د بزاڤێن خوەدا دێ بەردەوام بین هەتا رزگاركرنا دووماهی رەڤاندیێ ئێزدی
دوهی دوشەمبی 25/8/2025 نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ پشكداری د كۆنفرانسێ نێڤدەولەتیێ جینۆسایدا ئێزدییاندا كر كو ژ ئالیێ ل زانكۆیا كوردستان – هەولێر هاتبوو رێكخستن.
د رێوڕەسمیدا كو میر حازم تەحسین بەگ میرێ ئێزدییان، بابە شێخ و هەژمارەكا وەزیر و بەرپرسێن بلند یێن هەرێما كوردستانێ، ئالیێن سیاسی، قۆنسل و دیپلۆماتكارێن وەلاتان ل هەولێرێ، ئەكادیمی و ڤەكۆلەر ژ ناڤخوە و دەرڤە و مامۆستایێن ئایینی بەرهەڤ بوون، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ پەیڤەك پێشكێشكر، ئەڤە دەقێ وێ یە:
بەرێز میرحازم تەحسین بەگ، میرێ ئێزدییان
بەرێز بابەشێخ
بەرهەڤبوویێن بەرێز..
ب گەرمی ب خێرهاتنا هەوە دكەم بۆ ڤی كۆنفرانسێ نێڤدەولەتی دەربارەی جینۆسایدا ئێزدییان.. ب خێر هاتنەكا تایبەت یا مێهڤان و پشكدارێن بیانی دكەم كو ئەڤرۆ ژ هەر جهەكێ ل جیهانێ هاتین و پشكدارن د ڤی كۆنفرانسیدا. دەستخوەشیێ ل زانكۆیا كوردستان دكەم بۆ سازدانا ڤی كۆنفرانسێ زانستیێ ئەكادیمی كو جارا ئێكێیە ب ڤی ئاستی و ب ڤێ پشكدارییا بەرفرهە، ل هەولێرێ دهێتە سازكرن.
ل دەستپێكێ ئەڤرۆ هەموو قوربانیێن ئێزدی و هەموو قوربانیێن دەستێ داعشێ ب رێزڤە دئینینە بیرا خوە. سلاڤان بۆ گیانێ وان دهنێرین. ئەو چو جاران ژ بیرا مە ناچن و بۆ هەردەم ب رێزڤە دێ بیرئینانا وان ساخ كەین.
سازدانا كۆنفرانسێ زانستی- ئەكادیمی دەربارەی جینۆسایدا ئێزدییان، كارەكێ ئێكجار پێدڤی و گرنگە، ب تایبەتی كو ب ڤی شێوەی پسپۆر و شارەزا ژ ناڤەندێن زانستی و ئەكادیمی یێن جیهانی، تێدا باس و ڤەكۆلینێن خوە پێشكێش دكەن.
ئەڤە رۆلەكێ گرنگ و پێدڤییە د دۆكیومێنتكرنا جینۆسایدی و دەرئەنجامێ وێ دهێتە گێران. ڤەكۆلینێن زانستی و ئەكادیمی ل دۆر جینۆسایدا ئێزدییان ل رەهەندێن دیرۆكی و سیاسی، قانوونی و رەهەندێن دەروونی، دێ بنە ژێدەرەكێ گرنگ بۆ نوكە و پاشەڕۆژا ڤێ پرسێ و ڤەكۆلین د هەموو ئالیێن وێ جینۆسایدێ دا.
د وێ باوەریێدا مە كو ئەڤ كۆنفرانسە دێ ئازاران گوهۆڕیت بۆ زانینێ و مەینەتان دێ گوهۆڕیت بۆ پەند و وانەوەرگرتنێ. هەروەسا دێ بیتە پرەك د ناڤبەرا زانستێ و سیاسەتێ و مرۆڤایەتیێدا، پشكداریێ و هەڤپشكیێ دكەت د بەرفرەهبوونا دانپێدانا نێڤدەولەتی ب وێ جینۆسایدێ و لێپرسینێ ژ ئەنجامدەرێن وێ تاوانێ.
ل 3 ئاب 2014 داعشێ بزاڤكر پێكهاتەیەكێ رەسەنێ كوردستانێ و ئیراقێ و كەلتوورێ فرەهیێ و پێكڤەژیانێ ژناڤ ببەت. ب هزاران زەلام و گەنج كوشتن، ب هزاران ژن و كچێن ئێزدی رەڤاندن و جۆرەها تاوانێن دەستدرێژی و ب كویلەكرنێ بەرامبەر وان ئەنجامدان. سەدان هزار ژێ ئاوارە و دەربەدەر كرن و پەرستگەه و سیمبۆلێن ئایینی و كەلتووری یێن ئێزدییان، روو ب روویێ پرۆسەیەكا ژناڤبرنێ یا بەرنامەدار بوون.
لەوما ئەڤ تاوانكارییە روودانەكا دیرۆكی یا دەڤەرێ نەبوو، بەلكو برینەكا كوور بوو، هەروەسا شەرمزارییەكە د دیرۆكا مرۆڤایەتیێدا. هەموو رزگاربوویێن ڤێ جینۆسایدێ، هەموو دایك و بابێن ئێزدی كو رۆلێن خوە ژ دەستداین، هەموو زارۆكێن بێ دایك و باب و بێ خێزان و كەسوكار ماین، دیدەڤانەكێ زیندی یێ وێ كارەساتێیە.
هەرێما كوردستانێ هەر ژ دەستپێكا كارەساتێ، وەك ئەركێ نیشتمانی و مرۆڤایەتییا خوە، پێشوازی ل سەدان هزار ئێزدییان كر، ب سەدان پێشمەرگە ب فەرماندەییا سەرۆك مەسعود بارزانی، ب گیان و خوونا خوە، هەر چ یا ژدەست هاتی كر بۆ پاراستنا ئێزدییان و رزگاركرنا شنگالێ، وەكو پرسەكا كوردستانی مە رەفتار ل گەل وێ كارەساتێ كر، چونكە ئێزدی پشكەكا رەسەنێ پێكهاتەیێن كوردستانێ نە.
راستە، سالانە ب چەندین شێوازان و ل چەندین جهان، بیرئینانا ڤێ كارەساتا ب ئازار دهێتە ساخكرن، ئەڤە یا گرنگە و پێدڤییە بەردەوام بیت بۆ وێ چەندێ نەڤیێن داهاتی بزانن وەك هەموو پێكهاتەیێن دی یێن كوردستانێ، چ كارەساتەك ب سەر ئێزدییاندا هاتیە.
جهێ مخابنییەكا مەزنە پشتی 11 سالان ژ وێ كارەساتێ، هێشتا نێزیكی نیڤا جڤاكا ئێزدی، ژیانەكا دژوار د ناڤ كەمپاندا د بۆرینن، زارۆكێ ئێزدی هەیە ئەڤرۆ 11 سالە و هەموو ژیێ خوە د ژینگەهەكا دژوار یا كەمپاندا ژیایە. هێشتا ئومێدەكا راستەقینە بۆ گوهۆڕینەكا ئەرێنی د رەوش و ژیانا واندا نینە و چارەنڤیسێ وان یێ رۆهن نینە.
ئیراق وەلاتەكێ زەنگینە، جڤاكا ئێزدی وەكو وەلاتیێن ئیراقی، گەلەك ماف ل سەر دەولەتێ هەیە. پێدڤییە ئیراق گەلەك زێدەتر خوە ژ وەلاتیێن ئێزدی بكەتە خودان. ئەركێ مە هەموویانە ل هەرێما كوردستانێ و ئیراقێ، هەروەسا ئەركێ جڤاكا نێڤدەولەتییە كو هەر چ یا پێدڤی بیت بۆ ئێزدییان بهێتە كرن.
بەری هەموو تشتەكی پێدڤییە باوەری و ئومێد ب ئێزدییان بهێتە دان بۆ وێ چەندێ بشێن ل سەر وێرانێن بۆری یێ تەحل، ژیانەكا نوو دەست پێ بكەن، ئەو چەندە ناهێتە كرن هەكە دادپەروەری بۆ ئێزدییان ب دەستڤە نەهێت.
ب دەستڤەئینانا دادپەروەریێ بۆ ئێزدییان، تنێ سزادانا تاوانكاران و ئەنجامدەرێن جینۆسایدێ نابیت، بەلكو دێ ب چاڤدان و كاركرنا جدی بۆ ئێزدییان بیت كو هەموو ئالی و وارێن ژیانا وان ڤەگریت. ب پێدانا پشتڕاستبوونێ كو جارەكادی روو ب روویێ كارەساتەكا وەسا نابن.
نوكە ژی پشتی 11 سالان ژ جینۆسایدا جڤاكا ئێزدی، هێشتا ئەڤ جڤاكە د هلهەژیانەكا كوور دایە. هلهەژیانەكا دژوار یا دەروونی و جڤاكی كو دەرئەنجامێن وێ هەتا دەمەكێ درێژ دێ بەردەوام بن. ئەركێ مە هەموویانە هاریكارییا وان بكەین بۆ چارەسەربوون و دەربازكرنا ئازارێن وان یێن دەروونی. ئەوا ئەڤرۆ هوینێن ڤەكۆلەر دكەن، دێ پشكەكا گرنگ یا وێ هاریكاریێ بیت.
ئەم ل هەرێما كوردستانێ وەك هەردەم د بەرهەڤین بۆ هەر هاریكاری و هەماهەنگییەكێ ل گەل حوكمەتا ئیراقا فیدرال بۆ پێشكێشكرنا هەر هاریكارییا پێدڤی بۆ پێكهاتەیێ ئێزدی. پاراستنا فرەهیێ و پێكڤەژیانێ و هەڤدوقەبوولكرنێ، ئەركێ بەراهیێ یێ مە هەموویانە ل كوردستانێ و ئیراقێ. فرەهی و هەمەرەنگییا جڤاكا ئیراقێ ب هەرێما كوردستانێڤە، هێز وزەنگینییە، نەك كێشە و مەترسی، دڤێت هەردەم كاری بۆ ب هێزكرنا وان بكەین.
ئەڤرۆ سادەترین مافێن ئێزدییان ئەوە هندەك ئارامی و ئاسایش ل دەڤەرێن وان هەبیت، تاكو بشێن بزڤرن. خومەتگوزاری هەبن، بشێن بەر ب جهێن خوە بچن و ژیانەكا نوو دەست پێ بكەن.
لەوما پێدڤییە رێككەفتنا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا فیدرالییا ئیراقێ بۆ ئاساییكرنا رەوشا شنگالێ و دەور و بەرێن وێ بهێتە بجهئینان، ئێدی ئێزدی و دەڤەرێن وان مەیدانا هێزێن نە قانوونی و ئێكلاكرنا ئەجیندەیێن هەرێمی نەبیت. بۆ ڤێ چەندێ ل گەل بەغدا بەرهەڤی هەر هاریكاری و هەماهەنگییەكێ نە.
د بزاڤێن خوەدا دێ بەردەوام بین هەتا رزگاركرنا دوماهی رەڤاندیێ ئێزدی، هەروەسا بۆ ب پارێزگەهكرنا شنگالێ و بۆ وێ چەندێ كۆمكوژییا ئێزدییان ب شێوەیەكێ بەرفرەهتر ل سەر ئاستێ نێڤدەولەتی بهێتە نیاسین. تاوانكار بهێنە سزادان و دادپەروەری بۆ ئێزدییان ب دەستڤە بهێت، هاریكاریێن مادی و دەروونی ب دەستڤەبینن بۆ شیاندن و دەربازكرنا هلهەژیانا دەروونی یا وان.
رێز و سوپاسی بۆ هەموو ئەوان دووپات دكەین كو ل هەرێما كوردستانێ وئ یراقێ، ل دەڤەرێ و ل جیهانێ ب هەر شێوەیەكێ بیت هاریكارییا جڤاكا ئێزدییان كری و بەردەوامن و هاریكاریێ دكەن.
هیڤییا سەركەفتنێ بۆ كۆنفرانسێ هەوە دخوازم. هەموو پشتەڤانییەكێ ل كار و چالاكی و كۆنفرانسەكی ژ ڤی جۆری دكەین. هیڤیدارم د ڤی ئەركیدا سەركەفتی بن و بەردەوام ژی بن.
