نزار بنیامێن رێكانی
ده‌ستپێكا ژیانێ مرۆڤ نه‌شیایه‌ بتنێ بژیت ژبه‌ركو په‌یداكرنا پاریێ رۆژانه‌ یێ ژیانێ زۆرێ ب زه‌حمه‌ت و ئه‌وژی قۆناغا نێچیرڤانیێ بوو و ئه‌ڤ قۆناغه‌ ژی زۆرا ب زه‌حمه‌ت بوو و به‌رهه‌مێ وێ ژی یێ كێم و نه‌ مسۆگه‌ر بوو، ئه‌ڤه‌ ژلایه‌كی ڤه‌ و دیسا ل وی سه‌رده‌می مرۆڤ ب تاك نه‌شییا بژیت، ژبه‌ر مه‌ترسییا گیانه‌وه‌رێن دڕنده‌ و دڤیا با مرۆڤ ب كۆم كۆم ژیابانه‌ و پێكڤه‌بوون ئه‌ڤه‌ ژی ژلایه‌كێ دی ڤه‌، ژ به‌ر ڤێ چه‌ندێ هزر ل هندێ هاته‌كرن كو ل چاره‌كی بگه‌رن و ژ مه‌ترسیا ڤان هه‌ردو لایه‌نێن ژیانێ ده‌رباز ببن، ئه‌وبوو ژ ده‌ڤه‌رێن بلند و ئاسێ و ژ كه‌فتا به‌ر ب ده‌شتێ ڤه‌ هاتن و ده‌ست هاڤێته‌ ئاڤاكرنا جهێ ڤه‌حه‌ویانێ كو ئه‌وژی خانی بوون ب شێوه‌یێ بازنه‌ی و خودانكرنا گیانه‌وه‌ران، پاشى ده‌ست هاڤێته‌ چاندنێ كو دبێژنه‌ ڤێ قۆناغێ؛ قۆناغا دووێ ژ ژیانا ده‌ستپێكی، هۆسا ل ڤێرێ مرۆڤ بوونه‌ كۆم كۆم و هه‌ر كۆمه‌كی ل جهه‌كی ئاكنجی بوون و پێكڤه‌ ده‌ست هاڤێته‌ ئاڤاكرنێ و خودانكرنا گیانه‌وه‌رێن كه‌هی و مفا بۆ مرۆڤی، هه‌روه‌سا جۆرێن چاندنێ ژی كرن و ئه‌ڤ مرۆڤه‌ بوونه‌ مال و بنه‌مال و ئویجاغ و گوند و عه‌شیره‌ت و هۆزێن مه‌زن و نه‌ته‌وه‌ و ملله‌ت و ژیانێ ده‌ست پێ كر، ئێكه‌م سیسته‌مێ سیاسی ل ده‌ستپێكێ سیسته‌مێ (عه‌شائیری) بوو، پاشى ل گه‌ل پێشكه‌فتنا ژیانێ و جیهانێ رێزبه‌ندیا سیسته‌مێ برێڤه‌برنێ ب ڤی شێوه‌ی بوو (ده‌وله‌تێن باژێر ئانكو (دویلات المدن)، پاشى ده‌ڤه‌ر یان مێرنشین، پاشى مه‌مله‌كه‌ت (الممالك)، پاشى ئیمبراتوریه‌ت، پاشى كۆنۆلیزم و ئیمپریالیه‌ت، ل دوماهیێ ده‌وله‌تێن نه‌ته‌وه‌ی، ئه‌ڤ چه‌نده‌ و پێشكه‌فتنه‌ ژ ئه‌نجامێ وێ ئێگگرتنا ب كۆم بوو، هه‌ر وه‌كی ئه‌م دبینین ئه‌ڤ جیهانا نوكه‌ یا د پێشكه‌فتنه‌كا بله‌زا دا، لێ یا من دڤیا بێژم و مه‌به‌ست پێ ئه‌و مفایێن كۆم و پێكڤه‌ كاركرن و ده‌ركه‌فتن و خۆشی و نه‌خۆشیێن ژیانێ ئه‌وه‌ ئێگگرتن و ڤیان و نیاسین و نێزیك بوون و پێكڤه‌ژیان مفایێن هه‌ڤپشك درۆست دبن، ئه‌ڤ چه‌نده‌ ژی د خزمه‌تا گه‌ل و نه‌وه‌یی دا بن و نه‌ك ژبۆ ده‌مارگێریێ، هه‌ر ئاڤه‌دان بیت كوردستانا مه‌ ب سایا ئێكرێزیێ و ئێگگرتنێ وه‌كی ل جیهانێ.

نزار بنیامێن رێكانی
گه‌له‌ك پێناسه‌ لسه‌ر مامۆستایی هه‌نه‌ و هه‌ر كه‌سه‌كی پێناسه‌یه‌ك دایێ و هه‌می ئه‌و پێناسه‌ ژی دروستن و دهه‌ژینه‌ بۆ مامۆستایی ، لێ ب كورتی مامۆستا ئه‌و كه‌سه‌ یێ قوتابیان فێری زانست و زانینێ و په‌روه‌ردێ و ره‌وشتی دكه‌ت، خودایێ مه‌زن ژی ده‌رباره‌ی مامۆستایی دبێژیت، { قُلْ هَلْ ێسْتَوِی اڵّژِینَ ێعْڵمُونَ ۆاڵّژِینَ ڵا ێعْڵمُونَ إِنَّمَا ێتَژَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ} و هه‌ر وه‌سا پێغه‌مبه‌رێ مه‌ژی (سلاڤ لێ بن) لسه‌ر مامۆستایی دبێژیت، من سلك گریقا یلتمس به علما؛ سهل الله به گریقا إلى الجنه‌ ) ، ژبه‌ر كو بها و پاداشتا مامۆستایی گه‌له‌كا مه‌زنه‌ خودایێ مه‌زن و پێغه‌مبه‌رێ مه‌ (سلاف لێ بن) لسه‌ر ئاخفتینه‌، و ژبلی وان گه‌له‌ك ژ خه‌لیفه‌ و زانایێن موسلمان و نه‌ موسلمان به‌حس و په‌سنا مامۆستایی كرینه‌ و زوربه‌یا وه‌لاتێن پێشكه‌فتی و خودان زانسته‌كێ مه‌زن گرنگی یه‌كا مه‌زن پێدایه‌ ژهه‌می لایه‌كی ڤه‌ نه‌خاسمه‌ لایه‌نێ ئابۆری و مه‌عنه‌وی و خودان رێزن دناڤا جڤاكێ خودا ، و دیسان ژلایێ قوتابێن وانڤه‌ژی جهێ رێزێ نه‌ و ب چاڤه‌كێ مه‌زن به‌رێ خوه‌ دده‌نێ، و ئه‌ڤ چه‌نده‌ ژی ڤه‌دگه‌ریته‌ڤه‌ بۆ گرنگی یا حكومه‌تێن ون و ئاستێ تێگه‌هشتنا جڤاكێ وان بۆ مامۆستایی، هه‌رجار ئه‌ڤ چه‌نده‌ ل ده‌ڤ مه‌ژی هه‌بوو و رێز ل مامۆستایی دهاته‌ گرتن و بها و جهێ خوه‌ یێ تایبه‌ت د ناڤا جڤاكَ مه‌ دا هه‌بوو و دیسا ژلایێ قوتابیێن وان ڤه‌ ژی رێز و شه‌رم بۆ هه‌بوو، لێ مخابن نوكه‌ به‌روڤاژی ئه‌ڤا مه‌ به‌حسكری یا هه‌ی و ئه‌ڤ چه‌نده‌ ژی دزڤریته‌ ڤه‌ بۆ گه‌له‌ك ئه‌گه‌ران و ب دیتنا من ئه‌گه‌رێ سه‌ره‌كی ئه‌ڤ بارودۆخێ دژوارێ ئابۆری و سیاسیێ لسه‌ر مه‌ هاتیه‌ سه‌پاندن ژلایێ دوژمنێن گه‌لێ مه‌ و هه‌ردیسا تا راده‌كی گرنگینه‌دان ب ته‌خا مامۆستا ژلایێ جڤاكێ ڤه‌ ب گشتی و ب دیتنا من پشكه‌ك ژ مامۆستا ب خوه‌ ژی ئه‌گه‌ره‌ كو رێز لێ نه‌هێته‌ گرتن ژبه‌ر كو نه‌شیا یه‌ خو بگونجینیت دگه‌ل قوتابیان و كه‌س و كارێن وان و ئه‌و شه‌خسیه‌ بخو دروست نه‌كریه‌ كو قوتابی رێزێ لێ بگریت و گه‌له‌ك جاران یا گه‌هشتی یه‌ وی راده‌ی قوتابی په‌نایێ بو هێزێ ببه‌ت و دگه‌ل شه‌ڕ بچیت ئه‌ڤه‌ ژلایه‌كی ڤه‌، ژلایه‌كێ دژی ڤه‌ قوتابیێن نوكه‌ رێزێ ل مامۆستایێن خوه‌ ناگرن و ئه‌ڤه‌ژی ڤه‌دگه‌ریته‌ ڤه‌ بۆ وان ئه‌گه‌رێن مه‌ لسه‌ری به‌حسكرین و ئه‌گه‌رێ دیار و به‌رچاڤ ژی ئه‌وه‌ كو هنده‌ك ژ سه‌میانێن قوتابیان ئاگه‌هـ ژ زارۆكێن خوه‌ نینه‌ و نزانن ل كیش پولێ نه‌ و ده‌وامێن وان كه‌نگی نه‌ و چ ده‌من و دیڤچوونا وان ناهێته‌كرن و ئه‌ڤه‌ژی دبیته‌ پالده‌ر كو قوتابی ب كه‌یفا خوه‌ بیت و رێزێ ل مامۆستایی نه‌گریت، هه‌ر جار هوسا نه‌بوو قوتابی و مامۆستا بهایێن خو هه‌بوو ده‌مێ قوتابی مامۆستایێ خو دیت رێكا خوه‌ ڤه‌دگوهاست و شه‌رم ژێ دكر و ل وی جهی نه‌دما ترس ما دلی دا تاكو رۆژا پاشتر مامۆستایێ خوه‌ ل قوتابخانێ دیت كا دێ پاداشت و سزایێ وی چبیت ، ئه‌ڤا مه‌ به‌حسكری كورتیه‌ك بوو ژ وێ جیاوازیا به‌ری نوكه‌ د ناڤبه‌را مامۆستا و قوتابیان دا ، ئه‌ڤجا داكو بهایێ مامۆستا و قوتابیان وه‌كی به‌رێ لێ بهێت پێدڤی یه‌ ده‌ستهه‌لات و جڤاك و سه‌میانێن قوتابیان گرنگی و رێزێ ل هه‌ردویان بگرن، چونكی ملله‌ت ب زانست و زانینێ پێش دكه‌ڤن.

نزار بنیامێن رێكانی
بێگومان ل هه‌می دونیایێ رویدانێن سروشتی دروست دبن وه‌كی بوركان و لافاو و بوومه‌له‌رز و هڕ و بایێن بهێز و ئاگر به‌ربوون …هتد، هه‌ردیسا رویدانێن ده‌ستكرد ژی چێدبن وه‌كی شه‌ڕا و كوشتنێ و تالانكرن ئاگر به‌ربوون و ..هتد، وه‌لاتێ مه‌ژی یێ بێ به‌هر نینه‌ ژڤان جوره‌ رویدانان، ئه‌ڤجا چ یێن سروشتی بن یان یێن دروستكری بن، ژبه‌ركو ئه‌م ژی پارچه‌كین ژ ڤێ جیهانا لسه‌ر ئه‌ردى، ئه‌ڤه‌ چه‌ندین جاران دیارده‌یا ئاگربه‌ربوونێ د ئه‌ڤ ساله‌دا ل دهۆك و هه‌ولێرێ په‌یدا بوویه‌ و جاره‌كی ل بازارێن چه‌لێ ل دهۆكێ و دو جاران ل بازارێن هه‌ولێرێ، گه‌له‌ك بۆچوون په‌یدابوون ل دۆر سۆتنێ و جار دبێژن شورتێ كه‌هره‌بێ یه‌ و جار دبێژن سۆپێن گازێ و كه‌هره‌بێنه‌ و جار دبێژن خه‌مساری یه‌ و هه‌ر هو به‌ربوویێ و جار ژی دبێژن ئه‌ڤه‌ پیلان بو هاتیه‌ دانان و ب ده‌ستكرد بوویه‌، لێ ب دیتنا من هه‌ردو بۆچوون دروستن، سه‌باره‌ت شورتێ كه‌هره‌بێ هه‌ر وه‌كی دیار و به‌رچاڤ سیسته‌مێ كه‌هره‌با مه‌ نه‌یێ دروسته‌ و مه‌ چه‌ندین جۆرێن كه‌هره‌بێ هه‌نه‌ وه‌كی كه‌هره‌با نشتیمانی و موه‌لیدێن ئه‌هلی و تایبه‌ت و ئه‌ڤه‌ ژی گرفتا په‌یدا دكه‌ت كو ببیته‌ ئه‌گرێ هندێ شورتێ كه‌هره‌بێ دروست بیت و دیسا ل وه‌رزێ زڤستانێ ژی زور جاران صوپێن گازێ و كه‌هره‌بێ دهێنه‌ هه‌لكرن و دهێنه‌ ژبیركرن بهێنه‌ ڤه‌مراندن ئه‌ڤه‌ژی دبیته‌ ئه‌گه‌ره‌ك كو ئاگر به‌ربوون دروست بن، سه‌باره‌ت لایه‌نێ ده‌ستكرد ئانكو پلان بۆ دهێته‌ دارێشتن كو ئاگر به‌ربوون دروست بن پێدڤیه‌ ئه‌م ڤێ چه‌ندێ ژبیر نه‌كه‌ین كو هێشتا پیلان دژی ملله‌تێ مه‌ دهێنه‌ دارێشتن و ئه‌ڤ ئاگر به‌ربوونه‌ ژی جۆره‌كێ دژایه‌تیێ یه‌ دهێته‌ بكارئینان دژی هه‌رێما مه‌ ژلایێ ده‌وله‌تێن دوژمن و بێگومان لایه‌نێ ناڤخوه‌ی ژی رۆل هه‌یه‌ د ڤێ چه‌ندێ دا، چونكی مه‌حاله‌ بێ لایه‌نێ ناڤخوه‌یی لایه‌نێ ده‌ره‌كی بشێت دربێ خوه‌ بدانیت كو ئه‌ڤه‌ژی یا دیار و ئاشكه‌رایه‌ د مێژوویا گه‌لێ مه‌دا، ئه‌ڤجا ئه‌ڤ سۆتنا ڤێ دوماهێ ئه‌ز دبینم پلان بۆ هاتیه‌ دارێشتن بۆ هندێ ئه‌من و ئاسائیشا وه‌لاتێ مه‌ تێكبده‌ن ئه‌ڤجا پێدڤیه‌ ئه‌م پتر هشیاربین ژ ڤان جۆره‌ پیلانان و لێ سوپاس بۆ خودێ ملله‌تێ مه‌یێ هشیاره‌ و حوكمه‌تا مه‌ ژی یا شاره‌زا و زانا یه‌ و ده‌زگه‌هێن مه‌ یێن ئه‌منی ژی د چاڤ ڤه‌كرینه‌ ژبۆ پووچه‌لكرنا هه‌ر جۆره‌ پیلانه‌كی.

نزار بنیامێن رێكانی
ل ده‌مێ په‌یدابوونا ژیانێ لسه‌ر رویێ ئه‌ردی تاكو ئه‌ڤرۆ سێ چینێن مرۆڤان هه‌نه‌ و تا رۆژا دوماهیێ دێ هه‌ر هه‌بن، ئه‌وژی چینێن (بلند و ناڤنجی و خوارێ) وئه‌گه‌رێ سه‌ره‌كی یێ نه‌هه‌ڤ سه‌نگیێ ژی دزڤریته‌ ڤه‌ بۆ وێ نه‌دادپه‌روه‌ریێ ئه‌وا دهێته‌ برێڤه‌برن ژلایێ ده‌ستهه‌لاتدارێن ڤێ جیهانا سه‌ر ئه‌ردی برێڤه‌دبه‌ن كو ئه‌وژی مرۆڤن، بێگومان گه‌له‌ك ئه‌گه‌ر هه‌نه‌ كو ئه‌ڤ هه‌رسێ چینه‌ په‌یدابن، ئه‌وژی یێن (سیاسی و ئابۆری و جڤاكى)، لێ ب دیتنا من ئه‌گه‌رێ سه‌ره‌كی ژی سیاسی یه‌ ژبه‌ر كو هه‌ر كه‌سه‌ك یان لایه‌نه‌ك دڤێت ده‌ستهه‌لاتێ وه‌ربگریت و ببیته‌ ده‌ستهه‌لاتدار داكو پێگه‌هێ خوه‌ موكم بكه‌ت و ئایندێ خوه‌ مسۆگه‌ر بكه‌ت و ژبه‌ر ڤێ ئێكێ دێ مژویلی ڤێ چه‌ندێ بیت و هنه‌تا راده‌كی ئێدی ئاگه‌هـ ژ خوه‌ پێدا نابیت و ئه‌ڤ سیسته‌مه‌ ژی ژلایێ وان وه‌لاتان ڤه‌ دهێنه‌ په‌یره‌وكرن ئه‌وێن دكتاتۆر و نیمچه‌ دیموكراسی، هه‌رێما مه‌ ژی وه‌كی هه‌ر وه‌لاته‌كێ جیهانێ ئه‌ڤ چینه‌ هه‌نه‌ و لێ ره‌نگه‌ رێژه‌یا هه‌ژاریێ لدویڤ پیڤه‌رێن جیهانی هند یا بلند نینه‌ و ئه‌گه‌ر نوكه‌ به‌ر ب بلندبوونێ ڤه‌ بچیت، ئه‌و ژی ژ ئه‌گه‌رێ وان بارودۆخێن ئابۆرى یێن سه‌خت و دژوار و هاتینه‌ سه‌پاندن لسه‌ر گه‌لێ مه‌ ژلایێ حوكمه‌تا ئیراقێ ڤه‌ و ئه‌و ماف و شایسته‌یێن دارایی و مووچێن فه‌رمانبه‌رێن هه‌رێمێ نه‌ كو هه‌ر جار به‌هانه‌كی دڕاگرن و گیرۆ دكه‌ن، لێ یا مه‌به‌ست من دڤێت بێژم ئه‌وه‌ سوپاس بۆ وان ده‌وله‌مه‌ند و سه‌رمایه‌دارێن هه‌رێما كوردستانێ كو به‌رده‌وام هاریكار و پشته‌ڤانیا ته‌خا هه‌ژارا دكه‌ن، نه‌خاسمه‌ ل ده‌مێ كاره‌ساته‌كا نه‌چاڤه‌رێكری ب سه‌رێ ملله‌تێ مه‌ دهێت وه‌كی (لافاو و بیڤه‌له‌رز وئاگربه‌ربوون) و دیسا ئه‌و نه‌خۆشیێن دۆمدرێژ و كێم ده‌رامه‌ت و مه‌ها ره‌مه‌زانا پیرۆز، ئه‌ڤ هاریكاریه‌ دبیته‌ پشته‌ڤان بۆ حوكمه‌تێ و پشكه‌ك ژ ئه‌ركێن وێ كێم دكه‌ت، له‌وا فه‌ره‌ ئه‌ڤ جۆره‌ پشته‌ڤانییه‌ دبه‌رده‌وام بن و زێده‌تر لێ بهێن تاكو بارێ ئابۆری یێ هه‌رێمێ باشتر لێ بهێت و ئێدی رێژه‌یا هه‌ژایێ كێمتر لێ بهێت و باشه‌ لیژنه‌كا تایبه‌تمه‌ند یان ده‌زگه‌هه‌كێ فه‌رمی بۆ ڤێ مه‌به‌ستێ بهێته‌ دامه‌زراندن و ژ كه‌سانێن زیره‌ك و ده‌ستپاك و شه‌هره‌زا بۆ هندێ ئامار و زانیاریێن راست و دروست هه‌بن و ئه‌و هاریكاری ب رێكا ڤی ده‌زگه‌هی بهێنه‌ وه‌رگرتن و دابه‌شكرن ب فۆرمه‌كا پڕی زانیاری و ب سیسته‌م داكو ئه‌و كه‌سێن پێدڤی بگه‌هنه‌ مافێن خوه‌.

نزار بنیامێن رێكانی
پشتی شه‌ڕێ جیهانی یێ ئێكێ ب دوماهیك هاتی و گورانكاریێن مه‌زن په‌یدا بوون و گه‌له‌ك ده‌وله‌تێن نوی ژدایك بوون و هاتنه‌ دامه‌زراندن و ئیراق ژی ئێك بوو ژ وان ده‌وله‌تێن نوی كو ل سالا ١٩٢١هاتبوو دامه‌زراندن و پشكه‌كیا كوردستانا مه‌زن كه‌فته‌ بن ده‌ستهه‌لاتا ڤێ ده‌وله‌تێ ئانكو ئه‌ڤه‌ نوكه‌ دبێژنێ هه‌رێما كوردستانا ـ ئیراقێ لێ مخابن ئه‌ڤ چه‌نده‌ ژی نه‌ ب حه‌زا گه‌لێ كورد بوو، لێ ب خورتی بوو و ل دویڤ به‌رژه‌وه‌ندیێن ده‌وله‌تێن سه‌ركه‌فتی بوو د شه‌ڕێ جیهانیێ ئێكێ دا و ب تایبه‌تی بریتانیا و فه‌ره‌نسا، و گه‌لێ كورد هاتنه‌ بێ به‌هركرن د هه‌ر مافه‌كی دا و سه‌ره‌ده‌ریا هه‌ڤوه‌لاتێن پله‌ دو د گه‌لدا دهاته‌كرن، لێ ملله‌تێ كورد ئه‌ڤ زولم و زۆرداریه‌ قه‌بیل نه‌كر ژ ده‌وله‌تێ له‌ورا بزاڤ و شۆرشێن نه‌ته‌وه‌ی ده‌ستپێكرن دژی ده‌ستهه‌لاتێن ده‌وله‌تا ئیراقێ، ژبۆ هندێ هه‌می ته‌خ و چینێن جڤاكی پشكداریێ د بزاڤا رزگاریخوازا گه‌لێ كوردستانێ دا بكه‌ت، وه‌ك پشته‌ڤانیه‌ك بۆ شۆرشێ و پێدڤییه‌كا فه‌ر هه‌ردو رێكخراوێن (قوتابیان و لاوان) هاتنه‌ دامه‌زراندن د كۆنگره‌یێ سیێ یێ پارتی دیموكراتی كوردستان ل ١٨شواتا سالا ١٩٥٣، ئێكه‌مین پشته‌ڤانیا ڤان رێكخراوا ئه‌وبوو ده‌مێ بارزابیێ نه‌مر ل چریا ئێكێ ل سالا ١٩٥٨ ژ ئێكه‌تیا سۆڤیه‌تیا به‌رێ زڤری ب هزاران قوتابی و لاوان پێشوازی لێ كر، پاشى ده‌مێ شۆرشا مه‌زنا ئیلۆنێ سالا ١٩٦١ ده‌سپێكری ئه‌ڤ رێكخراوه‌ كه‌ڤنه‌ د خزمه‌تا شۆرشێ دا وه‌ك خه‌باتا نهێنی و چه‌كداری و ده‌ركرنا به‌یاننامه‌یان، دیسا رۆلێ وان د رێكه‌فتناما ١١ئادار سالا١٩٧٠ ڤان رێكخراوان رۆله‌كێ مه‌زن و به‌رچاڤ هه‌بوو ژبۆ سه‌رخستا ڤێ رێكه‌فتنێ و دیسا د شۆرشا گولانا پێشكه‌فتنخواز ب شێوه‌یه‌كێ كرداری پشكداری د شۆرشێ دا كرن و گه‌له‌ك ژ كادرێن ڤان رێكخراوان رۆله‌كێ سه‌ره‌كی و كاڕا و كاریگه‌ر هه‌بوو د سه‌ركه‌فتنا شۆرشێ دا و چه‌ندین شه‌هید ژی دان، هه‌ر وه‌سا ل ده‌مێ دارشتنا پلانا سه‌رهلدانێ رۆله‌كێ باش هه‌بوو تاكو قه‌واره‌یێ هه‌رێما كوردستانێ دروست بووی و قۆناغا شۆرشگێری هاته‌ گوهۆرین بۆ قۆناغا یاسایی و په‌رله‌مانی و هه‌لبژارتنان و دامه‌زراندنا داموده‌زگه‌هێن ده‌وله‌تێ، نوكه‌ ژی رۆلێ وان د پاراستنا ڤان ده‌ستكه‌فتیان یێ دیار و به‌رچاڤه‌ و گه‌له‌ك ژ كادرێن ڤان رێكخراوا نوكه‌ پشكدارن د رێڤه‌برنا داموده‌زگه‌هێن (حكومی و له‌شكری و سیاسی)، ب ڤێ هه‌لكه‌فتا پیرۆز پیرۆزباهیێن گه‌رم بۆ ئه‌ندام و لایه‌نگر و به‌رپرسێن ڤان رێكخراوان و سه‌رێ رێز و حورمه‌تێ بۆ شه‌هید و دامه‌زرێنه‌رێن ڤان رێكخراوان دچه‌مینین.

نزار بنیامێن رێكانی
گومان تێدا نینه‌ كه‌ركووك كوردستانه‌، دڤێت ئه‌ڤ چه‌نده‌ ل ده‌ڤ هه‌ر كورده‌كێ دلسۆز و كورد په‌روه‌ر هه‌بیت، ژبه‌ر كو قۆناغ بۆ قۆناغێ هه‌ولا ژناڤبرنا ناسنامه‌یا ڤی باژێری دهێته‌دان ژ لایێ ده‌وله‌تێن ده‌ورو به‌رڤه‌ و ب تایبه‌تی ژ لایێ ده‌وله‌تا ئیراقێ و حوكمه‌تێن ئێك ل دویڤ ئێك ڤه‌ ، هه‌ر چه‌نده‌ پێكهاته‌یێن وێ هه‌مه‌جۆرن، ئانكو ژ سێ پێكهاته‌یێن سه‌ره‌كی پێكدهێن، ئه‌و ژی (كورد و توركمان و عه‌ره‌ب)، لێ وه‌كو ناسنامه‌ كوردستانی یه‌، ده‌وله‌تا توركیا ب باژێرێ خوه‌ دزانیت و دبێژیت هژمارا توركومانان هندی هژمارا كورد و عه‌ره‌بایه‌ و ده‌وله‌تا ئیراقێ ژی دبێژیت هژمارا عه‌ره‌بان هندی هژمارا توركومان و كوردایه‌ و ئه‌ڤ چه‌نده‌ ژی بۆ وێ ئێكێ دزڤریته‌ڤه‌ ژبه‌ر دو هۆكاران، ئێك هوكارێ هێزێ ئانكو هه‌ردو ده‌وله‌تێن تورك و ئیراقێ ده‌مێ ب هێزدكه‌ڤن ژ لایێ سه‌ربازی ڤه‌ هه‌ر ئێك جودا جودا دبێژن كه‌ركووك یا مه‌یه‌، دو. نه‌بوونا چ سه‌رژمێریێن دروست كو ئه‌ڤ چه‌نده‌ بوویه‌ ئه‌گه‌رێ هندێ رێژا دروست یا هه‌ر پێكهاته‌كی دیار نه‌بیت، لێ ئه‌ڤ چه‌نده‌ هاتیه‌ كرن ئانكو سه‌رژمێری ژی هاتیه‌كرن ل ڤی باژێری و رێژا هه‌ر پێكهاته‌كی هاتیه‌ دیاركرن و دیار بوویه‌ رێژه‌یا كوردان ژ هه‌ردو پێكهاته‌یێن توركومان و عه‌ره‌با پتره‌، ئه‌و ژی سه‌رژمێریا سالا١٩٥٧بوو كو باشترین سه‌رژمێری یه‌ ل مێژوویا ئیراقێ دا هاتیه‌ ئه‌نجامدان، ژبه‌ر كو سه‌رژمێریه‌كا راست و دروست بوو و یا بێ لایه‌ن بوو، ئانكو نه‌یا سیاسی بوو كو ئه‌ڤه‌ ژی به‌لگه‌یه‌كه‌ لسه‌ر كوردستانیه‌تا كه‌ركووكێ، لێ سه‌رژمێریێن دویڤدا نه‌یا دروست بوو و رێژه‌یا كوردان كێم كریه‌ ژبۆ هندێ ناسنامه‌یا كه‌ركووكێ بگوهۆرن و هه‌ولا هندێ دده‌ن كو كه‌ركووكێ بكه‌نه‌ باژێره‌كێ ته‌وافقێ نه‌ك باژێرێ كوردستانێ، ئه‌ڤه‌ژی هه‌وله‌كا مه‌ترسیداره‌، له‌ورا پێدڤی یه‌ سه‌ركردایه‌تیا كوردی ژدل لسه‌ر ڤێ چه‌ندێ راوه‌ستن و ئه‌ڤ هه‌وله‌ سه‌رنه‌گریت و پێداگری لسه‌ر ناسناما كه‌ركووكێ بهێته‌ كرن، نه‌خاسمه‌ د ڤێ قۆناغێ دا ژبه‌ر كو كه‌ركووك یا هاتیه‌ داگیرن ژ لایێ له‌شكرێ ئیراقێ ڤه‌.

نزار بنیامێن رێكانی
هه‌می گه‌لێن دونیایێ خه‌باتێ ژ بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا مافێن خوه‌ دكه‌ن، و پتریا وان گه‌هشتینه‌ ئارمانجێن خوه‌ كو ئه‌و ژی ده‌وله‌تبووینه‌، بێگومان گه‌لێ كورد ژی ئێك ژ وان گه‌لانه‌ خه‌باتێ ژ بۆ هه‌مان ئارمانج دكه‌ت و چه‌ندین قۆناغێن چه‌كداری ده‌ربازكرینه‌ و چه‌ندین بزاڤ و شۆرش و سه‌رهلدان كرینه‌ و د ڤان قۆناغان دا ب هزاران شه‌هید و ئه‌نفالكری و بریندار و ده‌ربه‌ده‌ری و مالوێران و گوند كاڤلكری و زیندانیكرن..هتد، داینه‌ ژبۆ هندێ ملله‌تێ مه‌ژی وه‌كی هه‌ر ملله‌ته‌كێ جیهانێ ب سه‌ربه‌ستی و سه‌رفرازی و ئاشتی و خوشگوزه‌رانی بژیت، لێ مخابن دوژمنێن مه‌ د چه‌ندین قۆناغێن جودا جودا دا نه‌هێلایه‌ ئه‌م ب ڤان مافان شاد ببین و هه‌ر چه‌نده‌ ب سایا گه‌لێ مه‌ و پێشمه‌رگه‌هێن قاره‌مان و خوینا هزاران شه‌هید و بریندارا و سه‌رۆك بارزانی مه‌ هه‌رێمه‌ك هه‌یه‌ كو ئه‌ڤه‌ ژی ده‌ستكه‌فته‌كێ مه‌زنه‌ بۆ گه‌لێ مه‌، لێ مخابن هه‌ولا لاوازی و ژناڤبرنا وێ دهێته‌كرن ژ لایێ دوژمنێن مه‌ڤه‌ یێن ناڤخوه‌ و ده‌رڤه‌ هه‌ر چه‌نده‌ نه‌شیاینه‌ ب كوشتن و ئه‌نفالكرن و ده‌ربه‌ده‌ریێ…هتد، مه‌ ژناڤ ببه‌ن لێ ئه‌ڤرۆ ب شێوه‌یه‌كێ دی و ب سیاسه‌ته‌كا دی، ب رێكا برینا بودجه‌ و مووچێ فه‌رمانبه‌رێن هه‌رێمێ كو ئه‌ڤه‌ مافه‌كێ ده‌ستووریێ مه‌یه‌، تا نوكه‌ ئه‌ڤ هه‌رێمه‌ به‌شه‌كه‌ ژ ده‌وله‌تێ و كو چاوا فه‌رمانبه‌رێن ناڤه‌راست و باشورێ ئیراقێ ماف هه‌یه‌ هه‌یڤانه‌ مووچێ خوه‌ وه‌ردگرن وه‌سا ژی فه‌رمانبه‌رێن مه‌ ماف هه‌یه‌ مووچێ خوه‌ وه‌ربگرن، لێ مخابن جهێ ڤی مافی ئه‌و فشارێ دئێخنه‌ سه‌ر مه‌ داكو ئه‌م نه‌چاربین ده‌ستان ژ ڤێ هه‌رێمێ به‌رده‌ین و ئیراده‌یا مه‌ لاوازكه‌ن، لێ ئیراده‌یا گه‌لێ مه‌ و سه‌ركردایه‌تیا مه‌ و ب تایبه‌تی جه‌نابێ سه‌رۆك مسعود بارزانی ژ هه‌ر پیلانه‌كی و دژایه‌تیه‌كی بهێزتره‌، و ئه‌ڤا دهێته‌كرن ل دژی ملله‌تێ مه‌ جینۆسایده‌كا ئابۆری یه‌ و ئه‌ز باوه‌رم دێ ئه‌ڤ قۆناغه‌ ژی ده‌ربازبیت وه‌كی هه‌ر قۆناغه‌كا سه‌خت و دژوار مه‌ ده‌ربازكری و دێ سه‌ركه‌فتن به‌هرا مه‌بیت و شكه‌ستن بۆ دوژمن و نه‌یارێن مه‌ بن.

نزار بنیامێن
د حه‌فتیا بۆرى دا دو رێككه‌فتن هاتنه‌كرن؛ ئێك د ناڤبه‌را ئه‌مریكا و ئیراقێ دا ل دۆر ده‌ستپێكرنا دانوستاندنێن نوى و دارێتنا په‌یوه‌ندیێن داهاتى ل چارچووڤه‌یێ بابه‌تێ سه‌ربازى و ئه‌منى ل پێناڤى گه‌ره‌نتییا به‌رده‌وامیا رویب روى بوونا تیرۆرێ و پاراستنا ئاسائیشا وه‌لاتى، ئه‌ڤه‌ ژ لایه‌كى ڤه‌ و رێككه‌فتنا د ناڤبه‌را توركیا و ئیرانێ ل دۆر بابه‌تێن (ئابۆرى و بازرگانى و رێكوبان و وزا نه‌فت و گازێ و دیسا بابه‌تێن ئه‌منى)، ئه‌ڤه‌ژى ژلایه‌كێ دیڤه‌، بێگومان د ڤان هه‌ردو رێككه‌فتان دا؛ لایه‌نێن دیار دێ مفاداربن ژبه‌ركو رێككه‌فتن كریه‌ هه‌ردو لایه‌نان ژبۆ به‌رژه‌وه‌ندیا ده‌وله‌ت و حوكمه‌تێن خوه‌، ئه‌ڤ چه‌نده‌ ل هه‌مى وه‌لاتێن جیهانێ دهێته‌كرن و كاره‌كێ سروشتى یه‌ ژبه‌ر كو ده‌وله‌ت لسه‌ر بنه‌مایێ به‌رژه‌وه‌ندیێن هه‌ڤپشك هاتینه‌ دروستكرن، نه‌خاسمه‌ وه‌لاتێن هه‌ڤسنوور و خودان ئابۆره‌كێ ب هێز، ئه‌وا مه‌به‌ست من دڤێت بێژم د ڤان رێككه‌فتنامه‌یان دا، لایه‌نێ كوردى دێ رۆل و مفایێ وان چ بیت ژبۆ هه‌رێما كوردستانێ، بێگومان ئه‌و رێكه‌فتنا (توركى – ئیرانى)، هیچ مفایه‌ك بۆ مه‌ كوردان نابیت بتنێ مفا بۆ وانه‌ ژبه‌ر كو هه‌ردولایه‌ن دژى هه‌ر مفایه‌كینه‌ بۆ هه‌رێما كوردستانێ هه‌بیت و ئه‌ڤ چه‌نده‌ ژى تشته‌كێ سه‌یر نینه‌، ژبه‌ركو ب درێژاهیا مێژوویێ دوژمنێن دیارێن كوردانه‌، سه‌باره‌ت رێكه‌فتنا (ئه‌مریكى ـ ئیراقى)، ره‌نگه‌ ئه‌ڤه‌ دێ یا جودا ژى بیت ژبه‌ر كو هه‌رێما كوردستانێ پشكه‌كه‌ ژ ده‌وله‌تا ئیراقا فیدرال و ل دویڤ ده‌ستوورى هه‌رێمه‌كا په‌سه‌ندكریه‌، د ڤێ رێككه‌فتنێ دا پێدڤى یه‌ لایه‌نى كوردى د ئێكگرتى بن و پشكدارى و رۆله‌كێ دیار و به‌رچاڤ هه‌بیت د دارێشتنا وێ رێكه‌فتێ و لسه‌ر بنیاتێ به‌رژه‌وه‌ندیێن هه‌ڤپشك بیت و پاراستنا قه‌وارێ هه‌رێما كوردستانێ لبه‌ر چاڤ بهێته‌ وه‌رگرتن و ئه‌ڤ رێككه‌فتنه‌ نه‌بیته‌ ئه‌گه‌رێ لاوازیا هه‌رێمى، ژبه‌ركو هه‌رده‌ما به‌رژه‌وه‌ندیێن ده‌وله‌تێن زلهێز و خودان به‌رژه‌وه‌ند هاتینه‌كرن، ل وى ده‌مێ لایه‌نێ سیێ دبیته‌ قوربانى، هیڤیخوازین ئه‌ڤ چه‌نده‌ چێ نه‌بیت و ڤێ جارێ ژى نه‌بینه‌ قوربانى ململانا ته‌سفیا حساباتان.

نزار بنیامێن رێكانی
ل ژێر درووشمێ (كوردستانه‌كا بهێز)كابینه‌یا نه‌هێ یا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ل رێكه‌فتی ٢٠١٩/٧/١٠ێ سویندا قانوونی خار ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ و پتریا ئه‌ندامێن په‌رله‌مانی ده‌نگ پێدا كو ژ سه‌رۆك وه‌زیران رێزدار (مسرۆر بارزانی) و جێگرێ وی رێزدار (قوباد تاله‌بانی) و بیست و دو وه‌زیران و نۆزده‌ وه‌زاره‌تان و چه‌ند ده‌سته‌یان پێكهاتبوون و پتریا لایه‌نێن سیاسی یێن خودان كورسی د په‌رله‌مانی دا پشكداری د حوكمه‌تێ دا كر، كو ئه‌ڤ چه‌نده‌ ژی خاله‌كا بهێز بوو ژبۆ سه‌ركه‌فتنا كابینێ و ژهێلێن گشتی یێن به‌رنامێ كارێ حوكمه‌تێ و ژ هێلێن هه‌ره‌ گرنگ لسه‌ر ئاستێ خزمه‌تگوزاریان دا و د خالا شه‌شێ دا به‌حسێ په‌یداكرنا كاری بۆ كه‌رتێ تایبه‌ت و به‌رفره‌هكرنا وه‌به‌رهێنانێ د بیاڤێن جودا جودا دا وه‌كی (پێشه‌سازی و گشتوكال و گه‌شتوگوزار) تاكو ده‌لیڤه‌یێن كاری زێده‌ بكه‌ن و یاسا كاری بهێته‌ رێكخستن و پتر ده‌لیڤه‌یێن كاری بۆ گه‌نجێن هه‌رێمێ بهێته‌ په‌یداكرن، ئه‌ڤه‌ژی خاله‌كا گه‌له‌كا گرنگه‌ بۆ هندێ گه‌نجێن مه‌ بێ ئۆمێد نه‌بن ژبێ كاریێ و هانده‌ره‌كه‌ گه‌نجێن مه‌ كاربكه‌ن و بێ كار نه‌مینن، نه‌خاسمه‌ ئه‌و كه‌سێن ده‌رچووین كۆلیژه‌ و په‌یمانگه‌هان و ئه‌وله‌ویه‌تا دلیڤه‌یێن كاری بۆ وان بیت، ژبه‌ر كو هه‌ر ئێك ژ وان د واره‌كی دا شه‌هره‌زایه‌، و جهێ خۆشحالیێ یه‌ د ڤێ كابینێ دا ئه‌و به‌لێن هاته‌ دی و ژماره‌كا زۆرا گه‌نجێن مه‌ بوونه‌ خودان كار ده‌لیڤه‌یێن كارى بۆ هاتنه‌ دیتن ل كه‌رتێ تایبه‌ت، نه‌خاسمه‌ ئه‌و پرۆژه‌یێن ستراتیژی و مه‌زن هاتنیه‌ ڤه‌كرن و ژ لایێ حوكمه‌تێ و سه‌رمایه‌دار و كۆمپانێن ناڤخوه‌ و بیانی د هه‌می واران دا، سه‌ره‌رای وان هه‌می ئاسته‌نگێن سیاسی و ئابۆری و ساخله‌می كه‌فتینه‌ به‌ر ڤێ كابینێ، نه‌خاسمه‌ سه‌رده‌مێ هاتنا ڤایرۆسێ كۆرۆنایێ و نه‌فرێكرنا بودجا هه‌رێمێ ژلایێ به‌غدا ڤه‌ و راگرتنا نه‌فتا هه‌رێمێ و دروستكرنا گرفتان ژلایێ هنده‌ك لایه‌نێن ناڤخوه‌ی یێن پشكدار د حوكمه‌تا هه‌رێمێ و به‌غدا دا و بریارێن دادگه‌ها فیدرالی یا ئیراقێ، لێ كاروانێ ئاڤه‌دانیێ نه‌هاته‌ راوه‌ستاندن و یێ به‌رده‌وامه‌ ژلایێ سه‌رۆك وه‌زیران رێزدار (مسرۆر بارزانی) ڤه‌ و هیڤییا مه‌ ئه‌وه‌ د داهاتی و كابینێن بهێت دا ئه‌ڤ كاروانه‌ یێ به‌رده‌وام بیت، نه‌خاسمه‌ د وارێ په‌یداكرنا ده‌لیڤه‌یێن كاری دا بۆ گه‌نجێن مه‌ ژبه‌ر كو گه‌نج هێزا وه‌لاتی نه‌ د هه‌ر واره‌كی دا یێ، به‌رده‌وام بیت كاروانێ ئاڤه‌دانیێ ل هه‌رێما كوردستانێ ژبۆ خزمه‌تا گه‌ل و وه‌لاتێ مه‌.

نزار بنیامێن رێكانی

بێگومان هه‌ر ده‌وله‌ته‌كا بهێته‌ دامه‌زراندن پێدڤیه‌ ب رازه‌ مه‌ندیا وه‌لاتیێن وێ بن، نه‌خاسمه‌ ئه‌گه‌ر پێكهاته‌یا وێ ده‌وله‌تێ یا فره‌نه‌ته‌وه‌ و ئایین و مه‌زهه‌ب بیت، داكو ئه‌و ده‌وله‌ت یاسه‌ركه‌فتی بیت، پشتی شه‌ڕێ جیهانی یێ ئێكێ ب دوماهی هاتی و ده‌وله‌تێن سه‌ركه‌فتی د شه‌ڕی دا ده‌ڤه‌ر لێكڤه‌كرین و دیسا ئیمبراتوریه‌تا ئوسمانی ب دوماهی هاتی، كو پتری پێنچ سه‌د سالان ده‌ڤه‌ر ب گشتی و ئیراق ب تایبه‌تی ل بن كونترۆلا وێ بوو، ده‌وله‌تا ئیراقێ و چه‌ندین ده‌وله‌تێن دی هاتنه‌ ئاڤاكرن و دامه‌زراندن و ل سالا ١٩٢١ ده‌وله‌تا ئیراقێ هاته‌ دامه‌زراندن بێ كو ره‌ئیا گه‌لێ كوردستانێ وه‌ربگرن، به‌لكو ب زوری و پشكه‌ك ژ كوردێن كوردستانا مه‌ن دانه‌ دگه‌ل ئیراقێ و یێن دیتر دانه‌ دگه‌ل ده‌وله‌تێن (ئیران، سووریا، توركیا)، ئانكو ئه‌م دشێن بێژین كوردستانا مه‌زن هاته‌ دابه‌شكرن و بۆ چارپارچه‌، هۆسا گه‌لێ كورد بوو نێچیرا وی شه‌ڕی و وان ده‌وله‌تان، ئانكو بوو قوربانی ده‌وله‌تێن به‌رژه‌وه‌ندخواز و ئه‌ڤه‌ چه‌نده‌ ژی ڤه‌دگه‌ریته‌ ڤه‌ بۆ چه‌ند ئه‌گه‌ره‌كان و ب دیتنا من ئه‌گه‌رێ سه‌ره‌كی ژی نه‌ئێكرێزیا گه‌لێ مه‌یه‌، ئه‌ڤه‌ژی نه‌خۆشیه‌كا كه‌ڤن و به‌رده‌وامه‌، له‌ورا دوژمنێن مه‌ ژی ب ساناهی كونترۆلێ لسه‌ر مه‌دكه‌ن، هندی ئه‌م دهۆسابین ئه‌م چ جاران نابینه‌ خودان كیانه‌كێ سه‌ربه‌خوه‌، ئه‌و سیاسه‌ت و حوكمرانیا ل ئیراقێ دهێته‌ جێبه‌جێكرن نه‌ك سیسته‌مێن جیهانی یه‌ به‌لكو سیسته‌مێ به‌رژه‌وه‌ندیێن وانه‌ دهێته‌ په‌یره‌وكرن، هه‌ر چه‌ندێ رژێما ده‌وله‌تێ یێ هاتیه‌ دیاركرن د دستوورێ ده‌وله‌تێ دا لێ كار پێ ناهێته‌كرن ژبه‌ركو دێ هه‌می پێكهاته‌یێن وه‌لاتی گه‌هنه‌ مافێن خوه‌ و ئه‌ڤ چه‌نده‌ژی دبه‌رژه‌وه‌ندیا وان دا نینه‌، له‌ورا ئه‌و به‌رده‌وام پێگیریێ ب ده‌ستووری ناكه‌ن، نموونه‌ پشتی كو رژێما ئیراقێ ژناڤچووی ل سالا ٢٠٠٣ و سیسته‌مێ فیدرالی هاتیه‌ په‌سه‌ندكرن د ده‌ستوورێ ئیراقێ دا ب رازه‌مه‌ندیا هه‌می پێكهاته‌یێن نه‌ته‌وه‌یی و ئایینی و مه‌زهه‌بی یێن ئیراقێ كو بۆ وێ قۆناغێ باشترین چاره‌سه‌ری بوو، لێ مخابن پێگیری پێ نه‌هاته‌كرن بتنێ ل وی ده‌می پێگیری پێ دهاته‌كرن ده‌ما ده‌وله‌ت یا لاواز ژلایێ له‌شكری و سیاسی و جڤاكی ڤه‌ لێ به‌روڤاژی ڤێ چه‌ندێ نوكه‌ هیچ كار ب ده‌ستووری ناهێته‌كرن و هه‌می ئه‌و مافێن هاتینه‌ دیاركرن بۆ گه‌لێن ئیراقێ ناهێنه‌دان، نه‌خاسمه‌ بۆ گه‌لێ مه‌یێ كورد و نوكه‌ سیسته‌مێ ده‌وله‌تێ سیسته‌مێ حزبی و مه‌زهه‌بی یه‌ و ئه‌ڤه‌ژی مه‌ترسی یه‌ لسه‌ر پاشه‌رۆژا ده‌وله‌تێ و چ ده‌وله‌ت بیێ قانوون و ده‌ستوور پێش ناكه‌ڤن.