دادوەرەك: د شیاندایە دادگەها فیدرال بهێتە ژ كارئێخستن
عەزیز هەورامی:
دادوەر، كوردەوان نەقشبەندی بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) راگەهاند: پێگەهێ پارتی دیموكراتی كوردستان ل هەرێما كوردستانێ و ئیراقێ یێ دیارە و ئایدیۆلۆژییا پارتی حزبەكا دیموكراتیخوازا نەتەوەیییە، دەمێ هەست ب هەبوونا مەترسییان بكەت ژ پاشڤەچوونا دیموكراسیێ د پڕۆسەیا سیاسییا ئیراقێدا، مافێ وێیە هەلویستێ وەربگریت. ئەوا پارتی راگەهاندی. بایكۆتا هەلبژارتنان نینە بەلكو هەلویستەكێ سیاسییە و دخوازیت ئەوێ چەندێ بگەهینیتە سیاسەتمەدارێن ئیراقێ ئەوێن ل پشت بڕیارێن دادگەها فیدرال و بێژیتێ قەبوول ناكەین كو مەترسی بكەڤیتە سەر قەوارەیێ هەرێما كوردستانێ.
پارتی ب گۆڕەی ئەوێ چەندێ زوورترین بەرپرسیارەتی دكەڤیتە سەرێ ملێ وێ، حزبا ئێكێیە و پێكئینەرا سەرەكییا حوكمەتا هەرێما كوردستانێیە، دڤێت ب هووری چاڤدێرییا رەفتار و بڕیارێن سیاسی و بڕیارێن دادگەها فیدرال بكەت، ب تایبەت د ئەڤان سالێن دووماهیێ دا ل ئیراقێ هەست دهێتە كرن بەرامبەر هەرێما كوردستانێ بڕیار ب رێكا دادگەها فیدرال ڤە دژی مافێن دستووری یێن كوردستانێ دەردكەڤن هەروەسا دژی دەستهەلاتێن كوردستانێ و ماف و شایستەیێن وێ دەركەفتینە، پێدڤی بوو ل سەر پارتی هەلویستی وەربگریت و پێدڤی بوو هەلویستێ زووتر هەبا ب تایبەت ل دەمێ تۆماركرن وئێكلاكرنا سكالایا دژی قانوونا هەلبژارتنێن كوردستانێ».
ئاماژەكر» دادگەها فیدرال ل سالا 2021 هاتە ئەكتیفكرن و قانوونا پێكئینانا دادگەها فیدرال ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ هاتە راستڤەكرن و هەكە لێنێرینەكێ ل بڕیارێن وێ بكەین د ئەڤی دەمێ كورت دا زوورترین بڕیار دژی هەرێما كوردستانێ دەركرینە، زێدەتر ژ مادەیان هەنە و نەهاتینە بجهئینان كو پەیوەندی ب مافێن پێكهاتەیێن ئیراقێ و ژئەوان ژی مافێ گەلێ كوردستانێ. ئیراقا پشتی سەدام حسێنی ل سەر رێككەفتنەكا دستووری هاتیە ئاڤاكرن، ب گۆڕەی دستووری هەرسێ پێكهاتەیێن كورد و ئەرەبێن سوننە و شیعە هەڤسەنگییەكا دستووری ل بەرچاڤ وەرگرتنا دستووری بۆ ئەوان هاتییە كرن، دادگەها فیدرال ئەڤ هەڤسەنگییا دستووری ل بەرچاڤ وەرنەگرتییە كو د راستڤەكرنا قانوونا هەژمار 30 یا سالا 2005 ئاماژە پێ هاتییە كرن و ل مادەیا 93 ژ دستوورێ ئیراقێ دەستهەلاتێن دادگەها فیدرال ب رۆهنی هاتینە دیاركرن، دەستهەلاتا وێ یا ئێكێ ئەوە چاڤدێرییا دستووریبوونا قانوونا بكەت كو ل ئیراقێ دهێنە بجهئینان، د ئەوی چارچۆڤەیدا نەشیایە كارێن خوە بكەت، دروستتر بێژین یا ژ رێڕەوێ دەستهەلاتا خوە لادای و گەلەك جاران دژی قەوارەیێ هەرێما كوردستانێ بڕیاران ددەت، لەوما ئەو بڕیارێن دهێنە ژ ئالیێ ئەوێ دادگەهێ ڤە دژی كوردستانێ دهێنە دەركرن، بڕیارێن سیاسی نە نەكو قانوونی. ل هەموو ئەو وەلاتێن سیستەمێ فیدرال دهێتە پەیڕەوكرن، دادگەها فیدرال هەبوون لێ هەیە و دیرۆكا بڕیارێن ئەوان هەكە بهێتە خواندن، دەمێ ناكۆكی د ناڤبەرا هەرێمان و حوكمەتێن ناڤەندیدا دروست دبیت، دادگەها فیدرال هەرێمان پتر ل بەرچاڤ وەردگریت بۆ پاراستنا سیستەمێ فیدرالبوونا وەلاتێن خوە و پێدڤییە ئارمانجا دادگەها فیدرال پاراستنا مافێن هەموو ئیراقێ بیت و ب تایبەت پاراستنا سیستەمێ فیدرال، بەلێ بەرۆڤاژی هەموو بڕیارێن ئەڤێ دادگەهێ بێ دەستهەلاتكرن و بچووكرنا قەوارەیێ قانوونیێ هەرێما كوردستانێ یە».
ئاماژە كر « دادگەها فیدرال ل سەردەمێ حوكمڕانییا مەدەنی یا پۆل برێمەر و بەری دانانا دستووری هاتییە پێكئینان و پاشی بۆ دەمەكی هاتنە راوەستاندن تاكو سالا 2021 جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ل شوینا ئەوێ چەندێ ب گۆڕەی مادەیێن 92-93-94 كو د دستوورێ ئیراقێدا هاتی دادگەها فیدرال یا نوو بهێتە پێكئینان، دەستهەلاتدارێن شیعە ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ راستڤەكرنەك كر د قانوونا دادگەها فیدرال هەژمار 30 یا سالا 2005 و د راستڤەكرنێ ژی دا هاتییە دڤێت پێكهاتەیێن ئیراقێ ل بەرچاڤ بهێنە وەرگرتن و هەڤسەنگییا دستووری ل دادگەها فیدرال ل بەرچاڤ بهێتە وەرگرتن، كورد و سوننە و شیعە هەڤسەنگییا دستووری ل بەرچاڤ وەرگرن بەلێ نوكە ئەوژی یا پێشێلكری، ئەوبوو دادوەر عەبدولرەحمان زێبارێ ئەندامێ دادگەها فیدرال بوو ل سەر پێكهاتەیێ كوردی ئەو دادگەه بجه هێلا ژ ئەگەرێ پێشێلكرنا مافێن هەرێما كوردستانێ».
هەروەسا دیاركر» دشیاندایە جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ب ساناهی هەكە د راستگۆ بن ل گەل هەرێما كوردستانێ، ب گۆڕەی دستووری و ب قانوونەكا نوو پڕۆژەیەك بهێتە هنارتن بۆ جڤاتا نوونەران و دەنگ ل سەر بهێتە دان و ئەڤ دادگەهە بهێتە ژ كارئێخستن و دادگەها نوو جهێ وێ بگریت و هەموو نەتەوەیێن ئیراقێ د پاراستی بن و گرنگە دادگەها فیدرال دادگەهەكا بێلایەن بیت و پارێزەرا هەموو پێكهاتەیێن ئیراقێ و سیستەمێ فیدرالیەتا دەولەتێ بیت و هەموو هەست ب ئەوێ چەندێ بكەن د یەكسانن و مافێن وان د پاراستی نە».
