ڕوومالا فەستیڤالا دهۆك یا رەوشەنبیری
ب ئامادەبوونا هژمارەكا زۆرا نڤیسەر و رەوشەنبیری و میدیاكار و ئەدەبدوستێن هەر چار پارچەیێن كوردستانێ وعیراقێ، دوهی رۆژا ئێكشمبێ رێورسمێن دەستپێكرنا فەستیڤالا دهۆك یا رەوشەنبیری برێڤەچوون، هەژیە بێژن ئەڤە فەستیڤالا شەشێ یە ئێكەتیا نڤیسەرێن كورد لقێ دهۆكێ ئەنجام رێكدئخێت، فەستیڤال ب چاڤدێریا د. عەلی تەتەر پارێزگارێ دهۆك بوو.
پەنەلێ ئێكێ، لرۆژا ئێكێ یا فەستیڤالێ ل هۆلا كونفراسان لزانكۆیا دهۆك هاتە برێڤە برن، ل دەستپێكێ هەمی یێن ئامادەبووی دەقیقەكێ وەك رێزگرتن بۆ گیانێ پاكێ شەهیدێن كوردستانێ و بزاڤا ئازادیخوازا نەتەوەیا كوردستانێ راوەستیان دگەل ژەنینا سرودا «ئەی رەقیب».
پاشی بەرێز (حەسەن سلێڤانەیی) سەرۆكێ ئێكەتیا نڤیسەرێن كورد لقێ دهۆك پەیڤا بخێرهاتنا ئێكەتیا نڤیسەران ب زمانێ كوردی و عەرەبی پێشكێش كر. پاشی پەیڤا پارێزگەها دهۆكێ ژ ئالیێ رێزدار (ماجد سەید سالح) ی ڤە، جێگرێ پارێزگارێ دهۆكێ، هاتە پێشكێشكرن و تێدا باسێ گرنگیا رۆلێ ئەدەبا كوردی و پاراستنا زمانێ كورد كر، هەر وەسا ناڤبڕی باس ل چەند ئێستگەهێن گرنگێن دیرۆكا كوردی ورۆلێ ڤان جۆرە فەستیڤالا بۆ پێشخستنا چاند و ئەدەبێ كوردی یێ كو خزمەتا دۆز و كێشەیا مللەتێ كورد دكەت. ناڤبڕی ئاماژی ب ئامادەبوونا پارێزگەها دهۆكێ بۆ هاریكاریا ڤان جۆرە بزاڤێن ئەدەبی كر، ئەو بزاڤێن هۆسا دبن پر دناڤبەر نڤیسەرێن هەمی پارچەیێن كوردستانێ و خزمەتەكا بەرچاڤا بوارێ رەوشەنبیری و چاند ئەدەبا كوردی د چارچۆڤەیێ خزمەتا مللەتی دا نیشا دا.
دگەل سەقایێ پاییزا عاشقانە و كەش وهەوایێ داهێنانا خەیالا نڤیسەران، بڕگەیێ خواندنا هەلبەستێ دەستپێكر، چەند هەلبەستێن قەشەنگ ژ ئالیێ چەند هەلبەستڤانێن گرانبها هاتن خواندن و رەوشەكا جوانتر ل سەر دیمەنێن فەستیڤالێ زێدەكر، ئەو هەلبەستڤانێن بەشداری خواندنا هەلبەستێن خوە بووین ژی ئەڤە بوون: محسن قۆچان، قوباد خلیل زادە، خسرو جاف و هیڤیی بەرواری.
پشتی بڕگەیێ خواندان هەلبەستان ب دوماهی هاتی، بڕگەیێ دیڤدا ب رێڤەبرنا نڤیسەر و رۆژنامەڤان محمەد عبدالله دەستپێكر، ئەو ژی سێ سمینار ژ ئالیێ سێ مامۆستایان ڤە هاتن پێشكێشكرن:
سمینار ئێكێ یا لژێر ناڤێ( هێلینا ئەدەبیاتا كلاسیكی یا كرمانجی، مەلا مەحموودێ حەمیدی) ژ ئالیێ نڤیسەرێ ناڤدارێ باژێرێ دهۆكێ مامۆستا ( تەحسین دۆسكی) ڤە هاتە پێشكێشكرن، تێدا چەند تیرۆژكێن گرنك دانان ل سەر دیرۆكا ئەدەبیاتا كوردی ب گشتی ویا بادینان ل سەر دەمێ مەلا مەحموودی حەمیدی ل میرنشینا ئامێدیێ ب تایبەت، د سیمنارا خوەدا دەڤەرا بادینان وەك هێلینا ئەدەبیاتا كرمانجی ل قەلەم دا، هەر وەسا ئاماژە ب وێ چەندێ كر كو دەڤەرا میرنشینێ وی دەمی ببوو سەنتەرێ رەوشەنبیریێ و شیعرا كوردی یا ب زاراڤێ بادینی كو ل وی دەمێ دگۆتنێ زاراڤێ هەكاری، هەر وەسا ناڤبڕی گۆت كو زاراڤێ كرمانجی ژ 300 – 400 سالا وەك زمانەك ستاندارد هاتیە بكارهینان، پاشی چەند نموونەیێن شیعرێ ڤەگێران دەمێ مەحموودێ حەمدی ل دیوانا سولتان حسێنێ وەلی دڤەهاندی، ل دوماهیێ مامۆستا تەحسین دۆسكی چەند تیرۆژكێن كورت دانان ل سەر (سیاحەتنامە) یێ و باسێ هەبوونا گەلەك ژیدەرێن دیرۆكی یێن ئەدبا كوردی یا وی سەردەمی كر، لێ گۆت ب مخابنی ڤە گەلەگ ژ وانا نەگەهشتنە مە.
سمینارا دویێ لژێر ناڤێ(كوردێن خوراسانێ و رەوشا ئەدەبێ كوردی)، ژ ئالیێ نڤیسەر(عەلی رەزا سپاهی)ڤە، هاتە پێكێشكرن، تێدا باسێ چەند خالێن گرنگ یێن دەربارەیی رەوشا كوردێن خراسانێ و ئەدەبیاتا كوردی یا وێ دەڤەرێ كر، ئاماژە دا كو (2) ملیۆن كورد ل خراسانێ دژین، و رەوشا ئەدەبێ كوردی رۆژ بۆ رۆژی د پێشكەفتنێ دا و ئەڤ سێ فەستیڤال لێ ئەنجام دان، هەر وەسا ناڤبڕی باسێ چەند فۆرمێن هەلبەستا كوردی ل خراسانێ كر و رۆناهی دانا ل سەر فۆرمێ(لۆ) كو فۆرمەكێ مودرێنێ هەلبەستێ یە ب رێز و كێشەیێن جۆرا وجۆر، هەر وەسا ئاماژە ب روهویشالێن دیرۆكی یێن ڤی جۆرە فۆرمی دا، هەر وەسا گۆت كو شیعرا كوردی ل خراسانێ بۆ 1500 سالا دزڤریت، ل سەر دەمێ ساسانیا ژی هەبوویە. ل دوماهیێ هەلبەستەك لژێر ناڤێ (سلاڤنامە) بۆ ئامادەبوویان خواندن و سمینارا خوە پێ ب دوماهی ئینا.
هەژیە بێژین كو نڤیسەر عەلی رەزا سپاهی، خەلكێ رۆژهەلاتا كوردستانێ یە، ل سالا 1971 ل خراسانێ ژدایكبوویە، و خواندنا خوە ل فیردەوسێ ل باژێرێ مەشهەد ب زمانێ فارسی ب دوماهیك هینایە، سەرنڤیسەرێ كۆڤارا( هەردەم)ە، خوادنێ 22 پەرتووكانە و 10 پەرتووكێن دی ل سەر دەستێ چاپێ نە.
سمینارا سیێ و دوماهیێ یا ڤی پەنەلی لژێر ناڤێ(زمانێ كوردی، ئەدەبێ كلاسیكیێ كوردی، كەرتبوونی زاری كرمانجی) ژ ئالیێ (د. زرار سەدیق)ی ڤە هاتە پێشكێشكرن، تێدا باسێ چەند ئێستگەهێن گرنگ یێن مێژۆیی دەربارەی زمانێ كوردی و ئەدەبیاتا كرمانجی كر، ئاماژ ب هندێ دا كو كرمانجی هەتا سالا 1597 و شەرفخانە هاتی نڤیسین ئێك زاراڤ بوو، پاشی ب كورتی باسێ قۆناغێن پەیدابوونا جودابوونا كرمانجی كر بۆ زاراڤێ سۆرانی و بادینی و گۆتی كو د بنەرەت دا بادینی و سۆرانی دو لەهجە نینن بەلكو بتنێ دو دەڤەرێن ژێكجودا بوون، هەر وەسا دكتۆر زراری چەند تیرۆژك دانان ل سەر گرنگیا نڤیسینا دیرۆكێ و دووركەتن ژ دلینی و عاتیفێ، ئانكو دڤێت مێژۆنڤیس ب بێ لایەنی دیرۆكێ بنڤیست و خوە ژ هەست وسۆزێن تایبەت ڤەدەر بكەت دەمێ روودانان دنڤیست، هەلبەت ئاماژە ژی ب زەحمەتیا وێ چەندێ ژی دا.
دەرباری دیرۆكا دەڤۆكێ ژی، ناڤبڕی باسێ قۆناغا مەحموود بایەزیدی كر كو وی ژی ئاماژی ب دەڤۆكا دایە و هەر وەسا ئەحمەدێ خانی ژی باس ل وێ چەندێ كریە. هەر وەسا باسێ تیۆرا شەپۆل یا دەڤۆكا ب كورتی كر، وچەوا لادان و گوهۆرین د زمانی دا پەیدا دبن، پەیڤ دمرن و هندەكێن دی ژدایك دبن، وپەیدابوونا دەڤۆك و زاراڤان، و ئەڤ دابەشكرنە(تەصنیف) ب گرنگی ل قەلەم دا.
هەژیە بێژن د. زرار سەدیق، ل سالا 1968 ژدایكبوویە، بسپۆرێ مێژۆیێ یە و دەربارەیی مێژۆیا كوردان د چاخێن ناڤین دا شارەزایە، و نەه پەرتووك چاپكرینە، نوكە ل زاكۆیا دهۆكێ، كۆلیژا زانستێن مرۆڤایەتی، مامۆستایە.
ل دوماهیێ هەژیە بێژن ئەڤ پەنەلە ژ ئالیێ نڤیسەر و رۆژنامەڤان( سەلام بالای) دهاتە برێڤەبرن.
هەر وەسا پەنەلێ دویێ ل ئێڤاریا هەمان رۆژێ ب خواندنا چەند هەلبەستان و پێشكێشكرنا سێ سمیناران ل هۆلا ئێكەتیا نڤیسەرێن كورد لقێ دهۆك ب رێڤەبرنا نڤیسەر و جڤاكناس( بەیار باڤی) هاتە گێران.
