ئهڤرۆ نيوز:
کریس واڵتۆن ناڤێ وێ چوويه د پرتووكا گينس دا بۆ ريكوردێن جيهانى و ناسناڤێ درێژترين نينۆك ل جيهانێ وهرگرتيه كو درێژاهيا نينوكێن وێ د ناڤبهرا 40 بۆ 90 سهنتيمترا دانه.
ئهڤ ڤيديويه ديار دكهت كانێ کریس واڵتۆن چاوا دژيت
ئهڤرۆ نيوز، ناجى بهدهل:
شاهجوانا ئامهزون ل بهرازیلێ هاته ههلبژارتن ل دهمێ رێ و رهسمان تشتهكێ سهیر روودا.
شاهجوانا بهریا نها ئهوێ ژی ل دهڤهرا ئهمازون یا بهرازیلی خوه بهربژار كر بوو دووباره ببیته شاهجوان، لێ دهرنهكهفت ل دهمێ دهرنهكهتنا وێ رازی نهبوو تاجا شاهجوانیێ ژبلی وێ ب چیته سهرێ چو كهسێن دی لهورا ژ سهری كر و هاڤێت.
شاهجوانا ئهمازون يا نوكه:
شاهجوانا ئهمازون يا بهرێ:
ڤيديۆ:
(ههستا نهتهوهیی ل دهف گهنجان بهرز بوویه) ئهڤه ناڤێ نڤیسهكا خاتوون ههیفا دۆسكی یه د رۆژناڤا ئهڤرۆ هژمار 1570 دا بهڵاڤ بوویه كو خاتوونێ وهك راپرسی د گهل سێ كهسان ئهنجامدایه و دیدێن وان (گهنجان) بۆ مه ڤهگوهاستی یه. بهری دیدێن خوه ل سهر ڤێ نڤیسێ دهرههی بكهم، دخوازم بێژم بۆ زانینا دیدا ههر تهخهكا جڤاكی ل سهر ههر روودانهكا ژ نشكاڤه روو بدهت فهره مرۆڤ ل سهر ئهگهرێن بووینه پالدهرێن ڤان روودانان هنهكی راوهستت چونكو پێنهڤێت چ روودان ژ ڤاڵهتیێ پهیدا نابن، پشتی دیاركرنا وان سهدهمان بۆ خاندهڤانان و جهێن شولهژێ شنوو مرۆڤ بهرێ خوه ددهت مژارێ و ئهڤجا چ ب ئازرینت یان ژی داناساندنا دیدا تهخهكا تایبهت بۆ جڤاكێ ل سهر مژارا هلبژارتی. ئهڤ رهنگ راپرسی و ئازراندنه د رۆژنامهگهریێ دا پر دگرنگن دبن سهدهمێن هشیاركرنا وهڵاتیان و دهستههڵاتێ دا ب مجدی ل چارهسهركرنا وان پرسگرێكان راوهستن و ههلویستی نیشان بدهن و یا دن پهیدا كرنا خاندهڤانایه بۆ رۆژنامێ.
دبت مهرهما خاتوون ههیفا دۆسكی ههر ئهڤه بت ئانكو زانیانا دیدا تهخهكا جڤاكا مه ئهو ژی گهنجن ل سهر مژارا ههستا نهتهویی لێ خاتوونێ نهكاریه نیشانا خوه بهنگێڤت و روو ب رووی چهند شاشیان بوویه؛ ل سهر شاشیێن زمانی و رێنڤێسی راناوهستم چونكو ئهگهر رێزب رێز ل سهر ب راوهستم گوتار دێ درێژ بت و ئهڤه پتر گونهها راستڤهكهرێ زمانی و سهرپهرشتێ بهرپهریه. لێ شاشیێن دن ئهز دێ بزاڤێ كهم ل گور دیدا خوه دهرههی كهم، مژارا ههستا نهتهویی بۆ مللهتهكێ هێشتا ژ قۆناعا رزگاریا نهتهویی دهرباز نهبووی و نهبوویه خودان دهولهتهكا سهربخۆ، مژارا ههری گهرمه ههیفا دبێژت: (دقوناغا نوكه یا كوردستان تێدا دبوریت گهنج بهرهڤ ئاوایهكێ دی برینه و رهوشا وان بهرهڤ ژینگهههكا دیڤه چوویه لهورا گهنج دبێژن ئێدی ئهم پتر بوینه كهسێن نهتوهیی و ژنوی ههست ب كوردینی و نهتهویێ خو دكهین، چالاڤانێن دبیاڤێ گهنجان ئاماژه كرن كو دانا شههید و برینداران دا پتر ههستا نهتهوهیی ل دهڤ گهنجان بهرهڤ ئاستهكێ بلند چویه و دیسا بو ئهگهرێ هندێ كو ههر كهسهك بێژیت ئهز پێشمهرگهمه)، ئهڤ پرته دهستپێكا نڤیسێ یه وهك من ل ژوور گۆتی كو ئهڤ نڤیسه یا پره ژ شاشیێن زمانی و رێنڤێسی ژبلی ههڤۆك چ رامانێ ناگههینت. .. گهنج بهرهڤ ئاوایهكێ دی برینه و رهوشا وان بهرهڤ ژینگهههكا دیڤه چوویه. .. گهنج دبێژن ئێدی ئهم بوینه كهسێن نهتهوهیی.. . ، یێ ڤان ههڤۆكان بخوینت دێ ههست كهت كو گهنجێن كوردستانێ د سهربهردایی و مژوولی ژیارێ نه و چ پرسگرێكێن جڤاكی و كولتۆری و سیاسی و دامهزراندن و ههڤژینی پێك
ئینان و بێكاری.. . نین و ئهڤێ رهوشا كو ههیفایێ ههر بهحس نهكریه و ژێ دهات خاستن ل سهر راوهستا بایه و پرسگرێك و رهههندێن كێشێن روو ب روو گهنجان دبن دیار كربانه. خاتوون ئاسایی یه دهما گهفهكا دژوار ل سهر ههبوون و ناسناما مرۆڤی پهیدا ببن پتر ههستا خوهپارستن و بهرهڤانیكرنێ وهك كارڤهدان پهیدا دبن نهك بۆ تهخهكێ بتنێ بهلكو ل جهم تهڤ تاكێن وهڵاتی و كهسێن د ناڤ وهڵاتی دا دژین پهیدا دبت. یا ژ ههمیێ حنێرتر و جهێ سهرنجدانێ یه مژار ل سهر گهنجێن كورده لێ وێنێ گهنجێن سیما ئهورۆپی و دێمگرنژی ل بهرپهری بهڵاڤكریه! كو دهات خاستن وێنێن گهنجێن كورد ب جلكێن پێشمهرگهی ل بهرۆكێن شهرێ بهرهڤانیكرنێ هاتبان بهڵاڤكرن. یامای بێژم خاتوون ههیفا دشیا ڤێ مژارێ زێدهتر بزۆخینت و دیدێن گهلهك گهنجان ل سهر رهوشا ئیرۆینا كوردستانێ و گهفێن روو برووی وهڵاتیێن كوردستانێ دبن، ژ هێرشێن داعشێ و پرسا مۆچهی و دامهزراندن و بلندبوونا بهایێ ههرتشی و ههتا دگههت پرسێن كولتۆری و هزری و پر رهنگیا پێكهاتهیا جڤاكێ كوردستانێ ل سهر پاشهرۆژا ههرێما كوردستانێ؛ لێ بۆچی خاتوونێ ئهڤه نهكریه، ئهز نزانم ئهرێ هوون دزانن؟
ئهڤرۆ نیۆز، قائید میرۆ
سهعید مهمووزینی، كارگێڕێ لقی 14 یێ پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ ئهڤرۆ نیۆز راگههاند، كو دهمژمێر نههی ئهڤ شهڤه تیرۆرستێن داعش ئێرشكریه سهر هێزێن پێشمهرگهی ل نێزیك گوندێ حهسهن شام ل میحوهرێ خازر.
مهمووزینی گۆتژی” پشتی شهڕ و پهڤچوونهكا دژوار پێشمهرگه شیاین ئێرشا داعش بشكێنن و پاشڤه بچن و د ئهنجامێ ئهڤێ ئێرشێ دا پێشمهرگهی 10 چهكدارێن داعش كوشتینه و پێشمهرگه بێ زیان بوویه.
ئهڤرۆ نیوز، ههژار مهعروف:
چاڤهرێ دهێتهكرن سوبه 24/12 ل یاریگهها دیاربهكر سپور ل باژێرێ ئامهدێ یێ باكورێ كوردستانێ تیما تهپا پێ یا ئامهد سپور مێڤانداریا یانا گهلاتهسهراى بكهت كو ئێك ژ بهرنیاسترین یانێن وهلاتێ توركیا و ئهوروپى یه ژ چارچوڤێ یاریێن گهرا سێ ژ قوناغا كوما یا كوپا توركیا یا تهپا پێ.
د ڤێ یاریێ دا چاڤهرێ دهێتهكرن چهندین پشتهڤانێن وهرزشى ل باشورێ كوردستانێ و باكورێ كوردستانێ ئامادهبن بۆ دیتنا ڤێ یاریێ و ئێكهتیا تهپا پێ یا توركیا بهرى دهستپێكرنا ڤێ یاریێ چهندین بریارێن سهیر دهرێخستن ئهوژێ هژمارا پشتهڤانان بۆ ڤێ یاریێ كێم كرن ب بهههنا یاریگهها دیاربهكر دێ هێته نوژهنكرن و نابیت رێژهیا مهزن ل یاریگههێ ئامادهبن كو چاڤهرێ دهاته كرن زێدهتر ژ 30 ههزار كهسان ل یاریگههێ ئامادهبن.
تیما تهپا پێ یا ئامهد سپور ئهوا دخولا پلا دو یا توركیا دا یاریێ دكهت كهڤیته د كوما حهفتێ د قارهمانیا كوپا دا بهرى یاریا خوه بهرامبهر گهلاتهسهراى بكهت دو یارى دڤێ كومێ دا كرى نه ئهوژى خوسارهتیهك و بهرامبهر وهكههڤیهكێ.
ئهم مللهتێ كورد و ب تایبهتی باشۆرێ كوردستانێ یێن گههشتینه قووناغهكێ چو جارا مێژوویێ ئهڤ دهرفهته نه دایهمه، ل چهرخێ بیست و ئێكێ و جیهانێ هۆسا پێشكهفتن بخوهڤه دیتیه ههما ههر چ سحبهتا مه نهمایه ئهم وهكی ڤان مللهتان ل رۆژههلاتا ناڤهراست و هێش ئهم بخوه دخۆرین كو ئهم جیهانا سیێنه. جارهكا دی مێژوویێ بهرپهرێن خوه ڤهدان وهكی ئهلبۆمهكا وێنان و بیرهاتن بۆ مه نووكرنهڤه ل گهل داگیركهران، جینۆساید، تالانكرن،كوشتن، رهڤاندن.. هتد، ل دهمێ ئهنفالێن رهش ب سهر مللهتێ مه دا هاتین ل سالێن ههشتیان حهتا سالێن نۆتان مه چو نهبوو ژبلی رهڤێ و نهمه چ دزانی ونه مه چ دیت ئهم ب هیڤیا خهلكی ڤهبووین دا د ههوارامه بهێن و مه بۆ جیهانێ وێنهكهن، دا حالێ مه ببینن و وانژی وهكی ههر جار ل دووڤ وژدانا خوه كاردكر كا چ تشت بۆ وان یێ باشه داوی دیاركهن وهكی دبینین ل سهردهمێ نوكه ژ نوی هندهك پارچه ڤیدیۆ یێن دئێنه بهلاڤهكرن و ل سهر دئێنه نڤیسان بۆ ئێكهم جار بهلاڤ دبیت. ئهڤ پیجا ئازادیا ئهم كهتینه تێدا بۆ مه هندی خۆشیا بهحشتێ بوو، بهلێ هندی ناڤێ كهسێ كورد ل سهر مهبیت و ئاخا مه كوردستان بیت دێ حالێ مه ل گهل دهوروبهرێن مه و دوژمنێن مه ئهڤه بیت، نموونه ژی ئهم یێن ب چاڤێن خوه دبینین كا ئهڤرۆ چ رووبدهت و جارهكا دی مه دیت كا چ ب سهرێ مه كوردان هات چ ب سهرێ برایێن مه یێن ئێزدی هات ژ بۆ پاراستنا ئاخ و مللهتێ خوه چهند قوربانی هاته دان و چهند شههید مه دان جارهكا دی خوینا كوردان هاته رێنن.
پشتی ئازادیا 2003 و نهمانا دكتاتۆریێ ئهم شیاین حهتا رادهكێ باش مفای بۆ خوه ژێ وهربگرین و ستراتیجیهكا باش دانین یا هزری و پلانان دانین بۆ پاشهرۆژێ و یا ژ ههمیان گرنكتر گهشهكرنا ئابووری بوو، هۆسا ئهم شیاین بهرێ گهلهك وهلاتێن مهزن یێن جیهانێ بدهینه خوه و ب دههان كۆمپانیێن ههره مهزن قهستا كوردستانێ كرن و هاتنه دامهزراندن ب سیاسهتا حهكیمانه یا سهركردایهتیا كوردی ب سهرۆكاتیا سهرۆك بارزانی ل ناڤخوه و ژ دهرڤه ئهم شیاین ببینه جهێ گرنگێدانێ و مێرگهكا بچووك د ناڤ گورزێن ئاگری دا ببینه جهێ بێكڤه ژیانێ. بهرههمێ وێژی ئهم ئهڤرۆ یێن بینین كا چاوا د شهرێ مه ل گهل تیرۆرێ ب ناڤێ دهولهتا ئیسلامی (داعش) ههمی دهولهتێن زلهێزێن جیهانێ یێ پهسنا مه دكهن و پشتگێریا مه دكهن و هاریكاریا بۆ مه فرێدكهن، ئهو ژی ب رێیا پرچهككرنا پێشمهرگههی و سهر پشكا وان ژی ئهمریكا و فرهنسا و ئیتالیا و بریتانیا و ئهلمانیا. ل ڤێرێ بۆ مه دیاربوو كا ژبلی ئێكگرتنێ و براینیێ و هاریكاریێ كا ئهم پێدڤی چینه دا كو بشێن ئهم بخوه خوه نیشا جیهانێ بدهین ژ لایێ سیاسی، ئابووری، جڤاكی، كهلتووری، رهوشهنبیری.. . هتد، یا ژ ههمیێ گرنكتر ئهڤ كاودانێن ئهم تێدا دبۆرین وهكی ئهم دبینین و بۆ مه باش نیشا جیهانێ بدهین، ئهو ژی ب رێیا ڤهكرنا تۆرهكا كهنالین ئاسمانی یێن فهرمی كو تۆرهكا پر زمان بیت ژ وان زمانێن فهرمی یێن جیهانی و یێن ئهم بزانین دێ ژێ د مفاداربین وهكی زمانێ،كوردی، ئینگلیزی، عهرهبی، توركی، فارسی، داكو دهنگوباسێن مه دورست ب رێیا وێ تۆرا كهنالا ژ مه بزانن. نموونه ژی پتریا وهلاتان ئهڤ تۆرێن كهنالان ههنه و یێن وان یێن فهرمینه وهكی ئهمریكا، وهلاتین ئهورۆپی یێن زلهێز، توركی، ئیرانێ، وهلاتێن عهرهبی.
ب هزرا من دێ شێن وێنهكێ باش و جوان و پر مفادار یێ كوردی و پێناسا مللهتێ خوه، ئێش و ئازارێن خوه ژیانا خوه نیشا چاڤێن جیهانێ دهین.
ههروهسا ئهڤ روودان و كارهساتێن ب سهرێ مللهتێ مههاتین ل رۆژئاڤایێ كوردستانێ و ب تایبهتی ژی كوبانێ كویا دبیته ئهگهرێ ههلاتنا رۆژهكا نوی و ئازادبوونا پارچهكا دی ژ كوردستانێ، ههر هۆسا پشتی وی دهستكهفتێ مێژوویی یێ چوونا پێشمهرگهیی بۆ ناڤ ئاخا رۆژئاڤا ل كۆبانێ، ئهم بشێن ڤێ ژێكڤهبوونا درێژ نههێلین ئهم كورد جارهكا دی تێكهلی ئێك ببین و ببینه ئێك.
ئهڤرۆ نيوز:
سهرۆكێ ديوانا ههرێما كوردستانێ فوئاد حسێن ئهڤرۆ رۆژا پێنجشهمبى راگههاند كو وهزيرێ پهترۆلا حوكمهتا فيدرالى عادل عهبدولمههدى، د سهرهدانا خوه دا پێشنيازهك ئينابوو كو گرێداى كێشێن نهفت و غازێ و بڕينا پشكا بودجا ههرێمێ و مووچێ فهرمانبهران ژ لايێ سهرۆك وهزيرێ بهرێ يێ عيراقێ.
سهرۆكێ ديوانا ههرێمێ گۆت: “ههرێما كوردستانێ ههردهم پێشوازيا وهزيرێ پهترۆلا حوكمهتا فيدرال عادل عهبدولمههدى دكهت، ئهو ههڤالهكێ ههڤن يێ ههموو سهركردێن كوردى و گهلێ كورده”.
فوئاد حسێن دا زانين ژى كو عهبدولمههدى يا يێ هاتيه ناڤ خهلكێ خوه و پرۆژێ وى ژى دێ ژ لايێ ههرێما كوردستانێ ڤه ب رژدى هێته وهرگرتن و گۆت: “ئهڤ پرۆژه گرێداى نهفت و گازێ يه ل گهل برينا پشكا ههرێمێ ژ بودجێ و مووچێ فهرمانبهران ژ لايێ سهرۆك وهزيرێ بهرێ يێ عيراقێ”.
وهزيرێ پهترۆلا عيراقێ عادل عهبدولمههدى د سهرهدانا خوه دا بۆ ههولێر پێشنيازهك ل گهل بوو ژ بوو چارهكرنا كێشێن د ناڤبهرا ههرێمێ و بهغدا دا يێن سهردهمێ سهرۆك وهزيرێن بهرێ يێ عيراقێ.
ههر ئهڤرۆ ل گهل نێچيرڤان بارزانى سهرۆك وهزيرێن ههرێما كوردستانێ و قوباد تهلهبانى جێگرێ وى و وهزيرێ سامانێن سرۆشتى كۆمبوو و گهنگه ل سهر وێ پێشنيازێ هاته كرن.
كادرهكێ پێشكهفتیێ ئێكگرتوو:
مهسرۆر بارزانی نامهكا جوان و رون گههاند
ئهڤرۆ نیۆز، سالار دۆسكی:
گۆتارا بهرێز مهسروور بارزانی راوێشكارێ ئهنجوومهنێ ئاسایشا ههرێما كوردستانێ، ئهوا ئهڤرۆ 4/11/2014 ل پهرلهمانێ ئێكهتیا ئهورۆپا، ل دۆر رهوشا ههرێما كودستانێ و شهرێ پێشمهرگێ كوردستانێ دگهل تیرۆرستێن داعش و پهیوهندیێن ههرێمێ دگهل عیراقێ وهلاتێن دهر دور و تایبهت پارچێن دیێن كوردستانێ پێشكێشكری، كارڤهدانێن جودا پشت خوه هێلان.
سامی ئهترۆشی ئهندامێ بهرێ یێ پهرلهمانێ عیراقێ ژ فراكسیۆنا ئێكگرتوو، لدور گۆتارا راوێشكارێ ئهنجوومهنێ ئاسایشا ههرێما كوردستانێ ل پهرلهمانێ ئێكهتیا ئهورۆپا پێشكێشكری، دپهیچێ تایبهتێ خوهیێ فێسبووكی، سهرهرایی دهست خوهشیێ، دیاركر كو دوور ژ حزباتیێ كو ههموو دزانن ئێكگرتوویهه، دیاركر كو ماوێ ئێك دهمژمێر و نیڤان گوهداری ل گۆتارێ كریه و گۆت: مهسرۆر بارزانی نامهكا جوان و رون گههاند ل پهرلهمانێ ئێكهتیا ئهورۆپا ، چ بۆ داخاز و هاریكاریان، یان كارێ پیرۆزێ پێشمهرگێ كوردستانێ و شههیدان، یان ههلویستێ بهرامبهر لایهنێن جودا جودا دهولهتێن ههرێمێ و بهغدا و كوردستانێ یان لایهنێن جودا جودا ل عیراقێ دژین، ژ ئاین و مهزههب و نهتهوه، ههلویست بهرامبهر برایێن كورد ل ههرسێ پارچێن دیێن كوردستانێ pkk و ypk وئالیێن دی.
سامی ئهترۆشی دیاركر ژی كو بۆ جارا ئێكێ یه بۆ ماوهكێ درێژا ل بهر ئاخفتنا بهرپرسهكێ كوردستانێ د روونیته خوارێ، ههر چوو تێبینی ل سهر ئاخفتنا وی نهبیت و دێ بێژی ژ نیڤا دلێ من دئاخڤیت.