەش دبین و دبینە كەسێن باش ل جیهانێ، خێزانا ئارام و بەختەوەر وەك دارەكێ یە كو فێقیێن خۆش ددەت و ئەندامێن خێزانێ دبنە ئەو فێقی یێن شیرین د جڤاكی دا، لەورا گەلەكا پێدڤیە كو مرۆڤ باش لێ بنێریت و چاڤدێریا خێزانا خوە بكەت، خێزانا ئارام پێدڤی چەند بنەمایان هەیە.
یا ئێكێ‌: هەموو ئەندام دڤێت رێزێ‌ ل ئێك بگرن، چنكو رێزگرتن دەرگەهێ سەرەكی یێ خێزانا بەختەوەرە، ل وی جهی كو رێز هەبیت، جهێ ئاریشەیان نابیت.
یا دویێ‌: دڤێت گوهدان هەبیت، گوهداریا ئێككرن، باوەری و دلفرەهی بنیاتێن خێزانا باشن.
یا سێیێ‌: دڤێت گەنگەشە و ئاخفتنێن ڤەكری هەبن، دەمێ‌ كێشە دروست دبن، دڤێت ئەندامێن خێزانێ ب هێمنی و رێزگرتن ئاخفتنێ ل سەر بكەن، نەهێلن كێشە بمینن بێ چارەسەری، چونكو ئەو دێ مەزن بن و دێ خێزانێ ژ ناڤدا خون.
یا چارێ‌: دڤێت دەم بۆ ئێكودو هەبیت، دەمێ خێزانی یێ پێكڤە گەلەك گرنگە، چ سەرەدانێن هەفتانە بن، چ سفرێن خوارنێ یێن روژانە بن، چ گەشتێن خێزانی بن. ڤی دەمی پەیوەندیێن مە پتر بهێز دكەت و باوەریێ دناڤبەرا مە دا دروست دكەت
یا پێنجێ‌: دڤێت هەر ئێك ژ مە شیانێن خوە بكار بینیت بۆ بەرژەوەندیا هەموویان، چنكو گەلەك جاران تاكەكەس ب تنێ ل بەرژەوەندیا خوە دگەڕیت، لێ ل خێزانا باش، ئەندام ل بەرژەوەندیا هەموو خێزانێ دگەڕن.
یا شەشێ‌: فێرببە چەوا لێبورینێ ب خوازی و لێبۆرین ل ل هەر جهەكی چێدبن، لێ چەوانیا مامەلەكرنا مە دگەل وان یا گرنگە.
یا حەفتێ‌: هەستێن خوە پارڤە بكە، خێزان جهێ هەستێن مە یێن راستەقینە یە، بێژە وان كو تۆ وان خۆش دڤێی.
یا هەشتێ‌: پشتەڤانیا ئێك بكەن، لدەمێ كێشەیان، پێدڤیە هەمی ئەندام هەڤكاریا ئێك بكەن داكو ئاریشان چارەسەر بكەن.
یا نەهێ‌: هەردەم پێكڤە بكەنن و كەیفخۆشیێ بكەن. كەنی دەرمانێ گەلەك ئێش و ئازارانە.
یا دەهێ‌: خێزانا خوە بكە پێشی دڤێت تۆ هەردەم بیرا خێزانا خوە بكەی و وان بكەیە ئارمانجا سەرەكی د ژیانا خوە دا.
یا دووماهیێ‌: بزانە كو خێزانا ئارام زوو دروست نابیت، بەلكی ب خەباتا هەر ئێك ژ مە دروست دبیت، هەموو رۆژان هەول بدە كو تۆ بەشێ خوە بكەی بۆ دروستكرنا خێزانەكا ئارام و بەختەوەر.

سندس سالـح سلێڤانـەیـی

هەر چەندە مە ل هەرێما كوردستانێ قەوارەكێ یاسایی و دستووری هەیە و ل دووڤ وێ یاسایێ دامودەزگەهێن ئێمناهیێ مە هەموویان پێكڤە بێی جوداهی دپارێزیت و د ڤی چارچووڤەی دا ئەركێ مەزن دكەڤیتە سەر ملێن وەزارەتا ناڤخۆیا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و ئەز ب باوەر د كار و ئەركێن خوە دا تەخسیری نەكرینە، چنكو ئەو ئازادی و تەناهیا ئەم نوكە تێدا دژین بەرهەمێ وان دامودەزگەهێن ئێمناهیێ نە و هەر چاوا ئەم سوپاسیا وان بكەین هێشتا كێمە.
دا بچمە د ناڤ كاكلكا بابەتێ خوە دا كو ئەو ژی پەیدابوونا ئالۆزییەكێ د ناڤبەرا دو هۆزان دا ل ل ڤان داوییان و ئەڤە حەفتیەكە بابەتێ گەرمێ سۆشیالێ هەموو ل سەر وێ ئالۆزیێ و هەر ئێك وەكی خوە (مەرەما من پەیچ و سایتێن وێ دەڤەرێ) بێی هەستكرن ب پەرپرسایەتێ هەر ئێك وەكی خوە بەلاڤ دكەن و بوویە ئەگەر كو ئەو ئالۆز هێشتا مەزنتر لێ بهێت، ئانكو وەكو ئەم ب كوردی دبێژیت (دا كل دەت كورەكر)، من دڤێت بێژمە وان كەنالان هەڤالان بابەت گەلەكێ هەستیارە و ب ژیری رەفتارێ ل گەل بكەن، ئانكو ل جهێ هوون بزاڤێ بكەن ببەنە پشكەك ژ چارەسەریێ هوون یێ ئاگری خۆشتر لێ دكەن و ب دیتنا من هوون یێ تاوانەكێ دكەن، چونكو بابەت چاوا بیت و ل سەر چو بیت جۆرە تێكنەگەهشتنەك یان دلمانەیەك د ناڤبەرا وان دو هۆزان دا پەیدا بوویە و پێدڤیە مرۆڤێن ب عاقل بچنە د ناڤدا و ئەو چارەسەر بكەن، ئانكو شۆلێ پەیچان نینە بچنە دەف ڤی لایەنی و لایەنێ دیتر و بابەتی هوون مەزن كەن، چنكو ژ هەردو لایەنان هندەك مرۆڤ یێن ناڤدا هەیین، حەز دكەن رەوشێ پتر ئالۆز بكەن و ئەز ب دووری نابینم كو هندەك دەستێن دەرەكی ژی ل پشت ڤی بابەتی بن و بزاڤێ دكەن نەخۆشتر لێ بهێت، هەر چاوا بیت هەردو هۆز یێن دەڤەرا مەنە و چو جوداهی د ناڤبەرا وان دا نینە و هەموو برایێن مە و ئەم پێكڤە دجوانینن و هەكە خودێ نەكەت نەخۆشتر لێ هات ئەم هەموو دێ پێ ئێشین، هەروەسا زیان دێ گەهیتە مە هەموویان، لەورا بلا ئەم د هاریكاربین بۆ بەلاڤكرنا خێرێ و نەهێلین ئەو ئالۆزی یا بەردەوام بیت و ب هاریكاریا حوكمەتا خوە ب زووترین وان هەردو لایەنان بینینە سەر مێزا دانوستاندنێ و بابەتی ب ئاشتی و برایانە چارەسەر بكەین و گوهێ خوە نەدینە چو تێكدەران، هەروەسا بلا دەزگەهێن ئێمناهیێ ژی دووڤچوونێ ل سەر وان پەیج و كەنالان بكەن یێن كو ئاگری خۆشتر لێ دكەن، هەروەسا سنۆرەكی بۆ وان كەسان دانن یێن كو ئێمناهیا دەڤەرا مە تێك ددەن، ل دووماهیێ بلا ئەم هەموو پێكڤە بزاڤێ بكەین كو یاسا ل وەلاتێ مە سەروەر بیت.

سـندس سلێڤانـەی

توندوتیژیا بەرانبەر ئافرەتێ ئێك ژ گرفتێن مەزنە د جڤاكا مەدا. ئەڤ دیاردە ب شێوەیێن جودا جودا خۆیا دبیت، ژ ئازاردانا دەروونی هەتا یا لەشی. ئەڤ دیاردە نە تنێ ئافرەتان زیانێ پێ دگەهینیت، بەلكو كارتێكرنەكا خراب ل سەر هەمی جڤاكی دكەت گەلەك جاران توندوتیژی بەرسڤ نابیت و ژ بەر ترسا چێنابیت ئافرەت سكالا بكەن. نەریتێن كەڤن یێن جڤاكی و نەزانین ژی كارتێكرنێ ل سەر ڤێ دیاردێ دكەن. هندەك جاران، ژ بەر نەبوونا پشتەڤانیا یاسایی و جڤاكی، ئافرەت نەچارە بێدەنگ بمینیت.
0پێدڤیە ئەم هەمی رێزێ ل مافێن ئافرەتێ بگرین و بزانین كو ئەو ژی مرۆڤن و خودان هەمان ماف و ئەركن پێدڤیە ئەم ب دو چاڤێن وەكهەڤ بەرێ خۆ بدەینێ، نەك ب چاڤەكێ نزم یاسا ب تنێ بەس نینە بۆ راوەستاندنا ڤێ دیاردێ. پێدڤیە گوهارتن د هزر و نەریتێن مە دا ژی چێببن. پێدڤیە ئەم زارۆكێن خۆ ب شێوەیەكێ دروست مەزن بكەین و فێری رێزگرتنێ بكەین. فێركرن و خواندن دێ رۆلەكێ گرنگ گێرن د كێمكرنا ڤێ دیاردێ دا.
میدیا ژی پێدڤیە رۆلێ خۆ بگێریت د هشیاركرنا جڤاكی دا. پێدڤیە میدیا پەیامێن دروست بەلاڤ بكەت و خەلكی هان بدەت دژی توند و تیژیێ راوەستن.
ئەم ب تنێ ب رێكا كاركرنا پێكڤە دشێین ڤێ دیاردێ بنبر بكەین. پێدڤیە دەزگەهێن حكومی، رێكخراوێن جڤاكا سڤیل و تاكەكەس هەمی ب ئێك دەنگ دژی توند و تیژیێ راوەستن. پێدڤیە ئەم جڤاكەكێ پاقژ و دویر ژ توند و تیژیێ ئاڤا بكەین، جڤاكەك كو تێدا ئافرەت ب ئازادی و رێزگرتن پێكڤە بژین.
د گەلەك جڤاكان دا، ئافرەت دهێنە دیتن وەك كەسێن لاواز و نە خودان بریار. ئەڤە ئێك ژ ئەگەرێن سەرەكییە یێن توند و تیژیێ. هەر وەسا، نەبوونا پەروەردەیەكا دروست و نەبوونا داهاتەكێ ژی دشێن ببنە ئەگەرێن زێدەبوونا توند و تیژیێ.
توند و تیژی نەخۆشییەكە نە ب تنێ د مالان دا، بەلكو د جهێن كاری، خواندنگەهان و د جهێن گشتی دا ژی دهێتە دیتن. ئەڤە گرفتەكا جڤاكییە و پێدڤیە هەمی جڤاك ب ئێك دەنگ دژی راوەستیت.
پێدڤیە ئەم شیان و هێزا ئافرەتان زێدە بكەین و هاریكاریا وان بكەین بۆ هندێ كو باوەریێ ب خۆ بینن و بشێن دژی توند و تیژیێ رابوەستن ئەڤە ئەركێ مەیە هەمیان بێ جوداهی.

سندس سالح سلێڤانەی

سترانێن کەڤن زێدەتر ژ دەنگەکێ خوەش و ئاوازەکێ دلڤەکەری نە، ئەو دیرۆکا مللەتی د ناڤ خوە دا ڤەشارتی نە. ئەڤرۆ، ل دەمەکێ کو گەلەک ژ هونەرمەندێن مە بەرێ خوە ددەنە سترانێن نوی، هێژایە کو ئەم گرنگیێ بدەینە سترانێن کەڤن، وەک میراتەکێ بێ هەمپا یێ کەلتوورا مە.
سترانێن کەڤن چیرۆکێن مە یێن دژوار ڤەدگێڕن، ساخلەتێن جڤاکا مە دیار دکەن، و بوویەرێن دیرۆکی د ناڤ پەیڤێن خوە دا ڤەدشێرن. مەقامێن «لاوک» و «حەیران» یێن کوردی نە تنێ ئاوازێن خوەش نە، بەلکو دیوانەکا دیرۆکا زارەکی یا گەلێ کورد نە. د دەمێن بێ خودان، ئەڤ ستران وەکو دەفتەرێن دیرۆکی هاتینە پاراستن و ژ نڤشەکێ بۆ نڤشەکێ دی هاتینە ڤەگوهاستن.
دەنگبێژێن کەڤن وەکو حەسەنێ جزیری، سەعید یوسف، محەمەد عارف، و ئەیشا شان، ب دەنگێن خوە یێن زێڕین، هەزاران سال ژیانا کوردەواری پاراستینە. دەمێ مە گوه ددەتە سترانێن وان، ئەم نە ب تنێ موزیکەکا جوان دبهیزین، بەلکو ئەم دکەڤینە ناڤ جیهانەکا دەولەمەند یا هەست و نەریتان.
مخابن کو نوکە، گەلەک ژ هونەرمەندێن مە بەرێ خوە ددەنە ستایلێن نوی یێن موزیکێ و نەریتێن کەڤن ژ بیر دکەن. دگەل هێلانا سترانێن کەڤن، ئەم بەشەکێ گرنگ ژ ناسناما خوە ژی ژ دەست ددەین. نە ب تنێ ئەم ئاوازێن رەسەن بەرزە دکەین، بەلکو ئەم چیرۆکێن گرنگ یێن دیرۆکا خوە ژی ژ بیر دکەین.
دڤێت هونەرمەندێن مە چیرۆکێن مە یێن کەڤن بپارێزن و بگەهیننە نڤشێن نوی. بەلێ ئەڤە نە تشتەکە کو تنێ ئەرکێ هونەرمەندان بیت. جڤاک ژی دڤێت پشتەڤانی بدەتە ئەوێن کو دخوازن سترانێن کەڤن زیندی بهێلن.
خوەشبەختانە، هندەک هونەرمەندێن مە یێن باش هەنە کو هێشتا سترانێن کەڤن دخونن.
وەکو نمونە، دەنگبێژ نزار زاخویی و گروپا موزیکا «دەشتا نینەوا» بەردەوام دخەبتن دا کو سترانێن کەڤن بپارێزن. ئەڤ کارێ وان گەلەک گرنگە ژ بو پاراستنا میراتێ مە یێ کەلتووری.
ب کورتی، سترانێن کەڤن کانیا هونەرا راستەقینە نە. ئەم دڤێت قیمەتێ وان بزانین و وان زیندی بهێلین. هەر چەند کو سترانێن نوی و ستایلێن نوی ژی گرنگن، بەلێ ئەم نابیت کو بنیاتێ هونەرا خوە، ئانکو سترانێن کەڤن، ژ بیر بکەین.

سندس سالح سلێڤانەیی

بڕیاردان ئێك ژ گرنگترین كاران نە د ژیانا مە هەموویان دا و رۆژانە ئەم گەلەك بڕیاران ددەین، هندەك ژوان د بچووكن وەكی كا ئەم چ ب خۆین یان كیژ جلكان بكەینە بەر خوە، لێ هندەك بڕریارێن دی یێن گەلەك مەزن هەنە وەكی كا ئەم دێ چ خوینین، یان كا ئەم دێ دگەل كێ ژیانێ درێژە پێدەین، یان كا ئەم دێ ل كیرێ ئاكنجی بین،

بڕیارێن باش ژیانا مە باشتر لێ دكەن، لێ بڕیارێن خراب دشێن ژیانا مە تێكبدەن، ژبەر ڤێ چەندێ، پێدڤی یە مرۆڤ ب هشیاری و ب زانیاریێن تەمام بڕیارێن خوە بدەت، گەلەك جاران ئەم دترسین ژ بڕیاردانێ، چونكی ئەم دترسین ژ ئەنجامێن وێ، لێ نەدانا بڕیارێ ژی ب خوە بڕیارەكە، ئەوژی بڕیارا مانا ل سەر هەمان رەوشێ بێ گوهۆڕین،
بۆ دانا بڕیارێن باش، پێدڤی یە مرۆڤ سێ تشتان بكەت: ئێكەم، هەموو زانیاریێن پێدڤی كۆم بكەت دەربارەی بابەتێ بڕیارێ، یا دویێ‌ باش هزرێن خوە ل سەر ئەنجامێن هەر بڕیارەكێ، چ ئەنجامێن نێزیك و چ ئەنجامێن دوور، سێیەم، ب دلەكێ ڤەكری گوهداریا شیرەتێن كەسێن ب ئەزموون بكەت، هندەك كەس ب لەز بڕیاران ددەن بێ كو باش هزر تێدا بكەن ئەڤە گەلەك جاران دبیتە ئەگەرێ بڕیارێن خراب، هندەكێن دی ژی گەلەك درەنگ بڕیاران ددەن، ب رادەیەكی كو دەمێ بڕیاردانێ دچیت و دەلیڤە ژدەست دچن، هەر دو رێك یێن خراب ژ بۆ بڕیاردانێ. پێدڤی یە مرۆڤ ب هەڤسەنگی و ل دەمێ گونجای بڕیارا خوە بدەت، هەروەسا، پێدڤی یە مرۆڤ بڕیارێن خوە ل دووف بەرژەوەندیێن خوە یێن راستەقینە بدەت، نەك ل دووف كێفا دەمەكی یان ل ژێر كارتێكرنا دیتنا خەلكی، مرۆڤێ سەركەفتی ئەوە یێ كو بڕیارێن خوە ددەت ب ئازادی و ب زانین،
ل دووماهیێ‌ پێدڤی یە مرۆڤ نەترسیت بڕیاردانێ و هەكە بڕیارەكا خراب دەركەفیت، ژێ فێر ببیت و بڕیارەكا باشتر ل پاشەرۆژێ بدەت،چونكی ژیان پێكهاتیە ژ زنجیرەكا بڕیاران و كەسێ كو دشێت بڕیارێن باش بدەت، دێ گەهیتە ژیانەكا باش و سەركەفتی.

سندس سالح سلێڤانەی

ئافرەت، ئەو نیڤا جڤاکێیە کو ب درێژاهیا دیرۆکێ هاتیە پەراویزکرن و دەنگێ وێ د گەلەک واران دا نەهاتیە گوهلێبون. ل سەرانسەری جیهانێ، ئافرەت بۆ بدەستڤەئینانا مافێن خوە یێن بنیات د سیاسەتێ دا خەباتەکا بێ وەسف کریە. ب دیتنا من، بەشداریا ئافرەتان د سیاسەتێ دا نە ب تنێ مافێ وانە، بەلکو پێدڤیاتیەکە بۆ گەشەکرنا هەر ئێک جڤاکەکی.
ل دەڤەرا مە یا بادینی، رۆلێ ئافرەتێ د سیاسەتێ دا هێشتا گەلەک سنووردارە. هەرچەندە کو هندەک پێشکەفتن چێبووینە، لێ بەربەستێن کەلتووری و جڤاکی هێشتا رێگرن د رێیا بەشداریا ئافرەتان دا. گەلەک جاران، ئافرەت دهێنە مەزاختن وەک کەسێن کو نەشێن بریاران بدەن یان سەرکردایەتیا سیاسی بکەن، کو ئەڤە هزرەکا شاشە.
دیرۆکێ سەلماندیە کو دەما ئافرەت دگەهنە دەسەلاتێ، گەلەک جاران گرنگیێ ددەنە دۆزێن جڤاکی وەک پەروەردە، تەندروستی و ئاشتی. ئەو خودان دیتنەکا جودا نە بۆ چارەسەرکرنا گرفتان، و ئەڤ جوداهیە د بەرژەوەندیا هەمی جڤاکی دایە. ب نموونە، ل وەلاتێن کو رێژا ئافرەتان د پەرلەمانێ دا بەرزترە، دبینین کو سیستەمێن تەندروستی و پەروەردە باشترن.
ل جڤاکا مە یا بادینی، گەنگەشەکرنا دۆزا مافێن ئافرەتان پێدڤی بە کارەکێ بێ راوەستیانە دڤێت ئەم پال بدەینە کچان کو بخوینن، ببنە پسپۆر د وارێن خوە دا، و بەشداریێ د سیاسەتێ دا بکەن. هەروەسا، دڤێت ئەم مێران پال بدەین کو پشتەڤانیا ئافرەتان بکەن، نە رێگریێ لێ بکەن.
سەرکردایەتیا ئافرەتان د سیاسەتێ دا بەرهەمێ پەروەردەیەکا دورست و هاندەرە، لەوما پێویستە گرنگی ب پەروەردەیا کچان بهێتە دان هەر ژ زارۆکینیێ. دڤێت کچ و کور بزانن کو توانایێن وان وەک ئێکن، و هەر دوو دشێن بگەهنە بلندترین پلان. هەروەسا، پێویستە رەوشەنبیریا جڤاکێ بهێتە گوهۆرین، دا ئافرەت وەک هەڤالەک و شریکەک د ئاڤاکرنا جڤاکێ دا بهێتە دیتن، نە ب تنێ وەک کەسەکێ ناڤمالێ.
ئەگەر ئەم دخوازین جڤاکەکا پێشکەفتی و دادپەروەر هەبیت، پێدڤیە ئەم بهێلین هەمی دەنگ بهێنە گوهلێبون. نیڤا جڤاکێ بێ دەنگ بهێلی، وەک نیڤا گەنجینەیا خوە زەویاندی. ئەم هەمی بەرپرسیارین ژ ئاڤاکرنا جڤاکەکێ کو تێدا هەمی کەس دشێن ب ئازادی و وەکهەڤی بژین، و رۆلێ خوە د پێشڤەبرنا وەلاتێ خوە دا ببینن.
ل دووماهیکێ، گەهاندنا دەنگێ ئافرەتێ بۆ ناڤ سیاسەتێ، نە ب تنێ مافێ وانە، بەلکو بەرژەوەندیا هەمیانە. ئەو جڤاکێ کو نیڤا هێزا خوە بکارنینیت، نەشێت ب تەمامی گەشە بکەت. ئەم هەمی پێکڤە بەرپرسیارین ژ ئاڤاکرنا داهاتیەکا گەشتر، کو تێدا هەمی دەنگ خودان هەمان بەها بن، و هەمی کەس شیان هەبیت باوەریێن خوە ب ئازادی دەربرینیت.

سـندس سـالـح

ئافرەت د ناڤ جڤاكا مە دا گەلەك زەحمەتیان دكێشن و ئاریشەیێن جوداجودا دهێنە هەمبەر وان. ئەڤ ئاریشە ژ وارێن جودا دهێن و كاریگەریا وان ل سەر ژیان و پێشڤەچوونا ئافرەتان گەلەكا مەزنە. ب سەرەدەریا خراب یا جڤاكێ، نەبوونا یاسایێن پاراستی و نەرێتێن كەڤن ئافرەت هەردەم دهێنە چەوساندن.
پەروەردە ئێك ژ وارێن گرنگە كو ئافرەت تێدا دهێنە ئاستەنگكرن. ل گەلەك دەڤەران كچ ناهێنە رێكرن بو خاندنێ و پێشڤەچوونا زانستی. ئەڤە دبیتە ئەگەرێ هندێ كو نەشێن ژیانەكا باش بۆ خۆ ئاڤاكەن و هەمیشە دمیننە د بن دەستهەلاتا زەلامان دا. هەرچەندە گوهۆرینێن باش هەین ژی، لێ هێشتا رێژا نەخواندەواریێ د ناڤ ئافرەتان دا بلندە.
هەروەسا ئاریشەیا ساخلەمیێ ژی یا گرنگە. خزمەتگوزاریێن ساخلەمی یێن تایبەت بۆ ئافرەتان گەلەك كێمن، ب تایبەت ل گوندان و دەڤەرێن دویر. ئەڤ چەندە دبیتە ئەگەرێ گەلەك نەخۆشیێن كو دشیان دابا بهاتبانە چارەسەركرن.
توندوتیژی دژی ئافرەتان ل سەر هەمی ئاستان بەردەوامە. ژ لێدانێ هەتا پاشڤەبرنێ، ئەڤ كریارە دهێنەكرن ل ماڵ و ل دەرڤە ژی. گەلەك ئافرەت ناچار دبن بێدەنگ بمینن ژ بەر ترسا شەرمەزاریێ یان ترسا زێدەبوونا توندوتیژیێ.
د وارێ ئابووری دا ژی، ئافرەت دەرفەتێن كێمتر هەنە. مووچەیێن وان كێمترن ژ یێن زەلامان بۆ هەمان كار. گەلەك جاران نەشێن كار بدەستخۆڤە بینن ژ بەر ناڤەرۆكا ئەو نۆژدار یان بەرپرسەك بلندە نینە. هندەك كار ژی تەنها بۆ زەلامان دهێنە دیاركرن ئەگەرچی ئافرەت دشێن وان كاران بكەن.
سیستەما میراتێ ژی ل گەلەك جهان دژی ئافرەتانە. ئافرەت گەلەك جاران پشكا كێمتر وەردگرن یان ژی قەت ناگهنە مافێ خۆ یێ میراتێ. ئەڤە دبیتە ئەگەرێ هندێ كو ژ لایێ ئابۆری ڤە هەردەم لاوازبن.
پێدڤیە جڤاك هەمی دەست بدەنە دەستێ ئێك ژبۆ چارەسەركرنا ڤان ئاریشەیان. پێدڤیە پەروەردەكرنا هەمی تاكێن جڤاكی ل سەر رێزگرتنا مافێن ئافرەتان و هزرا یەكسانیێ ژ زارۆكاتیێ ڤە. هەروەسا پێدڤیە یاسایێن بهێز هەبن ژبو پاراستنا ئافرەتان و سزادانا ئەوێن دژی وان رادبن.

سـندس سـالـح

ل ڤی وارگەهێ پیرۆز، مەزارێ نەمران، ل بەر سیبەرا گیانێن وان یێن كو ژبۆ مە ژیان و گیانێ خۆ گۆری كرن ئەم رادوەستین. ئەڤ جهە نە ب تنێ خاكەكە، بەلكو مینا پەرستگەهەكێیە ژبۆ بیرهاتنا قارەمانێن مە. ل ڤێرێ، ناڤێن وان یێن بلند و كار و كریارێن وان یێن مەزن دێ هەر و هەر ل بیرا مە بن.
ئەڤ خاكا پیرۆز، شاهدێ قوربانیێن بێ سنۆرە، سترانا ئازادیێ یا وان دەنگڤەددەت. دەنگێ وان هێشتا د گوهێن مەدا زیندیە، پەیامێن وان یێن بەرخودانێ، هێڤی و برایەتیێ، وەك زێرێ خومالی د دلێ هەر كوردەكی دا.
ئەم ل ڤێرێ نە ژبۆ شینگێریێ، بەلكو ژبۆ وەرگرتنا هێزێ ژ بیرهاتنا وان. قارەمانێن مە، وان وەك مشەختا، تاری یا شەڤێ رۆناهی كر، ب خۆینا خۆ یا سۆر، رێیا ئازادیێ ژبۆ مە ڤەكر.
چاخێ بێدەنگیێ یێ دەرباز بووی، نوكە دەمێ كریارێیە. چەندین كو نەیارێن مە گەلەكن، ئەم ب باوەریا خۆ دێ سەردكەڤین، هەروەكی وان یێن ل ڤێرێ ڤەشارتی ژی باوەری ب سەركەفتنێ هەبوو. ئەڤ كەسێن قارەمان، ئەو یێن كو گیانێ خۆ گۆری كرن ژبۆ مە، ئەو یێن كو هەر تشتەك دانە مە، ژبۆ كو ئەم بگەهینە ئازادیێ.
ل بەر ڤی مەزاری، ئەم سۆز ددەین كو بخەباتێن خۆ، عەردێ وان خۆیش بكەین، و ب دلەكێ سەرفراز، پەیرەوی ل شۆپێن پێیێن وان بكەین. ئەڤ گۆرە دێ هەمی دەم بن چاڤێ مە بن، دێ هەر بیرا مە ئینیت كو ئازادی نایێتە وەرگرتن، بەلكو پێدڤیە بهێتە بدەستڤەئینان.
مالا گیانێن وان یێن پاك ئاڤا بیت، و بلا ئەو ب ئارامی راوەستن ل بن سیبەرا ئالایێ مە. هەروەسا، ئەم سۆز ددەین كو ب زندی هێلینا ئارمانجێن وان، و ئەڤ خاكا پیرۆز بپارێزین، هەتا كو ئەم ڤەدگەرین بۆ بەر گیانێ پیرۆزیێ خۆدان. ئەڤ مەزارە بۆ مە زیارەتگەهەكە، جهەكێ پیرۆزە، هێماكە ژبۆ فیداكاریا وان و سەرفرازیا نەتەوا مە.
بلا دوعا و دلۆڤانیا خۆدێ ل سەر گیانێن پاك یێن نەمران بن.