سندس سالح سلێڤانەی

رەمەزانا مەها هەرە پیرۆزە د ئیسلامێ دا، ئەو مەهە یا كو قورئانا پیرۆز تێدا هاتیە خارێ. رەمەزان نە ب تنێ مەها رۆژی گرتنێیە، بەلكو مەها عیبادەت و خودێ ناسینێیە ژی. د ڤێ مەهێ دا، موسلمان ژ سپێدە هەتا رۆژئاڤا رۆژیا دگرن، و ب ڤێ چەندێ خۆ نێزیكی خودێ دكەن.
د رەمەزانێ دا، موسلمان هەست ب برس و تێهنیێن هەژاران دكەن. ئەڤ چەندە وان فێری دلۆڤانی و هاریكاریێ دكەت. رەمەزان دەمەكێ تایبەتە بۆ پاقژكرنا دل و دەروونی، و گەهاندنا خێر و خۆشیێ بۆ كەسێت هەژار و بێ دەرامەت.
د ڤێ مەهێ دا، موسلمان پتر گوهـ ددەنە خواندنا قورئانێ و كرنا نڤێژان. نڤێژا تەراویحێ یا تایبەتە د رەمەزانێ دا، كو پشتی نڤێژا عیشایێ دئێتە كرن. د ڤێ نڤێژێ دا، بەشەك ژ قورئانێ دئێتە خواندن، و هەتا دوماهیكا مەهێ قورئان تەمام دبیت.
ئێك ژ تشتێت گەلەك گرنگ د رەمەزانێ دا،پاشیڤ. خوارنا بەری سپێدێیە، یا كو موسلمان بەری دەستپێكرنا رۆژیێ دخۆن. پێغەمبەری (د.خ) گۆتیە كو د وێ پاشیڤێ دا بەرەكەت هەیە. هەروەسا فتارە ژی دەمەكێ تایبەتە، كو موسلمان پێكڤە رۆژیا خۆ ڤەدكەن و خوارنێ دخۆن.
رەمەزان دەمێ لێبۆرینێ و تۆبەكرنێیە ژی. د ڤێ مەهێ دا، دەرگەهێت رەحمەتا خودێ ڤەكرینە و ئیبلیس هاتینە گرێدان. ئەڤ دەمە باشترین دەمە بۆ داخوازكرنا لێبۆرینێ ژ خودێ و ڤەگەریانا بۆ رێكا راست.
شەڤا قەدرێ یەك ژ شەڤێن گرنگە د رەمەزانێ دا. ئەڤ شەڤە د دەهێن دوماهیێ یێ رەمەزانێ دایە، تێدا قورئان هاتیە خارێ. عیبادەتا ڤێ شەڤێ باشترە ژ عیبادەتا هەزار هەیڤان.
د رەمەزانێ دا، موسلمان پتر خێر و خێراتان دكەن. زەكات و سەدەقە د ڤێ مەهێ دا گەلەك گرنگن. زەكاتا فیترێ یا كو د دوماهیكا رەمەزانێ دادئێتەدان، دبیتە ئەگەرێ خۆشیا هەژاران د جەژنا رەمەزانێ دا.
جەژنا رەمەزانێ، یان عیدولفتڕ، دوماهیا رەمەزانێیە. ئەڤ رۆژە رۆژا خۆشی و كەیفخۆشیێیە. موسلمان د ڤێ رۆژێ دا سەرەدانا ئێكودو دكەن، لێك دبۆرن، و زارۆك دیاریان وەردگرن.
رەمەزان نە ب تنێ مەها عیبادەتێیە، بەلكو مەها جڤاكی یە ژی. د ڤێ مەهێ دا، خەلك پتر پێكڤە دچنە مزگەفتان، پێكڤە فتاران دكەن، و ئێكودو دبینن. ئەڤ چەندە دبیتە ئەگەرێ خورتكرنا پەیوەندیێن جڤاكی و مرۆڤایەتی.
ل دوماهیێ، رەمەزان دەرفەتەكە بۆ نویكرنا ژیانێ و چاككرنا كریارێن خۆ. ئەڤ مەهە فێری مە دكەت كا چاوا ئەم دشێن باشتر ببین، و چاوا بشێن هاریكاریا یێتن دی بكەین. رەمەزان مەها تەحەمول و سەبڕێ یە و فێری مە دكەت كا چاوا ئەم خۆ كونترۆل بكەین و ببینە مرۆڤێن باشتر.

سندس سالح سلێڤانەیی

بتنێ‌ چەند دەمژمێرەكێن كێم یێن ماین، جیهانا ئیسلامی دێ‌ پێشوازیێ‌ ل مەهەكا گرنگ كەت، ئەو ژی مەها رەمەزانا پیرۆزە، هەلبەت ئەم ژی وەك مللەتێ‌ كوردێ‌ بۆسلمان ڤێ‌ مەهی بگرنگی دزانین، لەورا ل پێش دەم خوە بۆ بەرهەڤ دكەین و بگەرمی پێشوازیێ‌ لێ‌ دكەین، ل ڤێرە ئەم دێ‌ گرنگیا ڤێ‌ هەیڤێ‌ و خێر و خێراتێن وێ‌ بۆ بۆسلمانان بۆ كەسێن بسپۆر هێلین و بتنێ‌ ئەز وەك وەلاتیەك، یان دایكەك و ئێك ژ ئەندامێن ڤی جڤاكی ئاخڤم، ئەو ژی گرانیا بازاڕی یە دڤێ‌ مەهێ‌ دا، مەرەما من گرانیا بهایێن كەرستەیێن خوارنێ‌ و جلكێن زارۆكانە كو ب مخابنی ڤە هندەك دوكاندار بۆ خوە ب دەلیڤە دبینن كەیسا خوە ل خەلكەكی ببینن و تشتێ‌ خوە بگرانی بفرۆشنێ‌، چنكو دوكاندار دزانن دایك و باب وەك نەریتەك نەچارن دڤێ‌ هەیڤێ‌ دا جلكێن جەژنێ‌ بۆ زارۆكێن خوە بكڕن و دەمێ‌ قەستا بازاڕی دكەن دێ‌ زانن كو بازاڕ چ ئاگرە و بهایێن جلكان چەند دگرانن، ب تایبەت ژی بۆ وان دایكوبابان یێن چار یان پێنج زارۆك پتر هەین و دنەچارن بۆ جلك و پێلاڤ و چانتە و رستك و هەر تشتەكێ‌ گرێدای جەژنێ‌ بۆ بكڕن، لێ‌ بێ‌ وژدانیا هندەك دوكانداران (ببۆرن من بەحسێ‌ هەموویان نینە) بتنێ‌ ئەز بەحسێ‌ دوكاندارێن بێ‌ وژدان دكەم ئەوێن ڤێ‌ مەهێ‌ بۆ خوە ب دەلیڤە دبینن و تشتێ‌ خوە بگرانی دفرۆشن، چننكو دزانن خەلكەك یێ‌ نەچارە بكڕیت، ب تایبەت ژی جلكێن زارۆكان و راستە مە رێڤەبەریا چاڤدێریا بازرگانی یا هەی و دڤێ‌ مەهێ‌ دا بزاڤێن خۆ خۆرتر لێ‌ دكەن و پتر تیمێن وان دچنە ناڤ بازاڕی و گەلەك جاران ئەو دوكاندار ژبەر گران فرۆتنێ‌ هاتینە سزادان، لێ‌ ژبەر هەر ئەگەرەكێ‌ هەبیت رەنگە ئەو تیم ژی نەشێن ب دروستی كارێ‌ خوە بكەن، لەورا بەردەوام خەلكەك گازندەیان ژ گرانیا بازاڕی دكەن، ب تایبەت د دەه رۆژێن دووماهیێ‌ دا و هیڤیا من ئەوە ئەڤ سالە دوكاندارێن دهۆكێ‌ پتر رەحم و دلۆڤانیێ‌ ب خەلكێ‌ هەژار ببەن و كەلوپەلێن خوە ب گرانی نە فرۆشنێ‌، هەروەسا پێشنیاز دكەم كو سوبەهی رۆژا ئەینی هەموو مەلا و گۆتاربێژ ل مزگەفتان بەحسێ‌ ڤێ‌ دیاردەیا گرانیێ‌ بكەن و داخوازێ‌ ژ دوكانداران بكەن پیچەك رەحمێ‌ ب خەلكێ‌ مە ببەن.

سندس سالح سلێڤانەی

هونەرا کوردی، ب رەنگینی و دەولەمەندیا خوە یا تایبەت، جهەکێ گرنگ د دیرۆک و کەلەپوورێ مللەتێ مە دا هەیە. ژ سەردەمێن هەرە کەڤن ڤە، باب و باپیرێن مە ب رێکا هونەری شیایینە خۆ دەرببڕن و ناسناما خۆ بپارێزن. ئەڤرۆ، ئەم دێ بەحسێ رەنگ و رووناهیێ د هونەرا کوردی دا کەین و کا چەوا ئەڤ دوو رەگەزە کاریگەریێ ل سەر هونەرا مە دکەن.
د هونەرا کوردی دا، رەنگ نە ب تنێ وەک ئامرازەکێ جوانکاریێ، بەلکو وەک زمانەکێ سەربخۆ ژی تێتە بکارئینان. هەر رەنگەک واتەیەکا تایبەت هەیە و چیرۆکەکێ دڤەگێڕیت. بۆ نموونە، د خالیچە و تەڤنێن کوردی دا، رەنگێ سۆر دبیتە نیشانا ژیان و ئەڤینێ، رەنگێ کەسک نیشانا ژینگەه و بەرەکەتێ یە، و رەنگێ زەر سیمبۆلا رۆناهی و گەشبینیێ یە.
هونەرمەندێن کورد یێن نوکە، ب تایبەت یێن شێوەکار، رەنگان ب شێوەیەکێ هۆشمەندانە بکار دئینن داکو پەیامێن خۆ یێن هونەری بگەهینن. د تابلۆیێن وان دا، ئەم دشێین ببینین کا چەوا رەنگ دبنە دەربڕینا هەست و هزرێن هونەرمەندی، و چەوا دبنە نیشانا رەوشا جڤاکی و سیاسی یا دەڤەرێ.
رۆناهی ژی رۆلەکێ گرنگ د هونەرا کوردی دا دگێریت. د فۆتۆگرافیا کوردی دا، هونەرمەند رووناهیێ بکار دئینن داکو دیمەنێن سروشتی یێن کوردستانێ، ژیانا رۆژانە یا خەلکی، و بویەرێن گرنگ تۆمار بکەن. رۆناهی دبیتە ئامرازەک بۆ دەرخستنا جوانیێن ڤەشارتی و راکێشانا سەرنجا تەماشەڤانی بۆ خالێن گرنگ د وێنەی دا.
د شانۆیا کوردی دا ژی، رووناهی رۆلەکێ سەرەکی دگێریت. ب رێکا رۆناهیێ، دەرهێنەرێن شانۆیێ دشێن کەش و هەوایەکێ تایبەت بئافرینن، هەست و سۆزان زێدە بکەن، و باشتر پەیاما خۆ بگەهینن. رۆناهی د شانۆیێ دا نە ب تنێ وەک ئامرازەکێ تەکنیکی، بەلکو وەک بەشەک ژ چیرۆکێ ب خۆ ژی تێتە بکارئینان.
د مۆزیکا کوردی دا ژی، رەنگ و رووناهی د کلیپێن مۆزیکێ دا رۆلەکێ گرنگ دگێرن.
هونەرمەندێن مۆزیکێ و دەرهێنەرێن کلیپان بزاڤان ددەن کو ب رێیا رەنگ و رووناهیێ، ناڤەرۆکا سترانێ باشتر بگەهینن و کاریگەریێ ل سەر گوهدار و تەماشەڤانی بکەن.
هەروەسا، د هونەرێن دەستی یێن کوردی دا، رەنگ و رۆناهی د نەخش و دیزاینان دا دیار دبن. ژنێن کورد یێن هونەرمەند، د چێکرنا بەڕ و خالیچە و جلوبەرگێن کوردی دا، رەنگان ب هۆشمەندی هەلدبژێرن و وان تێکەل دکەن داکو بەرهەمێن جوان و واتەدار بئافرینن.
ئەڤرۆ، ب پێشکەفتنا تەکنۆلۆژیایێ، شێوازێن نوی یێن بکارئینانا رەنگ و رۆناهیێ د هونەرێ دا پەیدا بوینە. هونەرمەندێن کورد ژی خۆ دگەل ڤان گوهۆڕینان گونجاندینە و دزانن چەوا ژ ڤان ئامرازێن نوی کەلک وەرگرن. لێ دگەل ڤێ پێشکەفتنێ ژی، وان گرنگی دایە پاراستنا تایبەتمەندیێن کەڤن یێن هونەرا کوردی.

سندس سالح سلێڤانەی

زیرەكیا دەستكرد (Artificial Intelligence) ئێك ژ گرنگترین پێشكەفتنێن تەكنەلۆژیایێ یە د سەردەمێ مە دا. ئەڤ تەكنەلۆجیا نوویە شیایە گەلەك گوهۆرینان د ژیانا مرۆڤان دا چێبكەت و هەر ڕۆژ پێشڤە دچیت و دبیتە پشكەك ژ ژیانا مە یا ڕۆژانە د ڕۆژێن مە دا، زیرەكیا دەستكرد د گەلەك وارێن جودا دا دهێتە بكارئینان. ژ ساخلەمیێ هەتا پەروەردێ، ژ ڕێڤەبەریێ هەتا پیشەسازیێ و ژ گەهاندنێ هەتا لێكۆلینێن زانستی. بۆ نموونە، د وارێ ساخلەمیێ دا، سیستەمێن زیرەكیا دەستكرد دشێن نەخۆشیان زویتر و دروستتر دەستنیشان بكەن. هەروەسا دشێن یارمەتیا نۆژداران بدەن بۆ دیتنا باشترین چارەسەریێ.
د وارێ پیشەسازیێ دا، زیرەكیا دەستكرد بوویە هۆكارەك بۆ زێدەكرنا بەرهەمهێنانێ و كێمكرنا خەلەتیان. ڕۆبۆتێن زیرەك دشێن ٢٤ دەمژمێران كار بكەن بێ وەستیان و ب دروستیەكا بلند. ئەڤە دبیتە ئەگەرێ زێدەبوونا كوالیتیا بەرهەمان و كێمبوونا مەزاختنێ‌ هەروەسا زیرەكیا دەستكرد ڕۆلەكێ گرنگ د پەروەردێ دا دگێریت سیستەمێن فێركرنا ئۆنلاین یێن زیرەك دشێن خۆ ل گەل پێدڤیێن هەر قوتابیەكی بگونجینن و شێوازێ فێربوونێ یێ كەسایەتی پێشكێش بكەن. ئەڤ سیستەمە دشێن قوتابیان هەلسەنگینن و ڕاپۆرتێن دروست دەربارەی پێشكەفتنا وان ئامادە بكەن.
لێ دگەل ڤان هەمی باشیان، هندەك مەترسی ژی هەنە. پرسیارێن گرنگ دەربارەی پاراستنا نهێنیان، ئەخلاقیاتا بكارئینانا زیرەكیا دەستكرد، و كارتێكرنا وێ لسەر بازارا كاری دهێنەكرن. گەلەك كەس دترسن كو زیرەكیا دەستكرد دێ جهێ گەلەك كارمەندان گریت و دێ بێكاری زێدەتر بیت. هەروەسا مەترسیا بكارئینانا خراب یا ڤێ تەكنەلۆژیێ هەیە، وەك بكارئینانا وێ د شەڕی دا یان بۆ كۆنترۆلكرنا خەلكی.
د وارێ گەهاندنێ دا، زیرەكیا دەستكرد گوهۆرینێن مەزن چێكرینە. پەیوەندیێن زیرەك دشێن ٢٤ دەمژمێران خزمەتا كڕیاران بكەن و بەرسڤا پرسیارێن وان بدەن. هەروەسا سیستەمێن وەرگێڕانێ یێن زیرەك یارمەتیا گەهاندنێ د ناڤبەرا زمانێن جودا دا ددەن .ژبەر هندێ، پێدڤیە ئەم ب هشیاری و بەرپرسیاری ڤێ تەكنەلۆژیێ بكاربینین. دڤێت یاسا و ڕێنمایێن گونجای بهێنە دانان دا كو بكارئینانا وێ د بەرژەوەندیا مرۆڤایەتیێ دا بیت. هەروەسا گرنگە كو سیستەمێ پەروەردێ بهێتە گونجاندن دا كو نفشێن نوی بۆ جیهانا زیرەكیا دەستكرد بهێنە ئامادەكرن.

سندس سالح سلێڤانەی

هونەر بهایەکێ گرنگە د ژیانا هەر مللەتەکی دا، و بۆ مە کوردان ژی هونەر پشکەکە ژ ناسناما مە یا نەتەوەیی. ل دەڤەرا بەهدینان، هونەر ب رەنگەکێ تایبەت گەشە کریە و بویە جهێ سەرنجێ د ڤان سالێن دووماهیێ دا، تەڤگەرا هونەری یا بەهدینان گەلەک پێشڤەچوون ب خوەڤە دیتن. ژ مۆزیکێ هەتا شانۆیێ، ژ هونەرێن دەستی هەتا وێنەکێشانێ، هونەرمەندێن مە یێن بەهدینی کارێن بەرچاڤ پێشکێش کرینە.
مۆزیکا بەهدینی، ب تایبەتی ستران و سترانێن فولکلۆری، رۆژ ب رۆژ زێدەتر بەر ب جیهانیبوونێ ڤە دچن. گەلەک هونەرمەندێن نوی دەرکەفتن کو ستایلەکێ نوی ب مۆزیکا کوردی ددەن، ب تێکەلکرنا ئامیرێن نوی دگەل یێن کەڤن.
شانۆ ژی، وەک پشکەکا گرنگ ژ هونەرێ بەهدینی، گەلەک پێشکەفتن. شانۆگەریێن نوی یێن ب زمانێ بەهدینی هاتینە پێشکێشکرن و تەماشەڤانێن خوە یێن تایبەت پەیدا کرینە. ئەڤ شانۆگەری باسا ژیان و چیرۆکێن جڤاکێ کوردی دکەن، و گەلەک جاران رەخنێن جڤاکی ژی تێدا دهێنە دیتن.
هونەرێن دەستی یێن بەهدینی ژی، وەک تەڤن و نەخشەکاری، هێشتا ژی د ناڤ جڤاکێ دا زیندی نە. گەلەک کەس هەولددەن ڤان هونەران بپارێزن و فێری نفشێ نوی بکەن، دا کو ئەڤ کەلەپورێ هەژا نەهێتە ژبیرکرن.
وێنەکێشی و فوتوگرافی ژی د دەڤەرا بەهدینن دا پێشکەفتنەکا بەرچاڤ ب خوەڤە دیتیە. گەلەک پێشانگەهێن هونەری هاتینە ڤەکرن، و هونەرمەندێن مە یێن وێنەکێش گەلەک بابەتێن جودا یێن جڤاکی و سروشتی یێن دەڤەرێ کێشاینە.لێ دگەل ڤێ پێشکەفتنێ، هێشتا ژی ئاستەنگ هەنە. کێمبوونا دەرفەتێن پەروەردەیی یێن هونەری، نەبوونا جهێن تایبەت بۆ پێشکێشکرنا کارێن هونەری، و کێمبوونا پشتەڤانیا مادی، ئەڤە هەمی ئاستەنگن کو پێدڤیە بهێنە چارەسەرکرن. ب هەر حال، هونەرا بادینی یا بەردەوامە د گەشەکرن و پێشکەفتنێ دا. هونەرمەندێن مە، ب هەمی ئاستەنگان، بەردەوامن د ئافراندن و پێشکێشکرنا کارێن هونەری دا. ئەڤ چەندە نیشانا هێزا هونەر و چاندا مە یا کوردییە.ل دووماهیێ ، گرنگە کو ئەم هەمی پشتەڤانیا هونەر و هونەرمەندێن خو بکەین. چونکی هونەر نە ب تنێ جوانکرنا ژیانێیە، بەلکو پاراستن و پێشخستنا ناسناما مە یا نەتەوەیی یە ژی.

سندس سالح محەمەد

ل جیهانا مە یا ئەڤرو، گەلەک کچ هەنە خودان شیان و رەوشتێن هونەری نە، لێ مخابن گەلەک جاران ئاستەنگ و رێگری ژ لایێ مالباتان ڤە دهێنە دروستکرن ئەڤ چەندە دبیتە ئەگەرێ هندێ کو گەلەک ژ وان کچان نەشێن خەونێن خو بدەست خوڤە بینن و هیڤیێن خو پێش بئێخن.
ل دەڤەرا مە، هونەر ب گشتی و ب تایبەتی ژی بو کچان، هێشتا نەبویە تشتەکێ ئاسایی و قەبیلکری ژ لایێ هندەک مالباتان ڤە. گەلەک جاران مالبات ب چاڤەکێ نەباش ل هونەری دبینن وێ چەندێ دبینن کو هونەر دێ کاریگەریەکا نەرێنی ل سەر کچا وان هەبیت.
لێ راستی ئەوە کو هونەر رولەکێ گرنگ د ژیانا تاکەکەسی و جڤاکی دا دگێریت هونەر دبیتە ئەگەرێ:
– پێشکەفتنا کەسایەتیێ
– زێدەکرنا هزرا داهێنەرانە
– باشترکرنا شیانێن دەربرینێ
– کێمکرنا سترێسێ
– پەیداکرنا متمانەیێ ب خو
پێدڤیە مالبات تێبگەهن کو رێکگرتن ل کچێن خو یێن خودان شیانێن هونەری، نە تشتەکێ دروستە. چونکی:
١. هەر کەسەک مافێ وی هەیە خەونێن خو بجهبینیت.
٢. تالێنت و شیان نابیت بهێنە ڤەشارتن
٣. جڤاک پێدڤی ب هونەرمەندێن ژن هەیە
٤. هونەر دشێت ببیتە سەرچاڤەیێ داهاتی
٥. هونەر دبیتە ئەگەرێ گەشەکرنا جڤاکی
چەوا مالبات دشێن پشتەڤانیا کچێن خو بکەن؟
– گوهداریا خەونێن وان بکەن و وان هان بدەن
– دەرفەتان بو وان پەیدا بکەن بو فێربوون و پێشکەفتنێ
– باوەریێ ب شیانێن وان بینن
– پشتگیریا وان بکەن ل دەمێ ئاستەنگیان
– رێکێ بدەنێ بەشداریێ د چالاکیێن هونەری دا بکەن
– کەرەستەیێن پێدڤی بو وان دابین بکەن
ئەگەر مە بڤێت جڤاکەکێ پێشکەفتی و تەمام هەبیت، دڤێت ئەم رێکێ بدەین هەمی ئەندامێن جڤاکی، ژ ژن و مێر، کو بەهرەیێن خو پێشڤە ببەن و خزمەتا جڤاکێ خو بکەن. هەر کچەکا خودان شیانێن هونەری پێدڤیە پشتەڤانیێ ژ مالباتا خو ببینیت، دا کو بشێت خەونێن خو بدەست ڤە بینیت و ببیتە نمونەیەکا باش بو کچێن دی.
مە هندەک نمونێن سەرکەفتی هەنە ژ کچێن شیاین ب سەرکەفتن د بیاڤێ هونەری دا پێش بکەڤن، و ئەڤ چەندە ببو ئەگەرێ هندێ کو ناڤێ وان و مالباتێن وان بلند ببیت و ببنە جهێ شانازیێ بو دەڤەرا خو.
ئاریشەیێن سەرەکی یێن کو کچ روبەرو دبن:
– ترسا جڤاکی و عەیبکرن
– نەبوونا پشتەڤانیا دارایی
– کێمبوونا دەرفەتان
– نەبوونا سەنتەرێن تایبەت بو راهێنانێ
– رەخنەیێن نەرێنی ژ لایێ دەوروبەری ڤە
چارەسەری بو ڤان ئاریشەیان:
١. رولێ دەزگەهێن پەروەردەیی:
– دڤێت قوتابخانە گرنگیەکا زێدەتر بدەنە چالاکیێن هونەری
– پێشبرکێن هونەری بهێنە رێکخستن
– مامۆستایێن شارەزا بهێنە دامەزراندن
– هاندانا قوتابیان بو بەشداریکرنێ د چالاکیێن هونەری دا
٢. رولێ رێکخراوێن جڤاکی:
– پێشکێشکرنا راهێنانێن بێبەرامبەر
– دابینکرنا کەرەستەیێن پێدڤی
– رێکخستنا پێشانگەهان
– بلندکرنا هشیاریا جڤاکی
٣. رولێ حکومەتێ:
– ڤەکرنا سەنتەرێن هونەری
– دابینکرنا بورسان بو خواندنا هونەری
– پشتەڤانیا پروژەیێن هونەری
– دامەزراندنا یاسایێن پاراستنا مافێن هونەرمەندان
٤. رولێ راگەهاندنێ:
– بەلاڤکرنا چیروکێن سەرکەفتنێ
– روناهیکرنا گرنگیا هونەری
– پێشکێشکرنا بەرنامەیێن هونەری
– هاندانا جڤاکی بو پشتەڤانیا هونەری
د داویێ دا، گرنگە کو جڤاک تێبگەهیت کو هونەر نە تنێ بو خوشی و دەمبواراندنێ یە، بەلکو رێکەکە بو:
– پاراستنا کەلتوری
– گەشەپێدانا ئابوری
– پێشکەفتنا جڤاکی
– ناساندنا دەڤەرێ ل دەرڤە
– ئافراندنا دەرفەتێن کاری
ل دوماهیێ دڤێت ئەم وەک جڤاک تێبگەهین کو کچ ژی وەک کوری مافێ هەی خەونێن خو بجهبینیت و پێشڤە ببەن. نابیت ئەم رێگریێ ل پێش وان چێبکەین تەنها ژبەر کو ئەو کچن. هونەر تشتەکێ جوانە و دشێت ببیتە ئەگەرێ پێشکەفتنا تاک و جڤاکی. لەوما پێدڤیە مالبات پشتەڤانیا کچێن خو بکەن دا کو ئەو بشێن ببنە هونەرمەندێن سەرکەفتی و خزمەتا جڤاکێ خو بکەن.

سندس سالح سلێڤانەی

حوكمەتا ئیراقێ ل پشتی سالا ٢٠٠٣ێ گەلەك گوهۆرین ب سەردا هاتن. ئەڤ گوهۆرینە د ئەنجامێ هەرفتنا رژێما بەعسێ و دروستبوونا سیستەمێ دیموكراسی دا پەیدابوون. لێ د گەل هەمی تشتی ژی، گەلەك فیل و كێماسی ل سەر ئاستێ حوكمرانیێ هاتنە تۆماركرن كو هەتا نوكە ژی كارتێكرنێن وان یێن نەرێنی ل سەر وەلاتی بەردەوامن.
ژ گرنگترین فیلێن حوكمەتا ئیراقێ، گەندەلیا ئیداری و دارایی یە. ئەڤ دیاردە بوویە ئێك ژ مەزنترین ئاستەنگێن پێشكەفتنا وەلاتی و باشبوونا ژیانا وەلاتیان. ب ملیاران دۆلار ژ سامانێن وەلاتی هاتینە دزین و بەرزەكرن، د دەمەكی دا كو گەلێ ئیراقێ د خرابترین بارودۆخێن ئابووری دا دژیت.
كێماسیەكا دی یا گرنگ، نەشیانا دابینكرنا خزمەتگوزاریێن بنەرەت یە بۆ وەلاتیان. كارەبا، ئاڤا پاقژ و خزمەتێن ساخلەمیێ هێشتا ژی نە ل ئاستێ پێدڤینە. هەروەسا، پرسا ئەمنی و سەقامگیریێ ژی بەردەوام دبیتە جهێ نیگەرانیێ، ب تایبەت پشتی پەیدابوونا رێكخراوێن تیرۆریستی و ملمالنێن ناڤخۆیی سیستەمێ تایفی یێ دەستهەلاتێ ژی بوویە ئەگەرێ دروستبوونا گەلەك كێشە و ئالۆزیان. دابەشكرنا پۆست و پلەیان ل سەر بنەمایێ تایفی و نەتەوەیی، نە ل سەر بنەمایێ شیان و بسپۆریێ، كارتێكرنەكا نەرێنی ل سەر كارایی حوكمەتێ كریە. هەروەسا، پەیوەندیێن حوكمەتا ناڤەندی د گەل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ژی ب گەلەك قەیران و كێشەیان دا دەرباز بووینە. پرسێن وەك بودجە، نەفت و گاز، و ناوچێن كوردستانی یێن دەرڤەی هەرێمێ هێشتا ژی چارەسەر نەبووینە ئەڤ هەمی فیل و كێماسیە بوینە ئەگەرێ دروستبوونا نەرازیبوونەكا بەرفرەه د ناڤ جەماوەری دا. خوپیشاندان و نارەزایەتیێن جەماوەری ب شێوەیەكێ بەردەوام روی ددەن، و خەلك داخوازا چاكسازیێن راستەقینە و گوهورینێن بنەرەت د سیستەمێ حوكمرانیێ دا دكەن دوماهیێ، دشێین بێژین كو حوكمەتا ئیراقێ پێدڤی ب چاكسازیێن بنەرەت و گوهورینێن راستەقینە هەیە. دڤێت سیستەمەكێ نوی یێ حوكمرانیێ بهێتە دانان كو گرنگیێ ب بەرژەوەندیێن گشتی بدەت، نە ب بەرژەوەندیێن تایفی و كەسایەتی. هەروەسا، دڤێت پالنێن ستراتیژی بهێنە دانان بۆ چارەسەركرنا كێشێن ئابووری، جڤاكی و سیاسی یێن كو وەلات پێڤە دنالیت.

سندس سالح سلێڤانەیی

سوز و پەیمان بنگەهێ پێكڤەژیانا جڤاكی و پێكڤە هەلكەفتنا خەلكینە هەر پەیمانەك دهێتە دان، خودان واتە و گرنگی و بەرپرسیاریەكا مەزنە ئەم د ژیانا خوە دا گەلەك جاران سوزان ددەین، ل هندەك جهان ب زارەكی و ل هندەك جهان ژی ب نڤیسین، لێ یا گرنگ ئەوە كو مرۆڤ پابەندی سوز و پەیمانێن خوە بیت و وان پەیمانان بجهبینیت د دینێ ئیسلامێ دا ژی، بجهئینانا سوز و پەیمانان ژ تشتێن هەرە گرنگن و خودێ تەعالا د قورئانا پیرۆز دا گەلەك جاران بەحسێ ڤێ چەندێ كریە و ئەڤ چەندە دیار دكەت كو چەندا پابەندبوون ب پەیمانان ڤە كارەكێ پیرۆزە و گرنگە ژلایەكی دی یێ جڤاكی ڤە ئەو كەسێ سوز و پەیمانێن خوە بجه نەئینیت، باوەریا خەلكێ ژ دەست ددەت و كەس نەما باوەریێ پێ ئینیت ئەڤ چەندە دبیتە ئەگەرێ هندێ كو ئەو كەس د ناڤ جڤاكێ دا بێ قەدر و قیمەت ببیت و خەلك ژێ دوور بكەڤن هەروەسا، پابەندبوون ب سوز و پەیمانان ڤە نیشانا كەسایەتیەكا بهێز و دروستە، ئەو كەسێ سوزێن خوە بجه دئینیت، ب راستی و دورستی دژیت، خودان رێز و حورمەتە د ناڤ جڤاكێ دا، هەر وەك پێشیێن مە گۆتینە: (مێر ب سوزا خوە ڤەیە) بجهئینانا سوز و پەیمانان د كارێن بازرگانی و پیشەیی دا ژی گەلەك گرنگە، ئەگەر بازرگانەك یان كارمەندەك پەیمانێن خوە بجه نە ئینیت، دێ كار و بازرگانیا وی ژ دەست چیت و دێ زیانەكا مەزن بینیت، لەوما دڤێت ئەم هەموو ب باشی بزانین كو سوز و پەیمان نە تشتەكێ سڤكن و دڤێت ب گرنگی و هشیاری ل گەل وان بهێتە مامەلەكرن، بەری كو ئەم سوزەكێ بدەین، دڤێت ئەم باش بزانین كا ئەم دێ شێین وی سوزێ بجه بینین یان نە، ئەگەر ئەم نەشێین، باشتر ئەوە كو ئەم سوزی نەدەین ژ وێ چەندێ كو ئەم سوزی بدەین و پشتی بجه نەئینین ل دووماهیێ دا بجه ئینانا سوز و پەیمانان نیشانا مرۆڤایەتی و باوەریێ یە، ئەڤ چەندە هێزێ ددەتە پەیوەندیێن جڤاكی و دبیتە ئەگەرێ ئاڤاكرنا جڤاكەكێ ساخلەم و دورست.