بەرپەرێ‌ ساخلەمیێ‌:

هەودانا پەردا مەژی ئێك ژ حالەتێن بەربەلاڤە ل جەم زارۆی، رۆژانە حالەتەك ژلایێ‌‌ نۆشدارن ڤە دهێتە دیتن، ژ ئەگەرێن ڤێ‌ نەخۆشیێ‌‌ بەكتریا و ڤایروسە ، ئەو كەسێن بەردەوام هەودان هەبن یان بەرگریا وان یا كێم بیت تووشی ڤێ‌ نەخۆشیێ‌‌ دبن.
د. ئومێد عەدنان، تایبەتمەندێ‌‌ نەخۆشیێن خوینێ‌ و پەنجەشێرا زارۆیان دیاركر هەودانا پەردا مەژی گەلەك ئەگەر یێن هەین، هندەك جاران هەودانا بەكتری و ڤایروسی یا هەی، بەكتریا ژی هەر جهەكێ‌‌ لەشێ‌‌ مە هەودان گرت و ئەو هەودانە برێیا خوینیێ‌ دهێتە ڤەگوهاستن بۆ پەردا مەژی، دبیت كەسەك تووشی هەودانا بەردەوام یا بەلاعیما بیت یان گوهێن وی دكول بن ئەو هەودانە بەرەڤ پەردا مەژی دبەت، و دبیت هەودان ل پەردا مەژی بخۆ ژی پەیدابیت، هەروەسا هەودانا ڤایروسی هەیە، دبیت ئێكی بنگوهك یان میرخچك هەبن، ژبەر ڤی ئەگەری هەودان دێ‌‌ خوە ل سەری دەت، ئەو كەسێن هەودان هەبن یان بەرگریا وان یا كێم بیت تووشی ڤێ‌ نەخۆشیێ‌‌ دبن، هەروەسان بچووك و مەزن تووش ڤێ‌ نەخۆشیێ‌‌ دبن”.
تایبەتمەندێ‌‌ نەخۆشیێن خوینێ‌‌ و پەنجەشێرا زارۆیان گۆت:” نیشانێن هەودانا پەردا مەژی پتریا زارۆیێن تووشبووین تا و سەرئێشان و ستۆیێ‌‌ وان لێ‌‌ دبیتە ئێش نەشێن لڤینا بكەن، و عێلنجی و دلڕابوون ل جەم وان هەیە، ئەڤ نەخۆشیە یا ڤەگرە، نەخۆش خاڤ و لاواز دبیت، هەروەسان دگەهیتە قوناغەكێ‌‌ ئاگەه ژخوە نابیت و تەب دهێنێ‌‌، ئەگەر هات و ئەڤ نەخۆشی یە زوو نەهێتە چارەسەركرن هەودان بەربەلاڤ دبیت وخوە ل مەژی دەت، دڤی حالەتی نەخۆش دهێتە ژ دەستدان”.
دئومێد عەدنان، خویاكر دەسنیشانكرنا نەخۆشیا هەودانا پەردا مەژی دەسپێكێ‌‌ پشكنینا بۆ دكەن وەكو لڤینا ستووی و لڤینا پێیان ئەڤ پشكنینە هندەك نیشانا ددەتە نۆشداران كو نەخۆش یێ‌‌ تووشبووی، و گۆت:”پشكنینا خوینێ‌‌ بۆ دهێتەكرن دێ‌‌ تەماشە كەین كاخروكێن خوینێ‌ زێدەبووینە، چونكو ئەڤە ژی نیشانا هەودانا ددەتە مە، هندەك جاران ئەم پێدڤی تیشكا سەری دبین هەكە هەودان یا مەزن بۆ دێ‌ نەخۆشی دیاربیت، بەلێ‌‌ یا سەرەكی پشكنینا ئاڤا پشتێ‌‌ یە، پشتی ئاڤ ژ پشتا زارۆی هاتە كێشان رەوانەی تاقیگەهێ‌‌ دكەن، ئەڤ پشكنینە ئێكسەر ئەنجامێ‌‌ وێ‌ بۆ مە دیار دبیت كا زارۆ تووشی هەودانا پەردا مەژی بوویە یان نە.
د. ئومێد عەدنان دازانین كێشانا ئاڤێ‌ ژ پشتا زارۆی ژبۆ دەسنیشانكرنا نەخۆشیا زارۆی یە، وگۆت:” گەلەك جاران دایك وبابا ئەڤ پشكنینە ژ ترسا دا یا رەدكری كو بۆ زارۆیێ‌ وان بهێتە ئەنجامدان، ئەم دخوازین خۆە نەترسینن، چونكو ئەڤ پشكنینە نەخۆشیا زارۆی زوو دیاردكەت، و ئەو جهێ‌‌ ئەم ئاڤێ‌ لێ‌‌ دكێشین چ دەمار لێ‌‌ نینن كو ببیتە ئەگەرێ‌‌ فاڵنجا زارۆیان، تنێ‌‌ ترسا وێ‌‌ ئەوە ئەو جهە هەودانێ‌‌ گرت بیت، دڤی حالەتی دا بەری ژێ‌‌ بهێتە كێشان دێ‌‌ هێتە تافیلكرن و بۆ زارۆی دەرزیا بێهوشكرنیێ‌ ددانین دا ئاگەه ژ ئێشانێ‌‌ نەبیت.

وەرزێ‌ زڤستانێ‌ دهێت و باران و بەفر و بریسی و كێمبوونا پلێن گەرماتیێ‌ ژی دگەلدا دهێن.
زڤستان وەرزەكێ‌ جوانە، بەلێ‌ گەلەك ئاریشەیێن ساخلەمیێ‌ و نەخۆشیان بو مرۆڤی پەیدادكەت، ب تایبەت هەكە مرۆڤ خوە نەپارێزیت.
زیانێن ژ ئەنجامێ‌ سەڕمایێ‌ پەیدادبن:
٭ هشكبوونا خوینێ‌ د خوینگێران دا و پاش مرۆڤ تووشی جەلتێن دلی و مەژی دبیت، نەخۆشیێن دلی دگەل سەڕمایێ‌ زێدەتر لێدهێن.
٭ بەدهەرسی و ئێشانێن مەعیدێ‌ و زكی و ئەگەرێ‌ وێ‌ ئەوە كو ئەنزایمەك دناڤ مەعیدێ‌ دا هەیە، دەمێ‌ پلێن گەرماتیێ‌ كێم دبن دروست شوولێ‌ خوە ناكەت.
٭ مرۆڤ زوو تووشی كوخكێ‌ و پەرسیڤێ‌ و ئەنفلاوەنزایێ‌ و بەرسەڕمابوون و ئێشانا گەوریێ‌ دبیت، دگەل سەرئێشانێ‌، ئەگەرێ‌ ڤێ‌ چەندێ‌ ئەوە كو ڤایرۆس و میكرۆب دناڤ سەقایێ‌ ساڕ دا زووتر بەلاڤ دبن.
٭ هەودانا رەگەها سینگی و سیهان ژ ئەنجامێ‌ تووشبوونێ‌ ب ئەنفلاوەنزا دژوار.
٭ میزەرۆ تێك دچن و ئەڤە دبیتە ئەگەرێ‌ نەهاتنا میزێ‌ و ب تایبەت ل دەڤ وان كەسێن مەزنبوونا پرۆستاتان هەبیت.
٭ دەمێ‌ پلێن گەرماتیێ‌ گەلەك نزم دبن، دبیتە ئەگەرێ‌ مرنێ‌، چونكو نزمبوونا پلێن گەرمێ‌ دبیتە ئەگەرێ‌ نەدروست كاركرنا دلی و پاش مرن پەیدادبیت.
٭ سەربارك د كۆئەندامێ‌ هەناسێ‌ دا پەیدادبن ب تایبەت بو نەخۆشێن رەبوویێ‌.
٭ پەیدابوونا نەخۆشیێن پیستی یێن جودا جودا، وەكو ئەكزیما، پرسك، سەدەفیە، هەستداریا پیستی و سۆربوونا دێم و روویان ب تایبەت ل دەف زارۆیان.
٭ ئێشانێن ستووی و پشتێ‌، ئەگەرێ‌ وێ‌ بو تێكچوونا زەڤلەك و ماسۆلكان ڤەدگەریت.
٭ شەخبوونا لێڤان و گەڤشك گرتن ژ دێمی و پرچێ‌.

هندەك ل وان خوارنێن كو ڕۆژانە دخۆین، رەنگە كێم هەتا گەلەك كاریگەریێن خراب هەبن ل سەر وان دەرمانێن هندەك نەخۆش وەردگرن.
ئەڤە ئەو پێنچ خوارنن كو دكتۆر ئاگەهداریێ‌ ددەن ل خوارنا وان پشتی وەرگرتنا دەرمانان:
• سندی: ئەڤ فێقیە گەلەك جاران ب ئەگەێ‌ زێدەكرنا ئاستێ‌ بەرگریا لەشی یان كێمكرنا رێژەیا كۆلسترۆلی دهێتە دانان، بەلێ‌ ئەو ڕێژا ترشیێ‌ تێدا دبیت كاریگەریا دەرمانی كێم بكەت یان ببیتە ئەگەرێ‌ نەخۆشیا دلی.
• شرینی: هندەك جۆرێن شرینی كارتێكرن هەیە ل سەر ئەو دەرمانێن بۆ فشارا خوینێ‌ وەردگرن و مفایێ‌ وان ناهێلیت ب دەردانا هۆرمۆنێ‌ كۆتسۆل ئەڤەژی وەدكەت فشارا خوینێ‌ بلند ببیت.
• دەرمانێن گیای: شارەزا ئاگەهداری داینە ل وێ‌ چەندێ‌ هەكە دەرمانەكێ‌ گیایی دگەل دەرمانەكێ‌ دیتردا وەربگری و كارتێكرنەكا خراب بدەن دبنە ئەگەرێ‌ مەترسیێ‌ بۆ سەر ژیانا وی كەسی.
• پەنیر: هندەك ژ دەرمانان كو بۆ چارەسەریا خەمۆكیێ‌ ب كاردهێن باشترە دگەل پەنیری نەهێنە خوارن، چونكو هندەك پەنیر دبنە ئەگەرێ‌ دەردانا چەند جۆرە هۆرمۆنەكا كو كارتێكرنەكا خراب دكەن ل گەل وان دەرمانان.
• چایا كەسك: هەكە ئەڤ جۆرە چایە ل پێش یان پاش دەرمانێن فشارا خوینێ‌
و نەخۆشیێن دلی بهێتە ڤەخوارن، دێ‌ بیتە ئەگەرێ‌ زێدەكرنا خروكێن سورێن خوینێ‌ ئەڤەژی بەرۆڤاژی چارەسەریا ئەوان نەخۆشیانە.