ئەنجومەنێ وەزیرێن هەرێما کوردستانێ بەرسڤا عەبادی ددەت
ئەڤرۆ نیۆز،زنار تۆڤی:
به‌رێز حه‌یده‌ر عه‌بادى سه‌رۆك وه‌زیرێن عێراقا فیدرال د كۆنفرانسێ ڕۆژنامه‌ڤانیێ حه‌فتانه‌دا،ل به‌روارا 7/11/2017 چه‌ند بابه‌تەکێن په‌یوه‌ست ب هه‌رێما كوردستانێ خستنه روو، ئه‌نجومه‌نێ وه‌زیرێن هه‌رێما كوردستانێ،سەرەرای هندێ دووپات دکەت كو خوازیاره دوور ژ بەرسڤ و بەرسڤدانا میدیایى، ل سه‌ر مێزا گفتوگۆیێ كێشان چاره‌سه‌ر بكەت، ب پێدڤی زانى وه‌لاما چه‌ند لایه‌نەکێن ئاخفتنێن وی بده‌ت:
1- سه‌باره‌ت ب دابینكرنا مووچێ مووچه‌خۆرێن هه‌رێما كوردستانێ جارەکا دی حوکمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ پێشوازیێ ل وێ ده‌سپێشخه‌رییا به‌رێز سه‌رۆك وه‌زیران عه‌بادى دکەت بۆ دابینكرنا بودجهی ژ‌لایێ حوکمه‌تا فیدرالی ڤه.
2- به‌رێز عه‌بادى ب گومانڤه بەحسێ هژمارا مووچه‌خۆرێن هه‌رێما كوردستانێ كر، دووپات د‌كه‌ینه‌ڤه كو ئەم د ئاماده‌ینە ته‌ماما داتا و زانیاریێن پشتبه‌ستی ب تۆمارا سیسته‌مێ بایۆمه‌ترى بۆ مووچه‌خۆرێن هه‌رێما كوردستان بخه‌ینه بەرچاڤ،بۆ لیژنه‌کا تایبه‌تمه‌ند یا حوکمه‌تا فیدرالی بۆ هووربینیکرنێ.
3- داخوازێ ژ به‌رێز حه‌یده‌ر عه‌بادى دكهین ل چارچۆڤێ وان ده‌ستهەلاتێن کو ئه‌نجومه‌نێ وه‌زیرێن فیدرالی پێداین، پێداچوونه‌کا پێدڤی ب خشتێ تایبه‌ت یێ هاتیە ته‌رخانكرن بۆ مووچه‌خۆرێن هه‌رێما كوردستانێ بكەت،کو ب تنێ گۆژمێ (334) ملیار دینارێن مانگانه بۆ سه‌رجه‌م مووچه‌خۆرێن هه‌رێما كوردستانێ ته‌رخان كرینە،د دەمەکێ دا گۆژمێ پارێ پێدڤی بۆ مووچێ ئێك مانگ یێ مووچه‌خۆرێن هه‌رێما كوردستانێ دگەهیتە (897) ملیار و (500) ملیۆن دیناران، واته ب جیاوازیا (563) ملیار و (500) ملیۆن دیناران.
4- سه‌باره‌ت ب پێشمه‌رگه‌ی، هیچ بره پاره‌یەکێ دیارکری ل خشتێن هەڤپێچیێ ره‌شنڤیسێ بودجێ فیدرالی نه‌هاتیه، به‌لکی ب ده‌قەكێ نەروون رێژه‌یه‌ك ژ ته‌رخانكریێن هێزێن هشکانی یێن وه‌زاره‌تا به‌رگریێ بۆ هاتیە ته‌رخان کرن، ئه‌ڤه د دەمەکێ دایە کو مە چاڤەرێی هندێ دكر،کوو ستایشا ڕۆل و قوربانیێن پێشمه‌رگەی بكەت،کو مل ب ملێ هێزێن دیەر یێن عێراقێ روو ب روو تیرۆرێ بووینە و ب گه‌واهیا خودێ به‌رێز سه‌رۆك وه‌زیرێن عێراقێ و هەڤپه‌یمانێن نێڤده‌ولە‌تى ل دژى تیرۆرێ پێشمه‌رگەی ڕۆلێ كاریگه‌ر ل شكست پێئینانا تیرۆرێ دا هه‌بوویه و هه‌یه.
5- ده‌رباره‌ى ب رێڤەبرنا كه‌رتێ نه‌فت و گازێ ل هه‌رێما كوردستانێ و ئه‌و گومانێن كه به‌ڕێز حه‌یدر عه‌بادى خستینە بەرچاڤ، سه‌باره‌ت ب شه‌فافیه‌تێ ژ به‌رهه‌م ئینان و هنارده‌كرنا نه‌فتێدا، حوکمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ل سالا 2016 گرێبه‌ست ل گه‌ل باشترین دو كۆمپانیێن هووردبینی یێن جیهانێ ئیمزا كرینه بۆ هووردبینیەکا سه‌ربه‌خۆ یا ته‌ماما داهاتی و خه‌رجى و پرسێن نه‌فت و گازێ ل هه‌رێما كوردستانێ ل سه‌ره‌تایا ده‌سپێكرنا چالاكیێن نه‌فت و گازێ ل هه‌رێما كوردستانێ، پڕۆسا هووردبینیێ زۆر ب باشى برێڤە دچیت و دێ یا به‌رده‌وام بیت،حوکمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ئاماده‌یه راپۆرتێن وێ هووردبینییێ بۆ وەلاتیان و حوکمه‌تا فیدرالی ژی ئاشكرا بكەت.
6- سه‌باره‌ت ب راده‌ستكرنا نه‌فتا هه‌رێما كوردستانێ بۆ حوکمه‌تا فیدرال، دووپات دكهین كو پێدڤیە ئه‌ڤ پرۆسە د چارچۆڤێ دستووریدا بهێتە ئه‌نجامدان و گه‌ره‌نتیا شایستهیێن دارایی یێن هه‌رێما كوردستانێ بهێتە کرن،ل به‌رامبه‌ر كۆمپانیایێن جیهانی یێن به‌رهه‌مهێنه‌رێن نه‌فتێ ل هه‌رێما كوردستانێ ل دووڤ وان گرێبه‌ستێن د چارچۆڤێ یاسایێدا هاتینە ئیمزاکرن، كو ل ماددێ ئێکێ یێ ره‌شنڤیسێ بودجێ عێراقێ بۆ سالا 2018 هه‌رێما كوردستانێ هاتیە پابه‌ند كرن ب هناردتنا (250) هزار به‌رمیلێن نه‌فتێ بێی کو هیچ ته‌رخانكرنەک هه‌بیت بۆ شایستێن دارایی یێن كۆمپانیێن نه‌فتێ د دمەکێ دا زێدەتر ژ (16) تریلیۆن دیناران بۆ وه‌زاره‌تا نه‌فتا عێراقێ هاینە ته‌رخان كرن.
7- به‌رێز حه‌یده‌ر عه‌بادى ب گومانڤە پرسیار دکەت ئەرێ پارێ فرۆشتنا (550) هزار به‌رمیلێن نەفتا مانگا ئۆكتۆبەرا 2017 چو لێهاتیه؟،دڤی باری دا وه‌زاره‌تا سامانێن سروشتی یا حوکمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ئه‌ڤرۆ د راگه‌هاندنەکێدا، نە راستیا وان زانیارییان خستە بەرچاڤ،داهاتیێ راسته‌قینه یێ وێ مانگێ بۆ دابه‌شكرنا مووچێ مانگا ئابا 2017 هاتیە خه‌رج كرن.
8- سه‌باره‌ت ب بریارا وەیا به‌رێز بۆ دابینكرنا نه‌فتا خاڤ بۆ پالاوگه‌هێن هه‌رێما كوردستانێ، پێشوازیێ ل ڤێ ده‌سپێشخه‌ریێ دكهین،بەلێ تا نوکە نەفتا خاڤ ژ حوکمەتا فیدرالی نەگەهشتیە پالاوگەهێن هه‌رێما كوردستانێ.
9- سه‌باره‌ت ب به‌رگریكرنێ به‌رێز حه‌یده‌ر عه‌بادى ژ كێمكرنا پشكا هه‌رێما كوردستانێ ژ بودجێ فیدالی بۆ 12,6%، ژ بلی هندێ جهێ نیگه‌رانیا هه‌رێا كوردستانێ یە، هیچ بنه‌مایه‌كێ دستووری ژی نینه، چونكی تا نوکە سه‌رژمێریا ئاکنجیبوویان نەهاتیەکرن، ده‌ستنیشانكرنا رێژا 17% ب رێككه‌فتنا هه‌ردو حوکمه‌تان بوویه، هه‌ر چه‌نده هیچ سالەکێ هه‌رێما كوردستانێ ب كریار رێژا 17% وه‌رنه‌گرتیه ب ئەگەرێ بلندبوونا سالانە یا خه‌رجیێن سیادیی كو هه‌رێما كوردستانێ ژێ بێبه‌ش بوویە، ئه‌ڤە سەرەرای زێدەبوونا دانیشتوانێن هه‌رێما كوردستانێ ب ڕێژا 30% ب ئەگەرێ هاتنە زێدەتر پ (1,5) ملیۆن ئاوارێن پارێزگەهێن عێراقێ و په‌نابه‌رێن سووریێ كو ژ هه‌موو خزمه‌تگوزارییێن (ساخلەمی، په‌روه‌ده‌یى، ئاسایش، كاره‌با، ئاڤا پاقژ و نیشته‌جێبوونێ) مفادار بووینە،سەرەرای سنووردارکرن و خرابیا بارێ ئابووری یێ هه‌رێما كوردستانێ.
ئه‌نجومه‌نێ وه‌زیرێن هه‌رێما كوردستانێ
8/11/2017