گرتن و كوشتنا ده‌هان كه‌سێن عه‌شیره‌تا ئه‌بۆ نه‌مر ژ لایێ داعش ڤه ل باشورێ عیراقێ و ل ده‌ست پێكێ گرتنینه و پاشی كوشتینه.
نووترين نووچه
- پێدڤییە د پرۆسەیا سیاسی یا سووریێ دا هەلوەستێ كوردی ئێك بیت
- سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ هەموو وەزارەت راسپاردن ب لەز لیستا مووچەیێ مەها ئادارێ بەرهەڤ بكەن
- هنارتنا پەترۆلێ دێ كاریگەری ل سەر داهاتێ ئیراقێ و كوردستانێ هەبیت
- حزبا كۆمۆنیستا چینی: ب گرنگیڤە دنێڕینە پەیوەندیێن خوە ل گەل پارتی دیموكراتی كوردستان
- رێككەفتنا 11 ئادارێ بەرهەمێ خەباتا پێشمەرگەی و هەموو تەخ و چینێن كوردستانێ یە
- رێككەفتنا 11 ئادارێ نموونەیا چارەسەرییەكا دادپەروەرانە بوو ل سەر بنەمایێ تێكگەهشتنێ
- سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ: پێشوازیێ ل رێككەفتنا د ناڤبەرا سەرۆكێ سووریێ و فەرماندەیێ هەسەدێ دا دكەین
- مەسرور بارزانی: پێدڤییە كێشەیێن هەولێرێ و بەغدایێ ب شێوەیەكێ بنەڕەتی بهێنە چارەسەكرن
- رێككەفتنا 11 ئادارێ دەستكەفتا خەبات و قوربانیدانا كوردستانییان و شۆڕەشا مەزن یا ئیلۆنێ بوو
- مەسرور بارزانی و مستەفا كازمی رەوشا گشتی یا ئیراقێ و دەڤەرێ گەنگەشە كر
سهرهكى غير مصنف
به‌رچاڤترين ستێرێن خولێكدانا ئازاد ل سه‌ر Instagram
شه‌روپێكدادان د ناڤا داعش و چه‌كدارێن ئێزدى ل چيايێ شنگال يا به‌رده‌وامه
ئه‌ڤرۆ نيوز، له‌زگين جۆقى:
ئێك ژ فه‌رماندێن شه‌ركه‌رێن ئێزدى ل سه‌رێ چيايێ شنگال ب ئه‌ڤرۆ نيوز راگه‌هاند كو ژ سپێدێ زوو وه‌ره و هه‌تا نوكه شه‌روپێكدادان د ناڤبه‌را چه‌كدارێن داعش و شه‌رڤانێن ئێزدى ل چيايێ شنگالێ يا به‌رده‌وامه.
سپێده‌هيا ئه‌ڤرۆ، چه‌كدارێن داعش ب نێزيكى 40 هه‌مه‌ران هێرش كريه سه‌ر چيايێ شنگالێ و شه‌ر د ناڤبه‌را وان و شه‌رڤانێن ئێزدى دا يێ به‌رده‌وامه.
پێزانينێن زێده‌تر چاڤه‌رێ بن…
کورد دێ سەرکەڤن
ھێرشێن رێکخراوا تیرۆرستی یا داعشێ ل سەر ھەرێما کوردستانێ و نھا ژی ل کۆبانێ بۆ ئەگەرێ وێ یەکێ کو ھەموو جیھانێ راستیا کوردان و داخوازیێن وان یێن رەوا جارەکا دی ببینن و پشتەڤانیا خوە بۆ کوردان دیار بکەن و ل گۆر من ئەو یەک مەزنترین دەستکەڤتا کوردان ل سەد سالێن بۆری دایە، چونکو ئەم دزانین ل چەرخێ بیست چەندین سەرھلدانێن کوردان ژناڤ چوون و ب ھزاران لاوێن کورد شەھید بوون لێ وەلاتێن جیھانێ وەک پێدڤی پشتەڤانیا خوە بۆ مافێ کوردان دیار نەکرن، لێ ڤێجارێ بەرۆڤاژی ھیڤیێن گەلەک وەلاتێن ھەرێمی کورد بووینە فاکتەرەک گرنگ د شەرێ ل دژی تیرۆرێ و ژ بەر وێ یەکێ ژی جیھان پشتەڤانیا کوردان دکەت، سەرۆکێ ھەرێما کوردستانێ چەندین جاران دیار کربوو کو ئەم ب جھێ ھێزێن جیھانێ شەرێ تیرۆرێ دکەن، براستی ژی وەسایە و ھەکە شەرێ پێشمەرگێن کوردستانێ نەبا نھا پرانیا ئاخا عیراقێ ل دەستێ داعشێ دا بوو و ئەو یەک دا بیتە ئەگەرێ روودانا کارەساتێن مەزن ل عیراقێ و دەڤەرێ.
ل ئالیێ دی نھا بەرخوەدانا کۆبانێ بوویە رۆژەڤا ھەموو جیھانێ، سیاسەتمەدار و وەلاتیێن سڤیل و نڤیسەر و ھونەرمەندێن ناڤدارێن جیھانێ پشتەڤانیا خوە بۆ کۆبانێ دیار دکەن و ئەوە ژی کارەکی گەلەک مەزنە، چونکو ئەو پشتەڤانی د بنەمایێ خوە دا بۆ مافێ رەوا یێ کوردانە ئەو مافێ کو کورد ب سالانە خوینێ بۆ ددەن و نھا پێنگاڤ ب پێنگاڤ نێزیکی بدەستڤە ئینانا مافێ خوە دبن و ژ بەر وێ یەکێ ھەکە کورد نھا ل سەر بنەمایێ ستراتیژیەکا ھەڤپشک یا نەتەوی ل ھەر دو پارچێن وەلاتێن خوە کار بکەن دێ بشێن ببنە ھەڤپەیمانەک نوو و ب ھێز بۆ ئەمریکا و ناتۆ و ئەو یەک ژی دھێتە واتەیا گەرەنتی کرنا راگەھاندنا دەولەتا کوردی و چو ھێزەک ژی نەشێت رێگریێ ل وێ داخوازیا کوردان بگریت.
من دڤێت ل دووماھیێ بەحسێ سیاسەتا خەلەت یا حوکمەتا تورکیا ژی بکەم، چونکو پێدڤی بوو د دەمەکی وەسا ھەستیار دا تورکیا پتر ژ ئیرانێ پەیوەندیێن خوە ل گەل کوردان باشتر کربا و ل ھەمبەر ھێرشێن داعشێ پشتەڤانیا وان کربا، لێ مە دیت کو تورکیا کورد ب تنێ ھێلان و نھا کورد ژ تورکیا تۆرەنە و د راستی دا ھەموو وەلاتێن جیھانێ ژ تورکیا و ب تایبەتی ژ ئەردۆگانی تورەنە و ئەو یەک دێ بۆ پاشەرۆژا تورکیا گەلەک خراب بیت.
وى ژى هه‌ست ب غيرێ كر
ئه‌ڤرۆ نيوز:
ل ئێك ژ وه‌لاتێن ئه‌ورۆپى، گوهدرێژه‌كى رێ نه‌دا خودانا خوه كو خوارنا وى بده‌ته گيانه‌وه‌ره‌كا دى و هه‌ست ب غيرێ كر، دخواست ب تنێ بده‌ت وى و ل گه‌ل وى بيت.
د ئێك ژ وان ديمه‌نێن دێ هوون بينن دا، بزاڤێ دكه‌ت ژ پشتى ڤێ پێن خوه بلند بكه‌ت و وێ گيانه‌وه‌را دى ب ده‌ته پاش كو ب راستى ژى ل دووڤ ناڤێ خوه يه.
د. سه‌ردار به‌حس ل مفا وه‌رگرتن ژ نشته‌رگه‌ريێ دكه‌ت
ئەڤرۆ، حه‌مزه ره‌زيكى:
سالانە ژ مارەکا مەزن یا خەلکی دھێنە نشتەرگەری کرن، گەلەک ئەگەر بۆ ئەنجامدانا نشتەرگەریان ھەنە، ھندەک نشتەرگەری بۆ کێمکرنا ێَشانێ دھێنە ئەنجامدان و ھندەک ژی بۆ کێمکرنا نیشانێن ئاریشەکا ساخلەمیێ و ھندەک ژی بۆ وەرگرتنا دەستنیشانکرنەکا دروست یا رەوشا نەخۆشی، ل سالێن بۆری گەلەک پێشکەفتن کەتیە دنشتەرگەریان دا و ل شوونا ڤەکرنا زکی یان ھەر جھەکێ دی ژ لەشی ھەتا ژمارەکا وان ب لیزەرێ دھێنە کرن.
د.سەردار حەسەن عارف، تایبەتمەندێ نشتەرگەریا گشتی دیارکر کو ھندەک نشتەرگەری یێن ناگەە و تەنگاڤ ھەنە و ھندەک ھەنە د تەنگاڤ نینن و ھەر نشتەرگەریەک د چار قوناغان دا دەرباز دبیت ژوانژی ( شیرەتکاریا نوشدارێ نشتەرگەریێ و سەرەدانا بەری نشتەرگەریێ و رۆژا نشتەرگەریێ و نڤاندنا نەخۆشی ل نەخۆشخانێ) و گۆت: بەری ھەر تشتەکی پێدڤیە نەخۆش دگەل نوشدارێ تایبەتمەند کۆم ببیت و سەربارک و مفایێن نشتەرگەریێ بزانیت و ژڤانی دەستنیشان بکەت، ئارمانج ژ سەرەدانێ پشتراستبوونە ژ رەوشا نەخۆشی و چاوانیا وەرگرتنا بەنجێ و کا چ پرسیار د سەرێ نەخۆشی دانە کو بۆ بھێنە روھنکرن، ھەروەسا نەخۆش دێ مینیتە ل نەخۆشخانێ یان دێ ئێکسەر چیتە مال .
دیارکر ژی پشتی وەرگرتنا بڕیارا نشتەرگەریێ رەنگە نەخۆش رۆژەکێ ل نەخوشخانێ بمینیت و ل ژڤانێ نشتەرگەریێ بیت و ل وێرێ ژی ھەموو ھووردەکاریێن نشتەرگەریێ بۆ دێ ھێنە شروڤەکرن و گۆت: ھەکە نەخۆش جگارکێش بیا باشترە رۆژەکێ بەری نشتەرگەریێ دەست ژ جگارەکێشانێ بەردەت و ئەڤە دێ ھاریکاریێ کەت کو زووتر ساخلەم ببیت و ھەکە نەخۆشی بڤێت ب دروستی مفای ژ نشتەرگەریێ وەرگریت باشترە دو حەفتیان بەری نشتەرگەریێ دەست ژجگارەکێشانێ بەردەت.
د.سەردار ل گەل وێ چەندێ بوو کو پتریا جاران دیتنا نوشدارێ تایبەتمەند ب رۆژەکێ بەری نشتەرگەریێ یا پێدڤیە و گۆت: دیتنا نوشداری بۆ وێ چەندێ یە کو جورێ بەنجێ بھێتە دیارکرن و نوشدارێ بەنجێ نەخوشی ببینت و ھندەک پرسیارێن گرێدای ساخلەمیا وی ئاراستە بکەت، ھەوەسا دبیت نەخوشی پێدڤی ب ئەنجامدانا ھندەک پشکنینان ھەبیت وەکو یێن خوینێ و دەستئاڤێ و نەخشەکێشانا دلی.
ھەروەسا تایبەتمەندێ نشتەرگەریێ دیارکر کو یا ل سەر نەخۆشی پێدڤیە خوە ئامادە بکەت بۆ بەرسڤدانا گەلەک پرسیاران ئەوێن کو ژلایێ نوشداری بۆ دھێنە ئاراستەکرن وەکو جورێن دەرمانێن ب کاردئینیت و چ ھەستداری ل ھەمبەر دەرمانا یان خوارنێ ھەیە یان نە و ھەکە ھەبیت ئەو چ خوارن یان دەرمانن، دیسا کا وی یان خێزانا وی چ ھەستداری ل ھەمبەر کەرستێن بەنجکرنێ ھەیە و چ ئاریشە ل گەل ھەنە؟ دیسا پێدڤیە نوشداری ئاگەھداربکەت ل دۆر ھەبوونا نەخۆشیێن دلی و گولچیسکا و سەھان و جگەرێ و نەخۆشیا شەکرێ و بلندبوونا فشارا خوینێ و گۆتژی: ھەکە نەخۆش خرخرێ ل گەل نڤستنێ بکەت باشترە بێژیتە نوشداری و ھەتا ھەبوونا ددانێن چێکری ژی دڤێت نوشداری ئاگەھداربکەت.
دەربارەی شەڤا بەری نشتەرگەریێ ژی د.سەرداری دیارکر کو گەلەک یا گرنگە ژبۆ نەھێلانا سەربارکێن نشتەرگەریێ و پشتی نشتەرگەریێ ژی، پێدڤیە نەخۆش ل دەمەکی ژ خوارن و ڤەخوارنێ ب راوەستیت، ژبەرکو د ماوێ کریارا نشتەرگەری دا رەنگە دلێ نەخوشی راببیت یان ئەو خوارن بچیتە سەھێن وی، لەورا ھەر خوارنەک ژ نیڤ شەڤ پێدا نابیت بھێتە خوارن و ھەتا بەنیشت و تشتێ شرین ژی و گۆتژی: پێدڤیە نەخۆش پرسیارا نوشداری بکەت کا دشێت ڤەخوارنێن شرین بەری نشتەرگەریێ ب دو سعەتا بخووت یان نە و گەلەک جارا دروستە نەخۆش ڤی کاری بکەت و دشێت ئاڤێ یان قەھوە و چایا بێ شەکر یان شەربەتا سێڤا ڤەخووت، بەلێ نابیت چ ڤەخوارنێن کحولی دماوێ ٢٤ دەمژمێرادا بەری نشتەرگەریێ ڤەخووت.
ھەروەسا دیارکر ژی، ل دەمێ ھاتنا ژڤانێ نشتەرگەریێ، باشترە جلکێن تایبەت بکەتە ل بەرخوە داکو فشار ل لەشێ وی نەبیت و ھەر تشتەکێ گران بەھا بیت باشترە ل گەل خوە نەئینیتە نەخوشخانێ و ل مال بھێلیت و ھەر تشتەکێ دەستکرد دگەل وی نەیت، نوشدار دێ بەرێخودانێ ل فایلێ نەخوشی کەت و قشکنینەکا گشتی بۆ ئەنجام دەت و پێدڤیە ئەو یێ ئامادەبیت بۆ ھەر پرسیارەکا بۆ وی دھیتە ئاراستەکرن سەبارەت دەرمانا و رەنگە نوشدار ژێ بخوازیت ئیمزایەکێبکەت کو رازی ببیت ل سەر باشی و خرابیێن ژئەنجامێ نشتەرگەریێ پەیدادبن و نشتەرگەری دێ ھێتە ئەنجامدان و گۆت: پشتی نشتەرگەریێ ستافێ ساخلەمیێ دێ زێرەڤانیا بەنجێ کەن و کارتێکرنا وێ کەن، و ھندەک دەرمانێن ئێشکێمکرنێ بۆ نەخوشی دێ ھێنە دان داکو ھەست ب ئێشانێ نەکەت و دپتریا جاران دا شیانین نەخۆشی پشتی نشتەرگەریێ ددەستنیشانکرینە لەورا نابیت نەخۆش پشتی نشتەرگەریێ کارۆبارێن کو پێدڤی ب ھووربینیێ ھەی بکەت یان ترۆمبیلێ ب ھاژووت و دیسا نابیت بۆ دەمێ رۆژەکێ یان دو رۆژا ڤەخوارنێن کحولی ڤەخووت و ھەر تشتەکێ نەسروشتی ببینیت باشترە پەیوەندیێ ب نوشدارێ خوە یێ تایبەتمەند بکەت.
ژن پتر گرنیێ ب گوستیرکا ھەڤژینیێ ددەن
ئەڤرۆ، زەری نەوزاد:
گوستیرکا ھەڤژینیێ ڤەدگەریت بو کەڤنتیا مسری و ل دوڤدا ئەغریقیان چاڤ لێ کر پاشی ژ لایێ رومانیان ژی ھاتە بکار ئینان ھەڤژین دبێژن :زور رژدین ل سەر بەرکرنا گوستیرکا ھەڤژینیێ و چەندی مودیلین نوی ین دەرکەتین لێ ئەم ھەر شانازیێ ب گوستیرکا خوە یا نیشانیێ دبەین ، زەلام ژیانا خوە یا ھەڤژینی ب تایبەتمەندیە دبینیت کو نەڤێت ھەموو کەس پێبزانن، زەلام ھەنە گوستیرکا ھەڤژینی دکەنە بەر خوە چونکی ھەست ب شانازیا ژیانا خوە یا ھەڤژینی دکەن.
زینە عەبدولا ڤەکولەرا جڤاکی دیار دکەت کو ژن یا راستگو ترە ژ زەلامی د دەربرینێ ژ ڤیانا خوە و ھەست دکەت ل دەمێ کو ژیانا ھەڤژینی پێک دئینیت پلەیەکێ بلند دبیت لەورا ژی حەز دکەت ھەموو بزانن کو ئەو خێزاندارە و ڤێ چەندێ ب پیروزیەک ھەلدسەنگینیت و گوت(بەروڤاژی زەلامی حەز ژ ئازادیێ دکەت و نەڤێت ب چ تشتەکی ڤە یێ گرێدایی بیت و ژیانا خوە یا ھەڤژینی ب تایبەتمەندیە دبینیت کو نەڤێت ھەموو کەس پێبزانن )
بەفرین مەجید ژنەکا ٣٣ سالیە و فەرمانبەرە دیار دکەت کو گوستیرکا ھەڤژینیێ نیشانەکا جوانە د ناڤبەرا ھەڤژینان دا و پیروز راگرتنا وێ بیروز راگرتنا پروسەیا ھەڤژینیێ یە و گوت(ئەڤە ھەشت سالە من و ھەڤژینێ خوە خیزان پێک ئینایە و ئەم ھەردووک زور رژدین ل سەر بەرکرنا گوستیرکا ھەڤژینیێ و چەندی مودیلین نوی ین دەرکەتین لێ ئەم ھەر شانازیێ ب گوستیرکا خوە یا نیشانیێ دبەین و حەز ژێ دکەین)
محەمەد خوشناڤ بابێ دو زارۆیانە دبێژیت بەری نوکە ژنان گوستیرکا ھەڤژینیێ دکرە بەر خو و زەلامان نە نوکە بەروڤاژی زەلام دکەنی و ژن نە و ئەز دبینم پتریا زەلامان ل سەر خواستنا ھەڤژینێن خوە گوستیرکا ھەڤژینیێ دکەتە بەرخو و ژ بەر دو ئەگەران یا ئیکێ ئەوە کو ژن د سروشتێ خوە دا د غەیورن و حەز دکەن خەلک خرەک بزانیت ئەڤە ھەڤژینێ وێ یە و خلا دوێ ژیک ژ بەر ھندی کو ژن یا دلینیە و گوستیرکا ھەڤژینیێ ژی پشکەک ژ دلینیا خوە دبینیت
ژ لایەکێ دیڤە ڤەکولەرا جڤاکی زینە دبێژیت گەلەک زەلام ھەنە گوستیرکا ھەڤژینی دکەنە بەر خوە جونکی ھەست ب شانازیا ژیانا خوە یا ھەڤژینی دکەن و ب پروسەیەکا پیروز دبینن لێ نە ھەموو زەلام ژی.
دایکا دلینێ ئەڤە جوار سالە ژیانا ھەڤژینی پێک ئینایی و دبێژیت ئەز زور گرگیێ ب گوستیرکا ھەڤژینیێ ددەم بو خوە و بو ھەڤژینێ خوە ژی ئەز ب چاڤەکێ مازن بەرێ خوە ددەمە وان زەلامان یێن گوستیرکا ھەڤژینیێ دکەنە بەرخوە چونکی ئەو ب تنێ د راستن د دەربرینێ ژ ڤیانا خوە بو ھەڤژینێن خوە و چ کێماسیەکێ د ھەبونا ھەڤژینا خوە د ژیانا وی دا نابینن بەلکو بەروڤاژی ڤیانەکا تایبەت بو ھەیە.
تێتە زانین کو مێژویا گوستیرکا ھەڤژینیێ ڤەدگەریت بو کەڤنتیا مسری و ل دوڤدا ئەغریقیان چاڤ لێ کر پاشی ژ لایێ رومانیان ژی ھاتە بکار ئینان و ل دەست پێکێ ئەڤ گوستیرکە ژ ئاسنی دھاتە جیکرن و لسەر ددانێ فیلی تاکو قەبارێ پێدڤی بو بھێتە وەرگرتن و ل دوڤدا ب زێری و زیڤی ھاتنە دروست کرن و دناڤ مللەتان دا بەلاڤە بون
به‌لێنده‌ر ژ شكاندنا بۆريێن ئاڤێ دره‌ڤن !
گه‌له‌ك ژ پرۆژێن به‌لێنده‌رايه‌تي ب تايبه‌ت يێن به‌ر ئه‌رد و چێكرنا جاده و ئاڤرێدان دبنه ئه‌گه‌ر كو بۆريێن ئاڤێ يێن وه‌لاتيان و يێن حوكمه‌تێ ژي بهێنه شكاندن و پتريا جاران به‌لێنده‌ر ئه‌گه‌رێن شكه‌ستنێ نه، به‌لێ پشتي دشكێنن خوه لێ ناكه‌نه خودان و وه‌لاتي ژي گازندا دكه‌ن، ل گه‌ل هندێ ژي رێڤه‌به‌ريا ئاڤا دهۆكێ ديار كر كو هه‌ر به‌لێنده‌ره‌كێ بۆريه‌كا ئاڤێ بشكێنيت دڤێت ئه‌و ب خوه چێكه‌ته‌ڤه.
وه‌لاتيه‌كێ تاخێ ماسيكا2 بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ ديار كر، پشتي به‌لينده‌ره‌كي جادێن تاخێ وان كولاين بۆ وێ يه‌كێ جاده بهێته ڤه‌كرن و قێركرن، بۆريا وان يا ئاڤێ هاته شكاندن و بۆ ماوێ پتر ژ 10 رۆژان ئه‌و مانه د وي حالي دا و كه‌سێ خوه ل وان نه‌كره خودان و گۆت: ئه‌م ناچاربووين مه ل سه‌ر كيستێ خوه بۆري چێكره ڤه.
نوري سه‌لاح، ئاكنجيێ تاخێ ماسيكا2 زێده‌تر گۆت: هنده‌ك به‌لێنده‌ر بووينه ئه‌گه‌ر كو باژێر پووچ ببيت و چو مفاي ناگه‌هيننه وه‌لاتي و حوكمه‌تێ و پرۆژێن وان گه‌له‌ك بێسه‌روبه‌ر برێڤه دچن، چونكو پرۆژه‌ي ژ خوه ڤه دكه‌ن و ده‌مێ بۆريه‌كا ئاڤێ خوه يا گشتي دي بيت د شكێنن، ده‌مه‌ك درێژ دچيت هه‌تا جاره‌كا دي چێ دكه‌نه‌ڤه.
به‌لێنده‌ر هاريوان ره‌شيد بۆ ئه‌ڤرۆ ديار كر، هه‌ر پرۆژه‌كێ به‌لێنده‌ر كار تێدا بكه‌ت ل دووڤ ده‌مێ به‌لێنده‌رايه‌تيێ و ماوێ پرۆژه‌ي هه‌ر ئاريشه‌كا د ناڤ پرۆژه‌ي دا په‌يدا ببيت ل سه‌ر به‌لێنده‌ري دكه‌ڤيت دروست بكه‌ت و گۆت: هه‌كه ماوێ پرۆژه‌ي ساله‌ك بيت، د وێ سالێ هه‌موو يێ دا و هه‌تا پرۆژه ب دووماهي دهێت هه‌ر بۆريه‌كا بهێته شكاندن، چو يا گشتي بيت يان ژي يا وه‌لاتيان پێدڤيه به‌لێنده‌ر دروست بكه‌ت، هه‌روه‌سا پتريا پرۆژه‌يان ژي ل دووڤ گرێبه‌ستێ هه‌تا ساله‌ك ژي ل سه‌ر پرۆژه‌ي ده‌رباز دبيت، به‌لێنده‌ر پێ دهێته راسپاردن هه‌ر ئاريشه‌كا په‌يداببيت، دڤێت به‌لێنده‌ر چاك بكه‌ت.
هاريوان ئاشكرا كر كو چو به‌لێنده‌ر حه‌زناكه‌ن پرۆژه‌ي ژ خوه ڤه بكه‌ن يان ژي بێسه‌روبه‌ر دروست بكه‌ن يان ژي بۆريه‌كێ بشكێنن، به‌لێ پتريا جاران شكاندنا بۆريێن ئاڤێ ب ده‌ستێن قه‌لابه و شه‌فه‌لا و حه‌فارا دهێنه شكاندن، چونكو ل ده‌مێ كۆلانا جادێ گه‌له‌ك جاران بۆري ناهێنه ديتن و شۆفێر نه‌شێت ببينيت و گۆت: د ڤي بياڤي دا گه‌له‌ك به‌لێنده‌ر ژي د خه‌مسارن، چونكو هنده‌ك جارا دێ بۆريه‌كێ شكێنن و ماوه‌يه‌كێ درێژ ب سه‌رڤه چيت و ل دووماهيێ هه‌ر چێناكه‌ن ژي.
جه‌لال جه‌ميل، رێڤه‌به‌رێ ئاڤا پارێزگه‌ها دهۆكێ بۆ ئه‌ڤرۆ ديار كر، هه‌ر پرۆژه‌كێ ئاريشه‌ك تێدا په‌يدا ببيت و زيان بگه‌هيته حوكمه‌تێ يان وه‌لاتيان و پرۆژێ به‌لێنده‌رايه‌تي بيت، ل وي ده‌مي به‌لێنده‌ر پێ به‌رپرسياره و دڤێت ب زووترين ده‌م چاره بكه‌ت و گۆت: ل ده‌مێ چێكرنا پرۆژه‌ي و هه‌تا پشتي ب دووماهي ژي دهێت ل دووڤ گرێبه‌ستێ ساله‌كێ چاككرن ژي ل سه‌ر به‌لێنده‌ري هه‌يه خوه چو ئاريشه د وي پرۆژه‌ي دا په‌يدا ببيت.
ناڤبري ديار كر كو هه‌كه ساله‌ك ل سه‌ر ماوێ پرۆژه‌يه‌كێ ئاڤێ دا بووري و ژ نوو ئاريشه په‌يدابوون، ل وي ده‌مي دێ رێڤه‌به‌ريا ئاڤێ ژێ به‌رپرسياربيت و ئێدي به‌لێنده‌ري چو په‌يوه‌ندي پێڤه نامينيت.
بۆچي هژير ل ده‌ڤه‌را مه زێده نابن ؟
مامۆستايه‌كێ زانكۆيێ ئه‌گه‌رێن زێده‌نه‌بوونا به‌رهه‌مێ هژيرێ ل ده‌ڤه‌رێ ديار دكه‌ت و ئاشكرا كر كو ئه‌رد و جوتيار و هه‌ر تشته‌كێ پێدڤي ل ده‌ڤه‌رێ هاريكاره هژير زێده‌بيت، ب تنێ دڤێت بيستانێن تايبه‌ت ب هژيران هه‌بن و ديسا دڤێت كارگه‌هێن چێكرنا مره‌بێ هه‌بن، دا كو جوتياري پالڤه‌ده‌ت پتر گرنگيێ ب چاندنا هژيران بده‌ن.
ئه‌كره‌م ساركي نوونه‌رێ گومركێن فێقي ديار كر، هژير ناهێته هه‌ژمارتن ژ خوارنێن سه‌ره‌كي و كێم دهێته فرۆتن و ژ به‌ر ڤه‌گوهاستنا وێ كێم داخوازي يا ل سه‌ر، دڤێت زوو بگه‌هيت هه‌كه دێ پووچ بيت، له‌وما گومركان كێم هژير دچيت و پتريا خه‌لكێ هژير هه‌ين ئێكسه‌ر دبه‌نه بازاري دفرۆشن دا كو خراب نه‌بن و زوو بهێنه فرۆتن.
د. شوكري حه‌جي سالح مامۆستايێ كوليژا چاندنێ بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ ديار كر، ل جيهانێ هه‌تا 400 جۆرێن هژيران هه‌نه و ل كوردستانێ هنده‌ك جۆرێن تايبه‌تێن هژيران هه‌نه كو گرێداينه ب خه‌لكێ كوردستانێ و ئه‌ڤه د كه‌ڤن دا ل گه‌ل خه‌لكي ژياينه وه‌كي جۆرێن دي، ديسا هنده‌ك توخمێن هژيرا هه‌نه بياني نه و هاتينه دناڤ ئاقارێ وه‌لاتێ مه و كورد هزر دكه‌ن ئه‌و هژير هه‌ر كوردي نه، لێ ژ به‌ر به‌لاڤبوونا وێ د ناڤا كوردستانێ دا، نوكه دهێته هژمارتن ژ هژيرێن كوردستانێ.
ل دور جۆرێن هژيران ژي، مامۆستايێ زانكۆيێ گۆت: (وه‌زيري، بيناتي، قريني، رووباري، شنگالي، (ته‌فسك) يا چيايه، (كتك) دهێته هشكرن، ديسا هنده‌ك توخمێن هژيرێ هه‌نه عيراقي نه و د ناڤ كوردستانێ دا به‌ربه‌لاڤبووينه وه‌ك (ئفسن ديالايا ره‌شه، بلا تركي يا ره‌شه) ديسا ل ده‌ڤه‌را ئاكرێ هژيره‌ك هه‌يه ب ناڤێ (يه‌حيا به‌گ) يا هه‌ره به‌رنياس و به‌ربه‌لاڤ ل كوردستانێ و ب تايبه‌ت ل ده‌ڤه‌را به‌هدينان (بيناتي، ريباري) يه بۆ فرۆتنێ يا خۆشه، ديسا گه‌له‌كان دده‌ت و بۆ فرۆتنێ داخوازي گه‌له‌ك ل سه‌ر هه‌يه، چونكه يا مه‌زنه و پتر ل بازاري دهێته فرۆتن.
مامۆستايێ زانكۆيێ گۆت: هژيرێن دێم و ئاڤي هه‌نه يێن دێم (كتك، رووباري) نه و و جۆرێن دي هه‌موو ئاڤي نه و گه‌له‌ك حه‌ز ژ كێم ئاڤيێ دكه‌ن، لێ ئاڤدان هه‌ر دڤێت، مامۆستايێ زانكۆيێ ئاماژه كره وێ چه‌ندێ ژي كو هژير هه‌نه ژ دو به‌ران هه‌تا چار به‌ران هژير هه‌يه به‌رهه‌مي ده‌ت و ئه‌ڤه ل دووڤ جۆرێ هژيرێ دمينيت، هه‌نه هه‌يڤا پێنچ و هه‌يڤا حه‌فت و هه‌يڤا هه‌شت ژي به‌ره‌كي ده‌ت، هه‌مبه‌ر جوداهي دناڤبه‌را هژيرێن زه‌ر و ره‌ش مامۆستايێ زانكۆيێ گۆت: ئه‌ڤ هه‌ر دو توخمن و كه‌رستێن جودا جودا تێدا هه‌نه، بۆ خوارنێ هژيرا زه‌ر خۆشتره.
ل دور چاندنا هژيران ژي، مامۆستايێ زانكۆيێ گۆت: ب دو شێوازان ئه‌ف هژيره دهێنه چاندن يان ب قه‌له‌مي، يان ئه‌ڤ هه‌ژيرێن ده‌ردورێن دارا هه‌ژيرێ هێشتا بچووك ده‌ردكه‌ڤن دێ كۆلي و دێ چي چيني.
ل دۆر به‌رهه‌مێ ژي مامۆستايێ زانكۆيێ گۆت: كوردستانێ ب گشتي و دهۆكێ ب تايبه‌تي بيستانێن تايبه‌ت ب هژيرێ ڤه نين، دبيت كه‌سه‌كي چه‌مه‌ك هه‌بيت دو هه‌تا چار بنێن هژيران د ناڤ دا هه‌بن، ئاريشه ئه‌وه ڤه‌گۆهاستنا هژيرێ گه‌له‌ك يا بزحمه‌ت و هه‌تا دچيته جهه‌كي هه‌ر زوو پووچ دبيت، له‌وما گه‌له‌ك خواستن ل سه‌ر نينه و دڤێت بازار نێزيكي بيستاني بيت، ديسا نه‌بوونا كارگه‌هان بۆ چێكرنا مره‌با هژيرێ، ڤێ ژي كارتێكرن ل سه‌ر زێده‌كرنا هژيران كريه.
سه‌باره‌ت به‌رهه‌مێن هژيران مامۆستايێ زانكۆيێ ئاماژه كره وێ چه‌ندێ كو ژ نه‌بوونا بيستانان پێزانين دروست ل سه‌ر رێژا به‌رهه‌مێ هژيران نينن، هنده‌ك جۆرێن هژيران هه‌نه داره‌ك ب تنێ هه‌تا 100 كيلۆيان به‌رهه‌مي ده‌ت و ديسان ل دووڤ رووبه‌رێ دارێ يه و هه‌يه پێنچ سالي و هه‌يه 10 سالي گۆمان نينه به‌رهه‌مێ هه‌ردويان وه‌ك ئێك بيت، ل دۆر ژيێ دارا هژيرێ ژي مامۆستايێ زانكۆيێ گۆت: هه‌تا 100 سالان و زێده‌تر ژي ژيێ هژيرێ ڤه‌دكێشيت…
هێشتا گۆت: هژيرا هشك ل كوردستانێ گه‌له‌ك ناهێته بكارئينان و ئه‌ڤه د ده‌مه‌كي دايه ئه‌ڤ جۆره گه‌له‌ك يا ب مفايه، ديسا بۆ قولونێ و مه‌عيده‌ي گه‌له‌ك مفا تێدا هه‌يه). ئاخ و جوتيار هه‌ر دو گه‌له‌ك هاريكارن بۆ شوونبوونا هژيرێ.
پتريا ميرێن عه‌ره‌بان ل بريتانيا په‌ره‌وردا له‌شكري وه‌ردگرن
ژ سالا 2181 هه‌تا نها، ئه‌كاديميا سه‌لته‌نه‌تيا په‌روه‌رده‌يێن له‌شكري ب ناڤێ “سندهێرست” ل نێزيكي له‌نده‌نێ جهه‌ك بوويه كو ئه‌فسه‌رێن بريتاني تێدا خول ديتينه. ل ڤێ ئه‌كاديميێ، كاديرێن ئه‌فسه‌ر د پرۆگرامه‌كێ گڤاشتي يێ 44 حه‌فتيان دا، ل وارێ پراكتيكي و تيۆري شاره‌زايه‌كا پرۆفشينال ب خوه‌ڤه دبينن و ل دۆر نرخ و گرنگيا سۆپايێ بريتانيا دێ بنه خودان ناسينه‌كێ. مل ب ملێ ئه‌فسه‌رێن بريتاني كو ب سالانه هژماره‌كا زێده ژ كادرێن بياني ژي ل ئه‌كاديميا “سانت هێرست” دهێنه په‌روه‌رده‌كرن. كچ و كورێن گه‌نج كو پتر ژ بنه‌مالێن زه‌نگين و خودان ده‌ستهه‌لاتێن عه‌ره‌بانن و چه‌ندين به‌ره‌باب ژ سه‌رۆكێن وه‌لاتێن رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست بۆ نموونه چار شاهێن عه‌ره‌ب ده‌رچوويێن ڤێ ئه‌كاديميێ نه: مه‌لك عه‌بدوللا ل ئۆردنێ، شێخ حه‌مه‌د ژ به‌حرينێ، شێخ ته‌ميم ژ قه‌ته‌ر و سولتان قابووس ژ عه‌مان. د ناڤ شاهێن به‌رێ يێن وه‌لاتێن عه‌ره‌بي ژي دشێين ئاماژه ب شێخ سه‌عد ميرێ به‌رێ يێ كوێتێ و شێخ ئه‌حمه‌د ميرێ به‌رێ يێ قه‌ته‌ڕێ بكه‌ين. تێكهه‌ليا ئه‌كاديميا سانت هێرست ل گه‌ل وه‌لاتێن عه‌ره‌بي دزڤريت بۆ سه‌ده‌مه‌ك كو بريتانيا هێزا مايتيكه‌را كه‌نداڤا عه‌ره‌بي بوويه. “مايكل ئيستيونس”، جێگرێ رێكخراوا ڤه‌كۆلينێن ئه‌مني و زێره‌ڤانيا سه‌لته‌نه‌تي RUSI دبيژيت:”سانت هێرست جهه‌كه كو سه‌رۆكێن داهاتي هه‌ڤدو دنياسن و هه‌روه‌سا سانت هێرست بالاده‌ستيا بريتانيا ل كه‌نداڤا عه‌ره‌بي ژي به‌رفره‌ه دكه‌ت. بژارتيێن سياسه‌تێ ل كه‌نداڤێ، گرنگيه‌كێ وه‌سا دده‌نه بريتانيا كو ئێدي وه‌لاتێن هه‌ڤسه‌نگێن مه مينا فه‌ره‌نسا زێده نه‌يا گرنگه. ئه‌ڤ خاله هێزه‌كێ زێده‌تر ژ راستيا شيان و سه‌نگا مه، دده‌ته مه. ئه‌ڤ هێزه ژبه‌ر هه‌بوونا وان كه‌سانه كو ب سالان ل بريتانيا ده‌وه‌ر ديتينه ول گه‌ل هه‌ڤ خول و مامۆستايێن خوه د تێكهه‌ليێ دانه.” سه‌ره‌ده‌ري ل گه‌ل كه‌سێن كو به‌رێ ل سانت هێرست ماينه، گه‌له‌ك سه‌رنجراكێشه، بۆ نموونه هوون ب له‌ز دشێن ل گه‌ل وان په‌يوه‌نديان بدانن و قادا فرۆتنا چه‌كي ژي ئه‌ڤ خاله گه‌له‌گ گرنگه. به‌لێ هه‌بوونا ده‌رچوويێن ئه‌كاديميا سانت هێرست ل وه‌لاتێن عه‌ره‌بي يێن كه‌نداڤێ هه‌رده‌م نه ب واته‌يا گه‌ره‌نتيا فرۆتنا چه‌كي يه. ل سالا 3102 سه‌ره‌راي مايتێكرنا ديڤيد كاميرۆن سه‌رۆك وه‌زيرێ بريتانيا، ئيمارات بريار دا كو ژ كڕينا فرۆكێن “تايفۆن” ژ بريتانيا خوه دوور بيخه‌ت. ب هه‌ر حال ل ره‌وشێن جوداتر ژي، هه‌ڤ خولێن به‌رێ ل سانت هێرست شيانه بازارا بازرگانيێن له‌شكري پتر گه‌رم بكه‌ن. “جين كينيمانێت” جێگرێ پرۆگرامێن رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست و باكۆرێ ئه‌فريقيا ل رێكخراوا “چتم هاوس” دبێژيت:”حوكمه‌تێن سه‌لته‌نه‌تي يێن كه‌نداڤێ بووينه ژێده‌ره‌كي گرنگ يێ ئابووري. هوون دبينن كو بۆ نموونه بلندترين ئاڤاهيا له‌نده‌ن ژ لايێ قه‌ته‌ريان پشته‌ڤانيا دارايي ژێ دهێته كرن يان رێكخراوێن ژێرخاني و گه‌شه‌پێدانا ژێده‌رێن پترۆلا بريتانا، ب پاره‌يا ئيماراتێ كارێ خوه ب رێڤه‌دبه‌ن. ئه‌م حه‌ز دكه‌ن يان ژي باشتر بێژين نه‌چارين كو وان ژبه‌ر هۆكارێن بازرگاني ل ده‌ڤ خوه بهێلين.” سياسه‌تا بريتانيا ل كه‌نداڤێ پتر ژ هه‌ر تشته‌كێ ل سه‌ر بازرگانيي يه و دلگرانيێن گرێداي ب مافێ مرۆڤ و ديمۆكراسي ل پله‌يا دويێ دا جهێ خوه دگريت. ئه‌كاديميا سانت هێرست ل سالا 2102 بۆ ئاڤاكرنا نڤينگه‌هه‌كا نوو بۆ قۆتابيان، نێزي 52 مليۆن دۆلاران ژ ئيمارات هاريكاري وه‌رگرت. ئاڤاهيا نوو ب ناڤێ شێخ زايد ئێكه‌مين سه‌رۆكێ ئيماراتي هاته ب ناڤكرن. ئه‌ميرێ به‌حرێنێ ژي به‌رده‌وام يارمه‌تيده‌رێ سانت هێرست بوويه و نێزيكي 02 كه‌س ژ ئه‌ندامێن مالباتا وي ژ ئه‌كاديميا ناڤبري باوه‌رنامه وه‌رگرتينه. ل ئادارا سالا 3102ناڤه‌ندا وه‌رزشيا سانت هێرست پشتي وه‌رگرتنا هاريكاريه‌ك ب گۆژمێ پێنچ مليۆن دۆلاران ژ لايێ ئه‌ميرێ به‌حرێنێ ڤه، كو ب خوه پێشتر ژ ڤي ئه‌كاديمي باه‌ورنامه وه‌رگرتيه، ب ناڤێ “هۆلا شێخ حه‌مه‌د” هاته ڤه‌كرن. به‌لێ ناڤلێكرنا ڤێ هۆلێ ب ناڤێ عه‌ره‌به‌كێ، بوو ئه‌گه‌رێ ناره‌زايه‌تيا وه‌لاتيێن بريتاني. د به‌رده‌امي و زێده‌بوونا ره‌خنه‌يان دا، ئه‌كاديميا سانت هێرست د به‌ياننامه‌كێ دا ديار كر كو هه‌موو هاريكاريێن دارايي بۆ ڤێ ئه‌كاديميێ ل چارچووڤا په‌يماننامه‌يێن قانووني و نێڤده‌وله‌تيا بريتانيا دهێنه ئه‌نجامدان و ئه‌ڤ گۆژمێن پاره ژي بووينه ئه‌گه‌رێ عۆمباركرنا پاره‌يا باجده‌رێن بريتاني. ده‌ما دۆستێن سانت هێرست دبنه دوژمن، چ تشته‌ك دهێته روودان؟ تۆني بلێر سه‌رۆك وه‌زيرێ به‌رێ بريتانيا ل سالا 1002 ده‌ما سه‌ره‌دانا سووريێ كر، زه‌مينه بۆ گه‌رمبوونا تێكه‌لێن له‌نده‌ن و ديمه‌شق ئاڤا كر و سانت هێرست ل سالا 3002 به‌رهه‌ڤيا وه‌رگرتنا گه‌له‌ك ئه‌فسه‌رێن سووري كر. نوكه ژي هه‌موو دزانن سووريێ بوويه ئێك ژ ئاريشه‌دارترين وه‌لاتێ جيهانێ.
رۆژنامه‌ڤان “مايكل كاركرل” كو پێشتر ل دۆر قۆناغا خويندنا مه‌عمه‌ر قه‌زافي، سه‌رۆكێ به‌رێ ليبيا ل ئه‌كاديميه‌كا ديتر ل بريتانيا ل سالا 6691 نڤيسيه دبێژيت:” پشتي سێ سالان كو ل ڤێ ئه‌كاديميێ قه‌زافي بوو خودان زانستا له‌شكري، شيا ده‌ستهه‌لاتا وه‌لاتێ خوه ب ده‌ستڤه بينيت.” ل سالا 3102 ژي روودانه‌كێ مينا قه‌زافي ل مسرێ ژي هاته رۆژه‌ڤێ. سه‌رهه‌نگ ئه‌حمه‌د عه‌لي ده‌رچوويێ ئه‌كاديميا سانت هێرست ل سالا 0991 ب ناڤێ ئێك ژ له‌شكرێن پله بلندێ مسري، محه‌مه‌د مورسي سه‌رۆك كۆمارێ ئيسلامي خوازا وي وه‌لاتي ژ ده‌ستهه‌لاتێ لادا. ل داڤيا سالێن 09 دا هنده‌ك هه‌ولدانان د ناڤ ده‌وله‌تا تۆني بلێر بۆ قه‌ده‌غه‌كرنا خويندنا كاديرێن بياني ل سانت هێرست هاتن كرن. به‌لێ پشكداريا سه‌رۆك وه‌زيرێ بريتانيا ل به‌هيداريا جه‌نازه‌يا مه‌لك حسێن ل سالا 9991 بوو ئه‌گه‌رێ ڤێ چه‌ندێ كو ڤێ پلانێ بهێته ژبير كرن. “ئارتور دنارو” كو وي ده‌مي شيره‌تكارێ كاروبارێن رۆژهه‌لاتا ناڤين و ئێك ژ رێڤه‌به‌رێن ئه‌كاديميا سانت هێرست بوويه دبێژيت:”ل به‌هيداريا مه‌لك حسێن دا، پتريا سه‌رۆكێن هه‌موو وه‌لاتان و سه‌رۆك وه‌زيرێ مه ژي تۆني بلێر پشكداري كربوون. ئه‌وي ديت كو چاوا من ل گه‌ل هنده‌ك ژ سه‌رۆكێن وه‌لاتێن عه‌ره‌بي مينا سولتانێ وه‌لاتێ برۆنئي، سولتانێ عه‌مانێ، به‌حرێن و سعووديێ دانوستاندنان دكه‌م. توني بلێر ژ من پرسيار كر تو چاوا وان دنياسي؟ من ژي به‌رسڤ دا و گۆت، هه‌موو وان كه‌سان رۆژه‌ك ل ئه‌كاديميا سانت هێرست ده‌وره ديتينه”.
ئه‌ڤرۆ پتر ژ هه‌ر وه‌لاته‌كي، سانت هرس كادرێن ئه‌فسه‌رێن ئيماراتي په‌روه‌رده دكه‌ت. ب گۆره‌ي سه‌رژمێريێن ئه‌وێن كو ل هه‌يڤا مه‌ي يا سالا 4102 ده‌ربازي ده‌وريێ بووينه، نها 27 كادريرێن بياني ل ڤي ئه‌كاديميێ دا په‌روه‌رده دبينن كو نێزيكي 04٪ وان ژ رۆژهه‌لاتا ناڤين هاتينه.
ژێده‌ر:
http://www.bbc.co.uk/persian
وه‌رگێران: منبه‌ري
نيشاندان
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com