بێی دودلی: نامهیهك ل بیرهوهریا 75 سالیا دامهزراندنا پارتی دیمۆكراتی كوردستان 16 تهباخێ:
پ.د. ئیبراهیم ئهحمهد سمۆ
نهیا پێدڤیه د ڤێ گوتارێ دا مێژوویا دامهزراندنێ نه ب ژمارهیان و سالان، نهژی ب ڕێزبهندیا مێژوویێ ههر ژ دامهزراندنێ و ههتا نوكه دوبارهبكهم، یان دوبارهكرنا ڤهگێرانا مێژوویا بهرخودانێ بۆ دهمێ چهندین سالێن بۆری دبیت ئهڤ چهندا من ئاماژه پێدایی ل دویڤ دیتنا من یا ب مفا نهبیت د گوتارهكا چڕ یا كورت و گرانبها دا و نێرینێن ژێگرتی ژ تۆمار و میراتێ نهتهوهیی یێ نوی یێ مللهتهكی تمام، كو پارتهكا نهتهوهیی یا سهركرده و بابێ ڕوحی نوونهراهتیا وێ دكهت، كو یا ڕهوایه ب سهركرده و پێشهنگ و باب بهێته وهسفكرن، بهلكو یا ب مفایه بۆ ڤهكۆلهران گرنگیێ ب كاروبارێن مێژوو و سیاسهت و بهرخودانا گهلان پتری یێن كهسێن دی ددهن… لهورا ئهز نابینم یا فهر بیت ئهو چهندا هاتیه نڤیسین و تۆماركرن و شرۆڤهكرن ل ڤێرێ بهێته دوبارهكرن… نه ژبهركو ئهز حهز ژ مێژوویێ و تۆماركرنا ههر تشتهكی بۆ شرۆڤهكرنێ ناكهم و داكو وهك میراتهك بمینیت بۆ لایهنگر و حهزژێكهر و جهماوهرێ ڤێ پارتێ و گهل و مللهتی ههمیێ و بنیاتگرێن ڤێ پارتێ، نه ژ بهركو من نهڤێت ئهز دوباره بهحسێ تۆمارا بهرخودانێن ڤی گهلی و مللهتێ زیندی یێ زۆردارلێكری بكهم… یاكو ل دۆر هێمایێ ڤێ پارتێ دزڤڕیت، جهنهرالێ باب (مهلا مستهفا بارزانی) كهلها نیشتیمانی باب و سهركردهكێ دهستپاك و وێرهك و داستانێ نوكه ب تایبهتی.. نهك دوباره ساخكرنا مێژوویا مهزن ژ نوی ب كڕاس و میراتهكێ ڕهسهن د پانۆراما سهركهڤتنان دا بكهم.
یا پێدڤیه نینه ئهوێ چهندێ دوبارهبكهم، یاكو ل ههمی سالان دهێته گۆتن و ئهوان دهربڕینێن كو ژ تێكستان وهرگرتی، یان یێن وهكههڤ د ستایش و ئاشتییێ دا دوباره بكهم، نهیا پێدڤیه بچمه د ناڤ هووریاتیێن مێژوویا بهرخودانێ یا درێژ و فرهلق دا ب ههردو لایهنێن وێ ڤه یێ ئهرێنی و نهرێنی… و بیرئینانا ناڤ و وهسفكرن و جهان، تشتان ب ناڤێن وان و ڕاوهستیان ل سهر، ژبهركو ئهڤێ چهندێ پێدڤی ب پهرتووكهكێ یان دبیت پێدڤی ب چهند بهرگێن پهرتووكان ههبیت، لێ ئهز ب پێدڤی دبینم بهحس ل وێ چهندێ بكهم، كو ئهڤ پارتا خودان مێژوو د بهرخودان و قوربانیدان و دهستكهڤتان دا و ههمی ئهو چهندا پێشكێشی گهل و مللهتێ خوه كری پێدڤی ب ڕاوهستیانهكا گهلهك وێرهكه، نه ب تنێ بۆ ڕاگههاندنا مرۆڤان، بهلكو د پهیداكرنا دهلیڤی دا بۆ بۆچوونێن بهروڤاژی و ڤهكرنا دهرگههێن ڕهخنهیا خودی یا ئازاد و ئاڤاكهر نهك ژبۆ شكاندنا پارتێ و هێمایێن ئهوێ، یان كێمكرن و كێم نرخاندنا قوربانیدان و دهستكهڤتێن ئهوێ و ئهو كارێن ئهنجامداین و بنیاتنان بۆ گهلێ خوه، كو د شیان دا نینه كهس ڕهتكرنا ڤێ چهندێ بكهت یان بڤهشێریت.. بهلكو ژبۆ بهێزكرنا پهیوهندیێن دیرۆكێ ل گهل تاگیریێ.. ئهز ل ئهڤێرێ د نێڕینهكا گشتگیردا، كو د شیاندایه ب ڕێیا خالێن پۆختهی د ئارمانج و مهبهستێن ڤێ گۆتارێ دا بدهستڤهبهێن.. واته شیانا كاریگهرییا خودێ ڕاستگۆ یێ پێنڤیسێن مه ل دویڤ بهرژهوهندییا گشتی، ئهم ل ئهڤێرێ بهرانبهر پێنڤیسهكێ وێرهكین نهك پێنڤیسێ من، بهلكو بهرانبهر هزرهكا وێرهكین بۆ سهركردایهتیكرنهكا باش یا نیازێن ئهوێ د پاقژ و ڕاستگۆ دئاخڤتن و كارێ خوهدا، كو نهڤیایه ژ ئاراستێ كهتواری و عهقلی و لۆژیكی دهربكهڤیت.. و ئهڤهژی خالا باوهریێ یه بۆ ئهڤێ پارتا خهباتكهر دهێته هژمارتن یاكو ژ كاكلكا دهردهسهریێن مللهتی و پێدڤی و هیڤیێن گهلێ ئهوی یێ ئاشتیخواز و ئاشقێ دادپهروهری و ئارامی و ئازادیێ دهركهڤتی.. ئهم بێی ترس و دودلی دنڤیسین و بێی دودلی ههستپێدكهین، كو ئهڤ ڕێبازه ل سهر كلۆخكێن شههیدان هاتیه ئاڤاكرن و ب خوینا ئهوان و خوها شهرهفمهند و باوهردارێن دادپهروهریا كێشهیا خوه هاتیه ئاڤدان د سهر زهحمهتی و ئاستهنگان را یێن دكهڤنه ل بهرانبهر ب دهستڤههینانا ئهوێ… ….(قَاڵ اڵژِینَ ێڤُنُّونَ أَنَّهُم مُّلاقُوا اللَّهِ كَم مِّن فِئَهٍ قَلِیڵهٍ غَڵبَتْ فِئَهً كَپِیرَهً بِإژْنِ اللَّهِ واللَّهُ مَعَ الصَّابِڕینَ) [ البقره 249] … ئانكو نهیا پێدڤیه ئهم خوه ژ ڤێككهڤتنێ ل گهل دوژمنێ زۆردارێ تاوانبار و ڕژێمێن دهستههلاتدار یێن د دویڤ ئێكدا هاتین و ب زۆرداریێ ڕازی ببین، مه ئهڤ ههمی مێژوویا ههیه یا پڕی مێرانی و هێژایی و سهركهڤتن، كو خوهچهماندن ل دهڤ مه نهبیت، خوه ئهگهر ب چ بها بیت.. د سهر هندهك شكهستنان ڕا ل هندهك دهمان ژبهر چهند ئهگهرێن دیار.. ئهڤهژی نهریتهكێ سروشتییه ل دهف گهلێن ئازادیخواز یێن ژ ئازادیێ خهریب و ئاشقێن سهربهخۆیێ… ئهڤ چهندهژی یا پێشبینیكریه، بهلێ د شیاندایه ئهم لێ بزڤڕین و ل گهل ئهڤێ مێژوویێ یاكو گهلهك پێڤهدان تێدا ههبووینه ژ ئهوان پێڤهدانێن مارێن بچویوك یێن دلێن وان ڕهش و دویپشكێن ژههردار، ههروهسا هندهك مار ههنه پێڤهدانێن ئهوان چ بها بۆ ناهێتهكرن و چارهنڤیسێ وان ژناڤچوونه.. گهلهك جاران هندهك كهسان ههولدایه، كو ئهو بخوه مارێن بچویكن یارییان ب ئاگری بكهن ب كوشتنا شهرمێ ل دهڤ ئهڤێ پارتێ، بهلێ د بێ مفانه و گهلهك ههولداینه ب فێلبازییان ل گهل ئهڤێ پارتێ، بهلێ ههر د بێ مفا بووینه، ژبهركو بنهمایێ ساخلهمه كهسهك بهێت كهسهك بچیت چ كاریگهری، نینه ژبلی خسارهتیێ بۆ ئهوێن دچن و خودان دلێن ڕهش و دوڕوی و درهوین و خودان بهرژهوهندییان… و بهروڤاژی ئهوی یێ دن، یێ ئهرێنی و ڕاستگۆ و پاقژ و وهفادار بۆ گهل و مللهتێ خوه یێ بهردهوام د بهرخودانێ دا ئهوه یێ ئالایێ پارتێ و مللهتی ل سهر گۆپیتكێن چیایان و ل سهر بانێ ئاڤاهیان بلندكری.. گهلێ سهربهرز ل ئهڤێرێ من حهز ژ كریارا كارلێكێ یا مهزن و كویر و ڕاستگۆ یا لێكگوهۆرینێ كر د ناڤبهرا ژیرمهندی و وێرهكیا سهركردایهتیێ و خهلكێ لایهنگرێ بنیاتێ جهماوهری یێ وهفادار و تێگههشتی بۆ ئهڤان سیاسهتان یێ كو د سهرڤه و گهوههرێ خوهدا ب ههمی ههولێن خوه ڤه، ههولا بدهستڤههینانا ئێك ئارمانج ددهت، ئهوژی وهلات و سهربهخوهبوونه، ئهڤ دهستپێشخهری و خوهبهخشی یه ژ لایێ مرۆڤانڤه د پێگیربوونێ دا پتر من كهیفخۆش دكهت… دهستپێكێ ژ من بهرێ، كو پێگری ل سهر لاپهرێن ڕێكخستنێ ههبیت و ئهز نموونهیهكم ژ ئهڤی جهماوهرێ مهزن یێ كو ههمی چاكی و باشی ل دهڤ ههیی، كو پێگیری ل سهر حهزژێكرنا هێمایێ نهمر بابێ نهمر ئاڤا دبیت د دل و وژدانێ خهلك و گهل و مللهتێ ئهوی دا ههتا ههتایێ بۆ مهلا مستهفا بارزانی و كوڕێ ئهوی پشتی ئهوی، كو سهركردهكێ وێرهك و دهستپاك و ژیرمهنده بۆ ئهوان ب ئاڤا زێڕی بۆ ئهوان و پارتا ئهوان و مللهتێ ئهوان هاتیه نڤیسین و خهلك و ههڤالان كهیفخۆش دكهت و دوژمنان ب خهم دئێخیت و دلتهنگ دكهت.. ل دهڤ من ئهڤه نه كێماسی یه، بهلكو سیمایهكێ ئهڤێ پارتێ یه، یاكو ب مهشقدانێ ڕادبیت و بهرههڤكرنا كهسێ ڕێبازا ئهوێ بڕێڤهدبهت و سهركردایهتیا ئهڤێ پارتا جهماوهری و كارگێریا كاروبارێن ئهڤی مللهتێ چاك و زۆردارلێكری ڕادهستی ئهوی دكهت بهرانبهر دوژمن و ههڤسوى و دهوروبهرێ ئهوێ… ژبهركو ههر پارتهكا بێی سهركردایهتیا ئێكگرتی و سهركردهیهكێ ب هێز، كو ل گهل ههمی شۆرهشان ژیایی، كو چارهنڤیسێ ئهوێ شكهستن بوو و پشكداری تێدا كری یان د ههمیان دا، ب خوه پشكدار بووی پشتراستم، كو ئهگهر ئهڤ هێمایێ مێژووی نهبا و پشتی هینگێ ئهڤێن د دویڤدا نهبان ئهڤ پشكداریا مهزن د پارتێ دا نهدبوو و ڕوودان ل ڕۆژههلاتێ و ل كوردستانێ ب درێژاهییا مێژوویێ ئهڤێ چهندێ دسهلمینن، ل دهمێ مێژوویا پارتان دخوینین ب كهس و سهركردهیان ئهڤ چهندهژی نه كێماسییه…
ژبهركو د شیاندایه سهركرده ههر تشتهكی د مێژوویێ دا بكهت یا بوۆری و یا دهێت ژی و مێژوو ژی ب تنێ بهحسێ مێژوویێن سهركردێن مرۆڤان دكهت و ئهو كهسێن مرۆڤ دكهنه هێما هندهك ژ ئهوان دچنه د مێژوویێدا وهك هێمایهكێ نهمر د چاڤ و وژدان و هزرا گهلێ خودا .. و حهژێكرنا ئهوی د دلێن گهل و مللهتێ ئهوی و ئازادیخوازان دمینیت چ ئهو كهسێن د گهلدا ژیاین یان یێن گوهلێبووی و ڕێبازا ئهوان خواندی و ئهو چهندا بۆ گهلێ خوه ئهنجامدای.. هندهكێن دی دچنه د مێژوویێدا ب مهزنترین دهرگههێن ئهوێڤه و نهمریێ بدهستڤهدهینن وهكو هێمایێ گهلێ كور خودێ ژێ ڕازی (مهلا مستهفا بارزانی) وهك باب و سهركرده و سهركێشهكێ نهمر د دلاندا یێ كو گهلێ خوه و زهحمهت ههلبژارتین ل شوینا ڕێكهڤتن ل گهل دوژمنی یان فروتنا گهلێ خوه – حاشای ئهوی – و ههمی گوهۆڕینێن ژینگههی و ههمی هۆكارێن كهش و ههوای، ژ كهش و ههوایێ سیاسی و ههتا یێ ئاسایی ژ ژیانێ كاریگهری ل سهر عهقلییهتا كوردی نهكریه ژ حهژێكرن و ئهشقا ئهڤی هێمایی و دامهزرێنهرێ ئهڤێ پارتا خودان مێژوو پاشگهز ببن، كو دانهرێ ئهڤێ مێژوویا شهرهفمهند ب تیشكا ڕۆژێ یا گهرم بۆ گهلێ خوه یێ زوردارلێكری ب بۆرینا سهردهمان …
لهورا پشتی كارلێكرنا لایهنگهرییا تاكهكهسان دیاربووی و شیانێن خودی ل دهڤ كهسێن دی زێدهبووین و مهسهلا دابینكرنا سهركردێن خودان شیان و وهفادار و پێگههشتی و مهشقدای و سهركردایهتییا گهنج دیاربووی ل دهمێ نوكه، ئهوژی باشترین نموونهیه و باشترین جهگره ل شوینا باشترین كهس، ئهڤهژی بۆ پهروهردهیا ساخلهم دزڤڕیت، كو پالدهرهكێ مهزنتر ددهت بۆ ئهنجامدانا حهزێن خوه د ئهڤی ئاراستهیدا، كو ههمیان دڤیا دهربڕینێ ل سهر جهێ بهرز یێ ئهڤێ سهركردایهتییا نیشتیمانی بكهن یا ڕهسهنایهتیا ئهوێ ب مللهتیڤه ب گهل و ولاتیڤه گرێدای و ئهڤێ پارتێ و بهرخودانا دهربازبوونێ ژ ئارازی .. و ل ئهڤێرێ پێڤهدانێن بچویك كاریگهریێ ل كریارا پێشڤهچوونێ ناكهن (بهلێ دبیت گیرۆ بكهن) و دبیت پهیوهندیا ساخلهم د ئهنجامدانێ دا گیرۆ بكهن، ههروهسا ب شێوهیهكێ گهوههری كاریگهریێ ل ب ڕێڤهچوونا كریارا سیاسی ناكهن (ب تنێ ئهو نهبیت یاكو گوتگوتكێن كرێگرتی یێن دهستێن دهرهكی ل پشت ههین) ب ههبوونا هۆكارێ سێیێ و گرنگ د بهرزكرنا هاوكێشا نیشتیمانی و پارتایهتی پێكڤه ئهوژی گهله (جڤاكه) ل دهمێ گهلی باوهری ب پارتهكا دیاركری ههبیت و باوهریا خوه بدهتێ یاكو ئهو باوهری دایێ وهك سهركردهیهك بۆ ئهردێ ئهوی و قوربانیدان ب خوه و مالێ خوه و ههر تشتهكێ ب بها.. لهورا پێدڤی ب ترسێ ناكهت ژ هندهك كهسێن نهفس نزم و لێبۆكان، كو هاریكارێن خرابكاریێنه ب دهستێن دوژمن و نهحهزان و ههڤركان … ئهز مزگینیێ ددهمه ههوه، كو ئهڤ كهسێن هۆسا ب شێوهیهكێ ڕهش بهرهب نهمانێ ڤه دچن… نهمری بۆ گهلانه و ب دهستڤهئینانا ههڤكێشهیێ ژ ئاسایی بۆ ههڤكێشهیا سیاسی گهلهك یا ب ساناهیه ئهوژی ب دهستڤههینانا مللهتی یه و پهیداكرنا خهلهكا گههاندنێ یا بهردهوام ـ و خالا گههشتنێ ئهگهر پێدڤی بوو ـ د ناڤبهرا گهلی و سهركردێ ئهوێ ئهو كهسێ چاك و وهفادار و وێرهك و قوربانیدهر بۆ گهلێ خوه یێ، كو كریه گهلهكێ سهربهخۆ و باشترین گهل یێ، كو خۆشگوزهرانیێ ب خێر و خێراتێن خوه و ئارامی و ئازادی و ئاشتیێ دبهن… ئهڤهیه یا پارتی دیمۆكراتی پهیداكری و پشتبهستن ل سهر لایهنگهریا مللهتی كری، ژبهركو پارتا مللهتى یه ب ههمی چینێن ویڤه.. و د شیاندایه پشتی هینگێ ڕویێن سیاسی ب دێمێن پتر خودان شیان و باشتر و پتر ڕۆهن و خودان خزمهت و قوربانیدان بۆ گهلێ خوه بهێنه گوهۆڕین د ههر ڕاوهستیانهكێ و ههر قۆناغهكێدا.. یا گرنگ ل ئهڤێرێ بیرهوهریا پارتی دیمۆكراتی كوردستان و ئێكگرتنا تمامه، یاكو ژ پشكان جودا نهبیت د ب ڕێڤهبرنا دهولهتێ و پارتێ دا، ئهوژی ئهڤ ئێكبوونا تمامه و ئهڤه بخوه هێمایێ هێزێ و دانوستاندنێ ل گهل ههمی لایهنێن دهرڤه و ناڤخۆیی دكهت و ل ئهڤێرێ زمانێ دانوستاندنا ڕۆژانه دیاردبیت و ژ ئهوان پرهنسیپان دهستپێدكهت ئهوژی دڕۆهنن. ژ ئێكهم ڕۆژا دامهزراندنا وهلاتی و سهربهخۆبوونێ ل دویڤ ڕێیارا ڕازیكرن و وهرگرتنا ڕاستیێ و ههر ئێك ل دویڤ بارودۆخ و كهتوارێ سیاسی د درووشمێ مه مایتێكرن د كاروبارێن كهسێن دیدا نینه، ئهگهر زیانێ ب گهلێ مه نهگههینن ب برهیا پاراستن ل سهر بهرژهوهندیێن سیاسی یێن مه، بهلكو مه ههمی مایتێكرن ههیه ب مانا ئهڤێ پارتێ ب ئهڤێ كۆما ڕهسهن یا ژیرمهندا وێرهك یا خودان مهشقدان و بهرههڤكرنا ههره بهرز.. و ڕاوهستیان بهرانبهر دوژمنان ل دویڤ تهڤنێ مێژوویی و ئهوێن د ناڤ سنوۆرێ پهیوهندیاندا، نه پهیوهندیێن سهرڤه بهلكو یێن ڕوهن د نهخشه ڕێكێدا، ههر ژ دامهزراندنێ و ههتا نوكه ژ ئهوان شێواز و سیستهمێ حوكمێ ئهوان ل ناڤچێ هاتییه گوهۆڕین و بهرژوهندیێن دهولهتان و ژ ئهڤێ چهندێ هزر دهستپێكر ب پێدڤیا دامهزراندن و بهرخودانێ ب ڕهوشهنبیركرنا جهماوهری و بهرههڤكرنا ئهوان ژ لایێ هزری و دهروونی و مهشقدانا ئهوان ژ لایێ لهشكهریڤه، ئهگهر پێدڤی بوو… ب بۆرینا ئهڤان ههمی سالان، كو ژ كهرهما خودێ پاشی ب وهفاداریا جهماوهری و مللهتی ب دهستڤههینانا دهستكهڤتێن ئهرێنی ل سهر ئهردی و د ڕاستیێدا ب ماوهیهكێ پیڤهری یێ مێژوویی، پێدڤیه پاراستنا ئهوان بهێتهكرن و كارێ ڕژد و وهفادار بهێته كرن ل سهر زێدهكرنا ئهوان.. پیرۆزه بۆ ڤێ پارتا نیشتیمانی یا وهفادار و قوربانیدهر سهركرده و جهماوهرێ وان ئهڤ بیرهوهریا دامهزراندنێ و بهرهڤ پێشڤه و بهردهوام ب پلاندانانا عهقلانی و دیبلۆماسییا بلند و ب هێز، بهر ب ئاڤاكرنا مرۆڤی، داكو ئاڤهدانكرنێ بكهت.