د دو سالان دا پتر ژ ملیۆن کەسان ژ کاری ھاتینە لادان

ئه‌ڤرۆ نيوز
قەیرانا دارایی بڤرێ خوە ل ھەموو چین و تەخێن چڤاکی دایە، گەھشتیە وی رادەی ھەموو کۆمپانی و بازرگان ژی ئێدی یێ کارمەندێن خوە کێم دکەن و ژ کاری لاددەن ئەڤە ژی بوویە ئەگەر کو د ماوێ دو سالێن بووری یێن قەیرانێ دا پتر ژ ملیۆن کەسان ژ کاری ھاتینە لادان و نھا ل ملێن خوە بێکار روونشتینە و 80% ژ وان کەسێن ژ کاری ھاتینە لادان ژی ب تنێ ئەو کار ھەبوویە و چو کارێن دی نەدکرن. پەیڤدارێ ئێکەتیا وەبەرھێنەرێن کوردستانێ ژی راگەھاند، راگرتنا 11 ھزار پرۆژان ل ھەرێما کوردستانێ رەوشا خەلکی و وەبەرھێنەر و بازرگانان ژی گەلەک لاواز کریە.
نزار سەید، گەنجەکێ 28 سالیە بۆ ئەڤرۆ دیار کر، ئەڤە ماوێ چار سالان بوو ئەو ببوو کارمەندێ کۆمپانیەکا مەزن ل دھۆکێ و مۆچێ وی یێ ھەیڤانە 600 دۆلار بوون و رۆژانە ھەر ژ دەمژمێر 9 سپێدێ ھەتا 5 ئێڤاری کاردکر، ل وێ کارگەھێ نێزیکی120 کارمەندان کاردکر، بەلێ ھەیڤانە ھندەک کارمەند ژ کاری دھاتنە لادان ھەتا گەھشتیە وی رادەی نھا ب تنێ ھەشت کارمەند لێ ماینە و گۆت: پشتی ئەز ژ کاری ھاتیمە لادان ل کۆلانان بێکار ماینە و ژ بەر قەیرانا دارایی چو کار ژی نینن ئەز بکەم.

90% ژ کۆمپانیان کارمەندێن خوە کێم دکەن
سەید ئاشکرا کر، مە زانیاری ل سەر گەلەک کۆمپانیان ھەنە کو ھەڤالێن من لێ کاردکرن، بەلێ ھەموو کۆمپانیان کادرێ خوە کێمکریە و پتریا ھەڤالێن من ژی ژ کاری ھاتینە لادان، چونکو کارێ بازرگانی و یێ کۆمپانیان ھەموو ل سەر خەلکی یە و کێمکرنا مۆچان و گیروبوونا وان پشتا بازرگانان بەری یا خەلکی شکاند، چونکو بازرگان ل سەر کیستێ خەلکی کاردکەن و ھەکە خەلکی پارە نەبن، دێ چاوا کارێ بازرگانی برێڤەچیت.
پەیمان نیزامەدین، کارمەندا کۆمپانیەکا دھۆکێ بوو و رۆژانە پێنچ دەمژمێران ب 400 دۆلاران کاردکر، بەلێ ژ بەر کێمیا کاری کۆمپانیا وان بۆ دەمەکێ بەروەخت ھاتینە داخستن، چونکو چو کار نەبوون کۆمپانی بکەت و نەشیان خوە کریا خوە یا ھەیڤانە ژی دەربێخن و گۆت: قەیرانا دارایی ھەستێ ھەموو خەلک پووچکرینە و کەس نەشێت چو کاران بۆ خوە بکەت و ھەتا زەوقێ خەلکی ژی کریە سفر، چونکو ژیان ل سەر کارکرنێ برێڤەدچیت و نھا پتریا کچان ماینە د خانیێن خوە دا و نەشێن چو کاران ب دەستخۆڤە بینن.

راگرتنا پرۆژان ئەندازیار پەریشان کرینە
ئێک ژ وان چینێن گەلەک کارتێکرن ڤێ کەفتی چینا ئەندازیارانە، چونکو کارێ وان ل سەر برێڤەچوونا پرۆژێن ئەندازیاری یە و نھا حوکمەتێ 90% ژ پرۆژێن خوە راگرتینە و ھەتا پرۆژێن ئەھلی و یێن وەبەرھێنەران ژی 90% ھاتینە راگرتن و ڤێ ژی کارتێکرنەکا گەلەک مەزن ل سەر ھەستێن ئەندازیار و پیڤەران کریە، ب تایبەت ئەو ئەندازیارێن ل سەر میلاکێ حوکمەتێ نەھاتینە دامەزراندن و ب تنێ کارێن تایبەت دکرن.
کاروان عیسا، ئەندازیارەکێ چالاکە و د ژیێ 35 سالیێ دایە بۆ ئەڤرۆ دیار کر، وی بەری نھا ل کۆمپانیەکێ کارێ ئەندازیاریێ دکر و مۆچێ وی یێ ھەیڤانە دو ھزار و 800 دۆلار بوون و رۆژانە سەرپەرشتی ل سەر پرۆژێن وێ کۆمپانیێ دکر و ئاڤاھیێن مەزن بۆ وان ئاڤادکرن و پلان بۆ ددانان، بەلێ ژ بەر نەبوونا کاری و راگرتنا 12 پرۆژێن مەزن یێن وێ کۆمپانیێ، ئەز ژ کاری ھاتمە لادان و بێکار مایمە.
ئەندازیار کاروان ئاشکرا ژی کر، ھەروەسا ل دانێ ئێڤاری وی کارێ چێکرنا پلانێن ئاڤاھی و خانیان بۆ وەلاتی و بازرگانان چێدکرن و ھەیڤانە پارەکێ مەزن ژ چێکرنا وان پلانان دگەھشتێ، بەلێ ژ بەر قەیرانا دارایی ئێدی خەلک ژی خانیان نا ئاڤاکەن و ڤێ ژی ژ ئالەکێ دی ڤە کارتێکرنەکا مەزن ل سەر کارێ وان کریە.

30% ژ دوکانێن دھۆکێ بۆ کرێ نە
قەیرانا دارایی وەل کارێ بازرگانی کریە ئێدی پتریا دوکاندار و بازرگانان خوە نەشێن کریا خوە یا ھەیڤانە دەربێخن. ھەتا گەھشتیە وی رادەی نھا کەسەک نەشێت د جادەکێ را بچیت دێ ب دەھان دوکانان بینیت ل سەر نڤێسیە دوکان یان ئەڤ جھە بۆ کرێ یە.
دیار سالح خودانێ پێشانگەھەکا چێکرنا کەوانتەرێن دارێ ئیتالیە ب دھۆکێ بۆ ئەڤرۆ دیار کر، بەری کاودان ھوسا خراب ببن، ھەیڤانە وی نێزیکی پێنچ ھزار دۆلاران قازانج دکر، ھەروەسا نێزیکی 15 کارمەندان ژی ل پێشانگەھا وی کاردکر، بەلێ ژ بەر نەبوونا کاری ھێدی ھێدی کارمەندێن وی کێم بوون ھەتا گەھشتیە وی رادەی وی پێشانگەھا خوە داخست، چونکو د ماوێ سێ ھەیڤان دا ئەو خوە نەشیا کریا دوکانێن خوە ژی دەربێخیت و پشتی ھینگی ل سەر وی جھی ھاتیە نڤێسین ئەڤ جھە بۆ کرێ یە، بەلێ کەس ب کرێ ژی ناگریت.

80% ژ فەرمانبەران بێکار ماینە و نەشێن دەوامێ بکەن
نەبوونا کاری ل ھەرێما کوردستانێ نە ب تنێ کارێ بازرگانی بخۆڤە دگریت، بەلکو ژ بەر نەبوونا پارەی و نەبوونا بۆدجێن رێڤەبەریان و راگرتنا ھەموو پرۆژێن حوکمەتێ فەرمانبەر گەلەک پەرێشان کرینە و گەھشتیە وی رادەی پتر ژ 80% ژ فەرمانبەران ل رێڤەبەریێن خوە بێکار ماینە و نەشێن چو کاران بکەن و دەواما رێڤەبەریا ژی گەلەک سست و خاڤ بوویە.
مێھڤان جەمیل، کارمەندە و حەفتیانە ب تنێ سێ رۆژانە دەوامێ دکەت، چار رۆژان د حەفتیێ دا ل مالە و نەشێت چو کارێن دی ژی بکەت چونکو ھەم کار نینە، رۆژێن خوە ژی ھەموویێ ل مال دبۆرینیت و ژ بەر نەبوونا پارەی و قەیرانێ خوە نەشێت ل گەل ھەڤالان ژی دەرکەڤیت ژ بەر مەزاختیان.
ناڤبری بۆ ئەڤرۆ گۆت: ئەو رۆژێن ئەز دچمە دەوامێ ژی ژبلی ڤەخوارنا چایێ چو کارێن دی ناکەم، چونکو کارێ رێڤەبەریا ژی ھەموو ھاتیە راگرتن و چو کار ناھێنە کرن، ھەتا گەھشتیە وی رادەی رێڤەبەری ئێدی نەشێن خوە پانزینێ ژی بۆ ترۆمبێلێن خوە ئەوێن شۆفێر ل سەر کاردکەت پربکەن.

10 ھزار و 500 پرۆژە ل ھەرێما کوردستانێ ھاتینە راگرتن
یاسین مەحموود، پەیڤدارێ ئێکەتیا وەبەرھێنەرێن کوردستانێ راگەھاند، ژ بەر قەیرانا دارایی ل ھەرێما کوردستانێ نێزیکی 10 ھزار و 500 پرۆژە ھاتینە راگرتن و ژ بەر راگرتنا وان پتر ژ ملیۆن کەسان ماینە بێکار و چووینە مالێن خوە روونشتینە و گۆت: ھەتا نوکە نێزیکی 750 کۆمپانی و بەلێندەران موفلس بووینە و ڤێ ژی کارتێکرنەکا گەلەک مەزن ل ھەموو تەخ و چینێن خەلکی کریە.
ناڤبری زێدەتر دبێژیت: کارتێکرنا قەیرانا دارایی گەھشتیە وی رادەی کو کێمەک یا مای دێ کەرتێ تایبەت بەر ب نەمانێ بەت، چونکو ھەتا نھا نێزیکی سێ ھزار و 450 پرۆژێن بەلێندەران ھاتینە راگرتن، ھەروەسا کەرتێ وەبەرھێنانێ ژی نێزیکی 15 ملیار دۆلاران ل کێمیێ دایە و پرۆژێن حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ ژی ھەموو ھاتینە راگرتن.

کۆمێنتا تە