د. ئارام باله‌ته‌ی ستێره‌ك زوو رژیای!
ئارام دهۆكى
به‌ری چه‌ند رۆژه‌كان نووچه‌یێ چوونا به‌ردلۆڤانیا خودێ یێ د. ئارام باله‌ته‌ی گه‌ها گو‌هێن خه‌لكێ كوردستانێ، هه‌لبه‌ت ئه‌ڤه ئه‌و نووچه‌بوو یێ كو هه‌موو خه‌لكێ كوردستانێ و ب هه‌موو ته‌خوچینێن خوه‌ڤه حه‌زنه‌دكر كو ئه‌ڤی نووچه‌ی گوهلێ ببن رۆژه‌كێ. له‌وا ژی ئه‌و رۆژ بۆ هه‌موو كوردستانێ ژ ده‌ر و ناڤدا خه‌به‌ره‌ك جه‌رگهه‌ژ بوو ب تایبه‌تی بۆ ده‌ڤه‌را به‌هدینان و باژێرێ دهۆكێ و ئه‌ڤه ژ بلی كه‌سوكار و هه‌ڤال و هۆگر و كه‌سێن ژ نێزیك ل گه‌ل كاركری و نیاسی. یا كو د ڤی مێژارێ دا دخوازم هنه‌ك رۆناهیان بخێم سه‌ر كاریگه‌ریا وی د ناڤا جڤاكی دا و ل جهێن لێ كار دكر و كانێ چاوا ب ده‌مه‌ك وه‌سا كورت و گه‌نج شیا ڤێ سه‌رنجراكێشانا جه‌ماوه‌ری بۆ خوه راكێشیت. دیاره ئه‌ڤ بابه‌ته گه‌له‌ك كه‌سایه‌تیا و میداكاران گه‌له‌ك رۆناهی خستن سه‌ر ڤی بابه‌تی، لێ من دخواست وه‌كو بابه‌ته‌ك بنڤێسین، ئه‌ڤان خالان ده‌ستنیشان بكه‌م د گه‌ل بۆچوونا خووه ده‌رببرم:
دیاره ب درێژیا ٤٢ سالیا خوه خودێ ژێ رازی كار بۆ ڤێ چه‌ندێ كریه كو بگه‌هه ڤێ قووناغا ئه‌و گه‌هایێ، ژ به‌ر هندێ ژی بێ ڤه‌مان هه‌موو قووناغێن خواندنێ گه‌له‌ك ل سه‌ر سوور بوویه، ب تایبه‌ت ل ئالیێ سیاسی و جڤاكی و په‌یوه‌ندیان. ژبه‌ر كو ئه‌و خزمه‌تكرنا كێشا خو یا نه‌ته‌وی دا. وه‌سا دهات خۆیاكرن كو ژیانا وی یا ته‌رخانكری بوو و ب پله‌نه‌كا ل سه‌ر خوه، هه‌لبه‌ت زه‌مینه ژی كو ئه‌و وێ پلانێ دانیت رۆژ بۆ رۆژێ خۆش دبوون د ژیانا وی دا، بباوه‌ریا من گه‌له‌ك خال هه‌بوون كو گه‌هانده وێ قه‌ناعه‌تێ كو بێ دودولی ئه‌و پێنگاڤێن هاڤێتی پاڤێژیت، هه‌تا كو بوویه ئه‌ندام په‌رله‌مانێ عیراقی ژ لایێ گرۆپێ كوردی ڤه و ب سه‌ر پارتی دیمۆكراتی كوردستان ڤه و ببوو جهێ ئۆمێد و هیڤیێن گه‌له‌ك بۆ پاشه‌رۆژێ و ئه‌ڤ ئێكه ئارامی، ببه‌لگه چه‌سپاندن كو ئه‌و كه‌سه. بمن وه‌ره ئه‌ڤ خالێن خارێ یین هه‌ره گرنگ بوون كو ئارام كره ئارامێ جهێ هیڤیا نه‌ته‌وه‌كی.
هه‌لبه‌ت هه‌ر ژ هه‌بوونا ئارامی ل دووماهیا سالێن حه‌فتێیان هه‌تا كو به‌رێزی وه‌غه‌ركری، ئه‌ڤ به‌رێزه د ناڤ كاودانێن بزاڤا كوردی دا بوو و هه‌موو ژی مینا گۆره‌پانه‌كێ بوو و ئه‌بوو خوه ژی راست و راست د ناڤ هه‌موو قووناغێن وێ دا ژیا. وه‌كو هه‌بوونا خێزانه‌ك زه‌‌حمه‌تكێش و بابه‌تك زانا و ره‌وشه‌نبیر و خودان رێباز و…هتد.
ل ده‌مه‌كی ئارام د گه‌ها قووناغێن بریاردانێ كا چ هه‌لبژێره، ئه‌و ده‌مژی ئه‌و ده‌مبوون كو رێیا ئازاد بۆ تاكه كه‌سێ كورد په‌یدابوو، ئه‌وژی پشتی سه‌رهلدانا ١٩٩١ كو به‌رهه‌مێن گه‌ر چ نه‌بن كورد مینا كورد شیا بژیت و ب زمان و هه‌ستا كوردی مه‌زن ببه و رێیا ڤه‌كری په‌یدا بوو گه‌ر تاكه كه‌سێ كورد ڤیا با ببه به‌شه‌ك ژ هه‌ر هه‌سته‌كا ئه‌و پێ رازی.
ژ بلی كو ڤی به‌رێزی پیته‌ك دا زمانێ خوه یێ كوردی و زمانێن دن مینا عه‌ره‌بی ب تایبه‌تی ژ به‌ركو ئه‌وی زمانزانینه‌كا باش د وی زمانی دا هه‌بوو ژ به‌ر كو زمانێ ئالیێ به‌رامبه‌ر بوو، هه‌رده‌مێ كه‌سه‌كی ڤیا رۆلێ خوه ببینه، د كێشا ملله‌تێ خوه‌دا دڤێت زمانێ یێ به‌رامبه‌ر یان كو دژ خوه باش بزانه دا كو بزانه چاوا به‌رسڤ و بۆچوونا د بابه‌تێن ب كێشا ویڤه گرێدای به‌رخوردێ ل گه‌ل بكه. من دڤێت رۆنكرنه‌كێ ل سه‌ر ڤێ خالێ بده‌م، د دیاره‌كا خوه یا قه‌ناته‌كێ عه‌ره‌بی یێ عیراقی رۆژنامه‌ڤانی ب شێوه‌یه‌كێ زێندی ل گه‌ل د. ئارامی دئاخفت و كو ئێكه‌م دیدارا دكتۆری بوو گۆتێ ” تۆ وێ ببی هه‌لۆیه‌كێ پارتی ل ڤان چار سالێن بهێت” هه‌لبه‌ت ئارامی زانی كو پرس چه‌ندین رامانا ب خوه‌ڤه دگرت، ئینا گه‌له ب رامان به‌رسڤا وی دا و گۆت “ئه‌زێ ببم كوتره‌ك ئاشتیێ و ئه‌ز ناخوازم ببم هه‌ۆو و تۆلا ڤه‌گه‌رم”، هه‌لبه‌ت ب من و پرانیا دیده‌ڤان به‌رسڤه پری قالبێ خوه بوو و یا گونجاى بوو بۆ وی ده‌می. هه‌لبه‌ت گه‌ر ڤێ ئێكێ لێكده‌ی رامان ئه‌وه نه كو د. ئارام زمانزانه‌كی مه‌زن و شاره‌زا بوو، لێ شاره‌زایه‌ك مه‌زن د كیش و بۆچوونێن سیاسی و هزری دا هه‌بوون و دزانی چاوان وێ د به‌رسڤا خوه دا سه‌رنجا گوهداری و دیده‌ڤانی و یێ به‌رامبه‌ر بۆ خوه راكێشه. ئه‌ڤه ته‌نێ مینا نموونه زێندی ئه‌گینا دبه ب ده‌هان ئه‌ڤ ده‌لیڤه هه‌بووینه.
خاله‌ك دن كو گه‌له‌ك هاریكار بوو ل گه‌ل ئارامی، پشته‌ڤانیا حزبی كه “پارتی” هه‌لبه‌ت وه‌كو مه ئانی زمان كه بابێ وی ژی رۆله‌ك گه‌له‌ك باش د ناڤ پارتی دا هه‌بوو، ئه‌گیانا دبیت پارتی گه‌له‌ك به‌رێز د.ئارام هه‌بن لێ گه‌ر ته پشته‌ڤان د ناڤ پارتی بخوه دا نه‌بن ب زی ب زی نه تو تێێ پێش و نه ته‌دئین پێش (بلا ئه‌ڤه ژی مینا ره‌خنه‌كێ به بۆ هه‌ڤال و ئه‌ندامێن پارتی). لێ ئه‌و پشته‌ڤانێ بۆ د. دده‌مێ خوه‌دا بوو، ره‌حمه‌تی ژی زانی گه‌له‌ك ب جوانی ئه‌وی زه‌مینه‌ی بكاربینه و داخوازا وی بوو.
خاله‌ك دن یا گرنگ د. نه‌تنێ خوه هێلا بزانین و زانكۆیێن كوردستانێ ڤه لێ قه‌ستا ژ ده‌رڤه كر و خوه ب چاند و زانستێ وان وه‌لاتان چه‌كدار پتر هه‌ستا وی ڤه‌بوو د ئالیێ ئه‌زموونێن دی یێن كو ئه‌وی دیتین مینا ئه‌ز باوه‌رم (سوودانێ و مالیزیا) ببوورن گه‌ر ئه‌ز یێ شاش بم.
زۆر به داخڤه خاله‌ك دن كو ئه‌و چوو هه‌ر ئاگه‌هژی لێ نه‌بوو، لێ بۆ جه‌ماوه‌ر و خه‌لكێ كوردستانێ هه‌میێ ژ ده‌ر و ناڤدا بۆ خه‌مه‌ك مه‌زن ئه‌وژی بخوه كوشتنا بابێ وی، كێشا د. ئارامی پتر و پتر ده‌نگڤه‌دا و خه‌لك ژ هه‌موو ته‌خوچینا ڤه خه‌مگین بوو. ئه‌ڤه ژ بلی كو هێشتا ژێ ره‌حمه‌تی گه‌له زی بوو و گه‌نج و خورته‌ك هه‌تا بیێژی جوان و پری رێز و سۆز ل دوور كۆمببوون.
هه‌لبه‌ته نڤێسینا كه‌ساتیه‌ك وه‌سا نه‌ساناهى یه كو مرۆڤ، یان نڤێسه‌ڤانه بكاره هه‌موو هویركاتیێن ره‌وشتا ڤی به‌رێزی بینه زمان، له‌وان ئه‌ز ب هیڤیمه كه‌سایه‌تی و ره‌وشه‌نبیر پتر ل ڤی بابه‌تی ببن خودان. نه ته‌نێ بۆ كه‌سایه‌تیا د. ئارامی لێ ئه‌و به‌رێز دشێن بكه‌ن نموونه‌ك و چیرۆكه‌ك سه‌ركه‌فتی هه‌رچه‌نده باركر لێ ب راستی ژی ئه‌و بخوه ب وی ده‌مێ هنه كورت شیا رێبازه‌ك باوه‌ریا تاكه كه‌سی و جڤاكێ چێبكه، د سه‌ر هندێرا ب هزاران گه‌نج مینا وی هه‌نه، لێ رێیا ب زه‌‌حمه‌ت ناگرن یان ژی ده‌لیڤه بۆ ناهێت دان ژبه‌ر بیرۆكێن ته‌نگێن هه‌مه‌جۆر. هه‌تا كو گه‌له‌ك ئارامێن دی د ناڤا جڤاكیدا ب زێن دڤێت جڤاك و لایه‌ن و ده‌سته‌لاتدار وی زه‌مینه‌ی دروستكه‌ن و ل خالێن خوه یێن لاواز بنێرن و بێژن كانێ چما ئارام دكێمن و ئه‌مێ چاوا زێده بكه‌ین و ده‌لیڤان بده‌ینێ. ئه‌ز داخوازم ب ڤان چه‌ند خالێن كو هه‌رده‌م ئه‌م دئینن زمان بۆ هه‌ر ره‌حمه‌تیه‌كی، لێ چنكو برینا مالباتا د. ئارامی گه‌له‌ك كورتر بوو “خودێ ئارامی و بابێ ئارامی ئارام بكه و جهێ وان خۆش بیت” ئه‌و وێ د ناڤا جڤاكێ خوه‌دا زێندی بمینن.
