سه‌ركه‌فتنا خوه نه‌ده ب حه‌ژێكرنا خه‌لكه‌كى
د. سۆزان ئامێدى
ئه‌ڤه گۆتاره مه ژ سه‌ده‌ما به‌ربه‌لاڤبوونا ده‌ریاده‌یه‌كا گه‌له‌ك به‌فره‌ه نڤیسیه، كو بوویه جهێ مه‌ترسیێ و بوویه گه‌فه‌ك ل سه‌ر پاشه‌رۆژا تاكى و جڤاكێ… سه‌ركه‌فتن ب ساناهى بده‌ستڤه ناهێت ره‌نگه ژى مرۆڤ تووشى هنگاڤتن و شكه‌ستنان ببیت، هه‌تا كو بۆ خوه بده‌ستڤه بینیت، ئه‌ڤه چه‌نده ژى ل سه‌ر چ دراوه‌ستیت؟ كانێ تاك چه‌ند یێ به‌رهه‌ڤه و ئۆمێدا وى چیه، ب رامانه‌كا دى.. تاك پتر پێدڤى ب تێكۆشیان و خوه‌راگرى و زیره‌كێ یه، دا كو به‌رزببیت به‌ر ب ئارمانجا خوه یا وى دڤێت، به‌لێ گه‌له‌ك جاران دوور نینه هه‌ڤالان یان كه‌سوكاران و جاران ژى برایێن خوه ژده‌ست بده‌ت، و چه‌ندى بلندبوونا وى زێده‌تر لێ بهێت، هنده دێ هه‌ست ب دووركه‌فتنا خه‌لكێ ل ده‌وروبه‌رى خوه كه‌ت، ئه‌ڤجا ره‌فتارێن وان دێ وى ئێشینن و دێ هه‌بوونا وان ژده‌ستده‌ت و هه‌ست ب ڤالاهیه‌كێ كه‌ت، بزاڤێ دكه‌ت خوه نێزیكى وان بكه‌ت، به‌لێ دێ بینیت كو یێن سه‌ره‌ده‌ریه‌كا ساڕوبار ل گه‌ل دكه‌ن و حه‌زژێكرنا وان ل به‌رامبه‌ر وى دێ ل كێمیێ ده‌ت و ده‌مێ دخوازیت ل گه‌ل وان باخڤیت، دێ بینیت ئه‌و حه‌ز ناكه‌ن، دێ پاشگوهئێخن بێ ئه‌گه‌ر ل وى ده‌مى كو ئه‌و بزاڤێ دكه‌ت خوه نێزكى وان بكه‌ت، دێ كه‌یفخۆشیێ ل گه‌ل وان كه‌ت به‌لێ ئه‌و دێ ژنه‌دل به‌رسڤێ ده‌ن و وێ كه‌یفخۆشیێ دێ ب خرابى خوه تێگه‌هینن بۆ هندێ ئه‌وى رسوا بكه‌ن، له‌ورا دێ مینیت حێبه‌تى و دێ ژ خوه پرسیت كانێ ئه‌گه‌رێن ڤێ گوهۆرینێ چنه، ره‌نگه ژى جاره‌كا دن قه‌ستا وان بكه‌ت بۆ پشتراستبوون كانێ ئه‌وى رۆژه‌كێ دلێ وان هێلا بیت یان ره‌فتاره‌كا نه‌دیار كربیت ل وان تێكدابیت، ته‌نانه‌ت گه‌رسه‌ده‌مه‌كى بۆ وى ببینن ژى، دێ بینیت كو نه ل ئاستێ هندێ یه كو بگه‌هیته ڤى راده‌یێ یاخیبوونێ و كاردانه‌ڤێ ل هه‌مبه‌رى وى، ئه‌ڤجا ل ڤێره هه‌كه ئه‌و بشێته خوه و بێده‌نگیێ بپارێزیت و ب حه‌كیمانه ره‌فتارێ ل گه‌ل وان بكه‌ت، دێ بینییت ئه‌و دبێده‌نگن و ل سه‌ر دووربوونا خوه و چاڤدێریكرنا خوه مینن.
ب راستى ده‌مه‌كێ درێژ ژ مرۆڤى دبه‌ت هه‌تا كو ئاشكرا بكه‌ت كو سه‌ركه‌فتنا وى بوو ئه‌گه‌رێ ئه‌وێ هه‌میێ، ئه‌ڤه هه‌مى ژى چونكو ب سه‌ر ڤى تشتى هه‌لنه‌بوویه و هزرا وێ چه‌ندێ نه‌دكر د بنیات دا و یێ به‌رده‌وامه ل سه‌ر حه‌ژێكرنا وان و ئه‌و خۆشه‌ویستیا جاران هه‌یى، له‌ورا دێ پێ نه‌خۆش بیت و ئێدێ دێ بۆ وى بیته پسیار: بۆچى ده‌مێ ئه‌م بسه‌ردكه‌ڤین كه‌سێن عه‌زیز ژده‌ست دده‌ین؟! و بۆچى سه‌ركه‌فتنا مه د ژیانێ دا خه‌لكێ مه یێ ده‌وروبه‌رى مه ژ ده‌ستده‌ین؟! ئه‌رێ نه‌یا گرنگه پشكدارى به‌خته‌وه‌ریا وان ببین؟! دبیت ژى وى خه‌له‌كى د ناڤ وان هه‌بن كو بیرهاتنێن كویر و دویر و جوان و شاد هه‌بن، مخابنیێ ب ژده‌ستدانا وان دبه‌ت، به‌لێ بۆ وى دیاردبیت كو ژده‌ستبه‌ردانا سه‌ركه‌فتنێ ب تنێ دێ حه‌ژێكرنا وان بۆ وى ڤه‌گه‌رینیت!، ب رامانه‌كا رۆهنتر بێژین، سه‌ركه‌فتنا وى كه‌ربێن وان ڤه‌دكه‌ت، به‌لێ مرۆڤێ سه‌ركه‌فتى ره‌نگه پتر ئۆمێد هه‌بن، ئه‌ڤجا دێ جه‌ختیێ ل سه‌ر كارى كه‌ت، به‌لێ ئه‌ڤه نابیته ئه‌گه‌ر كو خوه بایه‌خ و هزركرنا په‌یوه‌ندیێن وى ل گه‌ل ده‌وره‌ربه‌ران ژده‌ست بده‌ت، پێشوازیێ ل گوهۆرینێ بكه‌ت و هیڤیان بۆ به‌رهه‌ڤ بكه‌ت به‌لێ نه‌ك ل سه‌ر كیستێ كه‌سوكار و هه‌ڤالێن وى. هه‌روه‌كو كه‌سێ سه‌ركه‌فتى پێدڤیه ل سه‌ر كو باجه‌یا سه‌ركه‌فتنا خوه بده‌ت، ئه‌گه‌رێ سه‌ره‌كى ئه‌م دبینین ئه‌وه كو مه دیاركرى ژ ره‌فتارا ده‌وروبه‌ران ل هه‌مبه‌رى تاكێ سه‌ركه‌فتى كو ئه‌و هه‌ستكرنا وانه ئه‌و ل ژێر ئاستێ وى دانه، له‌ورا دێ مۆرالێن وان نزم بن و تووره بن و ل دووماهیى خوه ژێ دوور ئێخن چو ب خشكۆكى یان ب دژیاتى، هه‌لبه‌ت ژى ئه‌ڤ گیانه هه‌ر ژ بچووكاتیێ دهێته ئاڤاكرن، واته ل ده‌مێ په‌روه‌رده‌كرنا تاكى ل ناڤ خێزانێ دا، زێده‌بارى وێ په‌یوه‌ندیا د ناڤبه‌را جڤاكێ و سیسته‌مێ سیاسى دا، هه‌ستكرن ب غیره‌تێ و حه‌سه‌دێ مژاره‌كا گه‌له‌كا سروشتى یه و خوه‌زایى یه ل جه‌م مرۆڤى و دوور نینه ژى هه‌ستكرن ب سته‌مێ ژى بكه‌ت، به‌لێ ده‌مێ (كه‌رب و ره‌فتارا دژاتى) ل گه‌ل هه‌بیت، هینگى پرسگرێك دێ بیته جهێ نه‌ئارامیێ و پێدڤى ب پێداچوونه‌كێ د ناڤا خوه دا بكه‌ت یان پێدڤى ب نۆشداره‌كێ تایبه‌تمه‌ند بیت، ئه‌م دكارین ژى ئه‌ڤان دابه‌شى دویان بكه‌ین:
ئێك: مه‌عنه‌وى و یا دویێ: ماددى ئه‌ڤه ژى هه‌بوونا هنده‌ك سالۆخه‌یان كانسل ناكه‌ت ژ پشكا ئێكێ ل ده‌ف پشكا دویێ و به‌ره‌ڤاژى و هه‌ردو ژى د مه‌ترسیدارن و دكارتێكه‌رن ل سه‌ر پێشڤه‌چوونا تاكى و جڤاكێ ل گه‌ل هه‌بوونا هنده‌ك تشتێن جودا، و ل ڤێره ده‌لیڤا وێ چه‌ندێ نینه كو ب به‌رفره‌هى شرۆڤه بكه‌ین.
یا گرنگه ژى ئه‌و دیاركه‌ین كو ئه‌م كه‌سێ سه‌ركه‌فتى دوور نائێخین ژ راكرنا به‌رپرسیایێ ژ په‌یداكرنا ڤان هه‌ستێن هه‌ڤدژیاتى دا ل ده‌ف خه‌لكه‌كێ دى، له‌ورا ئه‌م شیره‌ت دكه‌ین:
1ـ كو سه‌رێ وى گه‌رم نه‌بیت ب غرۆرێ و حه‌زێكرنا خوه. 2ـ قه‌نجیێ ژبیر نه‌كه‌ت. 3ـ چه‌ندى د شیان دا بیت هاریكاریا كه‌سێن پێدڤى هاریكاریێ بكه‌ت.
و/ ئه‌ڤرۆ
