دراڤێن ئه‌لیكترۆنى مینا په‌قۆشكێن ب مه‌ترسینه!!
سه‌ردار شاكر سلێڤانه‌ى*
هه‌لبه‌ت بابه‌تێ دراڤێن ئه‌لیكترۆنى و دراڤێن ژماره‌یى بابه‌ته‌ك نه‌گه‌له‌ك ژمێژه سه‌رى هلدایه, و ئه‌ڤ جۆرێ دراڤی ژ ئه‌نجامێ پێشكه‌فتنا ته‌كنۆلۆژیایێ د واریێن ئه‌نترنێت و په‌یوه‌ندیان دا په‌یدابووینه, و بووینه ئالاڤه‌ك كاریگه‌ر د كریارێن دانا دراڤی دا ب رێیا ئه‌نته‌رنێتێ, دراڤێ ژماره‌یى ئه‌و دراڤه یێ كو ب چاڤ ناهێته دیتن لێ تنێ دراڤه‌كو ب رێیا هنده‌ك كۆد و ژمارێن نهێنى كاردكت و كه‌س نكارت بئاسانى كارتێكرنێ ل سه‌ر بكه‌ت. دیرۆكا په‌یدابوونا ڤی جۆرێ دراڤی ڤه‌دگه‌رت بۆ ده‌ستپێكا سالا (2008) وه‌ختا كو كه‌سه‌كێ ب ناڤێ (ساتۆشى ناكامۆتۆ) ل ناڤ لاپه‌ره‌یێن ڤه‌كۆلینه‌كێ دایه دیاركرن چاوانیا دروستكرنا دراڤه‌كێ ئه‌لیكترۆنى و بهێته بكارئینان د ناڤبه‌را كریار و فرۆشیاران دا بێ هه‌بوونا ناڤبه‌ره‌كێ دارایى و ئێكه‌م دراڤ بناڤێ (بتكۆین) هاته دروستكرن كو د وه‌ختێ نوكه‌دا (16,000,000) ملیۆن بتكۆین هه‌نه و دهێته پێشبینیكرن كو د سالا (2140) ئه‌ڤ یه‌كه ببن (21,000,000) بتكۆین. ئه‌ڤ جۆرێ دراڤی ئه‌م دشێن بێژن گه‌له‌ك خاسله‌تێن باش هه‌نه مینا: له‌زاتی د كریارا ڤه‌گه‌هاستنا دراڤی دا, كێمبوونا تێچوونان, پاراستنا هه‌لگرێ دراڤی, بكارئینان د ناڤبه‌را وه‌لاتێن جیهانێ دا, ئه‌ڤ دراڤ ناهێته كۆنترۆلكرن ژلایێ چ ده‌زگه‌هێن دارایى و بۆرسێن دارایى ڤه, زه‌حه‌تى د كریارێن سه‌خته‌كرنی دا, لێ دڤیت ئه‌م بزانین ژى ئه‌ڤ دراڤێ هه بێ كێموكاسى نینه، چونكى ئه‌وی ژى گه‌له‌ك خالێن لاواز هه‌نه مینا: گوهۆرینا بهایى, نه‌بوونا قانوونێن تایبه‌ت ب ڤی دراڤى ڤه, نه‌بوونا لایه‌نێن فه‌رمى كو پالپشتیا ڤی دراڤی بكن, و گه‌له‌ك مه‌ترسى ژ كارئینانا ڤی دراڤی په‌یدادبن وه‌كى كریارێن شویشتن و سپیكرنا دراڤی و پاره‌داركرنا تاوانباران و كریارێن تاوانان. لێ پرسیار ئه‌ڤه‌یه، ئه‌رێ ئه‌ڤ دراڤێن هه‌نێ جهێ باوه‌رپێكرنێ نه یان نه؟ چونكى نه‌هه‌مى ئابوورناس و شه‌هره‌زا دگه‌ل ڤان جۆره دراڤانه و هنده‌ك ژ وان دبینن ئه‌ڤ جۆره دراڤ بتنێ وه‌كى په‌قۆشكه‌كێ نه و نه‌دووره ل نێزیكترین وه‌ختدا بپه‌قن و كارڤه‌دانێن نه‌رێینى هه‌بن ل سه‌ر ئابوورێ وه‌لاتان و بارێ دارایى یێ وه‌لاتان پێ تێك بچت, لێ هنده‌ك ئابوورناس هه‌نه ژى پالپشتیا وى دكن و دبیژن د داهاتی دا نه‌دووره هه‌مى كریارێن كرین و فرۆتن و هه‌مى كریارێن دارایى ب رێیا ڤان جۆره دراڤان بن. به‌رى دیتنا خوه ل سه‌ر بابه‌تى دیاربكم پێدڤیه هنده‌ك زانیاریان بده‌ینه دیاركرن كو وه‌لاتێن مینا (یابان, دانمارك, سوید, بریتانیا, فنله‌ندا, و ئه‌لمانیا و هنده‌ك وه‌لاتێن دى) رێ ب ڤان جۆره دراڤان دایه, لێ وه‌لاتێن وه‌كى ( ین, سعوودیه, ئوردن, ئیراق و هنده‌ك وه‌لاتێن دى) كار ب ڤان جۆره دراڤان قه‌ده‌غه‌كرینه. دیسا هه‌ژیى یه بێژین كو ل سالا (2010) هه‌ر (10000) بتكۆین ل به‌رامبه‌ر دو پارچێن پیتزایێ بوون, لێ ل سالا (2013) ئێك بتكۆین به‌رامبه‌ر (8822) دۆلارێن ئه‌مریكى بوو, و ل ده‌ستپێكا سالا (2021) دا هه‌ر بتكۆینه‌ك به‌رامبه‌ر (40188) دۆلاران بوو و د نوكه‌دا ئێك بتكۆین ل به‌رامبه‌ر (46202.60) دۆلارێن ئه‌مریكى یه. هه‌ر دیسا بتكۆینی ژى وه‌ك دراڤێن دى یه‌كێن خوه هه‌نه مینا میلی بتكۆین و میكرۆ بیتكۆین, و بكارئینانا ڤی دراڤی پێدڤی ب هه‌بوونا كه‌هره‌بایه‌كا زێده‌یه. ب دیتنا من بكارئینانا ڤی جۆره دراڤی بۆ وه‌لاتێن مینا ئیراقێ و هه‌رێما كوردستانێ چ مفایه‌كێ وه‌سا نابیت، ئه‌گه‌ر زه‌ره‌ر نه‌بت ژبه‌ر گه‌له‌ك خالان وه‌كى نه‌بوونا باوه‌ریێ هه‌تا نوكه ب سیسته‌مێ به‌نكان كو ده‌زگه‌هێن دارایى یێن فه‌رمینه, پا چاوا دێ باوه‌رى ب ده‌زگه‌هه‌كێ نه‌دیار و نه‌فه‌رمى په‌یدابت, دیسا نه‌بوونا ره‌وشه‌نبیریا بكارئینانێ نه‌دووره ببته ئه‌گه‌رێ ده‌ركه‌فتنا دراڤێ مه یێ یاسایى و مه‌دیت ژى به‌رى ده‌مه‌كێ كو كه‌سه‌كێ چه‌نده‌ها دراڤێ هه‌ڤوه‌لاتیان بر بناڤێ وه‌به‌رهێنانا دراڤێن ئه‌لیكترۆنى, له‌وا دڤێت هوشیاریه‌ك زێده بۆ هه‌ڤوه‌لاتیان بهێته په‌یداكرن ب رێیا ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ و تۆرین جڤاكى كو سه‌ره‌ده‌ریه‌كا ژیرانه ل گه‌ل دراڤێن ئه‌لیكترۆنى بهێته‌كرن داكو هه‌ڤوه‌لاتیێ مه تووشى قه‌یرانێن نه‌مانا دراڤی نه‌بن و سه‌قامگێریا بازارێ هه‌رێما كوردستانێ تێك نه‌چت.
* مامۆستایێ زانكویا پولیته‌كنیك دهۆك
