ئێدی نابیت نان و خوارنێن گەرم د ناڤ عەلاگا دا بۆ خەلکی بھێنە دان
ئه‌ڤرۆ نيوز:
ژبەرکو خوارنێن گەرم کاریگەریا خوە دناڤ عەلاگە و ئامانێن پلاستیکی دا دکەن و دبنە ئەگەرێ پەیدابوونا چەندین نەخوشیان، لەورا رێڤەبەریا کارۆبارێن خوپاراستنا ساخلەمیێ سەر ب رێڤەبەریا گشتی یا ساخلەمیا پارێزگەھا دھۆکێ ڤە ھەموو نانبێژی و سومونحانە و خارنگەە ئاگەھدارکرینە کو ژ دەستپێکا مەھا ئیلونا ئەڤ سالە نابیت نان و سەمونە دناڤ عەلاگا دا بھێنە دان و دیسا نابیت خوارنێن گەرم دناڤ ئامانێن پلاستیکی دا بھێنە پێشکێشکرن.
د.بەختیار ئەحمەد رەشید، رێڤەبەرێ کارۆبارێن خۆپاراستنا ساخلەمیێ دیارکر کو کەرستێن نایلونی و پلاستیکی ئەوێن دھێنە ڤەگوھاستن بۆ ڤەگوھاستنا خوارنێ ب تایبەت یێن گەرم، ژئەگەرێ کارتێکرنا گەرماتیا وێ خوارنێ و ھەروەسا نانی و ێەموونا ل سەر کەرستێن نایلونی و پلاستیکی کو کارتێکرنێ ل ساخلەمیا مرۆڤی دکەن دبیتە ئەگەرێ ھندێ کو دو کەرستێن ژەھراوی دناڤدا پەیدادبن ئەوژی کەرستێ پولیئەتیلین و دایوکسین، ئەڤ کەرستە دھێنە ب کارئینان د قۆناغێن دروستکرنا کیسکێن نایلونی دا و دکیمیاوینە و ژئەگەرێ کارتێکرنا گەرماتیا خوارنێن گەرم پەیدادبن.
رێڤەبەرێ خۆپاراستنا ساخلەمیێ دیارکر ژی ل دووڤ ڤەکولین و پێزانینێن زانستی یێن نوژداری یێن باوەرپێکری خوارنا گەرم دناڤ کیسکێن نایلونی دا دبنە ئەگەرێ پەیدابوونا چەندین جورێن نەخۆشیان و کارتێکرن ل سەر بەرگریا لەشی بۆ نەخۆشیان دھێتە کرن، ھەروەسا زێدەبوونا ھندەک نەخۆشیێن گرێدای ب زارۆکینیێ ڤە و ھندەک جورێن پەنجەشێرێ ژی پەیدادبن، و گۆت: پشتی خوارنێن گەرم دناڤ کیسکێن نایلونی و پلاستیکی دا دھێنە ب کارئینان رێژا وان کەرستا زێدەدبیت دناڤ لەشێ مرۆڤی دا، لەورا ژی ل گەلەک وەلاتان ھەول ھاتینە دان کو خوارنێن گەرم ب تایبەت خوارنێن ب لەز کو ئەم دبێژینێ خوارنێن نوی، پێدڤیە ب رێیا کەرستێن کارتونی بھێنە ھەلگرتن و ڤەگوھاستن داکو نەبیتە ئەگەرێ زێدەبوونا رێژا کەرستێن کیمیاوی، ھەروەسا نان و ێەمونێن گەرم نابیت ب چو شێوەیەکی بھێنە ھەلگرتن و ڤەگوھاستن برێکا کیسکێن نایلونی داکو کارتێکرنا خراب یا گەرماتیا وان نەبیتە ئەگەر ئەو کەرستە پەیداببن و بچنە دناڤ نانی دا.
دیارکر ژی ل چەرخێ بیستێ گەلەک پێشکەفتن د پێشەسازیا چێکرنا کیسکێن نایلونی دا ھاتیە کرن کو گەلەک جور پەیدابووینە و گەلەک دئەرزانن و ب ساناھی ژی دھێنە ھەلگرتن، بەلێ پشتی دیاربوونا ڤان راستیێن زانستی ل گەلەک جھا بووینە جھێ مەترسیێ و زیانبەخشن بۆ مرۆڤان و گۆتژی: کەرستە یێن ھەین کو ئەم ب کاردئینین بۆ جارەکا ب تنێ ئەوژی کەرستێ پلاستیکینە کو بۆ ھەلگرتنا ئاڤێ و شەربەتا و پیپسیا دھێنە ب کارئینان، ئەڤە ھەکە د ساربن دروستە بەلێ ھەردەم ئەم ھەول ددەین کو نابیت ھەتا بۆتلێن ئاڤێ ژی بکەڤنە ل ژێر تیشکا رۆژێ چونکو گەرماتیا وێ کارتێکرنێ دکەت لەورا ئەم دبینە رێگر ل ڤێ چەندێ ژی.
ھەروەسا دیارکر کو لایەکێ دی مەترسیێ ئەوە کارتێکرنێ ل ژینگەھێ دکەن و کەرستێن نایلونی و پلاستیکی ب تایبەتی ژوان کەرستانە کو زوو ب زوو دناڤ سروشتیو ئاخێ دا ژناڤ ناچن و ئاخێ و گەلەک ژوان بۆ دەمێ 300-400 سالا دمینن، و ھەکە ب شێوەیەکێ زانستی یێ پێشکەفتی نەھێنە ب کارئینان دبنە ئەگەر کو ئەڤ کەرستە دناڤ ژینگەھێ دا دمینن و ڤەکولین دیاردکەن ھەکە ئەو کەرستە گەھشتنە ژێدەرێن ئاڤێ و ماسی و گیانەوەرێن دی یێن ئاڤێ خوارن دێ کارتێکرنەکا مەزن ل وانژی بیت و ب وی شێوازی جارەکا دی دھێنە ڤەگوھاستن بۆ لەشێ مرۆڤان ژی پشتی خوارنا وان.
د.بەختیار ئەحمەد ئەو چەند ژی دیارکر رێڤەبەریا گشتی یا ساخلەمیا دھۆکێ پشتی پێداچوون ل ڤان ھەموو ڤەکولین و ژێدەرا کری و ژێ پشتراست بووی نوکە دەستپێکری یە کو نابیت نان و ێەموون و خوارنێن گەرم بھێتە ھەلگرتن و ڤەگوھاستن برێیا عەلاگە و کیسکا، بەلێ ئەڤ بریارە ژ ب کارئینانا عەلاگا بۆ خوارنێن سار ناگریت، و گۆت: ل گەلەک جھا ل سەرانسەری جیھانی کەرستێن ژ کاغەزی دھێنە دروستکرن بۆ ڤێ مەرەمێ دھێنە ب کارئینان، چونکو زەرفێن کاغەزێ چو زیان ل سەر ساخلەمیا مرۆڤی نینن و بۆ ژینگەھێ ژی گەلەک باشترن و ب ساناھی ژناڤ دچن.
ل دووماھیێ دیارکر کو رێڤەبەریا کاروبارێن خوپاراستنێ ھەموو لایەن ئاگەھدارکرینە کو نابیت ژ دەستپێکا مەھا گولانێ وێڤە ب چو رەنگەکی خوارنێن گەرم دناڤ عەلاگە و کەرستێن پلاستیکی دا بھێنە ب کارئینان و بەرۆڤاژی دێ ساخلەمی پێرابوونان وەرگریت.
