محەمـەد مـراد

د ڤان 34 سالێن دەربازبووی دا و د ڤێ خۆشی و ئارامی و تەناهی و ئاڤەدانكرنێ دا، ئەم نەگەهشتین وی ئاستی كو خۆ ل خەبات و بەرخودان و قەهرەمانییان و داستانێن پێشمەرگێ قەهرەمان ئەوێن ب زەند و باسكێن خۆ داستان تۆماركرین، خۆ ل وان بكەین خودان، ئەوێن د ناڤ شۆرەشا ئیلۆن و گولانێ دا چەك هەلگرتین و نە داناین كو هەر ئێك ژ وان هەژی مەدالیێن زێرینە.
سەخمەراتی فیداكاری قوربانیدانا هزارەها شەهیدان ژی بۆ رێكا ئازادیێ و رزگاركرنا كوردستانێ، ئەڤرۆ هەمی تشتەك، مە تێكەلی ئێك كرن، كەس نزانت كی پێشمەرگە بوو، كی نە پێشمەرگەیە بۆ سیاسەتێ و هەڤركییا سیاسی، یا ڤی لای و لایێ دی ل مە بەرزەكرن، پێشمەرگێن راستەقینە یێن هەردو شۆرەشێن ئیلۆن و گولانێ، هەتا شەهیدێن قەهرەمان ئەوێن سینگێن خۆ دكرنە مەتال بەرانبەر دوژمنان و ل بەر دەر یێ رەبیان و د هێرشێن سینگ و سینگێن دوژمنی دا بەرزەبوون.
نە ئەم گەهشتین وی ئاستی و نە ئەم لێ دەركەتین خودان، پێشمەرگێن قەهرەمان وندابوون و مانە ل سەر جاددەیان ئەوێن ساخ و ئەوێن شەهید و بریندار ژی بووین د خەم و خەیالێن خۆدا دنالن و هزر دكەن گەلۆ ما پێشمەرگایەتییا گولانێ‌ هند ئاسان بوو؟، ئەڤ قەدر پێشمەرگە ل كیڤەبوون؟. ل گەل چ هێزێ بوون، سال ب سال مە خێزانێن خۆ نە ددیتن برا و بابێن مە شەهید دبوون، كەس و كارێن وان نە د كاری بەهی و شینیێ‌ بۆ دانن بریندارێن مە د ناڤ گوند و شكەڤتان ڤە دنالین شیشەك دیتۆلێ نەبوو برینێن وان پێ پاقژ بكەین.
ئەها هۆسا شۆرەش و رەنجە و زەحمەت و قەهرەمانییا دەهان هزار پشمەرگە و شەهید و قەهرەمان ون بوو، بوونە قوربانی سیاسەت و هەڤركییا سیاسی ڤی لای و لایی دی، لەو ما دبێژیت كێ كر و كێ خوار؟، هەر چەندە ژ لایێ نەتەوی ڤە، خزمەت و شۆرەش و بەرخودانا وان یا مێژووی ناهێتە ژبیركرن، لێ تاك و كەس بەرزەبوون و كەفتن وندابوون، ئەوێن رۆژێن سەخت و دوژوار شۆرەش نەهێلاین و چەك نە دانای، هەتا ئاوەرە و دەربەدەری كەمپێن ئیران و توركیا ژی بوون، خێزان و زارۆكێن وان مانە نەخواندەوار، د باژێران دا و ندابوون.

محەمەد مـراد

ئیرانێ خۆ دیاركر، دەولەتەكا ب هێزە و جیهان چاڤەرێ بوو ئیران د شەڤەك و رۆژەكان دا ژناڤبچیت، نە هەرێ بوو خەون، سەخمەراتی ئابلۆقا دەهان سالان ل سەر ئیرانێ، ئیرانێ یا شیای ژ هەمی لایەكێ ڤە خۆئاڤا بكەت و باشترین چەك دورست بكەت و بەرگریێ ژ خۆ بكەت و گەفان ژی ل دەوروبەرێن خۆ بكەت.
سەخمەراتی وێ زولم و زۆری یا دەستهەلاتا ئیرانێ ل خەلكێ ئیرانێ‌ و كوردان دكەت، لێ شییا خۆ رابگریت، ئەم چاڤەرێ بووین ئیران ژناڤبچیت، لێ مخابن زالتر لێهات ل سەر مللەتێ خۆ و دەورەبەران ژی، دبیت نێزیك نەدویر ژ بن ئابلۆقێن نیڤدەولی ژی دەربكەڤیت و ببیت هەڤالبەندا ئەمریكا، پشتی هەڤالبەندا وێ یا سەرەكی ڕۆسیا پشتا خۆ دایێ د ڤی شەری دا.
هەر چەندە خوسارەتیەكا مەزن د ڤی شەڕی دا ئیرانێ دا، تایبەتی كوشتنا پتری ژ دوازدە زانایێن ئەتۆمی و دەهان سەركردەیێن ب هێز یێن لەشكری، لێ ئیرانێ خۆ راگرت، خۆراگری و نەسەرهلدانا خەلكی د ڤێ ئابلۆقا ئابۆری دا سەركەفتنە بۆ رژێما ئیرانێ و دێ ئیران دژوارتر لێ هێت، تایبەتی د ناڤخۆیا خۆ دا، دێ ئاسنی ب ساری چەمینن ناهلیت هیچ دەنگێن نەرازی بەرامبەری وێ سەرێ خۆ راكەن، ئانكو مللەتێ وی دێ كەڤیت دبن زولم و زۆردایەكا گەلەك مەزنتر ژ بەری شەڕی دا، چنكو د لێدانا ئیرانێ دا گەلەك دەنگێن نەرازی د جادەیا وێ دا سەرهلدان و گەلەك هەر زوی ڤەمراندن ب هێجەتا هندێ كو دەست ل گەل مووسادێ هەبوو و كرنە سیخور و ژناڤبرن.
دێ یا بەردەوام بیت ل سەر كوشتن و سێدارەدانا خەلكێ سادە ئەو دەربێن ب ئیرانێ كەڤتین دەهان سالێن دی ژی ژ لایێ لەشكری ڤە ناگەهیتە وی ئاستێ بەری شەڕی، چنكو ژێرخانا وێ یا لەشكری یا ژناڤبری و هەر سێ بنگەهێن سەرەكی ژی یێن چێكرنا یۆرانیۆمێ ژناڤبرینە، دەهان سالێن دی ژی نەشێت وان بنگەهێن ئەتۆمی ئاڤا بكەت.
ئێران دێ ڤی ماوەی دا دێ هەمی هەولان دەت، پەیوەندیێن نیڤدوەلی ل گەل ئەمریكا و ودەولەتێنن دژی وێ خۆش كەت، تنێ دا دەستهەلاتا مەلەیان لی بمینن سەر دەسهەلاتێ و ئابلۆقا ئابۆری ژی سەر ئیرانێ راكەن پشتی نەمانا چەكێ ئەتۆمی، بۆ جیهانێ ژی ئاشكرا بوو، ئەگەر چەكێ ئەتۆمی ئیرانێ هەبا بێ دودلی دا ئیسرایلێ ژ نەخشێ جوگرافی ئینن دەرێ و ژ سەر جیهانێ سڕكە، بەلێ نەبوو، یان چەندەك دی مابا دا گەهن چەكێ ئەتۆمی.
لێ ئیسرائیلێ نەهێلا بگەهیت چەكێ ئەتۆمی، چنكو دزانی هەردەمێ ئیران ببیت خودانێ ئیِك بومبا ئەتۆمی، دێ ل ناڤ جەرگێ ئیسرائیلێ دەت، ئیران ژ لایێ خۆ راگری ڤە سەركەفت، لێ خوزیكێن مە.
ئەو نەبوون، مەدڤیا دەستهەلاتا ئەڤە چل و پێنج سالە ل سەر دەستهەلاتێ ژناڤ بچیت، دا وەلاتێن دەوربەر ئارام ببان لێ، ژناڤ نەچوو، ئەمریكا و تایبەتی ترامپی لەز ل رێكەفتێ كر، بۆ خاترا وەرگرتنا مەدالیەكێ، ئەوژێ مسۆگەر نینە، بەلێ خۆش هێجەت بوو شەڕ راوەستاندنێ، ئەو شەڕێ وی هەلكری و ئەوی ڤەمراند، بوو قەهرەمانێ ئاشتیێ لەو دبێژن سیاسەتێ نە بەرە و نەپشتە.

محەمەد مراد

یا بەرئاقلە، دەمێ دبێژن ئەگەر كورد بوونە دەولەت، دێ دونیا خرابیت، راستە چنكو ل ڤێ جیهانێ هەمی یێن مللەتێن نەدولەت ئێگرێزییا د ناڤ دا هەی، تنێ ئێكرێزی د ناڤ كوردان دا نینە ل هەر چارپارچەیان.
ئێكرێزی ژ قونبەلا نەوەوی مەزنترە، ئەگەر ئەم پێداچوونەكێ تنێ د هەرێما كوردستانێ دا بكەین سالەكێ بتنێ ژی د ڤان 34 سالان دا ئارام نەبوویە، ئێكرێزی ژی چێ نەبوویە، كو تنێ سێ پارێزگەهن و خەلك و مللەتێ وێ هەمی پشكداری نەخۆشییا بووینە، ئەوێن ب سەر شۆرەشێن كوردی هاتینە، سەدێ نۆت پتر، پێشمەرگەبوون و زەحمەت و ماندیبوون ب دویڤ شۆرەشێن كوردی ڤە برینە و هزارەها شەهید و قوربانی پێخەمەتی رزگاركرنا كوردستانێ كرینە قوربانی، هەتا نوكە ژی ژ ئەگەرێن نە ئێكرێزییا حزبێن سیاسی پتریا چار هزار گوندێن كوردستانێ نە هاتینە ئاڤاكرن و ماینە چۆل و تووكا لێ دخوینیت.
ئەو گوندبوون، ئەوێن پتری چاردە سالا شۆرەش و پێشمەرگە بنان و ئاڤ و خوینا خو خودان دكرن و ب ئەگەرێ ڤان ناكۆكیێن د ناڤ حزبێن سیاسی دا ل كوردستانێ، خەلك زۆ بێزاربوویە، هەر چەندە، چەند سالا جارەكێ هەلبژاتن ژی چێ دبەن، لێ چو كارتێكرنێ ل ئێكرێزییا كورد ناكەت، ئەڤە چەند خولێن پەرلەمانی هاتن پێكئینان تنێ دەرگەهێ پەرلەمانی رۆژەكێ دێ ڤەكەن و چەند سالان دێ گرتی مینیت، د ڤان 34 سالان دا هێشتا چار سالان ب دورستی پەرلەمانی دەوام نەكریە و حوكمەتەكا ئاسایی كارێ خۆ ب دروستی نەكریە، هێشتا دو ئیداری یا دیارە ب هەرێما كوردستانێ سەخمەراتی هەولێن نێڤدوەلی و هەڤال و دۆستێن بیانێ لێ حزبێن سیاسێ هێشتا سۆرن ل سەر نە ئێكرێزییا كوردان ل باشور دو حوكمەت و دو پێشمەرگە و پەرلەمانەكێ دەرگەه گرتی.
ئەڤە هەمی دبنە ئەگەر كو مللەتێ كورد ل باشور بێزاركریە، چو باوەری ب دیمۆكراتیەت و هەلبژارتنا نە مینیت، چنكو تاكە رێك بۆ سەركەفتنا مللەتان و چارەسەرییا ناكۆكیێن سیاسیێن هەلبژارتنانە، لێ ل كوردستانێ هەلبژاتن ژی بێ مفانە و ئێكرێزی چێ نابیت، ئەگەر هۆسا برێڤەبچیت، بێ شك دوژمن و نەحەزێن كوردان هیچ هزرەكێ بۆ هەرێمێ ناكەن، چنكو ل دەف وان یارۆن ئاشكرایە، حزبێن سیاسی د كوردستانێ دا هەڤڕك و دوژمنێن ئێكن، هیچ ئێكریزی د ناڤ دا نینە، ئەڤە جهێ دلخۆشیێ بۆ ئیراق و ئیران و توركیا ژی، هەردەم حەزدكەن حزبێن سیاسی یێن كورد نەبن ئێكرێز دا كورد لاواز بن و داخوازیێن مەزن نەكەن.
ئەم هزر دكەین ئاڤەدانی یا هەی ئەڤە ژی لایێ سیاسی ڤەبوو مە دبیتە بەلا و دەه یان ئاریشە و ناكۆكیان پەیدا دكەت، لایەكێ ئاڤەدانی و لایەكێ هەڕفتی و لایەكێ دی چۆل و لایەكێ دەستێن مە سەر ئەڤرازن ئەها ئەڤرۆ مووچە هات، یان نەهات، وەسا ل دەف خەلكی خۆیا بوویە، ژ ئەگەرێن نە ئێكرێزییا حزبێن سیاسێ حوكمەتا ژیێ وێ گەهشت بیت 34 سالیێ نەشێت هەیڤەكێ مووچێ خەلكێ بدەت بووەیە، جهێ پرسیارێ، ئەگەر و فاكتەرێن خۆ هەنە، لێ مللەت و نەئێكرێزییا حزبێن سیاسی، ئەڤە ژی ل بەر خەلكێ كرینە خەون، ئەم دبێژین سویجێن ئێكەتی نە و جار دبێژێن سویجێن پارتینە و جار دبێژین سویجێن ئیراقێنە، یا بوویە خەون و ئالۆزی د ناڤ هەمی تەخ و چینێن جەماوەری، چنكو د ڤان 34 سالان دا ئێكرێزی چێ نەبوویە و دە یان ناكۆكی و شەڕ ژی پەیدا بووینە ل سەر ڤێ سەررەقیا حزبێن سیاسێ مە نیڤەكا ئاخا كوردستانێ ژ دەست دا ل گەل پتریا 60% سەر و سامانێ كوردستانێ.
هەتا نوكە ئەم یێن د لاوازیەكا سیاسی دا دژین، قەد هزرێ ل ئێكرێزیێ‌ ناكەین و ب چاڤێ دوژمنان بەرێ خۆ ددەین ئێكودو، ڤی لایی پارتی و لایێ دیتر ئێكەتی هزر ناكەین هەتا ئەم نەبێن برایێن ئێك نە حوكمەت دورست دبیت و نەهێزێن پێشمەرگەی دبن ئێك و نەدەرگەهێ پەرلەمانی ڤە دبیت، ب ڤێ نە ئێكرێزییێ ئەم د چاڤێن ئیراقێ دا زۆر لاوازكرینە، ئیراق هیچ هزرەكێ بۆ كوردستانێ ناكەت، یان هەر گرنگی ژی ب فیدرالیەت و هەرێمێ ژی نادەت، لەو یا بەرئاقلە وەكی دبێژن ئەگەر كورد بوون دەولەت دێ دونیا خراب بیت، مانێ ل 2017 هێشتا مە دەولەت نەراگەهاندی، ئەرد و ئەسمان ل مە گرتن و ئەگەر ل وی دەمی ئیراقێ ئەڤ ئارامی و هێزە هەبا، دا جارەكا دی كەڤینە د بن دایگیركرنێ ڤە.

محەمەد مراد

هەر چەندە پارتا كرێكارێن باكور خەباتەكا شۆرەشگیری توند دژی توركیا كریە و بەرگری ژ مافێن رەوایێن گەلێ كورد كرینە ل باكورێ كوردستانێ ب دەهان هزار شەهید كرینە قوربانی خەبات و بزاڤا شۆرەشگیری و شیاینە ل سەر ئاستێ جیهانێ خو بدەت ناسكرن، كو بەرگری ژ مافێن مللەتێن كورد ل باكۆر بكەت، دژی زولم و ستەما رژێما توركیا، پشتی خەباتەكا دوور و درێژ ل دژی رژێما توركیا، لێ ئەڤرۆ چەكی دانن باشترە ژ سوباهی. چنكو دەمێ شۆرەشێن كلاسیكی نەمایە، هەبوونا تەكنولۆجیایا سەردەم، هەمی هێز دهێنە گوهارتن، دانانا چەكی د بەرژەوەندییا گەلێ كورد دایە، ل باكورێ كوردستانێ ئەڤرۆ جیهان دلۆڤانیێ بهێزێن شۆرەشگیر نابن، چو هێزێن شۆرەشگیری ب چەكێ كلاسیكی یێ نهۆ نەشێن بەرگریێ ل بەرامبەر ڤان دەولەتێن زلهێز بكن، چەك دانانا پەكەكێ ژی نوكە زۆر فەرە، تایبەتی پشتی ژناڤچوونا (حزب الله) یا لوبنانی و حەماسا فەلستینی و حوسی یێن یەمەنێ، كو نەشیان خۆ ل بەر لێدان و تەكنولۆجییا سەردەم یا ئەمریكا و ئیسرائیلێ بگرن، سەدان هزار ژ وان هێزێن شۆرەشگێر دانە كوشتن و ل دوماهیێ ژی ئالایێ سپی راكرن. یا ئەڤرۆ پەكەكە ل سەر رازی ببیت چەكی دانن، د بەرژەوەندیا هەر چار پارچێن كوردستانێ دایە و تایبەتی كوردێن باكۆ و دێ بیتە فاكتەرەكێ سەرەكی دەه یان هزار كورد ژ زیندانێت توركیا بهێنە رزگاركرن و ب دەهان گەنج و سنێلە و چەكدارێن پەكەكێ ب خێزان و كەسوكارێن خۆ شاد دببن و ب شێوەكێ گشتی كوردێن باكۆر ژ بن زولم و زۆردارییا توركیا قورتال ببن و ب ناڤێ ئەندامبوون ل گەل پەكەكێ ژیان ل كوردێن باكور رەشكر بوو، یا باشهە خۆ تێكەلی ژیانەكا دیموكراتی و مەدەنی ل توركیا بكەن، كو دێ گەلەك مافێن وان ب رێكا دیموكراتیەت و هەلبژارتنان بدەستكەڤن، دەمێ هێزێن شۆرەشگیریێ ب سەر ڤەچوو، چو هێزێن شۆرەشگێری نەشێن بەرگریا تەكنولۆجییا لەشكری یا سەردەم بكەن و تایبەتی كورد د ناڤبەرا چار وەلاتێن دوژمن دا وەك تورك و فارس و هەردو دەولەتێن عەرەب دا، یا باش ئەڤرۆ بۆ هەر چار پارچەیان ب رێكا دیموكراتیێ و هەلبژاتنان خۆ بگونجینن، دا مافێن مللەتێ بەر جەستە بكەن، د دەستوورێن وان وەلاتان دا، هەر چەندە ئەم كورد دێ بێژین مە چو دۆست نین ژ بلی چیا، لێ ئەڤرۆ چیا ژی مە ناحەوینن، ژبەر تەكنولۆجییا سەردەم نەچیا و نەشكەفت و نە تۆنێل خۆ ل بەر ناگرن.

محەمەد مراد

ئەگەر سوقرات ساخ با نهو، دا شەڤ و رۆژ دا دخەو بیت، وەكو مللەتێ مە، بەهرا پترییا دەمێ كاری ئەم دخەوین، خەو نەخۆشیەكا كوژەكا د ناڤ مللەتێن تەمبل و بێ كار و هەژار دا پەیدا دبیت، و سەرهلدایە، وەكو مللەتێ مە یێ نوكە سەدێ 85% مەزن و بچویك و خێزان هەمی دخەون، هەتا نیڤرۆ و ئێڤاری، كارتێكرنێن خراب ل سەر جڤاكێ پەیدا دبیت، مللەت فێری تەمبلی و بێكاریێ دبیت، كارێن ژیانێ و زێندیكرنا ژیانێ لاواز دبت.
گەنج هەست ب هەبوونا خۆ ناكەن كو بارێ گران د پاشەڕۆژێ دا، بكەڤیته سەر ملێن وان دەمێ مەزن دبن، هەر چەند ئەگەرێن خەوتنێ ژی یێن هەیین، وەك بێكاری و نەبوونا دەرفەتێن كاری، و ئەم پێكڤە چ كارا ناكەین هەتا كارەكێ فەرمی وەك دامەزراندی نەبیت، ئەڤێ چەندی ژی تەمبلی د ناڤ مللەتی دا پەیدا كریە، بارێ حوكمەتێ ژی گران كریە، فەرە حكومەتا هەرێمێ بۆ ڤێ قووناغێ دەست ب ئاڤاكرنا گوندان بكەت و گرنگیێ ب گوند و گوندنشینان بهێتەدان دا خەلك قەستا گوندان بكەت، و بار سڤكی بكەت، دڤێت د باژێری دا هەر چاوا گوندەك بهێتە ئاڤاكرن دێ ژیانا سەدان كەسان دابین كەت و ب دەهان كەس ل گوندی دێ بكار كەڤن و فێری ژیانێ بن و ژ ڤێ تەمبلی قورتال بن، بەری سەرهلدانێ و هەتا سالێن نۆتان ژیانا مللەتی ل سەر دەستێ مللەتی بوو، نەبوو كەس د مالێ دا كار نەكەت، چنكو چو ژێدەرێن ژیانێ نەبوون و خەلك ناچار بوو كار بكەت و نوكە 65% خەلك ب مووچەیە، كارتێكرنێ ل كار و كاركرنێ هاتیە كرن ئەگەر مووچە سێ هەیڤان نەهێت، هیچ كارەكی ناكەین، هەتا مووچە بهێت، ئانكو ئەم یێن ب هێڤییا حوكمەتێ ڤە، یان دێ نان ل مە بیتە هزڕەت.
سقرات دبێژیت:؛:؛
دەمێ ئەز بچویك من نەدڤیا زوی ژ خەو رابم،دایكا من حەزژ ڤی ساخلەتێ من نەدكر، چونكو خەون ب من ڤە دیتن رۆژەكێ ببم ئەندازیار.
رۆژەكێ دایكا من دگەل من هات قوتابخانێ و ل گەل مامۆستایێ رێككەفت بوون، باشیێن ژ خەو رابوونا سپێدێ بۆ من بێژیت.
مامۆستایی گۆت: سقرات، ئەز چێڕوكەكا كورت و جوان بۆ تە بێژم كا تو دێ چ مفای ژیێ بینی..
سقراتی گۆت باشە:-
مامۆستای گۆت دو چویچك هەبوون، ئێك سپێدێ زوی ژ خەو رادبوو .تێر كێز و مێری دخوارن و دا زارركێن خۆ ژی. چیكچكا دووێ :ـ
درەنگ ژ خەو رادبوو چ نەدیت بخۆت.
مامۆستایێ گۆت:- تە چ مفا ژ ڤێ چیرۆكێ دیت سقرات؟.
سقراتی گۆت:- ئەو (حەشرات)كولی و مێری و كێز زوی ژ خەو رادبن تەیر و تەوال دخۆن؟
باشە نوكە ئەم مەزن و بچویك زوی ژ خەو نارابین؟
توژی بخوینەكا دێ چ تێگەهێ و دێ چەوا شروڤەكی؟

محەمەد مراد

جهێ دلخۆشییا مللەتێ كوردە، ل هەر چار پارچێن كوردستانێ و ژ دەرڤەی وەلاتی كو نەورۆزا ئەڤ سالە، خۆیا بوویە هەستا نەتەوایەتیا وردا یا ئازری و ئێكرێزیا كوردان، د ئاهەنگێن سەرتاسەری ل كودستان و جیهانێ دا دیار بوو، كورد مللەتەكێ ئاشتیخوازن و حەز ژ ئێك دكەن و حزبێن سیاسی چەند دژی ئێك بن، لێ كورد و كوردایەتی برایێن ئێكن، تنێ داخوازیێن وان ئازادییا مللەتێ كوردە ل هەر چار پارچێن كوردستانێ.
و ژ هەمیێ خۆشتر دەمێ مرۆڤێ كورد ئالایێ كوردستانێ د ناڤ ئاهەنگێن نەورۆزێ دا دبینت یێ بلند دبیت ل مهاباد و ئەستەنبول و ئامەدێ و بۆكان و شامێ، جهێ كەیف خۆشی یە، رامانەكا پر بهایی د چاڤێن نەحەزان دا، ئەها هۆسا نەورۆز بوویە نەورۆزا تەڤ كوردان، هەر جهێ كوردەك ژی لێ بوویە ئاهەنگ و ئاگرێ نەورۆزێ ل هەمی جیهانێ هل بوویە و زۆربەی سەرۆكێن جیهانێ و سازیێن نیڤدوەلی ئەڤ جەژنهە ل مللەتێ كورد پیرۆز كریە، هند هەستێ كوردایەتی بلند بوویە، سەرۆكێ دەولەتا توركا ژ ئەنقەرێ پشكداری ئاهەنگا ئامەدێ ببیت، كو پایتەختێ كوردستانێ و كوردایەتی یە و ژ هەمی گرنگتر ب دەستێن خۆ ئاگرێ نەورۆزێ هل كەت و دانپێدانێ بكەت كو نەورۆز یا گەلێ كوردە.
گەلەك نەتەوێن دی ژی ئەڤێ رۆژێ جەژن و ئاهەنگان دكەن، كو رۆژەكا نوی و ئازادی یە و داخواز و پێشنیاركریە، رۆژا نەورۆزێ ل توركیا ببیت بهێنڤەدان ئەڤە ژی جهێ سەرنچ و گرنگیپێدانێ یە، كو كورد ژ لایێ نەتەویی و دیبلۆماسی ڤە د پێشكەفتنەكا مەزن دانن كو یێن دوهی دوژمن و ئاگر دڤەمراندن ئەڤرۆ ب دەستێن خۆ ئاگری هل دكەن، پشكداری ئاهەنگا نەورۆزێ و خۆشا كوردان ببەن، چاڤەرێ دكەین ئەڤ نەورۆر و خۆشییە ببیت پالدەرەكێ سەرەكی بۆ ئێكرێزیێ و خۆشی بەڤیت هەر چار پارچێن كوردستانێ و كورد ژ كوشتن و بن دەستی و زولم و زوردای قورتال بن.

محەمـەد مـراد

دەولەتا بەنی ئومییە، د چەرخێ ناڤین دا كو ئێك ژ دەولەتێن ئیسلامێ یێن مەزن بوو،ل سالا 611 لسەر دەستێ (معاویە بن ئەبی سفیان) هات دامەزراندن،پشتی شەهیدبوونا خەلیفە (عەلی بن ئەبی تالب د،خ) دەوەلەتا بەنی ئومیە دەولەتەكا موسلمان بوو ل شامێ (سووریا،لوبنان،فلستین، ئوردن) بەرفرە بوو، هەتا گەهشتی مسرێ و گزیرتەیا عەرەبی و ئیسپانیا، پایتەختێ وێ (دیمەشق)بوو،دەولەتەكا ب هێز و پێشكەفتی بوو د هەمی وارێن ژیانێ دا.
ژ لایێ سیاسی ڤە دەولەتەكا ناڤەندی یا ب هێز بوو،خەلیفە وێ دەسەلات ل سەر هەمی جومكێن دەسەلاتێ هەبوو، ژ لایێ ئابووری ڤە، زۆر یا پێشكەفتی بوو د بازرگانی و چاندنێ د. ژ لایێ رەوشەنبیری ڤە دەولەتەكا رەوشەنبیری و پێشكەفتی بوود وارێن ئەدەب و شیعر و فەلسفێ و ئاڤاكرنی دا، سەخمەرات بهێزبوون و پێشكەفتنا وێ، بەلێ دەولەتا بەنی ئومیە هەرفت ل سالا 750 میلادی دا،پشتی 89 سالێن دەسەلاتێ،ئەگەرێن هەڕفینا وێ چەند فاكتەربوون.
٭دەسەلادارێن ناۆخۆ، ناكۆكی كەفتە د ناڤ دا، تایبەتی ناكۆكی كەفتە د ناڤ كەس و كارێن نیێزیك خەلیفەی، بۆ ئەگەرێ لاوازییا ویێ دەولەتێ.
٭ڤارێبوون و شۆرەشان ل گەلەك دەڤەران دەست پێ كر و بوو ئەگەرێ پارچەكرنا دەولەتێ،گرۆپێن شەڕكەر دەڤەر گرتن، پشتی ڤان ناكۆكیان دەولەت لاوازبوو.
٭هیێرشبرن (غەزوە) یێن دەوروبەر دەست پێ كر، دەولەتا عەباسی لەشكرەك ئامادەكر و هێرش كرە سەر دەولەتا بەنی ئومیە و ژ ناڤبر. هەڕفینا دەولەتا بەنی ئومیە د شەڕێ (زابێ) سالا 750 میلادی دا د ناڤبەرا لەشكرێ بەنی ئومیە و دەولەتا عەباسی،لەشكرێ بەنی ئومیە شكەست و عەباسی بسەركەفتن و دەولەتا بەنی ئومیە ژناڤچوو و ئەگەرێن سەرەكی یێن شكەستنا دەولەتا بەنی ئومیە و هەڕفینا دەولەتا وان ئەڤەبوون:
٭.پرسیار ژ (حاكمێ بەنی ئومیە) هاتەكرن، بۆچی دەولەتا هەوە هەرفت؟ گۆت!
1..كاروبارێن بچویك مە كرنە دەستێ مەزنان دا.
2..كاروبارێن مەزن مە كرنە د دەستێ بچویكان دا.
3..ئەم هندا بووین د ناڤبەرا (خەمساری و را دەرچوونێ دا).
4- مە دویركرن هەڤالێن (وەلا‌و) د (د سینگێ) وان دا بۆ مە.
5- دوژمنێن مە نێزیكی خۆ كرن، ژ بۆ مەرحەبایەكێ.
6-ئەم گەهشتین وێ غەدرا مە ل یێن ئێكێ كرین و مە ژ دەست دا و لائێن دووێ.
٭مە كوردان ژی گەلەك سەر بۆر و (عیبرەت) هەنە د مێژوویێ دا،بەلێ كەس خۆ لێ ناكەت خودان و دەمەك دێ هێت لاپەڕێن مێژوێ دلۆڤانیێ ب كەسێ نابت ئەگەر هزار سال بچن دێ هەر هێتە گۆتن و نڤێسین و كەس نەشێت بەر گریێ ژی لێ بكەت.

محەمـەد مـراد

حوكمەتا هەرێما كوردستانێ هیچ خەمساریەك د ڤان سالێن بۆرین دا نەكری یە، ل دۆر ئافاكرنا باژێران ژ هەمی لایەكێ ڤە، هەمی باژێر نووبوونا جادە و تاوەر و مۆتێل و بازارێن جوان و مۆلان ب خۆڤە دیتیە، جهێ سەرنج راكێشانا هەمی وەلاتێن دەوربەرە، كو پێشكەفتنەكا بەرچاڤ یا ئاڤەدانیێ ل هەرێما كوردستانێ بخۆڤە دیتی؟ بتایبەتی د كابینەیا كاك (مسرۆر بارزانی دا) و ل هەمی باژێر و گوندان خێر ژ ئاڤەدانیێ دیتی یە و جهێ سوپاسیێ یە، لێ یا فەر و فەرتر ئاڤاكرنا مرۆڤانە دێ چاوا بیت.
راستی ژی گەلەك ب زحمەتە، هەڤال (گوهدار شێخۆ) والیێ زاخو د كۆمبوونەكا خۆدا، دان ب ئاڤاكرنا باژێر كر، گۆت باژێر یێ دهێتە ئاڤاكرن، ئەرێ ئه م دێ چەوا مرۆڤا ئاڤاكەین…!!! ئەڤە یا ب زحمەتە، چنكو فاكتەرێن ئاڤاكرنا مرۆڤا زۆرن و ئەگەرێن نەهێلانا ئاڤاكرنا مرۆڤان ژی دزۆرترن، ژینگەها هەرێم تێدا دەرباز دبیت، كو فاكتەرێ سەرەكی مرۆڤێ كورد لێ ئاڤا نەبیت، چنكو هەرێم سنووردار كریە، ژ لایێ دوژمنێن سەر سەختێن كوردا ڤە و چاێن وان وەكی گورگان ل مرۆڤێ كوردە. ل هەر چەند رەخا هێرشێ دكەن سەر ناخ و دەروونێ كوردان كو ئاڤا نەبیت ل بن پەردێن سیاسی و ئابۆری و كولتۆری و خێلەكی هانددەن،دا كو قەد هزر ل ئاڤاكرنا خۆ نەكەت، هەردەم سەرقالی ژیانا سیاسی و ئابۆری و خەونێن ئاشۆپە ببن و هەبوونا خۆ ژبیر بكەت، و هندەك حزبێن سیاسی ژ فاكتەرێن سەرەكینە د هەرێما كوردستانێ دا كار دكەن، مرۆڤێ كورد بكەن كویلە مژویلی هەڤر`كی و نەڤیان و كەرب‌ و كین و نەڤیانا وەلاتی بكەن، كو ئاخ و نیشتمان و باژێر ل پێش چاڤێن مرۆڤێ كورد رەش كریە.
هەرچەند ئاڤەدانی هەبیت نابینن وەكو (چافێن گای)لێ هاتینە تنێ پاتێ سۆر دبینن، هیچ تشتەكێ نابینن. ژیانا مرۆڤێ كورد كرینە د قاپیشكا كەزوانێ دا و ژێ دەرناكەڤیت، ئەڤێ چەندێ و بۆ ئاڤاكرنا مرۆڤێ كورد بەرنامە و پرۆژەیێن ستراتیجی پێ دڤێن،كو مرۆڤێ كورد خۆ ب كوردایەتی و نەتەوی ئاڤا بكەت خۆ ب باژێر و خاكا خۆ ڤەگرێ بدەت و ژیانا خۆ لسەر دەستێ خۆ ئاڤا بكەت و نەمینیت ب هیڤیا ڤێ حزبێ و حزبا دی ڤە و دەستان بۆ ڤی وییێ هەنێ بقوتیت و خۆ ژبی بكەت كو نانێ سپێدێ نینە بخویت.
پەروەردە و زانكۆ و پەیمانگەهێن كوردستانێ ژی دشێن رۆلێ هەرە مەزن د ئاڤاكرنا مرۆڤێ كورد دا ببینن، چنكو سالانە دەه یان هزار قوتابی ژ زانكۆ و پەیمانگەهێن كوردستانێ دەردكەڤن، ئەگەر ئەو بهێنە ئاڤاكرن ب زانستێن سیاسی و كوردایەتی بێگومان د ماوەیێ چەند سالێن بهێن دا، مرۆڤێ كورد دێ ئاڤا بیت ژ هەمی لایەكێ گرنگیێ ب ڤیانا وەلاتی بدەت، ژ لایێ ئابۆری و ژینگەهی و دێ بیتە پالدەرەكێ سەرەكی مرۆڤێ كورد حەژ گوند و باژێرێن خۆ بكەت و هەست ب هەبوونا خۆ بكەت، بەرامبەر هەر كاڕەكێ نەرەوا د وەلاتی دا پەیدا بیت. نوكە یابوویە كولتۆر د ناڤ جڤاكێ دا، چ هەبیت چ نەبیت، دێ بێژیت من شۆلەپێ یە، مرۆڤ سەر جادەیان بهێنە كوشتن، دێ بێژیت من شۆلە پێ یە.
ئاگر ب چییا بكەڤیت، دێ بێژیت من شۆلەپێ یە، هەژار ژ برسا بمرن دی بێژن من شۆلەپێ یە، ستوینكێن كارەبێ ئێك ببریت دێ بێژن من شۆلەپێ یە، باژێر د گلێشی را بمینیت، دێ بێژن من شۆلەپێ یە، باجا گران كەن و سەدان كامیریەێن پوینت تو پوینت بهێنە دانان دبێژن مە شۆلەپێ یە، ل دەوربەرێن باژێران دت یان زالگە بهێنە دانان دێ بێژن مە شۆلە پێ یە.
ئەڤە دیار دبیت كو مرۆڤێ كورد تنێ كویلێ بەژن بالا خۆی، بەریكا وی تژی بیت، شۆلە ب جیران و هەڤالێ خۆ نینە، ئەگەر ژ برسا بمرت، مادەم مرۆڤێ كورد ئاڤا نەبوویە و هەستكرنێ دا لاوازە، ئەگەر هەمی باژێرێن مە جادەیێن وان ب مەرمەری بهێنە رازاندن دێ هەر بێژن مە شۆلە پێ یە.

محەمەد مراد

سالا 1960 ئێك ژ زیندانێن دینان ل توركیا، كو ژمارەكا دینان شییان ژ زیندانێ برەڤن،نێزیكی (460)زیندانی رەڤین، كەڤتن ناڤ باژاری دا، ئاریشەكا مەزن د ناڤ باژاری دا پەیدا بوو، دین و هشیار تێكەلی ئێك بوون، رێڤەبەرێ زیندانێ نەشیا دینا و هشیاران د باژێری دا لێك جودا كەت، چنكو وەك ئێك بوون و كەسێ ژی ناڤێ خۆ نەدزانی.
رێڤەبەرێ زیندانێ بلەز هنارت دكتورێ تایبەتێ دەروونی یێ نەخۆشخانێ، هات زیندانێ، گۆت دكتور ئاریشەك مەزن یا بۆ مە چێبووی ژمارەكا زۆر ژ زیندانێن مە یێن ژ زیندانێ رەڤین و تێكەلی ناڤ باژێری بووین، ئەم نزانین دێ چاوا زیندانیێن خۆ ژ خەلكێ دی جودا كەین و كۆم كەین،چنكو چو زیندانی ناڤێن خۆ ژی نزانن،دكتوری پلانەكا باش بۆ دەینا، دكتۆری گۆت ئێك ژ قوتابیێن خۆ (صافیرەكێ) فیتفیتۆكێ بینە،.ئانكو ئەم دبێژین فیتك یان فیتۆك! پالە و خزمەتكارێن زیندانێ بدویڤ خۆ رێز بكن،تو فیتكێ لێدە و برێڤە هەرە ئەڤێن دی ژی لدویڤ تە دێ هێن.
خۆ نۆرەیا خۆ وەك قیتارێ لێ بكەن و نۆرەك درێژ چێكەن و تو ل بەراهیا وان فیتكێ لێدە و هەرن ناڤ باژێری دا،گەهشتن ناڤ باژێرێ چ دینێ ئەو نۆرە دیت بدویڤ نوورێ كەتن و كولان كولان گەریان هەتا سەركێشێ وان بەرێ خودا نووڕێ، نوورە یا درێژ بووی ژ زیندانیێت رەڤی،پتر یێن نووڕێ دا،فیتك لێدان و چەپدا، بۆ حەوشا زیندانێ هەمی كرنە د حەوشێ دا،دەرگەهێ حەوشێ گرت،رێڤەبەر دەركەفت حەوشێ بەرێ خۆدا حەوشێ (ئۆهۆ)، ئاریشەك دی چێبوو.
رێڤەبەری گۆت تنێ 460 دینێن مە كێم بون و رەڤیبوون، نوكە 180زێدەنە، وەسا دیارە دبیت ناڤ باژێری دا، نوكە سێ بەرامبەری زیندانێن مەنە، وەسا دیار دبیت دین نەتنێ ئەون یێن د زیندانێ دا، بەلكو سێ بەرامبەری، زیندانیێن مە دینن یێن ناڤ جڤاكێ دا هەیین، چنكو ئەوێ بدویڤ فیتكێ كەفتی و گەهشتی نووڕێ و دگەل نووِرێ هاتین ناڤ زیندانێ ئەوژی دینن،چنكو نەزانی یە،بابەتێ فیتكێ چی یە و بدویڤ فیتكێ كەتی ئەو ژی دینە.
ئەڤرۆكە نیڤەكا جڤاكا مە بدویڤ دا یان جۆرێن فیتەكا كەفتینە و نزانن كا مەرەما وان فیتكان چییە، وەك هەبوونا دە یان حزبێن سیاسی كو ب فیتكێن جودا جودا لێدەن، دە یان مرۆڤ و كەس هاتینە خاپاندن هەر نزانن كا سەركردەیێ وێ حزبێ چ مەرەم هەیە، ئەو حزب پێك ئینایە و كا دێ چ بۆ مللەتی كەت،تنێ خەلك بدویڤ فیتكان دكەڤیت چ ژ مەرەما فیتكا نزانن.

محەمەد مـراد فـەتـاح

پشتی ئەنفالا سالا 1988دەست پێكری، پتریا 182 هزار گەنج و زارۆك و ژن و پیر، بەر ب شالاوا ئەنفالان كەفتین و بێ وژدان و بێ دلۆڤانی پتریا وان ل بیابانێن ژێرییا ئیراقێ ل (نوگرە سەلمان) و ل جهێن جودا جودا ب ساخی بن ئاخكرن و دەمێ بنئاخ دكرن، هێچ شینوارەكێ ڤەشارتنێ نەدهێلان، هەتا ئەو لەشكر و شۆفێرێن عەرەب ئەوێن ب كارێ كوشتن و ڤەشارتن و كولانان گۆڕێن ب كۆم رادبوون، نە دهێلان ساخ رژێمێ ئیراقێ و بەعسیان ئەو ژی دكوشتن، دا ل بەر كوچكێن بالاڤیان ژی جهێن گۆڕێن وان یێن ب كۆم نەهێنە ئاشكرن.
و هەر چەندە ژ سالا 2003 وەرە حوكمەتا هەرێمێ خەمساریێ د لێگەریان و گۆرێن ب كۆم دا نەكریە، لێ ل دیڤ ئەڤێ لێگەریانێ سەدو هەشتێ و دو هزار سالێن دی، ژی هەستیكێن مە ژ بیابانێن عەرەبان خلاس نابن و شەرێ دژی داعشێ 2014 عەرەبان ب ناڤێ داعشێ جارەكا دی ئەنفال و كوشتن و سەربرینا كوردان دوبارەكرەڤە دگەل كوردێن ئێزدی كو پتری 6 هزار گەنج و ئافرەت و كچێن ئێزدی رەڤاندن و هند، كوشتن و هند ب ساخی ل بیابانین مووسل و دەوروبەرێن شنگال و (بەعاج ) بنئاخكرن و دەهان گۆڕێن ب كۆم هاتینە دیتن و ب سەدان گۆڕێن دی ژی هێشتا ڤەشارتی و نەپەنی ماینە، ئەوژی سەدان سالێن دی هەستیكێن وان خلاس نابن، ئانكو ئەنفال و كارەساتا شنگالێ سەدان سالێن دی، دێ مینین د ناخ و دەروونێ كوردان دا و برینێن وان بۆ نفشێن پشتی سەدان سالێن دی سارێژ و تەنا نابن، بژی كورد.