ئەم ل ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ، ب هاریكاریێ و پێكڤەكاركرنێ، دشێین خزمەتێن گەلەك باشتر بكەین كو پاشەڕۆژ بۆ مە هەموویان باشتر بیت
دوهی ئێكشەمبی 12-5-2024، ب بەرهەڤبوونا لەتیف رەشید، سەرۆك كۆمارێ ئیراقێ، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ، مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و هەژمارەكا بەرپرسێن حكومی و حزبی، كۆڕبەندێ تایبەت ب هشكەسالیێ و كاریگەریێن گوهۆڕینا سەقای ل سەر رەوشا سیاسی و ئابۆری و دیموگرافییا ئیراقێ، ل باژێرێ هەولێرێ دەستپێكر، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ پەیڤەك تێدا پێشكێشكر و ئەڤە دەقێ وێ یە:
دەستخوەشیێ ل رێكخەرێن ئەڤی كۆڕبەندی دكەم و هیڤیدارم سەركەفتیانە كارێن وی ب دووماهی بهێن و ئەنجام و راسپاردە و پێشنیارێن باش و كرداری، بۆ چاوانییا روو ب رووبوونا مەترسییان، پێشكێش بكەت.
مخابن، كاریگەرییەكا مەزن یا گوهۆڕینا ئاڤ و هەوای ل سەر ئیراقێ یا هەی. ب گۆڕەی نووترین راپۆرتا نەتەوەیێن ئێكگرتی، ل سەر ئاستێ جیهانێ ل رێزا پێنجێ دایە. هەلبەت ئەڤێ چەندێ دێ ئەنجامێن خراب ل سەر هەموو بوارێن ژیانێ ل ئیراقێ ب هەرێما كوردستانێ ژی ڤە هەبن. چەندین مەترسی دروستكرینە و دروست دكەت، وەكو ب بیابانبوونا زێدەتر و ژ ناڤچوونا زێدەتر یا ئەردێ چاندنێ. ب گۆڕەی ئاماران سالانە 100 كیلۆمەترێن چارگۆشەیی ژ ئەردێ چاندنێ ل ئیراقێ دبیتە هشكاتی و بیابان.
هەروەسا كۆمبوونا بەردەوام و زێدەتر یا ئاڤا سەرئەرد و ئاڤا بن ئەرد، لاوازبوونا ئاسایشا خۆراكی، زێدەبوونا كۆچكرنێ ژ جهێن زیانبەركەفتی بۆ دەڤەرێن دی یێن ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ.
ئامارێن (IOM) دبێژن: ئەڤ سالێن دووماهیێ هەتا مەها 10 یا سالا بۆری، 130 هزار كەس ل باشوورێ ئیراقێ نەچاربوون جهێ ژیانا خوە چۆل بكەن. ئەڤە سەرەرای تێكچوونا ئاسایشا جڤاكی و زێدەبوونا رێژەیا بێكاریێ و هەژاریێ، زێدەبوونا كێشەیێن ساخلەمی و كارەساتێن سروشتی و چەندین ئەنجامێن دی ژی.
رەوشا بۆری وەكرییە ئیراق وەكو پێدڤی نە نێڕیتە گرنگی و جدییەتا ئەڤی بابەتی. لەوما نوكە مە ل ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ زێدەتر ژ وەلاتێن دی پێدڤی ب كارێ لەز و دانانا پلان و ستراتیژییا كورتخایەن و درێژخایەن یا هەی، بۆ ئەوێ چەندێ روو ب روویێ مەترسیێن گوهۆڕینا ئاڤ و هەوای ببین و رێكێ ل ئەنجام و كارەساتێن ئەوێ دیاردەیێ بگرین.
بۆ ئەڤێ چەندێ ژی دڤێت ئەڤ پرسە ببیتە كارێ بەراهیێ و رووبەرەكێ زێدەتر و جدیتر ژ سیاسەت و بەرنامەیێ كارێ حوكمەتا ئیراقا فیدرال و حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ڤەگریت و پێكڤە هاریكاریێ بكەن.
بودجەیا پێدڤی بۆ بهێتە دانان و دەزگەهێ تایبەت هەبیت كو دەستهەلات و شیان زێدەتر بن ژ ئەوێن نوكە هەین و ل ئاستێ مەترسی و ئاستەنگان بن.
گرنگ و پێدڤییە سیستەم و پرۆگرامێن خواندنێ و پەروەردەیێ، گرنگییا زێدەتر ب هشیاری و كولتوورێ ژینگەهپارێزیێ و پاراستنا ئاڤێ و پیسنەكرنا هەوای و كێمكرنا بكارئینانا وزێ و كێمكرنا گلێشی بدەن، هەروەسا بەردەوام ب رێكا راگەهاندنێ و ناڤەندێن رەوشەنبیری و ئایینی ژی، ئاستێ هشیارییا تاك و خێزانێ و جڤاكی دەرهەق ئەڤێ پرسا گرنگ بهێتە بلندكرن.
ل گەل گوهۆڕینا سەقای وئەنجامێن وی، گرنگییا ئاڤێ گەلەك زێدەتر دبیت و دڤێت باشتر بهێتە بڕێڤەبرن. ئیراق ب حوكمێ ئەوێ چەندێ ژێدەرێن زوورترین ئاڤا رووبارێن وی ژ وەلاتێن هەڤسنوورە، نەچارە گرنگییەكا زێدەتر ب ئەڤێ پرسێ بدەت، بۆ ئەوێ چەندێ بشێت ئاسایشا ئاڤا خوە مسۆگەر بكەت.
ژبلی ئەوێ چەندێ پێدڤییە ئەم ل ئیراقێ ل گەل وەلاتێن دەڤەرێ و جیهانێ هەماهەنگی و هاریكارییا هەڤپشك بەرفرەه بكەین بۆ ئەوێ چەندێ بشێین بەرهنگارییا مەترسی و ئاستەنگێن گوهۆڕینا سەقای ببین، گرنگە د ناڤخوە ژی دا پلان و ستراتیژییەكا نیشتمانییا ب هێز بەرهەڤ بكەین و هندی زووترە بێخینە د بوارێ بجهئینانێدا.
هەرێما كوردستانێ ب ژێدەرێن مەزن یێن سامانێ ئاڤێ یا زەنگینە. دڤێت گرنگییا تایبەت ب پڕۆژەیێن بەنداڤان و بەنداڤێن بچووك یێن ئاڤێ ل هەرێما كوردستانێ و هەموو ئیراقێ بهێتە دان. گرنگە د ئەڤی بواریدا وبۆ چاندنا دارستانان ژی حوكمەتا ئیراقا فیدرال هاریكارییا هەرێما كوردستانێ بكەت.
تۆپۆگرافییا هەرێما كوردستانێ گەلەك یا هاریكارە بۆ دروستكرنا چەندین بەنداڤان و سەدان بەنداڤێن بچووك كو دشیاندایە ئاڤەكا زۆر عمباركەن و هاریكارێن باش بن بۆ كێمكرنا مەترسیێن گوهۆڕینا سەقای ل سەر ئیراقێ. داخوازێ ژ سەرۆك كۆماری ژی دكەم كو ئەڤرۆ تەشریف ئینایە و ل ڤێرێیە، سەبارەت ئەڤێ چەندێ یێ هاریكار بیت.
هەر ل ڤێرێ دخوازم دەستخوەشیێ ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بكەم كو سەركەفتییانە هەژمارەكا بەنداڤێن بچووك ل چەند جهان ل هەرێما كوردستانێ دروستكرینە و سالانە رێژەیەكا باش یا ئاڤێ عمبار دكەن.
هەردەم بەرژەوەندیێن مە یێن درێژخایەن ژ كێشە و ناكۆكییان د مەزنترن و دڤێت ل سەر ئەوێ باوەریێ و بنەمای كار بكەین. د دەمێ چەند هەفتیێن بۆریدا ل ئیراقێ مە پێنگاڤێن باش بۆ ب هێزكرنا باوەریێ و كۆمبوونا مە هەموویان ل دۆر نەخشەرێكەكا نیشتمانی هاڤێتینە.
ئەڤێ چەندێ دێ رەنگڤەدانا ئەرێنی هەبیت ل سەر پەیوەندیێن ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ، هەروەسا ل سەر ئاستێ دەڤەرێ ژی دا كو دێ خێر بۆ هەموو ئیراقێ بیت. ئەم ل ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ، ب هاریكاریێ و پێكڤەكاركرنێ، دشێین خزمەتێن گەلەك باشتر بكەین و وەبكەین پاشەڕۆژ بۆ مە هەموویان باشتر بیت.
